I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Người lao động phản ánh: Ngày 13-12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) đã nghe Chủ nhiệm Văn phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc báo cáo đánh giá kết quả của kỳ họp thứ HAI và cho ý kiến bước đầu về việc chuẩn bị kỳ họp thứ ba của QH khóa XIII.
Ông Phúc cho biết dự kiến kỳ họp thứ ba sẽ diễn ra trong khoảng 24 ngày làm việc, khai mạc vào ngày 21-5-2012 và bế mạc ngày 21-6-2012. Theo lịch trình dự kiến, kỳ họp sẽ thông qua 14 dự án luật, 1 nghị quyết, trong đó có Luật Công đoàn (sửa đổi), Bộ Luật Lao động (sửa đổi), Luật Quản lý giá, Luật Giáo dục đại học… Kỳ họp cũng xem xét các báo cáo thường kỳ của Chính phủ và dành 2 ngày rưỡi cho hoạt động chất vấn – trả lời chất vấn…
Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng cho biết tại nghị quyết được QH thông qua trong kỳ họp thứ hai, QH đã giao Chính phủ hoàn thành đề án tổng thể tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và báo cáo QH tại kỳ họp thứ ba. Do vậy, QH cần dành nhiều thời gian để thảo luận về những nội dung này. Đánh giá kết quả kỳ họp thứ hai, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của QH, bà Trương Thị Mai, nhìn nhận nhiều vấn đề quan trọng, thiết thực đến đời sống kinh tế - xã hội mà đại biểu chất vấn hiện vẫn chưa được thực hiện quyết liệt, rốt ráo. Chiều cùng ngày, Ủy ban Thường vụ QH nghe và cho ý kiến về giám sát chuyên đề việc thực hiện quy định của pháp luật trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Hôi nghị quốc tế với chủ đề “Biển Đông: Diễn biến gần đây và những đề xuất hướng tới giải quyết tranh chấp hòa bình” diễn ra ngày 12-13.12 tại thủ đô Kuala Lumpur, Malaysia, theo hãng tin Bernama. Tại hội nghị, ông Trần Trường Thủy, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu biển Đông thuộc Học viện Ngoại giao Việt Nam kêu gọi ASEAN tiếp tục quan tâm tình hình biển Đông và đề nghị các hội thảo trong tương lai nên thảo luận kỹ các vấn đề an ninh và tự do đi lại trên biển. Cũng tại hội nghị, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Malaysia Henry Bensurto Jr kêu gọi các bên tranh chấp cần từ bỏ các cuộc gặp không chính thức mà nên “đường hoàng” cùng bàn luận các đề nghị và giải giáp. Ông cũng đề nghị các bên liên quan “định rõ, làm sáng tỏ và tách biệt” các vụ tranh chấp nhằm mở ra cơ hội tăng cường hợp tác trong việc giải quyết vấn đề biển Đông.
Báo cũng phản ánh: Không lấy đất trồng lúa để làm sân golf - ây là khẳng định của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trong văn bản trả lời chất vấn bổ sung vừa gửi tới các đại biểu quốc hội (ĐBQH) và được công khai trên cổng thông tin điện tử của chính phủ, theo lời hứa của Thủ tướng trước các ĐBQH tại phiên chất vấn của kỳ họp thứ 2, ngày 25.11.
Tại phiên chất vấn trực tiếp người đứng đầu Chính phủ, ĐB Võ Thị Dung (TP.HCM) đề nghị Thủ tướng về sự quan tâm và hướng giải quyết trong thời gian sắp tới của Chính phủ trước tình hình hiện nay cử tri rất bức xúc, đó là tình trạng thiếu bệnh viện, thiếu trường học, thiếu nhà ở cho người có thu nhập thấp, trong khi đó lại thừa khu công nghiệp, thừa sân golf. Trả lời ĐB Dung, Thủ tướng khẳng định “Đảng, Nhà nước ta luôn đặc biệt quan tâm đến đầu tư xây dựng và phát triển trường học, bệnh viện đáp ứng nhu cầu học tập, khám chữa bệnh của nhân dân” và cho biết Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống y tế Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020. Tương tự, nhiều đề án, cơ chế, chính sách về phát triển mạng lưới trường, lớp học cũng đã được triển khai thực hiện.
Thừa nhận “thực trạng như ĐB nêu là một thực tế mà Chính phủ đang tập trung chỉ đạo, tháo gỡ bằng hệ thống đồng bộ các biện pháp, từ quy hoạch và quản lý phát triển theo quy hoạch, sử dụng đất đai, bố trí và huy động các nguồn lực đầu tư...”, Thủ tướng cho biết thêm khi phê duyệt Quy hoạch phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 và Quy hoạch sân golf đến năm 2020, đã tính tới việc đảm bảo diện tích đất trồng lúa 3,8 triệu ha. “Sắp tới, Chính phủ sẽ chỉ đạo tổng kết 20 năm đầu tư, phát triển khu công nghiệp nhằm có cơ chế, chính sách đầu tư, phát triển khu công nghiệp hiệu quả hơn. Chính phủ đã giao trách nhiệm cho các Bộ, ngành, địa phương trong việc quản lý, giám sát đầu tư sân golf, đảm bảo môi trường, không lấy đất trồng lúa để làm sân golf; đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các Bộ liên quan rà soát, đánh giá việc đầu tư sân golf, trình Thủ tướng”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết.
Trước khi đi vào câu hỏi trực tiếp, ĐB Nguyễn Bắc Việt (Ninh Thuận) nhắc lại báo cáo của Chính phủ đầu kỳ họp đánh giá tình hình đạo đức xã hội xuống cấp, tệ nạn xã hội có chiều hướng tăng, có nhiều dạng tội phạm và tội phạm đang trẻ hóa, cán bộ, công chức thì ý thức trách nhiệm với dân, với nước giảm ở một số không ít… Và ông Việt đặt vấn đề: Không để tình hình này bức xúc hơn nữa và để nhân dân có cuộc sống yên bình, để có môi trường tốt cho phát triển bền vững là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, của toàn Đảng, toàn dân, với Chính phủ trong chỉ đạo điều hành có xem đây là quyết tâm chính trị hay không? Nếu xác định đây là quyết tâm chính trị thì giải pháp nào là khâu đột phá?
“Tình trạng ĐB nêu là một thực tế đang gây nhiều bức xúc, lo lắng trong nhân dân. Để khắc phục tình trạng này, đòi hỏi sự nỗ lực với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và sự tham gia của toàn xã hội”, Thủ tướng nhận định. Theo ông, có 4 giải pháp trọng tâm để khắc phục tình trạng trên, trong đó, ngoài việc chú trọng xây dựng nhân cách con người Việt Nam về lý tưởng, trí tuệ, đạo đức, lối sống, thể chất, trách nhiệm xã hội, ý thức chấp hành pháp luật, nhất là trong thế hệ trẻ…, phải tiếp tục đẩy mạnh công tác phòng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội. Giải pháp khác là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất chính trị và đạo đức, giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, có năng lực quản lý, có ý thức, trách nhiệm phục vụ nhân dân. “Đây cũng là một trong những nội dung trọng tâm của Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020”, Thủ tướng nhấn mạnh. Ông đồng thời cho biết “sẽ tiếp tục thực hiện kiên quyết, kiên trì, đồng bộ các giải pháp để đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí trong bộ máy nhà nước; xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm, không có bất kỳ “vùng cấm” nào; kiên quyết công khai hóa, minh bạch hóa trách nhiệm từng cơ quan, cá nhân trong bộ máy nhà nước, nhất là những vị trí nhạy cảm và hoạt động của các cơ quan nhà nước; tăng cường sự giám sát của các cơ quan, tổ chức, cộng đồng và xã hội đối với cán bộ, công chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước”.
Ngoài các nội dung trên, Thủ tướng cũng đồng thời trả lời các ĐB khác về những nội dung đang thu hút sự quan tâm của dư luận, như việc xử lý các tập thể, cá nhân liên quan tới sai phạm của Vinashin và kết quả bước đầu tái cấu trúc tập đoàn này; phấn đấu đưa Nhà quốc hội vào sử dụng trong tháng 5.2013; lý do vì sao không cần thiết phải thành lập Ủy ban tái cơ cấu nền kinh tế…
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài GÓP Ý SỬA ĐỔI HIẾN PHÁP 1992: Làm quan chức thì phải thôi đại biểu QH. Bài báo phản ánh: Sáng 13-12, Khối Trí thức - CLB Truyền thống kháng chiến TP.HCM đã tổ chức hội thảo góp ý cho việc sửa đổi Hiến pháp 1992. Các đại biểu đã phân tích và kiến nghị sửa đổi nhiều nội dung xoay quanh các vấn đề nhà nước pháp quyền, chế độ sở hữu và cơ chế bảo hiến…
Nhiều ý kiến cho rằng việc tổ chức bộ máy nhà nước hiện nay chưa phù hợp với tinh thần của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa được ghi trong Hiến pháp 1992 (sửa đổi năm 2001). Điều này biểu hiện rõ nhất trong cơ chế kiêm nhiệm hiện nay ở QH. Nguyên Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM Võ Văn Thôn phân tích: “Một nhà nước pháp quyền là nhà nước phải có QH gồm những đại biểu chuyên trách, không được kiêm nhiệm các chức danh trong bộ máy hành pháp và tư pháp. Nếu những người thi hành pháp luật lại cũng chính là những người xây dựng pháp luật thì đó không phải là nhà nước pháp quyền”.
Cũng theo ông Thôn, hiến pháp ghi “Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp” nhưng sự “phân công và phối hợp” ở đây không thể hiểu là trong một con người mà phải hai người khác nhau thì mới thực hiện được. “Chính cơ chế này là mảnh đất để phát sinh tham nhũng, vì cơ chế kiêm nhiệm đã làm giảm hiệu lực của quyền giám sát tối cao của QH đối với toàn bộ hoạt động của nhà nước mà hiến pháp đã quy định” - ông Thôn nhấn mạnh. Kết lại vấn đề này, ông Thôn kiến nghị hiến pháp sửa đổi cần quy định rõ: “Đại biểu QH không thể đồng thời là cán bộ, công chức trong các cơ quan hành pháp và tư pháp, để dành trọn thời gian làm nhiệm vụ đại biểu” và “đại biểu QH phải xin từ nhiệm nếu được bổ nhiệm vào các chức vụ trong bộ máy hành pháp hay tư pháp”.
Góp ý cho việc thiết lập cơ chế bảo hiến, GS-TSKH Nguyễn Vân Nam cho rằng góp ý để có một bản hiến pháp sửa đổi hay là quan trọng và cần thiết. “Nhưng nó sẽ không còn ý nghĩa và tác dụng nếu như việc không thực thi đúng hiến pháp - vi phạm hiến pháp lại chẳng bị sao cả” - ông Nam nhấn mạnh. Theo ông Nam, việc quan trọng nhất, thậm chí còn quan trọng hơn việc sửa đổi hiến pháp, đó là cần hình thành Tòa bảo hiến và phải đảm bảo tính độc lập của Tòa bảo hiến vì nếu không độc lập thì không phát huy được hiệu quả. “Một khi tòa bảo hiến có mà không hoạt động hiệu quả thì sẽ làm cho xã hội xem thường tác dụng của nó, giá trị của hiến pháp vì vậy cũng bị ảnh hưởng” - ông Nam nói.
Cũng tại hội thảo, nhiều đại biểu kiến nghị cần phải đa dạng hóa sở hữu đất đai trong lần sửa hiến pháp sắp tới. Trong đó phải thừa nhận sở hữu tư nhân về đất đai của người dân. Điều ấy sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển, hạn chế nạn tham nhũng trong lĩnh vực đất đai đang gây ra những hậu quả nhiều mặt cho xã hội hiện nay.
2. Báo Nhân dân phản ánh: Sáng 13-12, tại Hà Nội, đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp T.Ư đã làm việc với tập thể lãnh đạo Bộ Tư pháp. Cùng dự, có các đồng chí Ủy viên T.Ư Ðảng: Lê Thị Thu Ba, Phó Chánh Văn phòng T.Ư Ðảng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp T.Ư; Hà Hùng Cường, Bộ trưởng Tư pháp; đại diện lãnh đạo các bộ, ngành T.Ư.
Sau khi nghe lãnh đạo Bộ Tư pháp báo cáo kết quả công tác nhiệm kỳ 2007- 2011 và phương hướng, nhiệm vụ nhiệm kỳ 2011- 2016, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu ý kiến đánh giá cao nỗ lực và kết quả toàn diện của ngành tư pháp trong nhiệm kỳ vừa qua, đặc biệt là trong năm 2011. Những kết quả đó đã góp phần tích cực vào công tác xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng lưu ý, thời gian qua công tác thi hành pháp luật nói chung còn yếu, tình trạng thiếu tôn trọng pháp luật vẫn xảy ra. Trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ tư pháp, pháp chế nhất là cán bộ cấp cơ sở còn hạn chế, chưa được quan tâm đúng mức. Tình trạng nợ đọng văn bản pháp luật đã giảm nhưng chưa nhiều, khiến công tác thi hành pháp luật gặp khó khăn.
Phó Thủ tướng đề nghị, thời gian tới, ngành tư pháp nói chung và Bộ Tư pháp nói riêng cần tiếp tục thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước về xây dựng và thực thi pháp luật, mạnh dạn đưa ra những đề xuất và thực hiện đồng bộ, quyết liệt, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng của công tác cải cách tư pháp; đổi mới hơn nữa chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp cần nêu cao vai trò tiên phong trong thi hành pháp luật và có nhiều giải pháp đưa pháp luật vào cuộc sống, góp phần nâng cao hơn nữa ý thức chấp hành pháp luật của toàn xã hội.
Liên quan đến công tác nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992, Phó Thủ tướng cho rằng, đây là nhiệm vụ của toàn xã hội, nhưng Bộ Tư pháp, với chức năng là cơ quan tổng hợp, cần chủ động tham mưu cho Chính phủ trong việc góp ý sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992, bởi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chính phủ nhiệm kỳ khóa XIII.
3. Báo Đại đoàn kết có bài Sau 5 năm Luật Trợ giúp pháp lý đi vào đời sống: Nhiều đối tượng được hưởng. Bài báo phản ánh: Ngày 12-12, tại Hà Nội, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị sơ kết 5 năm thi hành Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) và kế hoạch thực hiện chiến lược phát triển TGPL ở Việt Nam đến 2020, định hướng 2030.
Đánh giá về công tác TGPL, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết, Luật TGPL được thi hành đã có những bước phát triển mới, mạng lưới tổ chức thực hiện TGPL ngày càng được kiện toàn theo phương châm hướng mạnh về cơ sở, bám sát dân, đáp ứng nhu cầu TGPL tại chỗ của người nghèo và đối tượng chính sách. Với 63 trung tâm TGPL nhà nước, 161 chi nhánh, gần 7 nghìn câu lạc bộ... Trong 5 năm qua đã có trên 500.000 lượt người được TGPL và trên 4 triệu lượt người được hướng dẫn, phổ biến, giáo dục pháp luật. Nhiều đối tượng là người nghèo, gia đình chính sách được TGPL đã có thêm hiểu biết về pháp luật, được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Qua đó, TGPL đã góp phần bảo vệ công lý, phòng ngừa hạn chế vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Hà Hùng Cường do TGPL còn khá mới mẻ ở Việt Nam nên việc tổ chức, quán triệt và nhận thức về Luật TGPL ở một số địa phương còn hạn chế dẫn đến Luật chưa thực sự đi vào cuộc sống.
Mặc dù Luật TGPL đã tạo cơ sở thuận lợi để thực hiện xã hội hóa công tác TGPL nhưng trên thực tế sự tham gia thực hiện TGPL của các tổ chức hành nghề Luật sư, tổ chức tư vấn pháp luật của các đoàn thể, tổ chức xã hội vẫn còn hạn chế. Theo bà Tạ Thị Minh Lý, Cục Trưởng Cục Trợ giúp pháp lý, hiện phần lớn các vụ việc được thực hiện bằng hình thức tư vấn pháp luật (chiếm 93,28%), hình thức tham gia tố tụng còn chưa cao so với tỷ lệ đã thụ án (5,18%). Nguyên nhân do các quy định của pháp luật về TGPL chưa đồng bộ với pháp luật về tố tụng và một số lĩnh vực khác dẫn đến nhiều vướng mắc trong việc phối hợp giải quyết vụ việc TGPL. Bên cạnh đó đối tượng được hưởng TGPL miễn phí còn hạn chế nên nhiều đối tượng có hoàn cảnh khó khăn không tiếp cận được. Ông Trần Ngọc Tâm, đại diện Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam (CCBVN) phản ánh, theo Luật TGPL có 7 đối tượng được TGPL, nếu cựu chiến binh nào thuộc 1 trong 7 đối tượng quy định trong Luật TGPL mới được trợ giúp. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều cựu chiến binh không thuộc 1 trong 7 đối tượng được TGPL miễn phí theo Luật nên các Trung tâm TGPL nhà nước không tiếp nhận. Để khắc phục bất cập này Bộ Tư pháp và Hội CCBVN đã ký Thông tư liên tịch số 02 hướng dẫn cụ thể "Cựu chiến binh có nhu cầu được TGPL nhưng không thuộc đối tượng được TGPL ở các Trung tâm TGPL nhà nước thì do Văn phòng TGPL Trung ương Hội CCBVN thực hiện TGPL”. Song theo ông Tâm kinh phí bảo đảm cho công tác TGPL của Hội CCCBVN chỉ là chi phí hành chính nên không đáp ứng được việc mở rộng đối tượng và hình thức tư vấn pháp luật.
Để khắc phục những hạn chế trên và đưa Luật TGPL vào đời sống, như bà Nguyễn Thị Lý cho biết, trong thời gian tới sẽ tập trung vào các giải pháp như tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội, MTTQ Việt Nam trong việc vận động, huy động nguồn lực tham gia TGPL. Đặc biệt, nâng cao nhận thức trong nhân dân về hoạt động TGPL.
4. Báo Công an nhân dân phản ánh: Ngày 11/12, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Vĩnh Phúc đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can, ra lệnh tạm giam đối với 4 đối tượng là: Lỗ Quốc Đường, 51 tuổi ; Nguyễn Văn Đạo, 53 tuổi; Nguyễn Văn Hùng, 58 tuổi, đều ở thị trấn Yên Lạc và Nguyễn Duy Tụ, 37 tuổi, ở xã Bình Định, huyện Yên Lạc (Vĩnh Phúc) về tội đánh bạc.
Trước đó, Phòng CSĐT tội phạm về TTXH Công an tỉnh Vĩnh Phúc bắt quả tang 4 đối tượng đang đánh bạc tại trụ sở Chi cục Thi hành án huyện Yên Lạc. Cơ quan Công an đã thu tại chiếu bạc hơn 700 nghìn đồng, 52 quân bài tulơkhơ; thu giữ trong người các đối tượng hơn 9,5 triệu đồng, 4 điện thoại di động. Cả 4 đối tượng đánh bạc bị bắt giữ đều là cán bộ nhà nước.