Mô tả hành vi chưa rõ ràng
Xác định vấn đề báo chí là vấn đề nhạy cảm, có liên quan đến quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí của công dân đã được quy định trong Hiến pháp nên ngay sau khi dư luận phản ánh về tình hình nhiều cơ quan có thẩm quyền xử phạt báo chí, Bộ Tư pháp đã tiến hành rà soát các bài báo có liên quan. Đặc biệt, Bộ Tư pháp cũng tiến hành rà soát các Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong một số lĩnh vực quản lý nhà nước có quy định hành vi liên quan đến thông tin sai sự thật (như hành vi đăng, phát, cung cấp, công bố, đưa tin…) như lĩnh vực báo chí (Nghị định số 159/2013/NĐ-CP); lĩnh vực quản lý giá (Nghị định số 109/2013/NĐ-CP); lĩnh vực thống kê (Nghị định số 79/2013/NĐ-CP); lĩnh vực giáo dục (Nghị định số 138/2013/NĐ-CP); lĩnh vực khí tượng thủy văn (Nghị định số 173/2013/NĐ-CP)…
Trên cơ sở kết quả rà soát, Bộ Tư pháp đã tổ chức các cuộc họp liên ngành để trao đổi về vấn đề một số báo phản ánh. Đa số các Bộ đều thống nhất cho rằng mục đích của việc quy định hành vi liên quan đến thông tin sai sự thật trong một số Nghị định xử phạt vi phạm hành chính nêu trên là phạt cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi cung cấp, đưa tin, công bố thông tin sai sự thật, nhưng do mô tả hành vi tại các Nghị định chưa thật sự rõ ràng nên có thể hiểu là phạt đối với cơ quan báo chí và nhà báo. Sau khi Bộ Tư pháp gửi báo cáo, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 1818/VPCP-KGVX thông báo ý kiến của Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp 9 Bộ liên quan soạn thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước liên quan đến hành vi đăng, phát, cung cấp, đưa tin, công bố thông tin sai sự thật theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Sẽ chỉ phạt cơ quan báo chí?
Dự thảo Nghị định mới nhất quy định, các hành vi đăng, phát thông tin sai sự thật trên các phương tiện thông tin đại chúng (do cơ quan báo chí, nhà báo thực hiện) tại các nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước như lĩnh vực thống kê (Nghị định số 79/2013/NĐ-CP); lĩnh vực quản lý giá (Nghị định số 109/2013/NĐ-CP); lĩnh vực dạy nghề (Nghị định số 148/2013/NĐ-CP); lĩnh vực y tế (Nghị định số 176/2013/NĐ-CP) được rà soát để quy định thống nhất tại nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực báo chí (Nghị định 159/2013/NĐ-CP). Việc xử phạt các hành vi vi phạm này sẽ do cơ quan quản lý nhà nước về báo chí (tức Bộ Thông tin và Truyền thông) thực hiện. Mức phạt đối với các hành vi này được giữ nguyên mức phạt tại các Nghị định xử phạt trong các lĩnh vực quản lý nhà nước.
Cũng theo Dự thảo Nghị định, đối với hành vi cung cấp thông tin sai sự thật được quy định tại nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước khác, thì thực hiện sửa đổi, bổ sung theo hướng mô tả rõ hơn hành vi như cung cấp, đưa tin, công bố thông tin sai sự thật tại các nghị định cụ thể. Đối tượng bị xử phạt đối với các hành vi vi phạm nêu trên là cá nhân, tổ chức, cơ quan khác (không bao gồm cơ quan báo chí và nhà báo) và do các cơ quan có thẩm quyền xử phạt.
Tại cuộc họp nêu trên, đa số các Bộ, ngành tán thành với nội dung cơ bản của Dự thảo. Tuy nhiên, điểm đáng chú nhất trong Dự thảo mới là Bộ Tư pháp đã đề xuất Chính phủ bổ sung thêm Điều 8a sau Điều 8 của Nghị định 159/2013 với các mức phạt rất cao lại vẫn còn những ý kiến khác nhau giữa ý kiến đồng ý cần thiết phải bổ sung và ý kiến cho rằng không nên bổ sung. Cụ thể, dự kiến phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng đối với hành vi đăng, phát sai lệch các thông tin thống kê đã được cơ quan có thẩm quyền công bố; phạt tiền từ 75 - 100 triệu đồng đối với hành vi đăng, phát thông tin sai sự thật về tình hình thị trường, giá cả hàng hóa, dịch vụ gây tâm lý hoang mang trong xã hội và bất ổn thị trường cùng các biện pháp khắc phục hậu quả. Bên cạnh đó, có quan điểm phân tích, xử phạt hành vi thông tin sự thật chỉ nên phạt cơ quan báo chí bởi nhà báo có viết tin, bài nhưng nếu lãnh đạo cơ quan báo chí không duyệt thì cũng không thể đưa tin được và quan điểm này nhận được nhiều ý kiến nhất trí.
Cẩm Vân