I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Người lao động phản ánh: Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, vừa yêu cầu TPHCM và Hà Nội triển khai việc bố trí lệch giờ làm việc, học tập, kinh doanh từ ngày 1-1-2012 để từng bước cải thiện tình trạng ùn tắc giao thông. Lấy 2012 là năm “Thiết lập kỷ cương trật tự an toàn giao thông trong phạm vi cả nước và chống ùn tắc giao thông ở các TP lớn”, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu phát động mạnh mẽ phong trào toàn dân tham gia giữ gìn trật tự an toàn giao thông, khắc phục ùn tắc giao thông và xây dựng văn hóa giao thông đến từng phường, xã, khu dân cư.
Báo cũng phản ánh: Bộ Xây dựng vừa có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ góp ý kiến về đề nghị của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) trong việc tái cơ cấu Công ty Cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC).
Theo Bộ Xây dựng, tại Thông báo số 164/TB-VPCP, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có ý kiến chỉ đạo Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Tập đoàn Sông Đà, Ngân hàng Đầu tư - Phát triển Việt Nam (BIDV) và Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) thoái vốn tại TIC để tập trung vốn cho nhiệm vụ sản xuất kinh doanh chính của doanh nghiệp. Đến nay, đã có 3 đơn vị đồng ý chuyển nhượng cổ phần và quyền góp vốn của mình tại TIC cho TKV (BIDV chưa có văn bản trả lời - PV). Bộ Xây dựng cho rằng TKV cần chủ động phối hợp với TIC và các đơn vị liên quan thực hiện việc chuyển nhượng cổ phần và quyền góp vốn vào công ty này theo đúng quy định của pháp luật.
Được thành lập từ tháng 5-2007, TIC có vốn điều lệ 2.400 tỉ đồng. Ngoài khai thác mỏ quặng có lượng sắt khoảng 544 triệu tấn để phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu, công ty này còn lập dự án xây dựng một nhà máy luyện phôi thép với công suất ban đầu 2 triệu tấn/năm để tận dụng nguồn quặng sắt tại Thạch Khê. Theo thông báo số 164, việc cơ cấu lại TIC sẽ được xem xét quyết định khi 2 dự án này được cấp thẩm quyền phê duyệt.
2. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Văn bản trình Chính phủ phải kèm file điện tử. Bài báo phản ánh: Từ ngày 15-12-2011, tất cả các văn bản trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ (trừ văn bản có nội dung mật) đề nghị giải quyết công việc thuộc thẩm quyền xử lý của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ngoài bộ hồ sơ giấy đều phải đính kèm file điện tử của toàn bộ hồ sơ trình. Đó là chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ mới được đưa ra đối với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, HĐND và UBND các tỉnh, thành phố, các tập đoàn kinh tế nhà nước, tổng công ty 91.
Theo đó, nếu hồ sơ trình không đính kèm file điện tử sẽ được coi như không đảm bảo thủ tục hành chính và Văn phòng Chính phủ sẽ không xử lý. Đây là một trong những chỉ đạo cụ thể nhằm tiến tới hoàn thiện mô hình Chính phủ điện tử cũng như thực hiện mạnh mẽ việc cải cách thủ tục hành chính đang được triển khai sâu rộng hiện nay.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Người lao động có bài Góp ý sửa đổi Hiến pháp năm 1992: Quyền lập hiến thuộc về nhân dân. Bài báo phản ánh: Trên 200 đại biểu đã tham gia hội thảo “Sửa đổi Hiến pháp theo yêu cầu của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”, diễn ra ngày 7-12, tại Hà Nội. Các đại biểu đã thảo luận, đề xuất quan điểm nội dung, kỹ thuật cần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp theo 3 chủ đề chính: Hiến pháp và vấn đề tổ chức quyền lực; Hiến pháp và vấn đề quyền con người, quyền công dân; vai trò lãnh đạo của Đảng và cơ chế bảo vệ Hiến pháp.
Thảo luận chung quanh các chủ đề trên, PGS-TS Nguyễn Minh Đoan, ĐH Luật Hà Nội, cho rằng về bản chất, Nhà nước ta là “Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân”. Do vậy, ngoài hình thức sử dụng quyền lực Nhà nước thông qua các cơ quan Nhà nước thì nhân dân có thể trực tiếp thực hiện quyền lực Nhà nước thông qua việc phúc quyết hoặc trưng cầu dân ý đối với những vấn đề lớn, hệ trọng của đất nước. “Nếu nhân dân chỉ được sử dụng quyền lực Nhà nước thông qua bộ máy Nhà nước là dân chủ đại diện thì hình thức dân chủ trực tiếp bị ảnh hưởng, chủ quyền nhân dân bị hạn chế” – ông Đoan nhìn nhận.
Đồng tình, GS-TSKH Lê Văn Cảm, ĐH Quốc gia Hà Nội, nhìn nhận các Hiến pháp Việt Nam sau năm 1946 đã không kế thừa được tinh thần và lời văn của các quy định rất tiến bộ và dân chủ về quyền lập hiến của nhân dân và không đề cập quyền trưng cầu dân ý đối với Hiến pháp. TS Trần Ngọc Đường, Văn phòng Quốc hội, đề nghị để cụ thể hóa tư tưởng quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân, Hiến pháp sửa đổi cần làm rõ thêm 3 vấn đề cơ bản là: bầu cử, bãi nhiệm và phúc quyết. Ông Đường khẳng định: “Công dân có quyền bầu cử mà không có quyền bãi nhiệm thì quyền bầu cử mang tính hình thức. Chuyện phúc quyết Hiến pháp và những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia là một quyền thể hiện đầy đủ nhất tư tưởng “tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân”. Theo ông Đường, trong cơ chế Nhà nước pháp quyền, quyền lực Nhà nước thuộc về ai thì chủ thể đó có quyền lập hiến. Do vậy, phải chuyển quyền lập hiến về cho nhân dân, chứ không phải Quốc hội.
Theo TS Võ Trí Hảo, Trường ĐH Kinh tế TPHCM, chính việc xác định nền tảng liên minh giai cấp công nhân, nông dân, trí thức như hiện nay đã tạo nên bất bình đẳng giữa các tầng lớp trong xã hội, bởi vô hình trung đã chia công dân ra thành hai hạng (công dân cơ bản và không cơ bản). TS Hảo dẫn thực tế tầng lớp doanh nhân đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế, thậm chí còn tạo ra thế lực về chính trị. Vì thế, Hiến pháp sửa đổi phải thiết lập một quan hệ bình đẳng giữa các thành phần xã hội khác nhau chứ không thể xếp người nắm kinh tế trở thành công dân hạng hai.
TS Vũ Đức Khiển, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, kiến nghị thành lập một cơ quan kiểm soát chung đối với các cơ quan Nhà nước thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp để bảo đảm tính hợp hiến trong hoạt động. Đồng thời, nhằm ngăn chặn sự nể nang, né tránh trong sự kiểm soát lẫn nhau giữa những cơ quan này, ông Khiển đề nghị cần bổ sung vào Hiến pháp quy định về cơ quan bảo hiến nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về xây dựng cơ chế phán quyết về những vi phạm Hiến pháp trong hoạt động lập pháp, hành pháp, tư pháp...
Góp ý về nội dung vai trò lãnh đạo của Đảng và cơ chế bảo vệ hiến pháp, PGS-TS Nguyễn Minh Đoan lưu ý: “Nước ta do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo và Quốc hội không có phe đối lập nên Hiến pháp không cần quy định về quan hệ giữa Nhà nước và các tổ chức, trong đó có Đảng Cộng sản, MTTQ…”.
Ông Vũ Mão, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, nhấn mạnh thêm: “Muốn cho cơ quan quyền lực thực sự làm tròn trách nhiệm của mình thì Đảng phải đổi mới rất nhiều về sự lãnh đạo, thể chế chính trị gắn với đổi mới sự lãnh đạo của Đảng”.
2. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Thông tư vừa ra đời đã… tắc. Bài báo phản ánh: Sáng 7-12, Cục Hải quan TPHCM đã có buổi đối thoại, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp (DN) trên địa bàn TPHCM. Cuộc họp trở nên “nóng” hơn khi nhiều vấn đề mà ngay chính ngành hải quan cũng kêu than. Đó là các văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, thiếu thực tế, khó thực thi; các cơ quan muốn hiện đại hóa, tin học hóa nhưng phải phụ thuộc vào công ty dịch vụ… Chỉ từ đầu năm đến nay, đã có 25 thông tư hướng dẫn về thủ tục hải quan. Riêng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) đã ban hành hơn 10 thông tư. Thậm chí, có thông tư của Bộ NN-PTNT ra đời mà không cần có nghị định của Chính phủ! Tưởng có nhiều văn bản hướng dẫn pháp luật sẽ gỡ khó cho DN, đằng này, càng có nhiều văn bản lại càng… vướng. Không chỉ DN khổ mà ngay ngành hải quan cũng không biết áp dụng thế nào.
“Thông tư số 55 của Bộ NN-PTNT hướng dẫn Luật An toàn thực phẩm khi chưa có nghị định hướng dẫn của Chính phủ nhưng thông tư lại quy định những điều kiện không có khả năng thực hiện. Cụ thể, thông tư quy định khi xuất khẩu thủy sản (đối với một số thị trường), buộc sản phẩm phải sản xuất từ cơ sở được Cục Quản lý chất lượng nông lâm thủy sản cấp giấy chứng nhận đạt chất lượng. Quy định đột ngột này khiến tất cả hàng hóa sản xuất từ cơ sở sản xuất đều nằm lại cảng, vì không có giấy chứng nhận. Hàng xuất khẩu, thay vì phải khuyến khích, đằng này quy định gây thêm khó khăn, vướng mắc cho DN”, ông Nguyễn Quốc Toàn, Phó phòng Giám sát quản lý, Cục Hải quan TPHCM bức xúc nói. Nhiều thông tư khác của Bộ NN-PTNT như Thông tư số 39, 62, 69… ban hành theo kiểu liệt kê danh mục các sản phẩm phân bón, thức ăn chăn nuôi, thú y… phải nằm trong danh mục quy định mới được phép nhập khẩu, nếu ngoài danh mục, DN phải xin phép “riêng”, khiến nhiều hàng hóa về đến cảng phải nằm chờ vì thủ tục hành chính xin phép không hề đơn giản.
Thông tư số 11 của Bộ Xây dựng vừa ra đời đã bị… tắc vì quy định điều kiện không thể thực thi. Thông tư 11 quy định, muốn nhập khẩu vật liệu xây dựng phải nộp chứng chỉ ISO môi trường của nước xuất khẩu. Hỏi ra thì không ai biết chứng chỉ ISO môi trường là gì, khiến các DN nhập khẩu vật liệu xây dựng đang kinh doanh phải ngừng nửa chừng. Trong thời gian kiến nghị lên Bộ Xây dựng về vấn đề này, Hải quan TPHCM đành phải “gỡ” cho DN bằng cách mở tờ khai hải quan và cho DN mang hàng về bảo quản. Nhưng DN nhập khẩu về là để kinh doanh, vì vậy hầu hết hàng “bảo quản” đều được DN bán ra thị trường. Ngay cả sản phẩm điện, cũng bị bán ra thị trường khi chưa có kết luận của cơ quan quản lý nhà nước là rất nguy hiểm nhưng DN sẵn sàng chịu phạt chứ không thể ngồi chờ.
Dù ngành hải quan đã nỗ lực trong việc cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, thế nhưng, đối với các DN, quy trình hải quan lại rất khó khăn. DN phản ứng, dù nộp thuế đúng hạn nhưng hải quan vẫn báo nợ thuế quá hạn, làm ảnh hưởng đến việc phân luồng hải quan của DN. Khi DN nộp thuế trực tiếp tại kho bạc, phải đến 2 ngày sau, thông tin mới đến được ngành hải quan… Đại diện DN gỗ Trường Thành phản ánh, áp dụng khai báo tờ khai hải quan điện tử nhưng DN vào thì… rớt mạng. Thủ tục của DN giải quyết chậm, DN phản ứng thì nhận được câu trả lời: “lãnh đạo đi họp”. Ban đầu, ngành hải quan thông báo DN được sử dụng phần mềm khai báo hải quan điện tử miễn phí nhưng Công ty Thái Sơn (một trong 2 đơn vị được cung cấp phần mềm) đòi DN 15 triệu đồng nếu muốn sử dụng tiếp. Còn phần mềm miễn phí trên website của Tổng cục Hải quan thì DN tải hoài không được, có khi tải được, lại sử dụng không được…
3. Báo Thanh niên có bài Đề xuất thành lập cơ quan bảo hiến. Bài báo phản ánh: Đó là một trong những nội dung được nhiều học giả đề cập tại Hội thảo sửa đổi Hiến pháp do Văn phòng Quốc hội phối hợp với T.Ư Hội Luật gia Việt Nam tổ chức ngày 7.12 tại Hà Nội.
PGS-TS Lê Văn Hòe - nguyên Phó viện trưởng Viện Nhà nước và Pháp luật (Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh) đề nghị trong nội dung Hiến pháp sửa đổi tới đây cần sửa đổi quy định “quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội” của công dân thành “quyền quản lý nhà nước và xã hội”, và thay quy định công dân có quyền “tham gia thảo luận các vấn đề chung của cả nước và địa phương, kiến nghị với cơ quan nhà nước, biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân” bằng việc quy định rõ quyền quản lý nhà nước của nhân dân.
TS Ngô Huy Đức và TS Lưu Văn Quảng (Viện Chính trị học, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh) cho rằng, Hiến pháp cần phải được người dân tự mình phê chuẩn thông qua một cuộc trưng cầu dân ý. Hai ông cũng đề xuất cơ chế đảm bảo kiểm soát lẫn nhau giữa các nhánh quyền lực nhà nước (lập pháp - hành pháp - tư pháp) một cách hữu hiệu. Theo đó, cần thiết lập một cơ chế bảo hiến và cơ chế cho phép nhánh tư pháp có một vị thế độc lập. Đối với nước ta, có thể tính đến phương án thành lập một Tòa bảo hiến độc lập.
Đồng quan điểm, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Vũ Đức Khiển đề nghị bổ sung vào Điều 2 Hiến pháp năm 1992 một nội dung về thành lập cơ quan bảo hiến để làm căn cứ cho việc ban hành luật sau này.
4. Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam phản ánh: Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư số 174/2011/TT-BTC ngày 02/12/2011 về việc hướng dẫn chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng lệ phí cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
Theo Thông tư, đối tượng nộp lệ phí là công dân Việt Nam, người nước ngoài đã hoặc đang cư trú tại Việt Nam có yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp phải nộp lệ phí cấp phiếu theo quy định. Đối tượng được miễn lệ phí là những trường hợp: người thuộc hộ nghèo; người cư trú tại xã đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật. Mức thu lệ phí cấp Phiếu lý lịch tư pháp là 200.000 đồng/lần/người. Còn đối với học sinh, sinh viên, người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ thì mức thu lệ phí là 100.000 đồng/lần/người.
Theo đó, cơ quan thu lệ phí cấp Phiếu lý lịch tư pháp là Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia và Sở Tư pháp sẽ trích 80% số tiền lệ phí thu được trước khi nộp ngân sách nhà nước để trang trải cho việc thu lệ phí. Việc trích chuyển được thực hiện mỗi quý một lần trên cơ sở tổng số hồ sơ yêu cầu xác minh đã được hoàn thành. Thông tư có hiệu lực thi hành kể từ ngày 20/01/2012, thay thế Quyết định số 94/2004/QĐ-BTC ngày 07/12/2004 của Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc quy định chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng lệ phí cấp phiếu lý lịch tư pháp.
5. Báo Thanh niên phản ánh: Ngày 7.12, ông Võ Nhật Tân - Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án (THA) dân sự H.Long Thành có văn bản đề nghị Cục THA tỉnh Đồng Nai xử lý kỷ luật cấp dưới là ông Nguyễn Văn Thức - Phó chi cục trưởng Chi cục THA dân sự.
Từ tố cáo của công dân, Chi cục THA dân sự H.Long Thành phát hiện vào năm 2006, TAND cùng cấp tuyên buộc bà Lê Thị Thu (SN 1965) phải trả lại cho bà Lê Thị Lang (SN 1967) số tiền 177,6 triệu đồng; bà Lang trả lại bà Thu 3 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Mặc dù chưa có quyết định THA và bà Thu chưa trả tiền cho bà Lang nhưng ông Thức (thời điểm này đang là chấp hành viên) vẫn giao 3 giấy chứng nhận cho bà Thu. Chi cục THA xác định việc làm của ông Thức là sai trái, có dấu hiệu mờ ám, gây thiệt thòi quyền lợi của bà Lang. Hiện UBKT Huyện ủy Long Thành đang xem xét kỷ luật ông Thức về mặt Đảng. Bà Lang cho biết, nếu không nhận được tiền sẽ khởi kiện ông Thức ra tòa đòi bồi thường thiệt hại.