Trong buổi sáng ngày 27/02/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Chuẩn bị cho phiên họp thứ 29 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) dự kiến diễn ra từ ngày 15-3 đến 21-3, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phân công nhiệm vụ cho các bộ chuẩn bị, trình sáu dự án luật, hai tờ trình của Chính phủ và dự thảo nghị quyết.
Cụ thể, bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chuẩn bị và trình UBTVQH tờ trình của Chính phủ và dự thảo Nghị quyết sửa đổi Nghị quyết 66/2006/QH11 ngày 29-6-2006 của Quốc hội về dự án, công trình quan trọng quốc gia trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Dự án Luật Thuế bảo vệ môi trường, tờ trình của Chính phủ và dự thảo nghị quyết của Quốc hội về chính sách thuế sử dụng đất nông nghiệp do bộ trưởng Bộ Tài chính chuẩn bị. Dự án Luật Các vùng biển Việt Nam, dự án Luật Khoáng sản (sửa đổi), dự án Luật Nuôi con nuôi, dự án Luật Bưu chính, dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) lần lượt do các bộ: Ngoại giao, Tài nguyên và Môi trường, Tư pháp, Thông tin và Truyền thông, Thanh tra Chính phủ chuẩn bị, trình Quốc hội.
Theo kế hoạch, các dự thảo trên sau khi được Thủ tướng đồng ý sẽ được gửi đến Quốc hội ngay trong những ngày đầu tháng 3 tới. Riêng đối với các dự án luật đã được Chính phủ trình và đã được UBTVQH, Quốc hội cho ý kiến, các cơ quan có trách nhiệm báo cáo Thủ tướng việc chuẩn bị nội dung các dự án luật nhằm chuẩn bị tài liệu phục vụ phiên họp thứ 29 sắp tới của UBTVQH.
2. Báo Người lao động phản ánh: Lãi suất tiết kiệm bị khống chế, ngân hàng (NH) căng sức huy động vốn thông qua khuyến mãi khiến chi phí đầu vào tăng. Để kinh doanh có lãi, NH lách các quy định, thu phí dịch vụ người vay khiến quan hệ tín dụng của hai bên khá căng thẳng.
Ngày 26-2, ông Đỗ Đức Hải (ngụ đường Tân Hương, quận Tân Phú - TPHCM) phản ánh với Báo Người Lao Động: Thời điểm giáp Tết, ông đến phòng giao dịch của NH Nam Á (đường Nguyễn Trường Tộ, quận 4-TPHCM) thế chấp sổ đỏ, đề nghị vay 140 triệu đồng để xây nhà trọ cho thuê. NH Nam Á đồng ý cho vay với lãi suất 17,8%/năm (1,49%/tháng), kèm theo điều kiện bên vay đóng phí dịch vụ 7 triệu đồng (tương đương 5% số tiền vay), đồng thời NH giữ lại 45 triệu đồng là lợi nhuận của hai khoản vay cũ ông Hải phải trả cho NH, dù hai khoản vay này đến năm 2012 mới đáo hạn. “Tôi thắc mắc về khoản phí 5%, nhân viên NH Nam Á cho tôi xem văn bản quy định về thu phí, có đóng dấu đỏ nhưng chỉ để lưu hành nội bộ. Khi tôi chụp hình văn bản đó để làm chứng cứ thì nhân viên NH Nam Á không cho”- ông Hải cho biết. Theo ông Hải, nếu ông đồng ý vay, NH chỉ giải ngân 88 triệu đồng (sau khi trừ hai khoản kể trên). hiện ông Hải còn lưu giữ bút tích nhân viên NH tính toán số tiền đóng phí, tiền lãi...
Thông thường, vào đầu năm mới, nhiều NH đã xét duyệt hạn mức tín dụng cho khách hàng “ruột” nhưng ép bên vay đóng phí dịch vụ, đẩy lãi suất thực vay lên 16%-17%/năm. Bà N.H.T, chủ một doanh nghiệp kinh doanh vàng, đã được một NH chấp thuận cấp hạn mức tín dụng 5 tỉ đồng, lãi suất 12%/năm nhưng thu phí dịch vụ 4,8% số tiền vay và thu ngay đầu nguồn, tính ra lãi suất thực vay là 16,8%/năm. Bà N.H.T không đồng ý. Lập tức, NH này đề nghị sẽ giải ngân bằng vàng và không thu phí, song bà N.H.T chưa quyết định vay hay không. Bà T. cho biết: Vay vàng phải trả nợ và lãi bằng vàng, trong khi giá vàng quá thất thường nên rất khó tính toán để lựa chọn phương thức vay vàng hay vay tiền”.
Trong khi đó, ông Khưu Lạc, Giám đốc Công ty Lạc Hưng, một khách hàng lâu năm của NH Sài Gòn Thương tín (Sacombank), vẫn còn hạn mức tín dụng của năm trước 500 triệu đồng (thời hạn chót của hạn mức tín dụng là tháng 3-2009). Khi ông Lạc đề nghị tiếp tục giải ngân thì nhân viên của Sacombank hứa sẽ xem xét vì đang gặp khó khăn về nguồn vốn. Nhiều doanh nghiệp khác cũng cho biết đang rơi vào hoàn cảnh như Công ty Lạc Hưng.
Trên thực tế, với lãi suất tiết kiệm niêm yết đồng loạt ở mức 10,49%/năm và các hình thức khuyến mãi như tặng quà, tiền có giá trị chiếm 3% lãi suất niêm yết, lãi suất đầu vào của các NH đã vượt 11%/năm, cộng thêm chi phí kinh doanh 3%/năm, tính ra giá vốn của NH trên 14%/năm. Trong khi trần lãi suất cho vay bị khống chế 12%/năm nên nhiều NH đã thu phí đầu ra thông qua các thủ tục vay vốn do các đơn vị là vệ tinh của NH đảm nhận, cơ quan quản lý gần như bó tay.
Báo cũng phản ánh: Ngày 26-2, liên bộ Tài chính-Công Thương đã họp báo về việc tăng giá điện từ ngày 1-3 với mức tăng trung bình 6,8% so với giá điện bình quân năm 2009. Theo biểu giá điện mới, giá bán lẻ điện sinh hoạt cho các hộ gia đình có mức thấp nhất là 600 đồng/KWh, áp dụng cho bậc thang đầu tiên là 50 KWh và cao nhất là 1.890 đồng/KWh, áp dụng cho KWh thứ 401 trở lên.
Tại cuộc họp báo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Hữu Hào cho biết Bộ Công Thương trình 3 mức tăng giá, trong đó nghiêng về phương án tăng thấp nhất để không ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế. Nhưng nếu giá điện tăng 4,9%, giá than bán cho điện chỉ tăng 15% là mức dưới giá thành nên Chính phủ đã quyết định chọn phương án tăng cao hơn để ngành than cũng có một phần lợi nhuận.
Về cơ bản, không có gì khác nhau về quan điểm và có thể không gây sốc cho nền kinh tế vì tăng giá điện vẫn thấp hơn mức lạm phát dự kiến cả năm. Theo lộ trình đã được Chính phủ phê duyệt, từ năm 2009 đến năm 2012, giá điện sẽ được tăng mỗi năm một lần để tiến dần đến giá thị trường. Từ sau năm 2012, giá điện có thể tăng 2 lần trong một năm.
3. Báo Tiền phong phản ánh: Sau những vụ tại nạn chết người xảy ra liên tiếp ở công trình xây dựng tòa nhà Keangnam (Hà Nội), ngày 26/2, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Phí Thái Bình đã ký quyết định thanh tra việc chấp hành các quy định về an toàn lao động tại đây.
Đoàn thanh tra có nhiệm vụ thanh tra, kết luận việc chấp hành các quy định về an toàn lao động tại Tổ hợp Công trình xây dựngKeangnamHanoiLandmarkTowernói trên. Đồng thời kiểm tra việc thực hiện của chủ đầu tư, nhà thầu thi công, đơn vị tư vấn đối với các yêu cầu, kiến nghị về an toàn lao động tại công trình trên của Đoàn Kiểm tra liên ngành Xây dựng – Lao động Thương binh và xã hội (tháng 7/2009) và của Công an huyện Từ Liêm.
Được biết trong 7 tháng qua, tại công trình trên, nhiều vụ tai nạn lao động đã xảy ra liên tiếp, làm 6 người chết và nhiều người bị thương. Nguyên nhân xảy ra tai nạn lao động chết người liên tiếp ở công trình xây dựng tòa nhà Keangnam được cho là do chủ đầu tư quá chú trọng đến tiến độ, thiếu đầu tư cơ sở vật chất bảo đảm an toàn lao động trong lúc thi công. Ngoài ra, Keangnam không bố trí cán bộ chuyên trách làm công tác an toàn lao động hoặc có bố trí nhưng chỉ là danh nghĩa, hình thức; không trang bị đồng bộ thiết bị đảm bảo an toàn cũng như giáo dục ý thức chấp hành kỷ luật lao động trên công trường.
4. Báo điện tử Vietnamnet phản ánh: Theo thông báo của Văn phòng Chính phủ, một trong những nổi cộm hiện nay là vướng mắc trong việc áp dụng Luật Đất đai, Luật Khiếu nại, tố cáo và Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính liên quan đến khiếu nại về đất đai.
Trước thực tế này, trong thời gian chưa sửa đổi, bổ sung được các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, Thủ tướng vừa giao Bộ trưởng Bộ Tư pháp thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội biện pháp giải quyết những bất cập của pháp luật trong việc bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính tại tòa án của người khiếu nại đối với những vụ việc khiếu nại về đất đai đã có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu Thanh tra Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan hữu quan trong quá trình xây dựng các dự án Luật Tố tụng hành chính, Luật Khiếu nại, Luật Đất đai (sửa đổi) và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Đồng thời, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng giao Thanh tra Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, các Bộ, ngành chức năng và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục tập trung kiểm tra, rà soát, giải quyết những vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, bức xúc, kéo dài (trong đó có những vụ việc khiếu nại về đất đai đã có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai) theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trước đây.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Người lao động có bài UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu “nợ” thi hành án. Bài báo phản ánh: Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng vừa có văn bản đề nghị UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (BR-VT) báo cáo việc thi hành bản án số 31/2008/ HC-PT của TAND Tối cao mà tỉnh này còn “nợ” thi hành án suốt hơn một năm qua. Đây là vụ kiện mà nguyên nhân là do UBND tỉnh này ưu ái cho Công ty CP Phát triển Nhà tỉnh BR-VT lấy đất làm dự án kinh doanh nhưng đền cho dân với giá rẻ mạt.
Vào năm 2002, UBND tỉnh BR-VT ban hành Quyết định số 7732/QĐ-UBND thu hồi hơn 30.000 m2 đất nông nghiệp của gia đình ông Phạm Ngọc Dũng và bà Dương Thị Nguyệt ở phường 6, TP Vũng Tàu giao cho Công ty CP Phát triển Nhà tỉnh BR-VT làm dự án kinh doanh nhưng không đền bù giá trị quyền sử dụng đất mà chỉ hỗ trợ một lần. Bức xúc trước quyết định của UBND tỉnh, gia đình ông Phạm Ngọc Dũng đã có đơn khiếu nại. Ngày 18-4-2007, UBND tỉnh BR-VT đã ban hành Quyết định 1477/QĐ-UBND phê duyệt kinh phí đền bù thêm cho gia đình ông Dũng, bà Nguyệt hơn 2,3 tỉ đồng.
Tuy nhiên, việc áp giá và xác định vị trí loại đường để bồi thường theo Quyết định 1477/QĐ-UBND của UBND tỉnh trái với các quy định của pháp luật hiện hành nên gia đình ông Dũng, bà Nguyệt tiếp tục khiếu nại. Đến tháng 12-2007, UBND tỉnh BR-VT chấp nhận một phần nội dung khiếu nại, ra Quyết định 4678/QĐ-UBND điều chỉnh lại giá và nâng tổng mức bồi thường lên hơn 6,8 tỉ đồng. Không đồng ý với một phần của Quyết định 4678/QĐ-UBND do áp dụng sai vị trí và loại đường trong việc tính giá trị đền bù, gia đình ông Dũng khởi kiện vụ việc ra tòa.
Qua nhiều cấp xét xử, ngày 24-9-2008, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TPHCM đã ra bản án số 31/2008/HC-PT tuyên hủy Quyết định số 1477/QĐ-UBND và Quyết định 4678/QĐ-UBND của UBND tỉnh BR-VT; giao cho UBND tỉnh BR-VT giải quyết lại việc bồi thường cho vợ chồng ông Dũng, bà Nguyệt khi thu hồi đất theo đúng các quy định của pháp luật hiện hành. Sau đó, ngày 11-9-2009, VKSND Tối cao có văn bản số 2914/VKSTC-V12 khẳng định bản án số 31/2008/HC-PT của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TPHCM đã xét xử là đúng pháp luật, không đủ cơ sở đề nghị giám đốc thẩm. Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng cũng có ý kiến yêu cầu UBND tỉnh BR-VT báo cáo việc thi hành bản án số 31/2008/ HC-PT. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, hơn một năm trôi qua, bản án có hiệu lực pháp luật của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao vẫn chưa được thi hành.
Được biết, ngày 20-11-2009, UBND tỉnh BR-VT đã có công văn số 7621/UBND-VP giao Thanh tra tỉnh chủ trì, phối hợp các ngành chức năng rà soát lại tính pháp lý của việc đền bù đất cho ông Phạm Ngọc Dũng và bà Dương Thị Nguyệt. Công văn số 2011/TTr-NV3 ngày 10-12-2009 của Thanh tra tỉnh gửi chủ tịch UBND tỉnh đã nêu rõ: “Thanh tra tỉnh, Sở Tư pháp, Sở Tài nguyên – Môi trường, Hội Nông dân tỉnh, UBND TP Vũng Tàu, UBND phường 6 thống nhất kết luận là diện tích 30.400 m2 đất của ông Dũng, bà Nguyệt khiếu nại đủ điều kiện được đền bù giá trị quyền sử dụng đất”. Riêng Sở Tài chính, đơn vị đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các quyết định đền bù không đúng với quy định pháp luật (Quyết định 1477/QĐ-UBND, một phần Quyết định 4678/QĐ-UBND), vẫn bảo lưu ý kiến của mình. Và đây chính là nguyên nhân khiến bản án số 31/2008/HC-PT chậm được thi hành.
2. Báo điện tử Vietnamnet có bài Thứ trưởng Bộ GD:'Cấm dạy luật, báo...' là lỗi kỹ thuật. Bài báo phản ánh: Trao đổi với VietNamNet chiều 26/2, Thứ trưởng Thường trực Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận và Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trần Thị Hà khẳng định: Bộ GD-ĐT chưa bao giờ có chủ trương cấm trường tư mở các ngành đào tạo luật, sư phạm và báo chí. Thứ trưởng Luận cho rằng, bản dự thảo lần 1 của thông tư quy định cụ thể một số điều kiện, hồ sơ mở ngành đào tạo trình độ CĐ, ĐH, thạc sĩ, tiến sĩ đưa lên mạng lấy ý kiến ngày 23/2 có sơ suất về lỗi kỹ thuật. Do đó, mới để sót ý "các trường ngoài công lập không mở các ngành sư phạm, luật và báo chí" ở khoản 3, điều 3. Thực tế, "chưa bao giờ có chủ trương như vậy", Thứ trưởng nói.
Chiều cùng ngày, Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH Trần Thị Hà cũng cho biết, có sơ suất nêu trên là do lỗi kỹ thuật trong việc soạn thảo văn bản chứ không phải là chủ trương của Bộ. Theo bà Hà, việc đưa dự thảo chưa hoàn chỉnh lên mạng thông tin của Bộ ngày 23/2 là lỗi của Vụ Giáo dục ĐH. Trong quá trình soạn thảo thông tư, tổ soạn thảo đã ghi lại những góp ý. Khi đưa lên mạng lấy ý kiến thì bộ phận phụ trách soạn thảo đã gửi nhầm "bản nháp", không phải là bản chính thức.
Còn Vụ phó Nguyễn Thị Lê Hương cho hay, sau khi phát hiện có sơ suất, bản dự thảo lần 2 được đưa lên mạng ngày 24/2 đã không có phần "các trường ngoài công lập không mở các ngành sư phạm, luật và báo chí".
Trong cả ngày 25/2, mạng của GD-ĐT, nơi đăng tải dự thảo, không truy cập được. Đến ngày 26/2, bản dự thảo lần 2 đã được đăng tải và cắt bỏ câu có nội dung liên quan. Bà Hà cho hay, theo quy định ở bản dự thảo 2, các trường tư nếu đủ điều kiện mở ngành sư phạm, luật và báo chí thì cũng được mở ngành theo quy định như những trường ĐH, CĐ khác.
3. Báo Tiền phong có bài Cho vay theo lãi suất thỏa thuận: Bật 'đèn xanh' tăng lãi suất. Bài báo phản ánh: Ngay sau khi giữ nguyên lãi suất cơ bản (LSCB), Ngân hàng Nhà nước đã ban hành thông tư về cho vay bằng đồng Việt Nam theo lãi suất thỏa thuận của tổ chức tín dụng. Trong lúc nhiều ngân hàng (NH) vui ra mặt với thông tư này thì nhiều doanh nghiệp (DN), khách hàng có nhu cầu vay vốn đang đối mặt với lãi suất tăng vọt trong thời gian tới, và lạm phát như có thêm một lực đẩy…
Không chỉ được bật đèn xanh để tăng lãi suất huy động, cho vay mà không cần tăng LSCB, qua thông tin trên hàng loạt NH có thể sẽ hợp thức hóa được nhiều nguồn vay cao hơn lãi suất trần bằng cách thu các khoản phí như lâu nay. Lấy lý do lãi suất trần cho vay bằng 150% LSCB (12%/năm) và lãi suất huy động không quá 10,5% khiến giá vốn vay cao hơn lãi vay, nhiều NH đã bó hẹp đối tượng được vay. DN đói vốn, khách hàng cá nhân bó tay, NH chờ NH Nhà nước nâng lãi suất và cuối cùng họ đã toại nguyện.
TS kinh tế Nguyễn Quang Hưng (Việt kiều Mỹ - hiện giảng dạy tại TPHCM) nhận định thông tư trên sẽ góp phần khơi thông dòng chảy của nguồn vốn, nhưng đồng thời sẽ gây sức ép mạnh lên lạm phát và đẩy nhiều DN vào thế phải vay vốn giá cao, kéo theo giá thành sản phẩm, chi phí sẽ tăng và giá cả nhiều mặt hàng sẽ lên theo. Ông Nguyễn Xuân Quang, Phó Tổng GĐ Cty Xây dựng Minh Quang (Gò Vấp – TPHCM) tỏ ra lo ngại lãi suất vay cao như giữa năm 2008 sẽ lại tái diễn. Ông Quang nói, nếu phải vay với lãi suất thỏa thuận trên 15%/năm thì làm ăn rất khó khăn và lợi nhuận sẽ giảm mạnh. Lo ngại trên không phải không có cơ sở, khi mà nhiều NH đang cho vay lãi suất thỏa thuận các khoản vay tiêu dùng với mức 16-20%/năm.
Một chuyên gia kinh tế khẳng định, NH chỉ chờ thông tư này để tăng lãi suất, và họ không có lý do gì để không thực hiện ngay trong những ngày tới, khi họ đang nắm tiền còn DN thì đói vốn. Nhiều ý kiến còn lo ngại một cuộc đua lãi suất mới sẽ nóng ngay từ đầu tuần sau, và lần này có thể còn căng thẳng hơn năm 2008 vì được thỏa thuận. Nhiều lãnh đạo DN cho hay, mang tiếng là thỏa thuận nhưng thực tế NH đưa ra mức lãi nào, DN phải đồng ý mức lãi ấy, bởi khó có lựa chọn nào khác.
Biện minh cho lãi suất thỏa thuận, không ít người cho rằng lãi cao sẽ khiến DN cân nhắc khi vay đầu tư vào các dự án và tìm nguồn huy động vốn khác như bán trái phiếu, cổ phần, huy động từ CB CNV… Tuy nhiên, một khi NH tăng lãi suất thì chắc chắn các nguồn trên cũng khó mà giữ mức lãi suất dễ chịu hơn hoặc chảy vào DN với giá rẻ. Chưa kể nhiều DN được hỗ trợ lãi suất trong năm 2009 nay phải vay với lãi suất mới sẽ gặp không ít khó khăn.
Trả lời PV Tiền Phong chiều 26-2 về việc khi nào NH sẽ tăng lãi suất, lãnh đạo nhiều NH từ chối cho biết thời gian cụ thể. Phó Tổng GĐ một NH thương mại tiết lộ NH ông đã chuẩn bị kế hoạch tăng lãi suất từ ngay đầu tháng 2-2010 khi tin về dự thảo thông tư trên lan truyền, và nếu không có gì thay đổi thì lãi suất sẽ tăng từ 1-3-2010.
Từ nhiều năm nay, để kiềm chế lạm phát và ổn định kinh tế, Nhà nước luôn lấy LSCB làm van điều chỉnh để kìm hãm các NH tăng, chạy đua lãi suất.Có NHđã bị phạt và cán bộ NH mất chức bởi dám vượt qua rào cản này. Đổi lại, DN và khách hàng cá nhân đã dễ thở hơn. Nay thì mọi việc đã thay đổi theo hướng có lợi hơn cho các NH, còn khách hàng và nhiều DN chắc chắn sẽ rất vất vả trong thời gian tới khi lãi suất tăng vọt.