Trong buổi sáng ngày 23/11/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những sự kiện nổi bật của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo điện tử Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Rạng sáng 22/11, Báo điện tử VietNamNet đã bị hacker tấn công, khiến độc giả không thể truy cập vào trang báo này từ địa chỉ
www.vietnamnet.vn. Đây là lần thứ hai trong vòng một tháng, VietNamNet bị hacker "sờ gáy" và cũng là lời cảnh báo cho các website Việt Nam trước nguy cơ bị sập bất cứ lúc nào.
Trao đổi với phóng viên Vietnam+, ông Nguyễn Minh Đức, Giám đốc Bộ phận an ninh mạng của Bkav nhận định, nhiều website trong nước chưa có các giải pháp tổng thể từ kỹ thuật đến quy trình quản trị web. Điều này dẫn đến việc nhiều website Việt Nam bị hacker đột nhập, tấn công khá đơn giản. Về nhân lực cũng như các giải pháp kỹ thuật trong nước để xây dựng web an toàn, ông Thành cho hay chúng ta hoàn toàn đáp ứng được ở trình độ thế giới. Tuy nhiên, tùy từng quy mô, mức độ cần thiết của website mà chủ sở hữu quyết định đầu tư. Chi phí để đầu tư vào một website an toàn là khá đắt, có thể từ 100 triệu đến nhiều tỷ đồng.
Báo cũng phản ánh: Với mức lãi suất tiết kiệm lên tới 13,75%/năm, Ngân hàng Nam Á đã trở thành nhà băng đầu tiên công bố mức lãi suất tiết kiệm cao nhất trong thời điểm này.
Mặc dù tình hình thanh khoản trên thị trường liên ngân hàng đã có dấu hiệu bình ổn trở lại khi lãi suất cho vay trên thị trường này tuần qua đã giảm đáng kể so với tuần trước đó. Lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường liên ngân hàng ngày 18/11 đã hạ xuống mức 9,35%/năm thay vì mức 12,19%/năm tuần trước đó; lãi suất kỳ hạn 1 tháng là 12,55%/năm giảm nhẹ so với mức 13,47% của tuần trước đó. Tuy nhiên, cuộc đua huy động vốn lại tiếp tục. Sự vượt ngưỡng đồng thuận lãi suất VND không chỉ xảy ra ở các ngân hàng nhỏ, một số ngân hàng lớn mặc dù niêm yết lãi suất huy động cao nhất 12%/năm nhưng lại đẩy mạnh hình thức thưởng hoặc khuyến mại.
2. Báo Dân Việt phản ánh: Theo quyết định được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành ngày 22- 11, Cơ quan Kiểm soát thủ tục hành chính (TTHC) là đơn vị trực thuộc Văn phòng Chính phủ, có tên gọi là Cục Kiểm soát TTHC. Cục Kiểm soát TTHC có chức năng giúp Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc kiểm soát TTHC; tổ chức thực hiện việc kiểm soát TTHC, quản lý Cơ sở dữ liệu quốc gia về TTHC trong phạm vi cả nước theo quy định của pháp luật.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Tiền phong online có bài Chuyển nhượng căn hộ chưa hoàn thành, Bộ Xây dựng: Đang tháo gỡ vướng mắc. Bài báo phản ánh: “Quản lý thị trường bất động sản phải ngày càng tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp. Những vướng mắc sẽ sớm được tháo gỡ” - Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam khẳng định như vậy khi trao đổi với PV Tiền Phong về những vướng mắc trong mua bán căn hộ chưa hoàn thành theo Luật Nhà ở và Nghị định 71. Ông Nam cho biết: Nhiều cơ quan, người dân đánh giá cao Nghị định 71 và Thông tư 16 hướng dẫn chi tiết thi hành Luật Nhà ở. Tuy nhiên, hiện có chuyện trên và dưới chưa thông suốt, ngay cả giữa các bộ với nhau cũng chưa thống nhất về cách hiểu. Nghị định 71 của Chính phủ trước khi ban hành đã lấy ý kiến nhiều bộ, ngành, trong đó có Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp. Nhưng ở dưới cơ sở chưa triển khai là do cán bộ có thể chưa hiểu, cứng nhắc. Bản thân các bộ, ngành cũng không triển khai đồng bộ nghị định này. Về nguyên tắc, những vấn đề liên quan đến bộ, ngành nào thì bộ, ngành ấy phải có trách nhiệm triển khai thông tư hướng dẫn hoặc phải điều chỉnh quy định.
Việc công chứng, chứng nhận các giao dịch loại này được quy định thế nào, thưa ông?
Bộ Xây dựng đã làm việc với Bộ Tư pháp để giải quyết vấn đề công chứng các loại giấy tờ giao dịch bất động sản. Những vướng mắc sẽ được tháo gỡ sớm.
Ông có thể nói rõ hơn về việc chuyển nhượng hợp đồng góp vốn và hợp đồng mua bán bất động sản?
Bộ Xây dựng sẽ đề nghị Bộ Tư pháp công nhận các quyền giao dịch bất động sản của người dân, nhượng bán các hợp đồng góp vốn, hợp đồng mua bán bất động sản. Thực tế đã xảy ra việc người dân góp vốn vào dự án rồi nhưng chưa có giấy chứng nhận sở hữu nhà. Hướng quy định là cho phép mua bán những tài sản hình thành trong tương lai, mở ra cho người dân, doanh nghiệp có điều kiện huy động vốn trong điều kiện vay mượn ngân hàng chịu lãi cao và khó như hiện nay. Quy định của Nhà nước là phải tạo điều kiện cho thị trường ngày càng sôi động. Thị trường là phải có mua đi bán lại. Đó là quyền chính đáng của công dân. Bộ Xây dựng sẽ đề nghị Bộ Tư pháp theo hướng công nhận các giao dịch này và phải được công chứng. Với doanh nghiệp vay tiền đầu tư xây nhà thu nhập thấp thì cần tạo điều kiện để họ có thể thế chấp đất đai. Hiện bất cập là Nhà nước không thu tiền đất ở dự án xây nhà thu nhập thấp. Do vậy, không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, dẫn đến doanh nghiệp không thế chấp được. Các quy định về giao dịch thị trường phải được quy định theo hướng ngày càng mở ra, tạo mọi thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp giao dịch, trao đổi và quản lý nhà nước cũng tốt hơn.
Liệu có tình trạng cán bộ cố tình không hiểu nên gây phiền hà cho dân?
Vướng mắc nảy sinh một phần do cách hiểu chưa đúng của cán bộ cơ sở. Cũng có trường hợp cán bộ thừa hành cố tình tạo ra khó khăn khiến người dân phải thế này thế kia thì mới giải quyết.
2. Báo Pháp luật và xã hội có bài Thi hành dứt điểm bản án đã có hiệu lực 11 năm. Bài báo phản ánh: Vụ kiện đòi nợ tại nhà 8B Lê Trực là một trong những vụ án dân sự có “thâm niên” thi hành lâu nhất ở Hà Nội. Theo Bản án số 30 ngày 4-10-1999 của TAND quận Ba Đình giữa nguyên đơn là ông Trần Xuân Đồng (trú tại A9 tập thể Thủ Lệ, Hà Nội) và bị đơn là bà Đỗ Kim Thanh (trú tại 8B Lê Trực, Ba Đình, Hà Nội) thì bà Thanh phải thanh toán trả nợ ông Đồng số tiền 108 triệu đồng. Tài sản để bảo đảm THA của bà Thanh là nhà đất diện tích 31m2 tại 8B Lê Trực và bà Thanh tự nguyện THA. Hơn chục năm qua, vì nhiều lý do khác nhau mà việc thi hành án không được thực hiện.
Trước chứng cứ gia đình ông Quý đưa ra, do không thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan THADS, nên Chi cục THADS Ba Đình, Cục THADS Hà Nội, VKSND quận Ba Đình đã nhiều lần hướng dẫn gia đình ông Quý khởi kiện ra cơ quan tòa án để tòa án phán quyết hợp đồng mua bán nhà nói trên có hợp pháp hay không, làm cơ sở bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho gia đình ông Quý. Tuy nhiên, gia đình ông Quý không khởi kiện, mà tiếp tục yêu cầu không thi hành án, khiến cơ quan THA “lúng túng” bởi người được THA liên tục có đơn yêu cầu thi hành, người phải THA có tài sản và tự nguyện thi hành. Cơ quan THA tiếp tục xác minh, bà Thanh hiện đang thuê nhà và tài sản không còn gì có giá trị ngoài căn nhà 8B Lê Trực. Liên ngành VKSNDTC, Bộ Tư pháp, Cục THADS Hà Nội, VKSND TP Hà Nội cũng đã vào cuộc, và thống nhất Chi cục THADS Ba Đình thực hiện biện pháp cưỡng chế kê biên quyền sử dụng nhà 8B Lê Trực để bảo đảm thi hành nghĩa vụ của bà Thanh.
Thực tế căn nhà hiện gia đình ông Quý quản lý để bán phở mà không ở. Chi cục THADS Ba Đình đã thông báo cho gia đình ông Quý biết kế hoạch ngày 24-11-2011 sẽ tổ chức cưỡng chế thi hành án, nếu không tự nguyện trả nhà. Vụ việc đã kéo dài hơn chục năm, việc thi hành dứt điểm bản án là cần thiết. Nếu khẳng định mình đã mua nhà của bà Thanh, rõ ràng gia đình ông Quý nên tìm “đúng địa chỉ” - kiện ra Tòa để có phán quyết rõ ràng, bảo vệ được quyền lợi hợp pháp của mình.
3. Báo Công an nhân dân online có bài Khuất tất một vụ thi hành án. Bài báo phản ánh: Vợ chồng ông bà Nguyễn Đức Trung - Võ Thị Mốc tạo lập ngôi nhà mái ngói, vách xây trên thửa đất 128m2 tại thôn Đông Phước, xã Hòa An, huyện Phú Hòa. Giữa năm 1997 bà Mốc qua đời vì lâm bệnh nặng, hai năm sau ông Trung lấy vợ kế và lập nghiệp ở xã Hòa Trị, còn 3 đứa con cư trú tại nhà cha mẹ ruột để lại. Thời điểm này, ông Trung mua trả góp chiếc xe máy hiệu Citi thông qua hợp đồng tín dụng ký kết với Chi nhánh Ngân hàng NN&PTNT thị xã - nay là TP Tuy Hòa. Hai tháng sau chiếc xe bị mất trộm, trong khi làm ăn thua lỗ, ông Trung không trả được khoản nợ còn lại, nên ngân hàng khởi kiện.
Tại Quyết định số 01/DS-ST ngày 4/1/2001 của TAND TP Tuy Hòa công nhận sự thỏa thuận hai bên đương sự, ông Trung chấp nhận trả cho ngân hàng 12.536.600 đồng nợ gốc và lãi phát sinh, đồng thời nộp án phí 313.000 đồng. Do đương sự không nộp tiền, nên ngày 10/4/2001, THADS TX Tuy Hòa ra quyết định THA. Đến ngày 3/7/2003, Chấp hành viên (CHV) Đinh Thiên Tường ký Quyết định cưỡng chế THA số 07/THA, kê biên, định giá nhà đất của vợ chồng ông Trung 32.745.000 đồng và thành lập hội đồng bán đấu giá vào ngày 22/3/2004. Ông Trịnh Ngọc Tân, trú ở 40 Trần Quý Cáp, TX Tuy Hòa là người trúng đấu giá 35.100.000 đồng, đến cuối năm đó bán lại cho ông Đặng Thiên Vũ, trú ở thôn Đồng Lãnh, xã Hòa Quang Bắc, huyện Phú Hòa 125 triệu đồng.
Quyết định của tòa án đã có hiệu lực, việc THA là cần thiết, nhưng quá trình thực thi có nhiều dấu hiệu bất thường. Tại thời điểm kê biên, ông Trung đang sở hữu hợp pháp xe máy Dream, máy vi tính, máy fax, bàn ghế salon, tủ gỗ, tivi… nhưng CHV Đinh Thiên Tường lại "tích cực" kê biên nhà đất là tài sản chung của vợ chồng ông Trung để bán đấu giá là trái pháp luật. Bởi lẽ từ khi bà Võ Thị Mốc qua đời, 3 người con có quyền thừa kế một nửa di sản nhà đất của người mẹ để lại. Thêm những dấu hiệu khuất tất khác là diện tích ngôi nhà của ông Trung 92,50m2 trên thửa đất 110,5m2, nhưng khi bán đấu giá, CHV Đinh Thiên Tường chỉ ghi nhận, định giá 79,5m2, ít hơn 13m2 nhà và 31m2 đất(?). Thậm chí khi cưỡng chế kê biên, bán đấu giá nhà đất, CHV không xem xét quyền ưu tiên mua nhà đất và quyền lợi hợp pháp khác của 3 đứa con ông Trung, mà đẩy họ lâm vào cảnh không có nhà ở.
Khi THADS huyện Phú Hòa chuẩn bị cưỡng chế, giao nhà đất cho người trúng đấu giá, 3 đứa con ông Trung là Nguyễn Thị Mỹ Kiều, Nguyễn Thanh Bình, Nguyễn Thị Trà My phát hiện có dấu hiệu khuất tất và quyền lợi hợp pháp của mình bị xâm hại, nên gửi đơn khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế một nửa nhà đất của người mẹ để lại. Sau khi thụ lý vụ án, ngày 29/6/2006 và 29/12/2006, Chánh án TAND huyện Phú Hòa có văn bản kiến nghị Viện KSND và THADS Phú Hòa cùng Cục THADS - nay là Tổng cục THADS Bộ Tư pháp và THDS tỉnh Phú Yên hủy toàn bộ kết quả cưỡng chế, kê biên, bán đấu giá nhà đất thuộc sở hữu chung của vợ chồng Nguyễn Đức Trung - Võ Thị Mốc để tòa án giải quyết vụ kiện chia thừa kế. Rất tiếc, hai cơ quan nêu trên vẫn làm ngơ, nên hồ sơ vụ kiện chia di sản thừa kế tạm xếp lại. Thậm chí khi các cơ quan chức trách ở Hà Nội chuyển đơn thư yêu cầu Cục THADS Phú Yên giải quyết theo quy định pháp luật, nhưng cơ quan này vẫn phớt lờ. Xung quanh vụ việc này có nhiều dấu hiệu khuất tất. Tin rằng UBKT Tỉnh ủy Phú Yên sẽ làm rõ để xử lý nghiêm minh sai phạm của cán bộ, đảng viên có liên quan, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân.
4. Báo Kinh tế và đô thị có bài Nghề giúp việc gia đình: Tiến đến một loại hình lao động chuyên nghiệp. Bài báo phản ánh: Hiện nhu cầu thuê người giúp việc gia đình (GVGĐ) tại Hà Nội và các thành phố đang trong tình trạng cung không đủ cầu. Việc quản lý loại hình nghề nghiệp đặc biệt này đã trở thành một vấn đề nóng và không phải đến bây giờ mới được ngành lao động bàn đến. Nhưng khi Nghị định về quản lý người giúp việc sắp được trình để ban hành, những băn khoăn về tính khả thi vẫn còn lao xao.
Trước khi Nghị định được ban hành, rất nhiều băn khoăn về vấn đề này nổi lên trong các cuộc thảo luận: quản lý thế nào đối với loại lao động đặc thù này và việc ban hành Nghị định có khả thi? Đây là một vấn đề tưởng đơn giản nhưng lại không hề dễ. Trên thực tế, người giúp việc chủ yếu do người quen hoặc các trung tâm môi giới việc làm giới thiệu. Việc tiếp nhận lao động thường chỉ đơn thuần là thoả thuận miệng, nên sự "phá hợp đồng" trong quá trình sử dụng từ cả hai phía là dễ hiểu. Chính những người đang soạn thảo cũng công nhận, đối chiếu với các quy định hiện hành về pháp luật lao động với công việc cụ thể của người GVGĐ có sự chênh lệch rất lớn. Trên thực tế có rất nhiều các hình thức GVGĐ khác nhau: làm việc theo ngày, theo giờ, theo tuần, theo tháng... nên quản lý các hình thức đa dạng này cũng tương đối khó. Tiền lương hiện tại cũng dựa theo thỏa thuận, nên vấn đề quy định tiền lương như thế nào cũng sẽ có vướng mắc. Luật Lao động quy định làm việc tối đa 8 giờ/ngày, quá thời gian được tính vào làm thêm giờ với mức lương cao hơn. Nếu cũng áp dụng quy định đó đối với GVGĐ liệu có hợp lý? Nghị định có nên quy định, chỉ cho phép tuyển, sử dụng lao động giúp việc thông qua các công ty hoặc trung tâm đào tạo, cung ứng lao động cũng là một vấn đề gây băn khoăn.
Nhiều người cho rằng, đúng là GVGĐ cần được coi là một nghề chuyên nghiệp và được quản lý. Nhưng vấn đề đặt ra là những quy định quản lý phảiphù hợp với tình hình. Hơn nữa, muốn bảo vệ quyền lợi cả hai bên, ngoài Nghị định còn cần có sức mạnh tổng lực của hệ thống chính trị cơ sở, đó là những giám sát từ Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Người cao tuổi, tổ dân phố.
5. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Cải chính hộ tịch tăng vọt. Bài báo phản ánh: Mới đây, UBND quận Cầu Giấy tiếp nhận một trường hợp xin cải chính hộ tịch khá “hy hữu”. Số là một công dân đến xin cải chính họ của mẹ đẻ trong giấy khai sinh để phục vụ cho việc tặng cho nhà đất. Tuy nhiên, sau khi kiểm tra số đăng ký khai sinh năm 1964 do UBND xã Trung Hòa cấp khai sinh cho các con người mẹ mang họ Nguyễn. Trong khi họ của người mẹ trong sổ đăng ký khai sinh của các con không trùng khớp với sổ hộ khẩu, chứng minh thư (mang họ Lê). Khi thụ lý hồ sơ cán bộ Tư pháp yêu cầu công dân cung cấp thêm các giấy tờ khác để chứng minh (như giấy chứng nhận kết hôn, lý lịch cán bộ, và các giấy tờ tùy thân khác) thì công dân không đáp ứng được.
Theo bà Nguyễn Thị Đức Hạnh, Trưởng phòng Tư pháp quận Cầu Giấy thì những năm gần đây, các yêu cầu về thay đổi, cải chính hộ tịch trên địa bàn quận này tăng cao. Việc thay đổi, cải chính chủ yếu là do tên họ, chữ đệm, năm sinh, dân tộc… không trùng khớp giữa giấy khai sinh với các giấy tờ tùy thân khác. “Nhiều người tự động cắt cúp hoặc thêm vào các dữ liệu hộ tịch. Nhiều người khác do nhầm lẫn giữa “quê quán” và chỗ ở hiện tại nên xảy ra tình trạng thiếu nhất quán trong các giấy tờ”. Ngoài ra, bà Hạnh cũng cho biết, thậm chí còn có tình trạng sổ khai sinh gốc là một đằng, nhưng giấy khai sinh (bản chính) lại là một nẻo. Bên cạnh đó, rất nhiều yêu cầu xin cải chính không thuộc quy định của Nghị định 158 (ví dụ trường hợp chồng muốn nhận con riêng của vợ làm con nuôi khi bố đẻ của trẻ đã mất; trường hợp cải chính họ của cha đẻ thành họ của cha dượng khi cha đẻ đã mất tích, có quyết định tuyên bố mất tích của Tòa án…) mà cơ quan tư pháp lúng túng chưa biết giải quyết ra sao
Theo thống kê của Bộ Tư pháp, giai đoạn 2007 - 2010 khối lượng các công việc về hành chính tư pháp được tăng lên khá lớn so với giai đoạn 2001-2006, trong đó đặc biệt là các yêu cầu về thay đổi, cải chính hộ tịch (tăng hơn 100 ngàn trường hợp); trong đó, một số địa phương có số liệu về thay đổi, cải chính trong giai đoạn 2007 - 2010 tăng hơn nhiều so với các địa phương khác như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, An Giang. Có thể lý giải, một trong những nguyên nhân các yêu cầu thay đổi, cải chính, thay đổi hộ tịch tăng vọt là do đòi hỏi ngày càng cao, chính xác tuyệt đối của các cơ quan tiếp nhận hồ sơ. Thực tế cho thấy, rất nhiều người, chỉ vì sai một nét chữ, một con số đã mất đi những cơ hội trong học tập, công tác. Đó là chưa kể có những trường hợp không thể thay đổi, cải chính do không còn những chứng cứ, giấy tờ để chứng minh cho yêu cầu xin cải chính là hợp pháp. Do đó, việc xin thay đổi là hoàn toàn bế tắc.
Nhận thức của người dân đối với pháp luật về hộ tịch là một chuyện (nhiều người xem nhẹ nên tự ý thêm bớt, nhầm lẫn...như trường hợp em A. kể trên) nhưng nhiều trường hợp là do tình trạng tuỳ tiện trong việc cấp bản chính, bản sao giấy tờ hộ tịch không căn cứ vào sổ hộ tịch vẫn còn ở một số địa phương. Giám đốc Sở Tư pháp Thái Nguyên Nguyễn Hùng Tráng, người đã từng gắn bó lâu năm với công tác cải chính hộ tịch đã từng chứng kiến những “cám cảnh” xin cải chính khuyến cáo: giấy khai sinh bản chính của mỗi cá nhân là căn cứ gốc buộc các giấy tờ khác (chứng minh thư, hộ khẩu, học bạ...) phải tuân theo. Do đó, cần phải tuân thủ một cách tuyệt đối các dữ liệu trong giấy khai sinh (họ tên, chữ đệm, ngày tháng năm sinh, quê quán, dân tộc...), nếu không hậu quả sẽ là “sểnh một ly, đi một dặm”. Ngoài ra, cán bộ tư pháp, hộ tịch khi làm thủ tục đăng ký khai sinh cũng như cấp bản chính, bản sao phải trung thành với sổ đăng ký gốc để tránh tình trạng sổ một đằng, giấy cấp một nẻo.