I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật & Xã hội có bài Thông tin mới nhất về bão số 5 (Nesat). Bài báo đưa tin: Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương cho biết, 4h sáng nay (30-9) tâm bão chỉ cách bờ biển các tỉnh Quảng Ninh - Nam Định 170 km. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 11, cấp 12.
Dự báo trong 12 giờ tới, bão di chuyển theo hướng giữa Tây và Tây Tây Bắc, mỗi giờ đi được khoảng 15 km, đi vào các tỉnh Quảng Ninh - Nam Định. Đến 16 giờ ngày 30/9, vị trí tâm bão ở vào khoảng 20,9 độ Vĩ Bắc; 106,5 độ Kinh Đông, trên khu vực các tỉnh Nam đồng bằng Bắc Bộ. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm bão mạnh cấp 8, cấp 9 (tức là từ 62 đến 88 km một giờ), giật cấp 10, cấp 11.
Trong 12 đến 24 giờ tiếp theo, bão di chuyển theo hướng giữa Tây và Tây Tây Bắc, mỗi giờ đi được khoảng 15 km, tiếp tục đi sâu vào đất liền và suy yếu nhanh thành một vùng áp thấp. Đến 04 giờ ngày 01/10, vị trí trung tâm vùng áp thấp ở vào khoảng 21,3 độ Vĩ Bắc; 104,8 độ Kinh Đông, trên khu vực phía Tây Bắc Bộ. Sức gió mạnh nhất ở trung tâm vùng áp thấp giảm xuống dưới cấp 6 (tức là dưới 39 km một giờ).
Do ảnh hưởng của bão ở vịnh Bắc Bộ ngày hôm nay (30/9) còn có gió bão mạnh cấp 8, cấp 9, vùng gần tâm bão đi qua mạnh cấp 10, cấp 11, giật cấp 12, cấp 13. Biển động dữ dội. Đêm gió Bắc đến đông bắc mạnh cấp 7, giật cấp 8. Biển động mạnh.
Ngoài ra do ảnh hưởng của hoàn lưu bão kết hợp với không khí lạnh mạnh ở phía Bắc nên vùng ven biển các tỉnh từ Quảng Ninh đến Thanh Hóa có gió mạnh cấp 6, cấp 7, vùng gần tâm bão cấp 9, cấp 10, giật cấp 11, cấp 12; các tỉnh phía Đông Bắc Bộ có gió mạnh cấp 5, cấp 6, giật cấp 7. Vùng ven biển các tỉnh từ Quảng Ninh đến Nam Định cần đề phòng nước biển dâng kết hợp với thủy triều cao từ 2 - 4 mét. Các tỉnh Bắc Bộ và bắc Trung Bộ có mưa vừa, mưa to, có nơi mưa rất to. Cần đề phòng lũ quét và sạt lở đất ở vùng núi, ngập úng ở vùng trũng.
2. Báo điện tử Chính phủ có bài Thủ tướng kết luận về kinh doanh xăng dầu. Bài báo đưa tin: Mới đây (26/9), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã chủ trì cuộc họp và nghe báo cáo về tình hình thực hiện Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.
Theo văn bản ban hành ngày 29/9 thông báo kết luận của Thủ tướng tại cuộc họp này, Chính phủ đã chỉ đạo điều hành kinh doanh, giá xăng dầu nhất quán, từng bước theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo đúng quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.
Thủ tướng yêu cầu việc điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong thời gian tới phải tiếp tục thực hiện nghiêm, theo đúng các quy định tại Nghị định 84/2009/NĐ-CP; các yếu tố hình thành giá, chi phí và kết quả kinh doanh phải được công bố, công khai rõ ràng.
Các Bộ: Tài chính, Công Thương phối hợp chặt chẽ và chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát việc điều chỉnh giá của các doanh nghiệp, công bố công khai phương án giá được áp dụng theo quy định.
Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu thực hiện điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu các loại theo đúng quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ.
Các cơ quan có liên quan thường xuyên phối hợp trong điều hành và kiểm soát giá xăng dầu theo quy định hiện hành; chủ động xử lý các khó khăn, vướng mắc và những vấn đề phát sinh; trường hợp vượt thẩm quyền, báo cáo, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xử lý kịp thời, không để thị trường biến động xấu và quyền lợi tiêu dùng bị ảnh hưởng.
3. Trang VTC News có bài Ngân sách chi tiền lương cho viên chức sẽ giảm? Bài báo đưa tin: Bộ Nội vụ dự kiến sẽ đổi mới tài chính các đơn vị sự nghiệp công lập, để tự thu – tự chi, giảm gánh nặng ngân sách….
Để nâng lương cho công chức, viên chức ở các đơn vị sự nghiệp công lập (bệnh viện, trường học…) và nâng cao hiệu quả phục vụ người dân, Bộ Nội vụ dự kiến sẽ đổi mới cơ chế tài chính với khu vực này.
Trước hết vẫn phải đảm bảo mức lương tối thiểu đơn vị sự nghiệp công lập bằng mức lương này ở các cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội. Quy định bảng lương ở 2 khu vực này tương đương nhau. Tuy nhiên, tiền lương thực nhận của viên chức ở đơn vị sự nghiệp công lập sẽ được trả theo vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp theo quy định của Luật Viên chức và phụ thuộc vào nguồn thu (từ Ngân sách và xã hội hoá), kết quả hoạt động và do đơn vụ quyết định. Tiến tới sự nghiệp công lập thu phí (giá) dịch vụ, tính đủ tiền lương và từng bước tính đủ các chi phí khác; đơn vị sự nghiệp thực hiện hạch toán thu – chi (không vì lợi nhuận). Ngân sách sẽ thanh toán cho các đối tượng chính sách, các dịch vụ không có thu mà Nhà nước phải đảm bảo. Từng bước trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp, xoá bỏ bao cấp qua giá, phí dịch vụ. Chuyển từ cơ chế xin – cho kinh phí sang hình thức đặt hàng, trên cơ sở định mức hoàn thành về kinh tế - kỹ thuật… Nhưng những đối tượng chính sách xã hội vẫn sẽ được Nhà nước hỗ trợ, được thụ hưởng các dịch vụ này.
Thực hiện minh bạch hoá các hoạt động liên kết các đơn vị sự nghiệp công, khắc phục công – tư lẫn lộn.
4. Báo Tiền Phong Online có bài Khiếu nại tố cáo đông người tăng 32%. Bài báo phản ánh: Thảo luận công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo và kiến nghị cử tri tại phiên họp thứ hai Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) sáng 28-9 cho thấy: Nhiều đơn thư bị chuyển lòng vòng, gần 70% thuộc lĩnh vực hành chính, số lượt đoàn khiếu nại tố cáo đông người tăng 32%.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, Phan Trung Lý cho rằng, trong khi khiếu nại chung giảm mà khiếu nại đông người gia tăng là “đáng lo”. Cơ quan tiếp dân của QH cần nghiên cứu đưa ra hướng giải quyết, nếu cần có thể xem xét sửa luật.
Phân tích của Ban Dân nguyện từ 20.462 đơn, thư của dân cho thấy, KNTC thuộc lĩnh vực hành chính chiếm 69%; 7% lĩnh vực tư pháp 30,3%; KNTC về bầu cử ĐBQH khóa XIII, bầu đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011 - 2016 chiếm 3,5%. Khiếu nại về hành chính chủ yếu liên quan việc thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đòi lại đất cũ; khiếu nại về nhà đất do Nhà nước quản lý, bố trí sử dụng trong quá trình thực hiện chính sách quản lý nhà đất trước đây. Đơn, thư KNTC gửi đến các đoàn ĐBQH tập trung vào các chính sách về nhà đất: chiếm tới 79%. Trong đó, chủ yếu là tố cáo cán bộ có hành vi vi phạm pháp luật về quản lý đất đai, cố ý làm trái nguyên tắc quản lý kinh tế, gây thất thoát tài sản của Nhà nước.
Về lĩnh vực tư pháp, người dân chủ yếu khiếu nại bản án, quyết định của TAND các cấp, đề nghị xem xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm (chiếm 58,9%), còn lại là tố cáo tham nhũng, sai phạm của cơ quan điều tra, bồi thường thiệt hại do bị oan.
Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan nhìn nhận, đơn thư nhiều, nhưng giải quyết còn chậm. Có khi chỉ trả lời là đã nhận đơn của dân, không nêu kết quả giải quyết. Có lĩnh vực chỉ giải quyết được 6-8% là rất thấp. Nguyên nhân do sự phối hợp giữa các cơ quan chưa tốt, cán bộ tiếp dân, giải quyết đơn thư thiếu tận tâm, còn thờ ơ, yếu kém dẫn đến sai sót.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Xử người nước ngoài, có cần dịch văn bản? Bài báo phản ánh: Tòa mệt mỏi vì các bị cáo người Nigeria hết đòi dịch văn bản tố tụng ra chữ viết tiếng Anh lại yêu cầu phải có… luật sư quốc tế. Pháp luật về chuyện này ra sao? Liệu có cần quy định là khi xét xử người nước ngoài cần phải ban hành văn bản tố tụng bằng hai thứ tiếng?
Ngày 29-9, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM đã mở lại phiên xử vụ Nanji David Ete (quốc tịch Nigeria) và các đồng phạm về tội mua bán trái phép chất ma túy. Tòa đã tuyên phạt Ete và một bị cáo án tử hình, ba bị cáo án tù chung thân, hai bị cáo còn lại từ 15 đến 20 năm tù. Vụ án đáng chú ý ở chỗ ngay từ giai đoạn sơ thẩm, Ete đã “làm khổ” các cơ quan tố tụng với yêu cầu các văn bản tố tụng phải được dịch ra tiếng Anh hoặc tiếng Nigeria.
Xưa nay trong vụ án hình sự có bị can, bị cáo là người nước ngoài, các cơ quan tố tụng đều mời người phiên dịch (trừ trường hợp bị can, bị cáo nói, viết thông thạo tiếng Việt và không yêu cầu người phiên dịch). Tuy nhiên, trường hợp yêu cầu phải dịch văn bản tố tụng ra chữ viết tiếng Anh hoặc tiếng bản xứ như trên là khá hiếm.
Vụ án đặt ra một vấn đề pháp lý: Theo luật, khi xử lý hình sự người nước ngoài, các cơ quan tố tụng có phải dịch các văn bản tố tụng ra chữ viết tiếng nước ngoài hay không? Nếu dịch thì dịch ra tiếng Anh, tiếng nước của bị cáo hay tiếng dân tộc của bị cáo?
Theo Điều 24 BLTTHS, tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng hình sự là tiếng Việt. Người tham gia tố tụng có quyền dùng tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình, trong trường hợp này cần phải có phiên dịch. Theo Điều 226 BLTTHS, nếu bị cáo không biết tiếng Việt thì sau khi tuyên án, người phiên dịch phải đọc lại cho bị cáo nghe toàn bộ bản án sang thứ tiếng mà bị cáo biết.
Như vậy, về phía bị can, bị cáo thì có quyền chỉ nói và viết bằng tiếng nước mình. Lúc đó cơ quan tố tụng phải có người phiên dịch mới có thể giải quyết được vụ án. Tuy nhiên, điều luật trên lại chưa rõ ở chỗ về phía cơ quan tố tụng thì sao, có phải chủ động dịch tất cả văn bản tố tụng như giấy triệu tập, kết luận điều tra, cáo trạng, bản án sơ thẩm, văn bản kháng nghị… ra tiếng nước của bị cáo để tống đạt cho họ hay không?
Theo kiểm sát viên cao cấp Nguyễn Thanh Sơn (Viện Phúc thẩm III VKSND Tối cao), nguyên tắc xét xử trong tố tụng hình sự là bằng tiếng Việt. Cơ quan tố tụng chỉ cần phiên dịch cho bị cáo người nước ngoài nghe để hiểu chứ không thể đòi hỏi phải có văn bản tố tụng bằng một thứ tiếng khác nữa. Điều này rất khó. Bởi lẽ nếu dịch văn bản tố tụng ra tiếng Anh (ngôn ngữ quốc tế phổ biến) thì cơ quan tố tụng có thể làm được nhưng nếu bị cáo yêu cầu dịch văn bản sang một thứ tiếng mà có quá ít người biết, thậm chí không ai biết thì sao? Chẳng lẽ vụ án sẽ phải xếp lại vì bế tắc?
Trong khi đó, luật sư Trần Hải Đức (Đoàn Luật sư TP.HCM) lại cho rằng dù có khó khăn thì cũng cần thiết phải nghiên cứu hướng đến việc ban hành các văn bản tố tụng bằng hai thứ tiếng khi xét xử người nước ngoài phạm tội. Nếu ngại ngôn ngữ bản xứ của bị can, bị cáo không phổ biến thì có thể quy định dịch ban hành văn bản bằng ngôn ngữ quốc tế thông dụng là tiếng Anh. Điều này phù hợp với xu hướng tố tụng tiến bộ, hạn chế chuyện bị cáo lợi dụng để gây khó dễ cho cơ quan tố tụng.
2. Báo Công lý có bài Có nên xã hội hóa hoạt động giám định tư pháp? Bài báo phản ánh: Tại Điều 15 Dự thảo Luật Giám định tư pháp quy định tổ chức giám định tư pháp công lập về pháp y bao gồm: Viện Pháp y quốc gia thuộc Bộ Y tế, Trung tâm Giám định pháp y tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Viện Pháp y quân đội thuộc Bộ Quốc phòng, Trung tâm Giám định pháp y thuộc Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an. Như vậy, không còn bộ phận pháp y thuộc Phòng Kỹ thuật hình sự Công an cấp tỉnh.
Theo Chủ nhiệm UBTPQH Nguyễn Văn Hiện, thẩm tra Dự án Luật này có hai ý kiến khác nhau: Loại ý kiến thứ nhất đồng tình với quan điểm trên của ban soạn thảo, vì việc tập trung hoạt động giám định pháp y ở cấp tỉnh vào Trung tâm Giám định pháp y (thuộc ngành y tế), sẽ tạo thuận lợi cho công tác quản lý, bồi dưỡng nghiệp vụ, nâng cao trình độ đội ngũ giám định viên pháp y… Mặt khác, theo số liệu thống kê năm 2010 thì có tới 82,4% vụ việc giám định pháp y là do tổ chức giám định pháp y thuộc ngành y tế đảm nhiệm. Loại ý kiến thứ hai, đề nghị giữ nguyên như quy định hiện hành, vì thực tiễn cho thấy, hoạt động của hệ thống giám định pháp y thuộc Công an cấp tỉnh đang phát huy hiệu quả, không có vướng mắc về quản lý nhà nước cũng như tổ chức việc giám định; phục vụ kịp thời cho quá trình tiến hành tố tụng, nhất là đối với các vụ án phức tạp, nghiêm trọng.
Cùng quan điểm, Chủ nhiệm UBPLQH Phan Trung Lý cho rằng, hệ thống giám định pháp y thuộc Công an tỉnh đang hoạt động rất hiệu quả, nếu đưa phương án bỏ sẽ mâu thuẫn với chủ trương phải xã hội hóa các hoạt động giám định tư pháp mà dự thảo Luật đưa ra. Không có lý gì một hệ thống của Nhà nước được đào tạo bài bản lại bỏ đi, trong khi các thành phần khác đề nghị cho phép thành lập văn phòng.
Còn theo Thứ trưởng Bộ Công an Phạm Quý Ngọ thì “mỗi năm ngành Công an thụ lý hàng trăm ngàn vụ án, phải giám định từ 13.000-14.000 tử thi, chủ yếu là ở cấp huyện, nếu xóa bỏ lực lượng pháp y thuộc Công an cấp tỉnh để chuyển hết sang pháp y ngành y tế thì rất nguy hiểm. Pháp y Công an là lực lượng chiến đấu, đáp ứng nhu cầu kịp thời phải xuất hiện ngay tại hiện trường mỗi vụ án, trong nhiều tình huống khác nhau. Hơn nữa, giám định pháp y còn xác định dấu vết, là chìa khóa mở trong định hướng điều tra. Vì vậy, nếu lực lượng pháp y không kịp thời và không được trang bị kiến thức về bảo quản dấu vết, mà chỉ có kiến thức khám nghiệm đơn thuần, thì trong khám nghiệm có thể không phát hiện được mà còn bị xoá đi dấu vết. Hơn nữa, hệ thống cơ quan giám định pháp y không nằm trong hệ thống Cơ quan điều tra, nên sẽ đảm bảo tính khách quan, độc lập trong quá trình điều tra”. Lãnh đạo Bộ Công an đề nghị giữ nguyên như hiện nay, nhằm đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm, đảm bảo an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường vẫn bảo lưu quan điểm của mình về việc tập trung giám định pháp y cấp tỉnh thuộc ngành y tế, không còn giám định viên pháp y thuộc Công an cấp tỉnh. Ông cho rằng, vấn đề này đã được Chính phủ thảo luận và Thủ tướng kết luận không giữ giám định pháp y ở Công an cấp tỉnh, còn ở Trung ương vẫn nên duy trì để tháo gỡ những vướng mắc lớn.
Về chủ trương xã hội hoá hoạt động giám định tư pháp, nhiều ý kiến cho rằng, thực tiễn xét xử bắt buộc phải có trưng cầu giám định. Trong khi, những tiêu cực trong việc giám định thương tích, tai nạn, giám định tuổi, giám định sức khoẻ vẫn diễn ra ở một số nơi. Do đó, nếu quy định như trong dự thảo Luật, cho phép mở văn phòng giám định ngoài công lập, có thể dẫn đến những hậu quả khó lường. Vì đây là loại hình dịch vụ mới nên cần có lộ trình phù hợp, có tổng kết, rút kinh nghiệm rồi mới xem xét mở rộng phạm vi. Ngoài ra, hiện chúng ta đã có một hệ thống giám định pháp y công lập từ trên xuống dưới, nếu có điểm nghẽn nào đó thì phải củng cố chính nó, còn nếu lấy xã hội hóa giám định tư pháp làm khâu đột phá bền vững thì khó khả thi.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu các ý kiến khác nhau để chỉnh lý. Nhiều ý kiến thiên về để giám định pháp y Công an cấp tỉnh, cơ quan soạn thảo cần xin ý kiến Chính phủ và cân nhắc kỹ càng. Nếu Chính phủ vẫn giữ nguyên quan điểm như dự án Luật thì UBTVQH sẽ báo cáo cả hai phương án để Quốc hội quyết định.