Trong buổi sáng ngày 05/10/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo điện tử Dân trí phản ánh: Các đại biểu Quốc hội đã đề nghị Chính phủ báo cáo việc triển khai thực hiện các dự án bô xít, đề nghị Quốc hội cho trình bày báo cáo về phòng chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí công khai tại hội trường trong phiên họp tới đây… Những đề xuất này đã được Văn phòng Quốc hội tổng hợp và báo cáo với Thường vụ Quốc hội trong buổi họp chiều 3/10, cho ý kiến về chương trình kì họp thứ 6, Quốc hội khoá XII.
Đến nay, về cơ bản các nội dung dự kiến trình tại kỳ họp thứ 6 đều đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến và đang được các cơ quan hữu quan hoàn tất công việc chuẩn bị.Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, dự kiến tại phiên họp thứ 25 của UB Thường vụ Quốc hội (khai mạc vào giữa tháng 10 này), UB sẽ cho ý kiến về các nội dung dự kiến bổ sung vào chương trình kỳ họp thứ 6.
Cụ thể, UB sẽ cho ý kiến về việc đưa vào nội dung của kì họp Quốc hội vấn đề xem xét quyết định chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, sửa đổi bổ sung 2 Luật thuế, sửa đổi Biểu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và Dự Luật an toàn thực phẩm.Ngoài ra, từ đề nghị của các đại biểu Quốc hội, UB Thường vụ Quốc hội cũng sẽ xem xét đề nghị Chính phủ chuẩn bị Báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến kết quả thực hiện chính sách kích cầu đầu tư và tiêu dùng, ngăn chặn suy giảm kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội từ cuối năm 2008 đến nay và chủ trương, các giải pháp về vấn đề này trong năm 2010.Cùng đó, xem xét đề nghị Chính phủ báo cáo việc thực hiện Đề án Tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng cạnh tranh trong giai đoạn hậu suy giảm kinh tế; tình hình, kết quả thực hiện Chương trình giảm nghèo trong các năm qua và giải pháp đầu tư các nguồn lực thực hiện chương trình này trong thời gian tới; đánh giá kết quả tổ chức triển khai các Luật đã được Quốc hội thông qua từ đầu nhiệm kì khoá XII đến nay.
Cũng theo ông Đàn, một số đoàn đại biểu Quốc hội và một số đại biểu Quốc hội đã đề nghị Chính phủ báo cáo về việc triển khai thực hiện dự án bô xít ở Tây Nguyên, tình hình triển khai xây dựng cụm Khí - điện - đạm Cà Mau, công tác chuẩn bị tổ chức Đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội.Riêng về nội dung báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý vốn, tài sản nhà nước tại các tập đoàn kinh tế, một số đại biểu đề nghị thực hiện truyền hình trực tiếp để thuận tiện cho nhân dân theo dõi. Với báo cáo về phòng chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, một số đại biểu đề nghị trình bày công khai trên hội trường.
Theo Tờ trình của Văn phòng Quốc hội, dự kiến, kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XII sẽ khai mạc ngày 20/10, bế mạc vào ngày 25/11/2009.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Ngày 4-10, tại Hà Nội, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương đã tổ chức lễ phát động cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" gắn với hưởng ứng chương trình của Tập đoàn Dệt - may Việt Nam "Đồng hành cùng doanh nghiệp dệt - may Việt Nam vì đồng bào biển đảo của Tổ quốc" và kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam.
Phát biểu tại buổi lễ, đồng chí Trương Tấn Sang, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư cho rằng, chủ trương phát động cuộc vận động không phải là chủ trương bảo hộ mậu dịch, bài trừ hàng ngoại hay đóng cửa nền kinh tế. "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" là một cuộc vận động, một phong trào của nhân dân chứ không phải là một quyết định của cơ quan hành chính Nhà nước. Cuộc vận động sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất trong nước, cho hoạt động và phát triển của doanh nghiệp Việt Nam nhưng không phải là buộc người tiêu dùng trong nước phải mua hàng hóa sản xuất trong nước với chất lượng thấp, giá cao.
Báo cũng phản ánh: Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 78/2009/NĐ-CP, quy định một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam. Theo đó, kể từ ngày 10-11-2009, để được nhập quốc tịch Việt Nam, người xin nhập quốc tịch cần có đủ 3 điều kiện: biết tiếng Việt đủ để hòa nhập vào cộng đồng Việt Nam (khả năng này được đánh giá trên cơ sở giao tiếp bằng tiếng Việt với công dân Việt Nam trong cuộc sống); phải là người đang thường trú tại Việt Nam và được cơ quan CA có thẩm quyền của Việt Nam cấp thẻ thường trú; khả năng bảo đảm cuộc sống tại Việt Nam được chứng minh bằng tài sản, nguồn thu nhập hợp pháp của người đó hoặc sự bảo lãnh của tổ chức, cá nhân tại Việt Nam
Trường hợp chưa được thôi quốc tịch Việt Nam áp dụng với người đang nợ thuế nhà nước hoặc đang có nghĩa vụ tài sản đối với cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân ở Việt Nam mà cơ quan, tổ chức, cá nhân đó có văn bản yêu cầu chưa cho người đó thôi quốc tịch Việt Nam thì cơ quan tiếp nhận hồ sơ không giải quyết việc cho thôi quốc tịch Việt Nam.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Công an tỉnh Tây Ninh cho biết ngày 2-10, Cục Điều tra tội phạm về xâm hại các hoạt động tư pháp (Cục 6, VKSND tối cao) đã khởi tố bị can đối với ông Nguyễn Văn Hoàng, nguyên trưởng Cơ quan Thi hành án dân sự huyện Dương Minh Châu.Ông Hoàng bị khởi tố về hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ.
Theo cơ quan điều tra, ông Hoàng đã làm trái các quy định về trình tự, thủ tục trong thi hành án dân sự. Kết luận điều tra cho thấy ông Hoàng đã chiếm dụng 170 triệu đồng mà không trả cho người được thi hành án. Cơ quan điều tra cũng làm rõ việc ông Hoàng thu tiền của người phải thi hành án nhưng không ra quyết định thi hành án, không vào sổ thụ lý việc thi hành án.
2. Báo Thanh niên có bài Thuế TNCN đối với bất động sản: Rối vì không chứng minh được giá vốn. Bài báo phản ánh: Một tuần sau khi quy định về thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với chuyển nhượng hợp đồng góp vốn bất động sản (HĐGVBĐS) có hiệu lực, nhiều người chuyển nhượng BĐS đang bối rối do không thể chứng mình được giá vốn.
Trước đây, đa phần các trường hợp chuyển nhượng BĐS đã chọn cách để giá ghi trên hợp đồng mua bán BĐS ra công chứng thấp hơn giá chuyển nhượng thực tế nhằm “né” thuế. Tuy nhiên, từ khi quy định thuế TNCN đối với chuyển nhượng HĐGVBĐS có hiệu lực, người mua BĐS đã rất quan tâm đến giá ghi trên hợp đồng công chứng. Bởi theo quy định, thuế suất chuyển nhượng BĐS có 2 mức: 25% trên phần lợi nhuận hoặc 2% trên tổng số tiền chuyển nhượng BĐS. Trong trường hợp người bán có đầy đủ các chứng từ chứng minh được giá vốn và các chi phí thì sẽ áp dụng mức thuế suất 25%.
Theo ghi nhận của Thanh Niên, nhiều trường hợp đã “dở khóc dở cười” vì không chứng minh được giá vốn. Như một độc giả là chị N. mua căn hộ ở Phú Mỹ Hưng (Q.7, TP.HCM) với giá 2,5 tỉ đồng. Chị N. đã yêu cầu người bán ghi đúng giá 2,5 tỉ đồng trên hợp đồng, người bán thì rầu rĩ vì không chứng minh được giá vốn 2,3 tỉ đồng và như vậy, người bán sẽ phải nộp thuế TNCN 2% trên 2,5 tỉ đồng. Một trường hợp khác là chị S. trước đây mua căn hộ ở Q.Tân Phú giá 680 triệu đồng, nay bán giá 720 triệu đồng nhưng cũng đang “vò đầu bứt tai” vì không chứng minh được giá mua là 680 triệu đồng (hợp đồng mua bán giấy tay mà không ra công chứng, không được cơ quan thuế công nhận). Vì vậy chị S. phải nộp thuế 2% trên 720 triệu đồng.
Bà Trần Thị Lệ Nga - Trưởng phòng tuyên truyền và hỗ trợ Cục Thuế TP.HCM, cho biết để được tính thuế TNCN theo thuế suất 25%, người dân phải lưu giữ đầy đủ các hồ sơ chứng từ liên quan đến việc xác định giá vốn, các chi phí chuyển nhượng có liên quan, chẳng hạn hồ sơ chứng từ mua nhà (hợp đồng, phiếu thu, chứng từ chuyển tiền hoặc giấy biên nhận thanh toán...), biên lai phí, lệ phí liên quan đến việc cấp quyền sử dụng nhà đã nộp ngân sách, hóa đơn hợp pháp của chi phí sửa chữa, cải tạo, nâng cấp, trang trí nội thất nhà, hợp đồng vay vốn và chứng từ trả lãi tiền vay phù hợp với hợp đồng vay vốn của tổ chức tín dụng để góp vốn với doanh nghiệp kinh doanh BĐS, hóa đơn hợp pháp thu phí chuyển nhượng của doanh nghiệp kinh doanh BĐS...
Việc thu thuế TNCN đối với cá nhân chuyển nhượng lại hợp đồng góp vốn quyền mua căn hộ, nền nhà được thực hiện theo quy định tại Thông tư 161/2009 của Bộ Tài chính, tức là chỉ áp dụng đối với hợp đồng chuyển nhượng từ ngày 26.9.2009. Những hợp đồng chuyển nhượng đã làm thủ tục chuyển tên với các tổ chức, cá nhân kinh doanh BĐS trước ngày 26.9.2009 thì không phải nộp thuế TNCN và cũng không phải nộp một khoản thuế nào khác vì thời điểm này chưa có chính sách điều tiết thuế. Việc hoàn trả lại khoản tiền mà chủ đầu tư đã tạm thu 2% đối với các hợp đồng chuyển nhượng đã làm thủ tục chuyển tên trước ngày 26.9.2009 do chủ đầu tư và cá nhân thỏa thuận giải quyết.
3. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh có bài Sự khuất tất đằng sau một văn bản công chứng. Bài báo phản ánh: Tối 29-9-2009, một người phụ nữ tìm gặp vợ chồng bà Lê Thanh Hương thông báo mình là chủ căn nhà số 6/1 (số mới 98) Nguyễn Thị Thập, khu phố 4, P.Bình Thuận, Q7. Thủ tục mua bán hoàn tất, đã đăng bộ và một vài ngày tới phía bán nhà là ông Nguyễn Hồng Phong sẽ bàn giao nhà. Bà Lê Thanh Hương giật mình bởi nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập đã được bà thuê của ông Phong từ tháng 8-2008 kéo dài đến tháng 12-2015 với giá thuê 50 triệu đồng/tháng, chưa kể 800 triệu đồng đã nhận trước. Bà Hương đã đầu tư gần 5 tỷ đồng để mở quán cà phê sân vườn MZone. Thật khó tin, căn nhà vừa cho thuê xong đem bán nhưng cả hai hợp đồng đều được Phòng công chứng số 1 TPHCM chứng nhận...
Sau khi bàn bạc, ông Nguyễn Hồng Phong (SN 1972, ngụ Nguyễn Thị Thập, P.Bình Thuận, Q7) đã chấp nhận cho bà Lê Thanh Hương thuê mặt bằng số 6/1 Nguyễn Thị Thập, P.Bình Thuận, Q7 sử dụng vào mục đích kinh doanh nhà hàng ăn uống, cà phê giải khát. Mặt bằng có diện tích 295,98 mét vuông do ông Phong đứng tên đồng sở hữu (có giấy ủy quyền), trong thời hạn 7 năm kể từ ngày 15-12-2008 đến 15-12-2015.
Hợp đồng thuê nhà đã được xác lập tại Phòng công chứng số 1 vào ngày 22-8-2008 (số công chứng 028681 quyển số 08TP/CC-SCC/HĐGD), theo đó điều 4 của hợp đồng nêu rõ: bên A (ông Phong) không được thế chấp mặt bằng, bảo lãnh, tặng cho, trao đổi, cho thuê, kê khai làm vốn doanh nghiệp hoặc thực hiện nghĩa vụ khác. Sau khi hoàn tất thủ tục pháp lý về thuê mặt bằng, bà Hương lập Công ty TNHH một thành viên Miền Nhạc, được Sở Kế hoạch - Đầu tư cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh ngày 8-11-2008, văn phòng đặt tại số 6/1 Nguyễn Thị Thập. Ngay sau đó bà Hương tiến hành xây dựng mới công trình cà phê sân vườn máy lạnh MZone. Tổng chi phí đầu tư khoảng 6 tỷ đồng. Công trình hoàn thành đưa vào sử dụng đầu năm 2009. Bà Hương trình bày: “Trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng đến nay gần một năm, tôi thực hiện đúng các nghĩa vụ đã cam kết, nhất là tiền thuê hàng tháng. Mấy ngày qua, tôi nghe đồn ông Phong bán nhà nhưng không tin vì căn nhà đã cho tôi thuê rồi, làm sao bán được? Đến khi tôi tìm hiểu, biết rõ việc mua bán nhà là có thật thì ngày 26-9-2009 ông Phong mới ghé văn phòng công ty đưa cho nhân viên của tôi bản sao hợp đồng mua bán ngày 26-8-2009 đã được công chứng rồi bỏ đi, tránh gặp mặt vợ chồng tôi. Chúng tôi nhiều lần điện thoại liên hệ và đến nhà để hỏi rõ nhưng đều không gặp được ông Phong...”.
Qua các tài liệu thu thập được cho thấy ngày 20-7-2009 ông Nguyễn Hồng Phong đã ký hợp đồng giấy tay bán cho bà Lê Thị Ngọc Nga (SN 1968, ngụ Dân Trí, P6, Q.Tân Bình) căn nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập gắn liền với đất giá 41,598 tỷ đồng, đặt cọc 5 tỷ. Hai bên thỏa thuận trong hợp đồng: “Bên A (ông Phong) bàn giao tài sản cùng với hiện trạng thực tế của nhà ở, đất ở trực tiếp cho bên B”. Bà Hương bức xúc: “Hiện trạng thực tế là toàn bộ cơ ngơi của nhà hàng, cà phê sân vườn và trụ sở hoạt động chính của Công ty Miền Nhạc. Như vậy theo hợp đồng mua bán, ông Phong đã tự ý bán luôn toàn bộ tài sản hợp pháp của gia đình tôi”.
Ngày 26-8-2009, ông Nguyễn Hồng Phong ký hợp đồng bán toàn bộ căn nhà số 6/1 Nguyễn Thị Thập cho ông Lê Xuân Thành (SN 1962, ngụ Huỳnh Tấn Phát, Q7) với giá 12,5 tỷ đồng. Hợp đồng mua bán này đã được công chứng viên Phòng công chứng số 1 ký chứng nhận (số công chứng 031608, quyển số 08/TP/CC-SCC/HĐGD).
Hợp đồng mua bán nhà ký ngày 26-8-2009 không phản ánh đúng sự thật khách quan, bộc lộ nhiều vi phạm.
Thứ nhất, đối tượng giao dịch mua bán giữa ông Nguyễn Hồng Phong và ông Lê Xuân Thành là căn nhà và đất số 6/1 Nguyễn Thị Thập, khu phố 4, P.Bình Thuận, Q7. Trong khi trước đó, cũng chính ông Phong đã ký hợp đồng cho bà Hương thuê căn nhà trên vào ngày 22-8-2008. Theo quy định tại điều 97 Luật Nhà ở về “mua bán nhà ở đang cho thuê” thì chủ nhà đang cho thuê phải có nghĩa vụ thông báo cho bên thuê nhà ở biết về việc bán và các điều kiện bán nhà ở; bên thuê nhà ở được quyền ưu tiên mua... Trong thời hạn một tháng, bên thuê nhà không mua thì chủ nhà mới có quyền bán cho người khác...
Thứ hai, trong hợp đồng mua bán, hai bên cam kết nhà, đất còn nguyên vẹn cấu trúc và diện tích như miêu tả “nhà lá, mái tole, tường gạch...”. Trên thực tế căn nhà như miêu tả đã biến mất, thay vào đó là một căn nhà bề thế được xây dựng mới hoàn toàn kể từ khi hợp đồng thuê nhà có hiệu lực. Như vậy, để được công chứng, ông Phong đã có hành vi cung cấp thông tin, tài liệu sai sự thật (vi phạm điều 12 Luật Công chứng quy định về các hành vi bị nghiêm cấm).
Thứ ba, theo luật sư Nguyễn Minh Tường (Công ty luật Phan Nguyễn, Q.Tân Phú, TPHCM), việc ông Phong bán căn nhà đã cho người khác thuê và hợp đồng thuê đang còn hiệu lực là vi phạm hợp đồng. Nghiêm trọng hơn, ông Phong đã tự ý bán cả tài sản của bà Hương làm chủ sở hữu là vi phạm pháp luật... Rất mong các cơ quan chức năng sớm làm rõ, xử lý nghiêm sai phạm.
4. Báo An ninh Thủ đô có bài Sự cần thiết phải ban hành Luật Trọng tài. Bài báo phản ánh: Tại nhiều nước phát triển, trọng tài luôn được coi là một mô hình giải quyết các tranh chấp quan trọng, có nhiều ưu thế nếu so với việc xét xử của tòa án, trong đó, ưu thế nổi bật là nhanh chóng, không phải mất nhiều thời gian tập hợp hồ sơ, tài liệu, đảm bảo bí mật cho các bên tranh chấp và phán quyết của trọng tài luôn là giá trị chung thẩm, có hiệu lực thi hành kể từ ngày được công bố.
Thực tiễn cho thấy, thời gian qua, mỗi năm, ngành tòa án xét xử khá nhiều các tranh chấp kinh tế, thương mại nhưng đội ngũ thẩm phán còn hạn chế về số lượng và chất lượng. Trong khi đó, hoạt động của trọng tài thì lại hầu như không có gì. Nếu trọng tài có một lực lượng đủ mạnh và sự am hiểu của mọi người về lĩnh vực hoạt động này, chắc chắn nó sẽ san sẻ, giảm tải cho các cơ quan tư pháp và những phán quyết cũng được minh bạch, khách quan hơn.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trọng tài của Việt Nam “nhàn hạ” như: nhu cầu thực tế của xã hội, quan điểm, sự hiểu biết và lựa chọn của các bên tranh chấp, hiệu lực thực tế của các phán quyết trọng tài... Xuất phát từ một số lý do này, được biết Ban soạn thảo Dự án Luật Trọng tài đang gấp rút hoàn thiện tờ trình về dự luật này và dự kiến trình Kỳ họp Quốc hội khóa XII xem xét. Dự án luật sẽ khắc phục những điểm hạn chế của Pháp lệnh Trọng tài thương mại năm 2003, bổ sung những điểm mới cho phù hợp với tình hình thực tế, nhất là khi chúng ta tăng cường hội nhập quan hệ kinh tế quốc tế.
Theo tinh thần của dự án luật, thẩm quyền của trọng tài được mở rộng cho phù hợp với tính chất đặc thù của các quan hệ kinh tế - xã hội trong điều kiện Việt Nam. Như vậy, trọng tài không đơn thuần chỉ giải quyết các tranh chấp trong lĩnh vực thương mại mà cả lĩnh vực dân sự, lao động tùy theo yêu cầu của các bên. Mặt khác, các bên tranh chấp cũng không chỉ là tổ chức, cá nhân có quan hệ kinh doanh với nhau mà còn bao gồm cả các cấp chính quyền. Theo đó, trọng tài cần được tạo mọi điều kiện để có thể giải quyết tốt các tranh chấp tư, bao gồm các tranh chấp hợp đồng và ngoài hợp đồng, trừ những quan hệ liên quan đến lợi ích công và trật tự công cộng. Bên cạnh đó, Luật Trọng tài cũng phải thể hiện rõ một đặc điểm chung, đó là sự tiệm cận với những chuẩn mực quốc tế, đảm bảo cho những tranh chấp có yếu tố nước ngoài được giải quyết một cách khách quan, công bằng.
5. Trang web Đài tiếng nói Việt Nam có bài Luật Cạnh tranh: Bốn năm vẫn… quá mới. Bài báo phản ánh: Sau một năm có hiệu lực, chỉ có 30% doanh nghiệp biết là có Luật Cạnh tranh, 70% doanh nghiệp không hề biết gì về Luật này. Luật Cạnh tranh đã có hiệu lực được 4 năm nhưng sự hiểu biết của doanh nghiệp về luật này còn hạn chế. Để giúp doanh nghiệp hiểu biết về Luật Cạnh tranh, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam vừa phối hợp với Dự án Hỗ trợ Thương mại Đa biên tổ chức Chiến dịch truyền thông về các hành vi phản cạnh tranh qua 5 cuộc hội thảo tổ chức tại 5 thành phố: TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hải Phòng và Hà Nội.
Luật Cạnh tranh được Quốc hội thông qua ngày 3/12/2004 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2005. Với 6 chương, 123 điều. Luật Cạnh tranh là một trong những văn bản luật đồ sộ và có tầm quan trọng đặc biệt trong việc định hướng cho nền kinh tế thị trường đang hình thành và ngày càng phát triển ở nước ta. Tuy nhiên, qua hơn 4 năm áp dụng, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chẳng biết gì về Luật Cạnh tranh.
Bà Đinh Thị Mỹ Loan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam cho biết, 1 năm sau khi Luật Cạnh tranh có hiệu lực, Cục Quản lý Cạnh tranh có làm một cuộc điều tra và kết quả cho thấy, chỉ có 30% doanh nghiệp biết là có Luật Cạnh tranh, 70% doanh nghiệp không hề biết gì về luật này. Hiện nay, con số này đã đảo ngược, tuy nhiên, doanh nghiệp được xếp vào loại có biết về Luật Cạnh tranh thì cũng chưa thực sự hiểu luật nên chưa biết dùng luật để bảo vệ mình.
Theo Luật Cạnh tranh, các hành vi bị coi là cạnh tranh không lành mạnh bao gồm: gây rối; thực hiện các hoạt động quảng cáo, khuyến mãi cạnh tranh không lành mạnh; các hoạt động làm hàng giả, hàng nhái; thỏa thuận ấn định giá hàng hóa; thỏa thuận phân chia thị trường tiêu thụ, nguồn cung cấp hàng hóa, cung ứng dịch vụ; thỏa thuận hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất, mua, bán hàng hóa, dịch vụ; thỏa thuận áp đặt cho doanh nghiệp khác điều kiện ký kết hợp đồng mua, bán hàng hóa, dịch vụ… Thế nhưng, qua hơn 4 năm chính thức có hiệu lực, Luật Cạnh tranh mới được áp dụng để xử lý hơn 20 vụ việc về hành vi cạnh tranh không lành mạnh và hành vi hạn chế cạnh tranh của doanh nghiệp, trong số đó, chỉ có một vụ việc về hành vi hạn chế cạnh tranh bị xử lý. Đó là vụ Cty Cổ phần Xăng dầu hàng không (Vinapco) lợi dụng vị trí là doanh nghiệp độc quyền bán nhiên liệu máy bay trên thị trường đã đơn phương chấm dứt bán hàng cho Cty Cổ phần PACIFIC AIRKINES (PA) khiến công ty này phải hủy tất cả các chuyến bay trong ngày 1/4/2008. Tuy mức xử phạt khá nhẹ, phạt 0,05% doanh thu của công ty này trong năm 2007 (Luật Cạnh tranh cho phép mức xử phạt tối đa đối với các hành vi vi phạm Luật Cạnh tranh lên tới 10% doanh thu của doanh nghiệp trước năm thực hiện hành vi vi phạm) nhưng cũng đã có những tác động nhất định đến môi trường cạnh tranh tại Việt Nam, tác động đến ý thức tôn trọng pháp luật của doanh nghiệp. Qua vụ việc này, các doanh nghiệp Nhà nước có vị thế độc quyền thấy rằng, không thể cho phép mình tạo ra một “kiểu” kinh doanh riêng, đứng trên pháp luật.
Ông Lê Danh Vĩnh, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, Luật Cạnh tranh chưa thực sự đi vào cuộc sống bởi sự hiểu biết về Luật Cạnh tranh của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, còn nhiều hạn chế do họ thiếu chuyên gia có kiến thức về luật. Hơn nữa, vì chưa nhận thức đúng, nên doanh nghiệp “ngại va chạm”, “ngại can dự vào các vấn đề liên quan đến pháp lý”, dẫn đến việc sử dụng không hiệu quả công cụ Luật Cạnh tranh để bảo vệ quyền lợi của mình.
Ông Trần Hữu Huỳnh, Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, nhiều khi doanh nghiệp này biết doanh nghiệp khác vi phạm Luật Cạnh tranh, ảnh hưởng đến lợi ích của mình, nhưng đành nhắm mắt cho qua mà không dám khởi kiện, bởi nếu khởi kiện họ phải tự thu thập tài liệu, chứng minh các vấn đề liên quan... để chứng minh có các hành vi cạnh tranh không lành mạnh hoặc hạn chế cạnh tranh.
Đây là những yêu cầu có thể nói là vượt quá khả năng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vì để thu thập được các thông tin này từ các cơ quan chức năng là không dễ. Ngoài ra, phí khởi kiện đối với các hoạt động cạnh tranh không lành mạnh là 10 triệu đồng và với các hành vi hạn chế cạnh tranh là 100 triệu đồng - cũng là một vấn đề với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Một điều quan trọng nữa, là doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng không có được niềm tin vào thắng lợi của mình. Điều này là hoàn toàn dễ hiểu khi tính độc lập của các cơ quan như Cục Quản lý cạnh tranh, Hội đồng Cạnh tranh vẫn chưa rõ ràng, ngay cả tên tuổi của những thành viên trong Hội đồng Cạnh tranh cũng chưa được doanh nghiệp biết đến nhiều... Đó là chưa nói đến trường hợp doanh nghiệp kiện đúng phải đối tác không thể thay thế, dẫn tới việc nếu doanh nghiệp thắng kiện cũng đồng thời với mất đối tác làm ăn. Tất cả những vấn đề này dẫn tới hiện trạng là các doanh nghiệp vừa và nhỏ không thể, không dám, không muốn tham gia các vụ kiện.
Theo các chuyên gia, Luật Cạnh tranh đã bao quát một cách toàn diện những vấn đề liên quan đến cạnh tranh trên thương trường nhưng để luật đi vào cuộc sống, Nhà nước phải tích cực thúc đẩy thi hành Luật Cạnh tranh và phải hành động quyết liệt như đã làm đối với Luật Doanh nghiệp trước đây.