I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Pháp luật Việt Nam phản ánh: Ngày 22/5 diễn ra cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XIII và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011-2016. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nước ta tổ chức bầu các cơ quan dân cử trong cùng một ngày. Quy trình thực hiện hiệp thương có điểm gì mới so với trước? trong quá trình hiệp thương, lựa chọn, giới thiệu đại biểu, cần phải quán triệt, lưu ý những điểm gì?… là những vấn đề mà các đại biểu rất quan tâm tại Hội nghị lần thứ V Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam (UBTƯMTTQ) Việt Nam (khoá VII) tổ chức hôm qua (14/2) ở Hà Nội.
Theo ông Nguyễn Văn Pha - Phó Chủ tịch UBTƯMTTQ Việt Nam, để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc tổ chức hai cuộc bầu cử cùng một ngày, từ giữa năm 2010, Ban thường trực UBTƯMTTQ Việt Nam đã tổ chức thảo luận góp ý kiến vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử ĐBQH và Luật Bầu cử đại biểu HĐND. Hầu hết các kiến nghị của UBTƯMTTQ Việt Nam nhằm thống nhất các mốc thời gian giữa Luật Bầu cử ĐBQH và Luật Bầu cư đại biểu HĐND hiện hành; thống nhất các tổ chức phụ trách bầu cử… đã được Quốc hội tiếp thu đưa vào Luật sửa đổi, bổ sung (đã được thông qua tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XII). Tuy nhiên, theo ông Pha, còn một số vấn đề lớn khác - như: cần cụ thể hơn nữa tiêu chuẩn ĐBQH, tiêu chuẩn đại biểu HĐND, quy định cụ thể về điều kiện ứng cử (như có thời gian thực tiễn công tác hoặc làm việc cố định, có chứng nhận sức khỏe…), quy định số dư ít nhất là 2 người ở mỗi đơn vị bầu cử đối với bầu cử ĐBQH - thì vẫn chưa được chấp nhận.
Tại hội nghị hôm qua, sau khi ông Nguyễn Văn Pha giới thiệu những nội dung, quy trình về công tác bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011 - 2016, các đại biểu tham dự cũng rất quan tâm tới các vấn đề như: chức năng giám sát của Mặt trận trong quá trình tiến hành các quy trình bầu cử, công tác hướng dẫn, tổ chức đề cử, ứng cử, vấn đề lấy ý kiến trong Hội nghị cử tri và những giải pháp, biện pháp, phương hướng thực hiện để đảm bảo tính dân chủ, quá trình bầu cử và giới thiệu khung hiệp thương cần điều chỉnh phù hợp và đảm bảo.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 14-2, ông Hoàng Văn Năm, Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN-PTNT), cho biết đã xác định dịch cúm gia cầm xuất hiện trở lại tại trang trại của hai gia đình ở xã Minh Sơn (Hữu Lũng, Lạng Sơn), làm hơn 2.000 con gà chết. Cục Thú y đưa ra cảnh báo, thường sau dịp tết cổ truyền, nhu cầu tiêu thụ, vận chuyển gia cầm tăng mạnh trở lại, đặc biệt là nguồn gia cầm lậu của Trung Quốc tràn vào Việt Nam, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch cúm gia cầm.
Trong khi đó, dịch lở mồm long móng vẫn đang hoành hành trên đàn gia súc. Hiện tại, cả nước đang có 14 tỉnh có dịch lở mồm long móng, tập trung chủ yếu ở miền Bắc, gồm Sơn La, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Cao Bằng, Điện Biên, Thái Nguyên, Hà Giang, Kon Tum, Nghệ An, Hòa Bình, Tuyên Quang, Quảng Ngãi và Yên Bái.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Tháng 3, điện tăng giá; xăng, dầu cũng không thể kìm giữ giá thêm do quỹ bình ổn sắp cạn dù thuế nhập khẩu đã được giảm tối đa xuống 0%. Thêm vào đó, đợt điều chỉnh tỷ giá tăng 9,3% được xem như yếu tố sẽ đẩy giá cả leo thang, gây áp lực lớn lên lạm phát. Chính phủ vừa có công văn chỉ đạo 2 bộ Tài chính, Công thương cần tính toán, đề xuất phương án tăng giá điện vào đầu tháng 3. Theo các phương án, cả phía EVN và Bộ Công thương đều đưa ra rất nhiều bài toán tăng giá khác nhau, trong đó mức tăng cao nhất 40,8% và thấp nhất 18,03%.
Dư luận cho rằng, nhiều khả năng giá điện sẽ được Chính phủ chấp thuận cho tăng ở mức 18,03%. Tuy nhiên, trao đổi với Thanh Niên, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá, cho biết cả EVN và Bộ Công thương đều đề xuất mỗi bên 3 phương án tính tăng giá. Trong đó, cả 2 đơn vị trên đều tính theo tỷ giá cũ. Do vậy, những phương án giá trên chưa phải là cuối cùng. Bộ Tài chính và các bộ, ngành còn phải rà soát thêm, xây dựng sau đó trình Thủ tướng xem xét. “Tăng bao nhiêu, thời điểm nào, Thủ tướng sẽ quyết định trong thời gian tới”, ông Thỏa nói.
Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, sức ép lạm phát trong năm 2011 đang ngày càng lớn. Đặc biệt, trong 3 tháng đầu năm, do thời điểm diễn ra Tết Nguyên đán, cũng như lễ hội diễn ra khắp cả nước, nên nhu cầu mua sắm, đi lại khiến giá cả sẽ tăng cao. Ngoài ra, sức ép do các yếu tố khách quan của thế giới, khi giá xăng dầu và giá nguyên, nhiên vật liệu nhập khẩu tăng. Bên cạnh đó, việc tăng giá điện, tiến tới là giá than vận hành theo cơ chế thị trường cũng sẽ tác động không nhỏ tới thị trường giá cả. Tuy nhiên, Chính phủ cũng đang tính toán thận trọng khi điều chỉnh giá điện, than. Việc tăng giá cần phải lựa chọn vào thời điểm thích hợp và tránh tập trung điều chỉnh trong cùng một thời điểm nhằm giảm thiểu tác động cộng hưởng gây hiệu ứng tâm lý đẩy giá hàng hóa dịch vụ khác tăng. Thời điểm thích hợp được tính đến sẽ là thời điểm cung - cầu hàng hóa dịch vụ diễn biến bình thường, mặt bằng giá không bị biến động bất thường do tác động của các yếu tố như thiên tai, nhu cầu sức mua có khả năng thanh toán tăng quá cao.
Báo cũng phản ánh: Quan hệ buôn bán hàng hóa giữa VN với nước ngoài có một số đặc điểm đáng lưu ý: VN liên tục ở vị thế nhập siêu (trừ năm 1992 xuất siêu nhẹ 0,2 tỉ USD). Nhập siêu ở mức rất cao cả về kim ngạch tuyệt đối, cả về tỷ lệ nhập siêu so với xuất khẩu (năm 2007 là 14,2 tỉ USD, bằng 29,2% xuất khẩu; năm 2008 là 18 tỉ USD, bằng 28,8%; năm 2009 là 12,9 tỉ USD, bằng 22,5%; ước năm 2010 là 12,3 tỉ USD và bằng 17%; ước tháng 1/2011 là 1 tỉ USD, bằng 16,7%). Tuy xuất siêu đối với các thị trường xa (châu Mỹ, châu Âu, châu Đại Dương, châu Phi), nhưng nhập siêu còn lớn hơn đối với thị trường gần (Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Thái Lan, Singapore, Nhật Bản, Ấn Độ, Malaysia, Indonesia…).
Do hiệu quả và sức cạnh tranh của hàng hóa sản xuất trong nước thấp, nên “thắng ít trên sân người” (đối với hàng xuất khẩu) và “thua nhiều trên sân nhà” (đối với hàng nhập khẩu). Hiệu quả và sức cạnh tranh thấp do hiệu quả đầu tư thấp (để GDP tăng 1% đòi hỏi tỷ lệ vốn đầu tư so với GDP lên đến 5- 6%, trong khi các nước chỉ trên dưới 2,5%); do năng suất lao động thấp (chưa được 2.000 USD/người); do chi phí vay vốn cao, chi phí thuê mua mặt bằng sản xuất kinh doanh lớn, do các chi phí bất hợp lý, bất hợp pháp còn cao…Đặc biệt, trong khi các nước thường sử dụng hàng rào kỹ thuật đối với hàng nhập khẩu từ VN, thì VN gần như chưa sử dụng hàng rào kỹ thuật với hàng nhập khẩu từ các nước, nhất là tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm…
Bên cạnh đó, trong tư duy một số cán bộ các ngành, các cấp vẫn cho rằng nhập siêu đối với VN là tất yếu và còn lâu dài; trong khi trên thế giới có xu hướng: các nước phát triển thường nhập siêu hàng hóa (để hưởng giá nhân công rẻ, chi phí môi trường thấp), xuất siêu dịch vụ tài chính, bảo hiểm, vận tải biển…để hưởng chênh lệch cánh kéo tỷ giá, lợi thế tài chính…; còn các nước đang phát triển lại xuất siêu lớn (như Trung Quốc, Hàn Quốc, Malaysia, Thái Lan…). Nhập siêu không phải do tỷ giá VND/USD thấp. Bởi vì đồng tiền VN chưa chuyển đổi được; cánh kéo tỷ giá hiện rất lớn (1 USD ở VN có sức mua cao gấp trên 3 lần ở Mỹ, thể hiện ở chỗ tỷ giá sức mua tương đương thấp hơn 3 lần tỷ giá hối đoái); tỷ giá hối đoái ở VN tăng cao trong mấy năm nay.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Đề nghị sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân trong năm nay. Bài báo phản ánh: Chiều 14-2, Bộ Tư pháp chủ trì cuộc họp liên ngành thảo luận về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2012 trước khi trình Chính phủ vào cuối tháng này. Theo dự thảo tờ trình Chính phủ, tại kỳ họp tháng 5-2012, Quốc hội sẽ thông qua 10 luật, gồm Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật Lao động (sửa đổi), Luật Quảng cáo… và cho ý kiến về tám luật: Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Luật Tiếp cận thông tin…
Dự thảo tờ trình Chính phủ không đề cập tới việc có sửa đổi hiến pháp hay không nhưng trong chương trình chuẩn bị lại nêu tên các luật liên quan đến tổ chức bộ máy như Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức HĐND và UBND. Đại diện Văn phòng Chính phủ cho rằng Tờ trình Chính phủ cần nêu quan điểm về vấn đề này và nhận định: “Thời điểm sửa hiến pháp đã chín muồi”, sửa hiến pháp mới có cơ sở sửa các luật về tổ chức bộ máy. Đại diện Bộ Công an đề xuất thời điểm hiện nay chưa nên đưa dự án Luật Tiếp cận thông tin vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2012. Tuy nhiên, ông Lê Thành Long, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, cho hay Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm vừa có ý kiến chỉ đạo cần sớm trình và thông qua dự án luật này.
Có bảy dự án được đề nghị bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2011, đáng chú ý việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Điện lực và Luật Công chứng... Với Luật Thuế thu nhập cá nhân, như Pháp Luật TP.HCM đã nhiều lần phản ánh, mức giảm trừ gia cảnh (4 triệu đồng cho người nộp thuế; 1,6 triệu đồng cho người phụ thuộc) trong luật này hiện không còn phù hợp do hai năm qua, lạm phát tăng quá cao. Nhiều chuyên gia đã đề nghị sớm sửa luật này theo hướng nâng mức khởi điểm tính thuế cũng như mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc để giảm bớt gánh nặng cho người dân…
2. Báo Tuổi trẻ online có bài Thủ tục nuôi con nuôi: chờ hướng dẫn. Bài báo phản ánh: Từ ngày 1-1-2011, Luật nuôi con nuôi có hiệu lực thi hành. Luật quy định chi tiết về thủ tục, hồ sơ, thẩm quyền đăng ký nuôi con nuôi. Tuy nhiên, do chưa hướng dẫn cụ thể nên cơ quan có thẩm quyền lúng túng, người đăng ký nuôi con nuôi gặp khó khăn. Trước ngày 1-1-2011, thủ tục nuôi con nuôi được thực hiện theo nghị định 158 rất đơn giản, người nuôi con nuôi chỉ nộp hồ sơ gồm giấy thỏa thuận về việc cho và nhận con nuôi (theo mẫu quy định), bản sao giấy khai sinh của người được nhận làm con nuôi, biên bản xác nhận tình trạng trẻ bị bỏ rơi, nếu người được nhận làm con nuôi là trẻ bị bỏ rơi. Sau khi nhận hồ sơ đầy đủ thì trong vòng năm ngày UBND cấp xã sẽ ký cấp quyết định công nhận việc nuôi con nuôi, nếu cần xác minh thì thời gian không quá năm ngày nữa. Sau ngày 1-1-2011, Luật nuôi con nuôi phát sinh hiệu lực thì thủ tục phức tạp hơn nhiều, người nhận con nuôi phải nộp hai bộ hồ sơ với rất nhiều giấy tờ, văn bản. Người nhận con nuôi phải nộp nhiều loại giấy tờ quan trọng mà trước đây không yêu cầu, cụ thể như phiếu lý lịch tư pháp do sở tư pháp cấp, giấy khám sức khỏe... Thời hạn giải quyết hồ sơ nuôi con nuôi cũng kéo dài là 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
Chưa có văn bản cụ thể nào hướng dẫn thủ tục nuôi con nuôi theo Luật nuôi con nuôi. Do đó khi giải quyết việc đăng ký nuôi con nuôi, cán bộ tư pháp cấp phường, xã rối rắm không biết áp dụng như thế nào. Riêng tại Đồng Tháp, ông Trần Bá Lộc, phó trưởng phòng hành chính tư pháp - Sở Tư pháp tỉnh, cho biết: “Hiện nay do chưa có nghị định hướng dẫn Luật nuôi con nuôi cũng như các biểu mẫu thống nhất như đơn xin nhận con nuôi, giấy chứng nhận nuôi con nuôi... do vậy theo hướng dẫn của Cục Con nuôi - Bộ Tư pháp, khi giải quyết việc đăng ký nuôi con nuôi sẽ thực hiện theo thủ tục và biểu mẫu cũ”.
Lại thêm một tình trạng luật chờ nghị định.
3. Báo Đất Việt có bài Nhà chung cư không được sở hữu vĩnh viễn?. Bài báo phản ánh: Hiện nay, khi mua một căn hộ chung cư, người mua có quyền sở hữu vĩnh viễn. Nhưng theo đề xuất của Bộ Xây dựng, người dân chỉ được sở hữu có thời hạn, hết thời hạn đã định sẵn, người dân phải trả lại nhà.
Theo ông Vũ Xuân Thiện, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, rút ngắn thời hạn sở hữu nhà chung cư mới chỉ là ý tưởng chứ chưa quy định trong văn bản quy phạm pháp luật nào. Quá trình nghiên cứu ở nước ngoài cho thấy, có nhiều hình thức sở hữu nhà ở, sở hữu đất. Có nước áp dụng phương thức cho người dân quyền sử dụng đất đa dạng, lâu dài. Có nước áp dụng phương thức sở hữu có thời hạn đối với nhà chung cư. “Khi đã hết thời hạn sử dụng thì cũng hết tuổi thọ của nhà. Lúc ấy, nhà không còn thuộc sở hữu của người dân, việc lấy lại nhà để cải tạo lại dễ hơn. Do vậy, đây là kinh nghiệm của nước ngoài cần nghiên cứu để áp dụng”, ông Thiện cho hay.
Tuy nhiên, trao đổi với Đất Việt, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cho biết, đây mới chỉ là ý tưởng và thời hạn cũng chưa được xác định là 50, 60 hay 70 năm. Ý tưởng này không phải do Bộ Xây dựng tự nghĩ ra mà học từ mô hình của một số nước đã áp dụng hiệu quả. “Hiện Bộ đang giao cho Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản nghiên cứu về mô hình này”, Thứ trưởng Nam cho biết.
Một chuyên gia của Bộ Xây dựng cũng cho rằng, thuê đất có thời hạn cũng có thể có nhiều hình thức: trả tiền hằng năm, trả một lần hoặc trả cho cả thời gian thuê... “Vậy lý do gì mà nhà ở không có những hình thức như thế. Theo tôi, nên đa dạng hình thức sở hữu, bởi đối với nhà chung cư, nếu bóc tách giá đất ra, chỉ còn giá thành xây dựng nhà thì giá nhà chắc chắn sẽ rẻ hơn”, vị chuyên gia này nói và cho rằng về thời gian sở hữu, để yên tâm nên có thời hạn tương đối dài một chút, sau khi hết thời hạn, nếu người dân có nhu cầu có thể gia hạn. Mặt khác, khi người dân sở hữu nhà vĩnh viễn, lúc nhà hư hỏng sẽ xảy ra tình trạng mỗi người một ý, người thì muốn xây mới, người thì không. Đây là nguyên nhân khiến việc cải tạo, xây mới nhà chung cư cũ phức tạp, khó khăn. Do vậy việc quy định giảm thời hạn sở hữu chung cư không chỉ nhằm để dễ cải tạo, xây mới mà còn tạo điều kiện để nhà nước dễ lấy đất đó làm việc khác.
Trước lo ngại chính sách này có thể tác động đến giá đất nền, khi nhà đầu cơ chuyển sang đầu cơ đất nền thay vì nhắm vào chung cư, một số chuyên gia bất động sản cho rằng, điều này sẽ không gây ảnh hưởng. Bởi giá nhà, đất phụ thuộc vào quy luật cung - cầu: cung nhiều giá thấp, cung ít giá cao và phụ thuộc vào vị trí. Vị trí tốt, giá cao, giá ở trung tâm khác giá ngoại thành. Vì vậy không thể nói rằng, có chính sách này thì giá phân khúc này tăng, phân khúc kia giảm. Đồng tình quan điểm này, nguyên thứ trưởng Bộ TN-MT Đặng Hùng Võ nhận định, đây là đề xuất đúng của Bộ Xây dựng, phù hợp với nguyện vọng của người dân. Việc quy định niên hạn sở hữu chung cư sẽ hạn chế tình trạng đầu cơ nhà đất như hiện nay. Theo ông Võ, hiện nay, đối với chung cư cao tầng, giá đất chiếm 10 - 15%, còn lại là giá xây dựng. Còn khu thấp tầng, tiền đất có thể lên tới 30 - 40 %, còn lại là tiền xây dựng và tiền ảo. “Nếu quy định như vậy, giới đầu cơ sẽ không quan tâm đến nhà chung cư nữa vì càng ôm lâu thì càng bị mất giá. Và khi thị trường chỉ còn lại những người có nhu cầu thực, sẽ không còn việc thổi giá và người ít tiền cũng có cơ hội mua một căn hộ chung cư”, ông Võ nói.
Điều quan trọng nữa là chính sách này được coi như cơ sở để cải tạo chung cư dễ dàng hơn. Hiện nay, việc cải tạo chung cư cũ gần như bất khả thi, nhà đầu tư tự đàm phán với cư dân ở đó, thậm chí được lợi gấp đôi về diện tích nhưng cũng có người kiên quyết không đồng tình. Trong khi chung cư là không gian sống chung, khó tránh khỏi xuống cấp, nhưng không ai sửa chữa.