I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnam.net đưa các tin:
- Ngày 28/1, luật sư Nguyễn Duy Minh, Văn phòng Luật sư Duy Minh (quận 1 - TP.HCM) chính thức nhận lời bào chữa miễn phí cho ông Đoàn Văn Vươn - người bị Cơ quan CSĐT Công an TP Hải Phòng khởi tố về tội “Giết người” do liên quan đến vụ cưỡng chế thu hồi đất ở xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng (Hải Phòng).
Luật sư Nguyễn Duy Minh đang khẩn trương hoàn thiện các thủ tục cần thiết để bào chữa cho ông Vươn và những người thân trong gia đình (đã bị khởi tố các tội giết người và chống người thi hành công vụ). Dự kiến đầu tuần tới, mọi thủ tục sẽ được hoàn tất- thông tin trên Tuổi trẻ.
Trên báo Người Lao động, luật sư Minh cũng cho biết đã liên hệ với GS-TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, để tham khảo và xin ý kiến về Luật Đất đai với tư cách chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực này. Ông Đặng Hùng Võ cũng đã đồng ý làm cố vấn cho luật sư này.
- Nguyên phó vụ trưởng lừa hơn 80 tỷ đồng: Ngày 28/1, Cơ quan điều tra thuộc Công an TP Hà Nội cho biết đang khẩn trương hoàn tất thủ tục truy nã Trần Anh Tuấn (trú phường Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội), nguyên phó vụ trưởng Vụ Tài chính Hành chính sự nghiệp thuộc Bộ Tài chính. Viện Kiểm soát Nhân dân TP Hà Nội đã phê chuẩn quyết định trên.
Theo cơ quan điều tra thì Tuấn đã lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt của nhiều đơn vị, cá nhân với số tiền trên 80 tỷ đồng. Theo tài liệu điều tra, gần đây nhất, Tuấn đã chiếm đoạt 1,2 tỷ đồng của bà Nguyễn Kim Dung - Giám đốc một doanh nghiệp ở Hà Nội. Khi vay tiền, Tuấn hứa đến tháng 11/2011 sẽ trả nhưng khi đến hẹn, bà Dung liên lạc thì Tuấn tắt máy.
Trước đó, tháng 7/2011, Tuấn nhận của ông Trần Đức Dương - Giám đốc một doanh nghiệp ở Hải Phòng, 1,5 tỷ đồng để giúp cho thầu thi công một trường Đại học Hùng Vương ở Phú Thọ với tổng mức đầu tư lên đến hàng ngàn tỉ đồng. Qua xác minh thì hiện nay Tuấn đã xuất cảnh ra nước ngoài.
- 5 ngày Tết, Hà Nội xảy ra 7 vụ cháy nổ: Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy Thành phố Hà Nội cho hay, trong 5 ngày Tết Nhâm Thìn, trên địa bàn thành phố đã xảy ra 7 vụ cháy (tăng 3 vụ so với 5 ngày Tết Nguyên đán Tân Mão năm 2011), làm 1 người chết.
2. Báo Tiền phong Online có bài Nhiều trụ sở vắng hoe. Bài báo phản ánh: Hôm qua là ngày làm việc đầu tiên trong năm mới Nhâm Thìn. Tuy nhiên, một số cơ quan, doanh nghiệp vẫn nghỉ Tết, không khí làm việc tại công sở khá đìu hiu.
Theo ghi nhận của phóng viên Tiền Phong, tại hầu hết các cơ quan giải quyết thủ tục hành chính trong ngày làm việc đầu tiên không khí rất ảm đạm. Tại trụ sở bộ phận tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính thuộc UBND quận Thanh Xuân (số 9 đường Khuất Duy Tiến), suốt cả ngày hôm qua cửa vào tòa nhà khóa chặt. Đến khoảng 16h, bên trong phòng vẫn có người làm việc, nhưng cửa ngoài vẫn khóa. Chúng tôi gọi điện thoại cố định, không ai nhấc máy.
Tại phòng công chứng số 4 TP Hà Nội (tầng 1, N4D, đường Lê Văn Lương, quận Thanh Xuân) suốt cả ngày 30-1 chỉ có hai trường hợp đến công chứng hợp đồng ủy quyền nhà đất của ông bà cho con cái của họ. Buổi chiều không có trường hợp nào.
Trong khi đó, tại trụ sở tiếp dân phường Khương Đình (quận Thanh Xuân), chị Võ Thị Quyên, cán bộ tư pháp cho biết: buổi sáng tại đây có bốn người đến xác nhận sơ yếu lý lịch, đóng dấu chứng thực các bản sao, photocopy. Buổi chiều có một người đến làm giấy chứng tử cho thân nhân. “Bây giờ mới đầu năm, người ta thường dành thời gian đi lễ chùa cầu may mắn, an lành. Thông thường sang tháng Hai âm lịch người dân mới đi công chứng các loại giấy tờ” – chị Quyên nói. Cũng theo chị Quyên, nhiều nhất là dịp hè khi người dân có nhu cầu đi công chứng hồ sơ xin việc, và dịp cuối năm nhu cầu làm thủ tục kết hôn, chứng tử. Đầu năm, ở đây công việc khá nhàn rỗi.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Tách thửa, chuyển mục đích, vẫn tiếp tục vướng. Bài báo phản ánh: Hai năm qua, nhiều nơi tại TP.HCM, người dân có miếng đất lớn, muốn tách thửa, xây nhà một phần diện tích phải chuyển mục đích sử dụng toàn bộ diện tích sang đất ở.
Tìm hiểu các khó khăn, vướng mắc của người dân trong quá trình làm các thủ tục liên quan đến nhà đất, chúng tôi nhận thấy: Chính sách không thống nhất, thiếu đồng bộ, văn bản chồng chéo, mâu thuẫn là một nguyên nhân mấu chốt khiến người dân vẫn mãi cực nhọc vì bị hành.
Tháng 10-2011, báo Pháp Luật TP.HCM có loạt bài phản ánh những vướng mắc, khó khăn của người dân trong việc thực hiện theo QĐ 19/2009 của TP về hạn mức tối thiểu khi tách thửa. Tiếp đến, TP có văn bản yêu cầu Sở TN&MT khẩn trương, rà soát gấp việc điều chỉnh QĐ này. Và bất ngờ thay, Sở TN&MT khẳng định: Quy định không vướng mắc, chỉ tại quận, huyện hiểu không thống nhất.
Ông Huỳnh Văn Bình ở xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn có khu đất 800 m2. Ông định xây biệt thự sân vườn khoảng 300 m2, còn lại vẫn làm sân, trồng cây trái. Tuy nhiên, theo QĐ 19/2009 của TP về hạn mức tối thiểu khi tách thửa, ông không được chuyển mục đích sử dụng một phần như nguyện vọng mà bắt buộc phải chuyển toàn bộ 800 m2 thành đất ở, phải nộp tiền sử dụng đất theo giá thị trường cho toàn bộ diện tích này, trong khi chỉ xây dựng nhà ở có 300 m2.
Còn Bà TTH ở xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh càng khó khăn hơn. Bà H. có mảnh đất nông nghiệp trồng cây hằng năm từ xưa để lại, diện tích khoảng 1.100 m2. Theo quy hoạch, khu vực này phù hợp quy hoạch đất ở. Nay bà muốn chia cho hai người con, mỗi người 200 m2 để xây nhà ra riêng. Theo hướng dẫn của QĐ 19, bà H. phải làm như dự án nhà ở: Chuyển mục đích sử dụng đất cho toàn bộ 1.100 m2, nộp tiền sử dụng đất, làm hạ tầng, đường giao thông… Sau đó mới được tách thửa để cho con.
Để “giải cứu” những trường hợp như trên, một số địa phương như Bình Chánh, Gò Vấp linh động cho người dân được chuyển mục đích một phần, bằng diện tích tối thiểu tại QĐ 19 chứ không bắt buộc toàn bộ thửa đất. Tuy nhiên, chỉ được giải quyết lần đầu, còn những lần sau thì phải làm theo đúng quy định. Còn nhiều nơi khác như Hóc Môn… thì người dân vẫn phải chịu, phải thực hiện theo đúng QĐ 19.
Điểm d khoản 2 Điều 3 QĐ 19 quy định trường hợp có nhu cầu thay đổi mục đích sang đất làm nhà ở như sau: “Nếu thửa đất có diện tích từ 1.000 m2 trở xuống thì thực hiện thủ tục thay đổi mục đích sang đất ở, sau đó thực hiện tách thửa đảm bảo các điều kiện nêu tại điểm b khoản 1 điều này. Nếu thửa đất có diện tích lớn hơn 1.000 m2 đến 2.000 m2 thực hiện như đối với trường hợp có diện tích từ 1.000 m2 trở xuống và đồng thời có phương án đầu tư hạ tầng kỹ thuật. Khi cơ sở hạ tầng kỹ thuật đã được đầu tư và có nghiệm thu của UBND quận, huyện thì mới thực hiện thủ tục tách thửa. Nếu thửa đất có diện tích lớn hơn 2.000 m2 phải lập dự án theo quy định pháp luật”.
Với cách thể hiện của QĐ 19 như trên, hai năm nay, các quận, huyện đều hiểu một cách thống nhất và cũng chưa thấy Sở TN&MT “thổi còi”: Với đất nông nghiệp muốn chuyển thành đất ở, tách thửa thì phải chuyển mục đích trọn thửa đất, bất kể thửa đất rất lớn (1.000 m2 đến 2.000 m2 và người dân không có nhu cầu chuyển hết, không có khả năng tài chính). Điều đó rất bất hợp lý và khó khăn cho người dân.
Tuy nhiên, mới đây Sở TN&MT đã có văn bản báo cáo TP khẳng định rằng ý định của sở khi xây dựng QĐ 19 không phải là vậy. Theo đó, vướng mắc, bất cập là do “cách hiểu và vận dụng quy định của một số quận, huyện chưa thống nhất”. Sở này cho hay quy định lâu nay đã nói rõ việc chuyển mục đích, tách thửa là theo quy hoạch chi tiết, theo nhu cầu của người sử dụng đất. Chuyển mục đích khác với quy định diện tích tối thiểu để tách thửa, không buộc chuyển mục đích toàn bộ thửa đất khi người sử dụng đất không có nhu cầu. Sở này cho biết đã thống nhất hướng dẫn lại cho các quận, huyện như trên. Hiện nay một số nơi như huyện Hóc Môn đã có văn bản cho phép người dân được chuyển mục đích sử dụng đất theo nhu cầu, không bị bắt buộc phải chuyển trọn thửa như trước.
Trao đổi với báo Pháp Luật TP, đại diện Sở TN&MT cho hay để có căn cứ pháp lý thống nhất cho các quận, huyện áp dụng, Sở đang điều chỉnh QĐ 19, giải thích rõ những quy định bị xem là vướng mắc lâu nay theo hướng trên. Dự định sau tết Sở sẽ trình TP thông qua. “Thực ra QĐ 19 nhiều quy định quá nên dẫn đến có sự rối rắm, lẫn lộn rằng thủ tục giao đất, cho thuê đất, tách thửa, chuyển mục đích cũng phải áp dụng theo. Trong khi văn bản này chỉ cần đáp ứng một mục đích duy nhất là diện tích tối thiểu khi tách thửa đất ở, đất nông nghiệp là bao nhiêu” - vị này cho biết.
Dù là lý do gì, do cơ quan soạn thảo hay do cơ quan thực hiện nhưng hơn hai năm qua, người dân đã gặp bao nhiêu khó khăn, ách tắc trong việc thực hiện quyền của mình.
Báo cũng có bài Tiền sử dụng đất xin nộp không được, ghi nợ không xong. Bài báo phản ánh: Đã hơn hai năm rưỡi từ khi NĐ 69/2009 về tiền sử dụng đất được ban hành, cơ chế xác định tiền sử dụng đất cho hộ gia đình cá nhân có diện tích đất vượt hạn mức đất ở vẫn quá khó khăn, không khả thi, gỡ hoài vẫn vướng. Luật cho phép được ghi nợ, thế nhưng vẫn có nơi ra thông báo từ chối. Những câu chuyện gây bức xúc này, phản ánh mãi vẫn không chấm dứt, chỉ có dân khổ triền miên.
Bà Đoàn Thị Kiều Kiều có mảnh đất gần 380 m2 tại đường số 20, phường Hiệp Bình Chánh, Thủ Đức. Do diện tích đất của nhà bà vượt hạn mức đất ở của quận nên theo NĐ 69/2009 và công văn hướng dẫn của Thủ tướng, bà phải nộp tiền sử dụng đất cho gần 180 m2 theo giá thị trường đành bị ách lại.
Chờ mãi đến tháng 10-2011, bà được tin TP đã có hướng gỡ bằng QĐ 64 về hệ số điều chỉnh giá đất cho phần vượt hạn mức của hộ gia đình cá nhân. Thế nhưng lần nữa bà thất vọng bởi sau khi được gỡ vướng, nhà bà vẫn còn một phần diện tích đất bị… vịn lại. QĐ 64 chỉ nới thêm cho phần diện tích vượt hạn mức được nộp hai lần bảng giá đất do TP ban hành, nhưng chỉ tối đa bằng 50% hạn mức đất ở. Có nghĩa, quận Thủ Đức có hạn mức đất ở là 200 m2, thì phần vượt hạn mức nộp gấp hai lần bảng giá đất chỉ được tối đa 100 m2. Như vậy, bà còn 80 m2 chưa biết nộp theo cách nào, theo QĐ 64 là phải nộp theo giá thị trường bằng cách đi thuê đơn vị thẩm giá y như dự án. Vì cách này không thể khả thi, cho nên bà đành chờ đợi tiếp.
Rồi bà vui mừng nghe tin TP có kết luận một cuộc họp gỡ vướng QĐ 64. Theo đó, toàn bộ diện tích vượt hạn mức đất ở trong trường hợp công nhận quyền sử dụng đất ở, cấp giấy chứng nhận như nhà bà sẽ nộp bằng hai lần bảng giá đất, không phân biệt vượt bao nhiêu.
Nhưng thông báo chỉ mới là thông báo, không có giá trị pháp lý nên không thể áp dụng, mà phải đợi các sở, ngành soạn lại để sửa đổi QĐ 64 theo quy định. Từ đó đến nay đã mấy tháng, bà thường xuyên nghe ngóng, hỏi han khắp nơi nhưng không ai trả lời được, khi nào bà mới có thể nộp được tiền sử dụng đất.
Trường hợp như bà Kiều không phải là cá biệt mà hàng ngàn trường hợp trên TP này.
Riêng trường hợp xin chuyển mục đích đất vượt hạn mức, TP chủ trương vẫn chưa gỡ bằng việc ban hành một hệ số để tính tiền sử dụng đất mà phải đi thẩm định để ra giá thị trường. Thay vào đó, giao cho các sở và quận, huyện rà soát, báo cáo thực tế. Biết rằng chống xé lẻ đất đai, chống tái diễn phân lô tự phát, bảo vệ quỹ đất nông nghiệp là cần thiết. Nhưng những trường hợp ngay tình, hợp lý, là nhu cầu chính đáng của người dân mà cũng bị nhốt chung một rọ thì rất khó khăn.
Để tạo điều kiện cho những trường hợp chưa đủ điều kiện nộp tiền sử dụng đất, NĐ 120/2010 cho phép người dân được quyền ghi nợ. Việc ghi nợ sẽ thể hiện bằng chữ trong giấy chứng nhận, chứ không ghi bằng số tiền cụ thể. Hiện nay, do vướng mắc trong việc xác định tiền sử dụng đất phần diện tích vượt hạn mức, có muốn nộp cũng không được nhưng nhu cầu lấy giấy chứng nhận để xin phép xây dựng nên nhiều người dân xin ghi nợ. Đa số các quận, huyện đều xem xét việc này. Chẳng hạn như quận Bình Thạnh, người dân có nhu cầu xin ghi nợ thì đến chi cục thuế nộp đơn. Nơi này chuyển hồ sơ cho UBND quận đóng dấu ghi nợ tiền sử dụng đất trong giấy chứng nhận. “Trường hợp vượt hạn mức mà người dân có nhu cầu ghi nợ thì vẫn được chấp nhận, khi đó giấy chứng nhận sẽ chú thích: Chưa xem xét nghĩa vụ tài chính” - chi cục thuế quận này cho hay. Nơi này cho rằng cách làm này vừa đáp ứng nhu cầu người dân mà cũng không ảnh hưởng hay thất thoát ngân sách nhà nước.
Riêng huyện Hóc Môn không cho dân ghi nợ. Thông báo 135 ngày 15-9-2011 của huyện này nói rõ: “Thường trực UBND huyện không thực hiện việc ghi nợ tiền sử dụng đất đối với phần diện tích vượt hạn mức đất ở. Phòng TN&MT làm việc với Chi cục Thuế huyện về việc này”. Sự việc được phản ánh đến Sở Tư pháp TP và sở này đã thổi còi thông báo của huyện Hóc Môn là trái pháp luật.
Ngày 20-12 vừa qua, huyện Hóc Môn ra thông báo mới cho biết: “Việc ghi nợ tiền sử dụng đất thực hiện theo đúng quy định tại Thông tư 93/2011 của Bộ Tài chính”. Tuy nhiên, có hủy bỏ thông báo cũ, tức người dân được ghi nợ hay không thì huyện Hóc Môn không nói rõ. “Thông báo như vậy là rất chung chung, không khắc phục triệt để thông báo trái pháp luật trước đó” - một cán bộ Phòng Kiểm tra văn bản thuộc Sở Tư pháp cho biết. Vị này cho hay đã báo cáo lãnh đạo Sở về việc này. Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, bà Văn Thị Bạch Tuyết, Chủ tịch UBND huyện Hóc Môn, không khẳng định cho phép người dân được ghi nợ hay không mà chỉ trả lời: “Huyện thực hiện theo Thông tư 93”.
Theo Điều 7 Thông tư 93/2011 của Bộ Tài chính, người dân muốn ghi nợ thì nộp đơn cho Phòng TN&MT xem xét. Việc ghi nợ do Phòng TN&MT lập và ghi trong phiếu thông tin địa chính để chuyển cho chi cục thuế để xác định số tiền sử dụng đất phải nộp của hộ gia đình, cá nhân. Đồng thời chi cục thuế phải lập sổ ghi nợ để theo dõi. Hiện nay, nhiều trường hợp vượt hạn mức đất không thể tính được cụ thể số tiền sử dụng đất phải nộp do vướng mắc phải đi thẩm định giá thị trường theo NĐ 69/2009 lẫn QĐ 64/2011 của TP, cho nên huyện Hóc Môn không ghi nợ cũng không phải là không có cơ sở. Vậy các quận, huyện cho ghi nợ là sai? Trao đổi với Cục Thuế TP, Phó phòng Quản lý các khoản thu từ đất Nguyễn Thị Bích Vân vẫn khẳng định giải quyết cho ghi nợ như quận Bình Thạnh là không có gì sai.
2. Báo Người đưa tin có bài Hạn chế nhập cư Đà Nẵng "không trái luật". Bài báo phản ánh: HĐND TP Đà Nẵng vừa ban hành một nghị quyết nhằm hạn chế nhập cư vào thành phố này, theo ông Nguyễn Bá Sơn, giám đốc Sở Tư pháp TP Đà Nẵng là "không trái luật".
Ông Sơn trả lời báo Công an Đà Nẵng cho biết, Đà Nẵng hiện đang phấn đấu xây dựng một “thành phố đáng sống” vì vậy chất lượng dân cư, chất lượng nguồn nhân lực là một yếu tố rất quan trọng.
"Chính quyền TP rất hoan nghênh và sẵn sàng tiếp nhận đối với những người có thể đáp ứng được những yêu cầu phát triển lâu dài của Đà Nẵng trong tương lai như: có trình độ văn hóa, có nghề nghiệp, có công ăn việc làm ổn định, nhà ở... Điều này cũng đồng nghĩa với việc những người không nhà cửa, ở nhà thuê, mượn, ở nhờ, không nghề nghiệp, không công ăn việc làm, nhân thân không tốt, không đảm bảo được yêu cầu phát triển chung của xã hội, có thể gây bất ổn cho xã hội,... thì phải được rà soát, xem xét lại cân nhắc cụ thể từng trường hợp và như vậy chắc chắn sẽ bị hạn chế"
Ông Nguyễn Bá Sơn biện luận, việc tạm dừng giải quyết nhập cư này không có một mục tiêu và bản thân việc này càng không phải là một mục tiêu, mà đây là một giải pháp nằm trong hệ thống các giải pháp nhằm thực hiện mục tiêu về đảm bảo chất lượng y tế, giáo dục, giảm ách tắc giao thông, bảo đảm an ninh trật tự, an toàn, an sinh xã hội... góp phần xây dựng Đà Nẵng “... trở thành một thành phố có môi trường đô thị văn minh và giàu tính nhân văn, có thiên nhiên trong lành và đời sống văn hóa cao, làm giàu bằng kinh tế tri thức; một trong những thành phố hài hòa, thân thiện, an bình; một thành phố hấp dẫn và đáng sống...”.