I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo điện tử vef.vn có bài Tập đoàn Than-KS giải trình “suýt” làm thất thoát 200 tỷ. Bài báo phản ánh: Trước những sai sót trong quản lý sản xuất, kinh doanh than do Thanh tra Chính phủ phát hiện, Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam (TKV) vừa có giải trình tới Thủ tướng và cho biết đã phối hợp các đơn vị nộp hơn 200 tỷ đồng tiền thuế bị truy thu.
Khoảng thời gian 3 năm 2006-2009 được coi là sóng gió nhất của Tập đoàn này với 13 vụ án và 64 bị can bị khởi tố với hàng loạt tội danh buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng trăm nghìn tấn than lậu. Người giữ chức vụ lãnh đạo cao nhất cũng đã bị kỷ luật về Đảng, thôi chức vụ vào năm 2009.
Theo kết luận thanh tra ban hành tháng 3 vừa qua, TKV vấp phải 3 "lỗi" chủ yếu: hạch toán thiếu và sai qui định các khoản chịu thuế dẫn tới thất thoát hơn 200 tỷ đồng cho ngân sách Nhà nước, lỗi thứ hai là khai thác, vận chuyển than mà chưa có giấy phép, buông lỏng quản lý việc tiêu thụ than dẫn tới xuất lậu than, lỗi thứ 3 là chưa tuân thủ đầy đủ về bảo vệ môi trường.
Lý giải việc này, ông Lê Minh Chuẩn nói, Tập đoàn đã được bộ TN&MT cấp 63 giấy phép khai thác, ngoài ra còn có các điểm lộ nhỏ, vỉa nhỏ, phải tổ chức khai thác thêm, Tập đoàn đã làm hồ sơ xin phép nhưng Bộ lập thủ tục chưa xong. Đây lại là những điểm rất nhạy cảm, ngoài gianh giới, nằm trong nhà dân. Cụ thể hơn theo bản giải trình của TKV, có giai đoạn các hồ sơ xin cấp phép gửi lên Cục Địa chất- khoáng sản Việt Nam đều bị ách lại, Cục không nhận hồ sơ do thiếu Quy hoạch ngành, một cơ sở pháp lý để phê duyệt, hoặc do thiếu hướng dẫn của Bộ Tài nguyên môi trường, hoặc do qui định mới, cấp phép khai thác than phải do Thủ tướng xem xét trước nên việc cấp phép không thể kịp thời, nhanh chóng.
2. Báo Hà Nội mới có bài Mô hình “một cửa”, “một cửa liên thông”: Bao giờ có chuẩn?. Bài báo phản ánh: Góp ý vào công tác thực hiện cơ chế "một cửa", "một cửa liên thông" tại các cơ quan HCNN ở địa phương, nhiều ý kiến cho rằng, cần giải quyết ngay việc tổ chức chưa thống nhất bộ phận "một cửa" hiện nay. Nguyên nhân là do thời gian qua đã có những văn bản của Chính phủ và các bộ, ngành có nội dung "vênh" nhau trong việc thực hiện cơ chế "một cửa" cấp huyện. Vì thế, đã có một số huyện chuyển công việc đất đai, đăng ký kinh doanh về Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất và Phòng Tài chính - Kế hoạch, dẫn tới có 2 mô hình tổ chức "một cửa" ở cấp huyện: Nhận hồ sơ tại phòng chuyên môn và nhận tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả thuộc Văn phòng HĐND và UBND.
Tuy nhiên, trước chất lượng thực hiện cơ chế "một cửa", "một cửa liên thông" ở một số địa phương còn thấp, mang tính hình thức và gây khó khăn cho người dân, các chuyên gia tâm huyết với công tác CCHC cho rằng, cần có một hành lang pháp lý chặt chẽ, đầy đủ hơn để thực hiện cơ chế này. Theo đó, Bộ Nội vụ sẽ đề nghị Chính phủ ban hành Nghị định về thực hiện cơ chế "một cửa", "một cửa liên thông" tại các cơ quan HCNN ở địa phương, thay thế cho Quyết định 93/2007/QĐ-TTg. Bộ Nội vụ cũng sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành TƯ và các địa phương nghiên cứu, xây dựng mô hình chuẩn của bộ phận tiếp nhận và trả kết quả các cấp để hướng dẫn các địa phương thực hiện thống nhất; đồng thời, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông xây dựng phần mềm dùng chung cho các cơ quan hành chính các cấp để tạo tiền đề cho việc xử lý các công việc mang tính liên thông giữa các cơ quan HCNN.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Trước năm 1989, ít người có thể nghĩ rằng, VN lại có thể đầu tư trực tiếp (ĐTTT) ra nước ngoài. Những năm sau đó số lượng còn ở mức khiêm tốn, phải từ năm 2007 trở đi, ĐTTT ra nước ngoài mới tăng mạnh (năm 2007 đạt 929,2 triệu USD, năm 2008 đạt 3,364 tỉ USD, 2009 đạt 2,46 tỉ USD...).
Việc tìm kiếm lợi nhuận khi đầu tư, sản xuất, kinh doanh là mục tiêu đương nhiên, đầu tiên và xuyên suốt trong hoạt động của doanh nghiệp. ĐTTT ra nước ngoài của các DN ở VN không ngoài mục đích này. Tuy nhiên, tình hình hiện nay đặt ra một số vấn đề. Trong điều kiện cung - cầu ngoại tệ hiện đang mất cân đối, gây sức ép đến cán cân thanh toán, dự trữ ngoại hối, biến động tỷ giá, thì việc các DN chuyển một lượng ngoại tệ lớn ra nước ngoài để đầu tư là chưa phù hợp... Một số lĩnh vực như nghệ thuật, giải trí, tài chính ngân hàng, bất động sản - không thuộc lĩnh vực khuyến khích theo Quyết định 236 của Thủ tướng Chính phủ ngày 20.2.2009, nhưng lượng vốn đăng ký hiện đã lên đến trên 1 tỉ USD. Gần đây đã xuất hiện hiện tượng đầu tư mang tính chất mua sắm nhà, đất, các tài sản có giá trị khác để phục vụ cho mục tiêu định cư, học tập hoặc sinh sống lâu dài ở nước ngoài.
Tình hình trên đòi hỏi cần có sự giải quyết theo 3 hướng. Các tập đoàn, tổng công ty, DNNN cần rà soát lại để cân nhắc việc tăng đầu tư ra nước ngoài vào lúc này. Thực hiện nghiêm chỉnh chế độ báo cáo theo quy định về tình hình triển khai, hoạt động, kết quả đầu tư, kinh doanh của từng dự án. Bộ KH-ĐT phối hợp với các bộ, ngành, địa phương cần rà soát, kiểm tra chặt chẽ hơn trong việc cấp giấy phép ĐTTT ra nước ngoài. Ngân hàng NN chỉ đạo các ngân hàng thương mại cần chặt chẽ hơn trong việc cung ứng ngoại tệ cho các dự án ĐTTT ra nước ngoài, đặc biệt cần xem xét kỹ hơn hiệu quả đầu tư và khả năng thu hồi vốn.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Tư pháp Bắc Giang nhiều sáng kiến tuyên truyền pháp luật. Bài báo phản ánh: Sở Tư pháp Bắc Giang đã có những hoạt động hấp dẫn như hội thi “Hòa giải viên giỏi” và “Cán bộ tư pháp giỏi” được tổ chức đều đặn 2 năm một lần xen kẽ nhau, thu hút mọi người tham gia, qua đó nâng cao hiệu quả tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho người dân và bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn cho cán bộ của ngành một cách linh hoạt và chất lượng.
Phát huy những kết quả của năm 2010, đồng thời bám sát các nhiệm vụ chính trị của ngành, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, năm 2011 ngành Tư pháp Bắc Giang xác định các phương hướng nhiệm vụ chủ yếu là: nâng cao chất lượng công tác xây dựng, thẩm định, triển khai đồng bộ các nhiệm vụ theo dõi chung việc thi hành văn bản QPPL, phấn đấu 100% văn bản qua thẩm định được ban hành đúng pháp luật; thực hiện tốt công tác kiểm tra văn bản QPPL theo thẩm quyền; tăng cường hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân.
Cũng theo kế hoạch của năm nay, Bắc Giang sẽ tổ chức hội thi “Cán bộ tư pháp giỏi” cấp tỉnh nhân ngày truyền thống của ngành; tập trung vào việc triển khai các chương trình phối hợp với các ngành khác theo các đề án của Chính phủ về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho công tác phổ biến giáo dục pháp luật, tập trung phổ biến giáo dục pháp luật cho thanh thiếu niên, học sinh ở các cơ sở giáo dục; nâng cao hiệu quả của công tác trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh; đẩy mạnh công tác rà soát, hệ thống hóa, kiểm tra văn bản QPPL…
Trước những thành công đó, phòng Xây dựng và theo dõi văn bản QPPL thuộc Sở Tư pháp Bắc Giang đã được nhận Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, và được chủ tịch UBND tỉnh trao giấy khen Tập thể lao động xuất sắc… Toàn ngành Tư pháp Bắc Giang cũng đang quyết tâm phấn đấu hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ đã đặt ra trong năm 2011 và những năm tiếp theo.
Báo cũng có bài “Hiệu quả từ đợt cao điểm Thi hành án tại Hưng Yên”. Bài báo phản ánh: Sau gần 2 tháng tổ chức các đợt cao điểm giải quyết án, kết quả 6 tháng đầu năm 2011 của ngành Thi hành án dân sự (THADS) Hưng Yên cho thấy, số lượng việc và tiền đã thi hành đều tăng vọt. Để giảm án tồn đọng, từ đầu tháng 3/2011, Cục THADS Hưng Yên đã tổ chức ra quân giải quyết án. Một trong những lý do tiến hành đợt cao điểm này theo Quyền Cục trưởng Đặng Đình Quyền là “số lượng vụ việc mới thụ lý để tổ chức thi hành trong những tháng đầu 2011 tăng cao so với cùng kỳ năm 2010”.
Bằng biện pháp biệt phái chấp hành viên, cán bộ THA từ Cục xuống các chi cục, từ các chi cục ít án tới các chi cục có lượng án nhiều, giao chỉ tiêu cụ thể đến từng đơn vị. Kết hợp với việc tập trung rà soát, xác minh phân loại án chính xác; tăng cường thuyết phục, vận động người phải thi hành án tự nguyện thi hành, đồng thời chú trọng giải quyết những vụ việc có giá trị thi hành lớn, đặc biệt là các vụ việc kéo dài, đến nay theo báo cáo của Cục THADS Hưng Yên, 6 tháng các cơ quan THADS trong tỉnh đã thi hành xong 1.494 việc với số tiền trên 80,6 tỷ đồng, tăng 1,27 lần về việc, 7,38 lần về tiền so với cùng kỳ năm 2010; 6 tháng các cơ quan THA trong tỉnh đã cưỡng chế thành công 14 vụ việc. Cùng với tổ chức đợt cao điểm, Cục đã thành lập đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra công tác thi hành án của tất cả 10 chi cục, trong đó tập trung kiểm tra việc phân loại án, án thi hành theo đơn yêu cầu, các vụ việc có số tiền phải thi hành lớn tại các đơn vị để chỉ đạo tổ chức thi hành dứt điểm.
Kết quả những tháng đầu năm là tiền đề tốt cho việc thực hiện kế hoạch cả năm 2011, tuy nhiên cũng theo ông Đặng Đình Quyền một khó khăn nổi bật của Hưng Yên là việc thi hành các bản án chia thừa kế mà các bên đương sự là người nhà của nhau. “Hiện chúng tôi còn khoảng 20 vụ việc thuộc dạng này, đơn thư khiếu nại nhiều, gay gắt, nhưng khó thuyết phục, hòa giải. Rất nhiều vụ, đương sự manh động, thậm chí lấy cái chết ra để gây sức ép” - ông Quyền cho biết. Thêm nữa, là những vụ mà người phải THA chưa có điều kiện thi hành thường là tội phạm về ma tuý, số tiền phải THA lớn nhưng đang chấp hành hình phạt tù, không có thu nhập, tài sản để đảm bảo THA, tình trạng tẩu tán tài sản do những bất cập của pháp luật về đăng ký quyền sử dụng đất khiến việc THA gặp nhiều khó khăn; những vụ việc THA về kinh tế, thương mại số tiền THA lớn, cơ quan THA đã áp dụng biện pháp cưỡng chế kê biên, xử lý tài sản của người phải THA và bán đấu giá thành, nhưng sau đó cơ quan có thẩm quyền lại yêu cầu hoãn THA hoặc kháng nghị bản án; thậm chí đã tổ chức thi hành xong mới kháng nghị hoặc giám đốc thẩm.
Thừa nhận, Luật THADS cùng các văn bản hướng dẫn thi hành đã bổ sung nhiều quy định mới, góp phần nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự, tuy nhiên theo quyền Cục trưởng Đặng Đình Quyền hiện nay hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành còn thiếu. “Các cơ quan chức năng ở Trung ương tiếp tục rà soát, bổ sung hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt là hệ thống pháp luật về THADS; Bộ Tư pháp, Tổng cục THADS sớm chuyển ngạch chấp hành viên; tổ chức thi tuyển chấp hành viên để các cơ quan THA tăng cường đội ngũ chấp hành viên có năng lực, trình độ phục vụ công tác chuyên môn”, ông Quyền đề nghị.
2. Báo Phụ nữ online có bài Sai phạm trong nhận con nuôi ở Quảng Nam: Cán bộ đổ cho nghị định của Chính phủ. Bài báo phản ánh: Gần 140 trường hợp nhận con nuôi không đúng quy định để được hưởng các chế độ chính sách, khiến Nhà nước bị thiệt hại hàng trăm triệu đồng, nhưng khi được hỏi thì cán bộ trực tiếp xác nhận lại đổ cho nghị định không rõ ràng (!).
Nghị định 158/2005-CP của Chính phủ có những quy định ưu đãi về việc con nuôi được hưởng chế độ chính sách như con đẻ. Cũng từ đây, tại Quảng Nam, sáu năm qua, cơ quan công an (CA) đã xác minh có đến gần 140 trường hợp nhận nuôi con nuôi không đúng quy định để được hưởng các chế độ chính sách, khiến Nhà nước bị thiệt hại hàng trăm triệu đồng, nhưng khi được hỏi thì cán bộ trực tiếp xác nhận lại đổ cho nghị định không rõ ràng (!). Xác minh tại 10 huyện, thành phố của tỉnh, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và chức vụ (PC46) CA tỉnh Quảng Nam đã phát hiện 137 trường hợp cho, nhận con nuôi không đúng quy định. Hồ sơ cho, nhận con nuôi thủ tục rất đơn giản: người nhận con nuôi khai, cán bộ tư pháp xã ký xác nhận, sau đó trình UBND xã ký ra quyết định công nhận con nuôi, ghi vào sổ đăng ký hộ tịch về cho, nhận con nuôi tại xã, sau đó trình hồ sơ lên Phòng LĐ-TB-XH huyện để theo dõi và lập thủ tục đề nghị Sở LĐ-TB-XH ra quyết định cấp sổ ưu đãi trong giáo dục - đào tạo.
Bà Ngô Thị Phú ở xã Duy Hải, huyện Duy Xuyên, nhận cháu gọi bà cô ruột làm con nuôi, trả lời đơn giản: “Thì cha mẹ hắn nghèo, hắn muốn đi học, làm giấy, xã ký, được thì quý, không thì thôi”. “Quý” ở đây là được miễn giảm các khoản học phí và các chế độ khác, với mức trợ cấp ở mẫu giáo mỗi năm là 200.000đ; cấp I, II và III mỗi năm là 250.000đ. Khi vào các bậc trung cấp, cao đẳng, đại học hoặc sau đại học, mức chi trả mỗi năm có khác nhau theo từng trường học. Nguồn kinh phí chi trả là ngân sách nhà nước do Phòng LĐ-TB-XH huyện trực tiếp chi trả cho các đối tượng giữ sổ. Quế Sơn là huyện có số lượng người nhận con nuôi sai nguyên tắc nhiều nhất, lên đến 85 đối tượng ở 13 xã. Số tiền mà Nhà nước phải chi cho các đối tượng này là 209.516.500đ. Ông Lê Văn Dũng, PCT huyện cho biết thêm: từ 1997 đến nay, có 153 trường hợp làm hồ sơ con nuôi sai quy định. Huyện Thăng Bình với 10 đối tượng và số tiền đã chi là 83.865.000đ; huyện Điện Bàn với 10 đối tượng, số tiền đã chi là 56.179.000đ… Tổng số tiền chi cho những trường hợp này trong thời gian qua lên đến 496.572.500đ.
Người ta huy động bà con thân thuộc trong nhà đứng nhận cháu ruột làm con nuôi. Bà Nguyễn Thị Miến (SN 1947, ngụ P.An Phú, TP. Tam Kỳ), là bà nội, nhận cháu ruột là Nguyễn Thị Thủy Tiên (SN 1998) làm con nuôi; bà Phan Thị Mỹ (SN 1948) nhận Phan Thị Thanh Hiền (SN 1994, Quế Phú, Quế Sơn), gọi bà là cô ruột; bà Nguyễn Thị Ngân (SN 1935) nhận cả hai đứa cháu nội của mình là Nguyễn Phạm Duy Thịnh (SN 1993) và Nguyễn Phạm Duy Phước (SN 1996, cùng trú xã Quế Cường);… Không có người trong nhà thì nhận người trong tộc, như trường hợp Nguyễn Phước Thiện (SN 1998) nhận người trong tộc là ông Nguyễn Công Tuần (SN 1952, cùng trú Quế Xuân 2, Quế Sơn) làm cha nuôi; Phạm Thị Hồng Vinh (SN 2001) nhận người bà con trong tộc là ông Phạm Minh Hải (SN 1955, cùng trú Quế Xuân 2, Quế Sơn) làm cha nuôi... Xã Quế Cường có 18 trường hợp, khi thẩm tra lại thì đúng chỉ một trường hợp. Một cán bộ văn phòng UBND xã, khi được hỏi, lắc đầu ngao ngán: Chẳng hiểu được! Nếu ở thành phố, không ai biết ai, đã đành, đằng này thôn quê, bà con với nhau cả, con cái nhà ai, biết hết, thế mà xác nhận sai thì… bó tay. Nghị định Chính phủ nói rất rõ: Chỉ được nhận con nuôi với điều kiện là bị hậu quả chiến tranh không sinh đẻ được; có gia đình nhưng không có con; không được nhận người cùng huyết thống; người nhận nuôi phải đảm bảo kinh tế đầy đủ. Nhiều người nhận thương binh, thậm chí bà mẹ Việt Nam anh hùng làm cha mẹ nuôi, chỉ vì lý do: ngoài việc hưởng chế độ miễn giảm học phí, khi thi cao đẳng, đại học, sẽ được cộng thêm điểm! Rõ ràng ở đây, dân sai, bởi có thể vì nghèo, có thể thấy dễ lấy tiền Nhà nước nên nổi máu tham, nhưng không thể chối cãi là cán bộ đã sai rành rành.
Cán bộ tư pháp xã Quế Cường là ông Nguyễn Duy Trinh, cho rằng Nghị định 15/1998 của Chính phủ, cũng quy định vấn đề này, rồi Nghị định 158/2005, cái thì nói không cùng huyết thống là được, cái thì bảo có cùng huyết thống… cũng được, nên gây khó hiểu cho cán bộ tư pháp, dẫn đến sai (?!). Ý kiến này trùng với ý kiến ông Nguyễn Văn Thống, PCT xã Duy Hải, huyện Duy Xuyên, nơi có một vài trường hợp sai phạm. Là cơ quan tham mưu cho tỉnh giải quyết việc này, ông Nguyễn Đức Thọ, PGĐ Sở Tư pháp cho rằng: Thẩm quyền giải quyết thuộc về huyện. Trước đây, tỉnh đã phát hiện nhiều trường hợp và xử lý, tuy nhiên, chưa có cán bộ nào bị kỷ luật, mà hầu hết là rút kinh nghiệm. Ông Lê Văn Dũng, PCT huyện Quế Sơn cho biết, huyện đã hủy 48 trường hợp, còn kỷ luật, xử lý cán bộ xã thì không có. Vấn đề còn lại là số tiền trên, đã chi, thu hồi được không? Có mà… bắc thang lên hỏi ông trời!
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Án hình sự: Khó thi hành phần dân sự. Bài báo phản ánh: Rất nhiều bản án hình sự tuyên buộc bị cáo nộp án phí, nộp tiền sung công… đã không thể thi hành vì các vướng mắc như địa chỉ của bị cáo ghi trong bản án không đúng, bị cáo không có tài sản, cơ quan thi hành án không biết bị cáo lưu lạc ở đâu… Theo nhiều chấp hành viên, ngoài việc không xác định được địa chỉ, một cái vướng phổ biến mà cơ quan thi hành án hay gặp khi tổ chức thi hành phần dân sự trong bản án hình sự là đương sự không có tài sản. Chẳng hạn trong án ma túy, phần lớn các bị cáo là con nghiện. Kiếm được đồng nào thì mua ma túy để sử dụng và tranh thủ bán lại cho con nghiện khác kiếm lời. Khi bị tòa tuyên phạt tù, buộc phải nộp phạt hàng chục triệu đồng, hầu hết đều không có tài sản, dẫn đến án tồn đọng.
Hiện nay, cơ quan thi hành án còn gặp nhiều khó khăn trong việc đi tìm người đang thụ án tù để tổ chức thi hành án. Trong buổi tổ chức sơ kết công tác thi hành án sáu tháng đầu năm 2011 mới đây, Cục Thi hành án dân sự TP.HCM đã kiến nghị với Tổng cục Thi hành án dân sự và Bộ Tư pháp ban hành đề án giải quyết đối với án tồn đọng cũng như thông tư liên tịch hướng dẫn. Theo Cục Thi hành án TP, để công tác thi hành án phần dân sự đối với người đang chấp hành hình phạt tù có hiệu quả thì cần thiết phải chuyển giao án cho trại giam nơi quản lý, giam giữ họ đôn đốc thi hành.