Trong buổi sáng ngày 22/11/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những sự kiện nổi bật của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Chiều 19-11, Công an tỉnh Quảng Ninh đã ra quyết định tạm đình chỉ công tác một số cán bộ Công an thị xã Cẩm Phả (Quảng Ninh) do có liên quan đến việc phát tán video clip quay vụ bắt mại dâm lên mạng gây xôn xao dư luận trong thời gian qua. Theo đó, vào hồi 15 giờ 10 ngày 29-6-2010, tại nhà nghỉ Quang Dũng thuộc tổ 29C, khu Tân Lập, phường Cẩm Thủy, thị xã Cẩm Phả, đội công tác của Công an thị xã Cẩm Phả đã bất ngờ kiểm tra phòng 401 và phát hiện 2 đôi nam nữ đang có hành vi quan hệ bất chính. Trong quá trình lấy lời khai, một cán bộ trong đội đã sử dụng điện thoại ghi lại hình ảnh, lấy chứng cớ để các đối tượng thừa nhận hành vi vi phạm.
Các đối tượng đã thừa nhận và khai ra đối tượng môi giới mại dâm là Đặng Thị Huyền (SN 1977), trú thị xã Cẩm Phả, Quảng Ninh. Ngày 30-6, Cơ quan cảnh sát điều tra đã ra lệnh bắt khẩn cấp, khám xét nơi ở của Huyền; ngày 1-7 đã ra quyết định khởi tố bị can và tạm giam Huyền về tội “môi giới mại dâm”. Sau khi hoàn chỉnh hồ sơ vụ việc, cán bộ công an quay clip trên đã không xóa ngay mà giữ trong điện thoại khoảng 1 tuần sau mới xóa. Hiện các cơ quan chức năng vẫn chưa xác định được đối tượng tung video clip trên lên mạng và đang khẩn trương điều tra làm rõ vụ việc.
2. Báo Dân trí phản ánh: Theo dự kiến, phiên chất vấn tại Quốc hội sẽ mở đầu bằng phiên chất vấn Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng vào sáng nay, 22/11. Trong các buổi tiếp theo, Quốc hội lần lượt chất vấn Bộ trưởng Y tế, Tài Chính, Giao thông vận tải. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng sẽ đăng đàn váo sáng 24/11, kết lại phiên chất vấn tại kỳ họp Quốc hội lần này.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sẽ đăng đàn vào sáng buổi cuối cùng của phiên chất vấn để phát biểu làm rõ thêm một số vấn đề các Bộ trưởng đã trả lời mà chưa thỏa mãn đại biểu Quốc hội, đồng thời trực tiếp trả lời chất vấn. Theo các câu hỏi đại biểu gửi đến Thủ tướng, các nội dung được đề cập nhiều liên quan đến Vinashin, khai thác bô xít, giá cả…
3. Báo Thanh niên phản ánh: một số hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án khu công viên vui chơi giải trí đa năng Park City tại xã Bình Hưng (H.Bình Chánh, TP.HCM), đã gửi đơn khiếu nại đến Báo Thanh Niên và các cơ quan chức năng đề nghị can thiệp để chủ đầu tư phải thương lượng đền bù lại với giá cao hơn, do chủ đầu tư đã thay đổi mục đích sử dụng đất.
Cách đây gần 10 năm, vào tháng 6.2001, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định thu hồi hơn 493 ngàn m2 đất tại xã Bình Hưng giao cho Công ty CP phát triển Nam Sài Gòn thuê để góp vốn liên doanh với đối tác nước ngoài triển khai dự án này. Tuy nhiên từ đó đến nay, UBND TP.HCM đã nhiều lần điều chỉnh giấy phép nhưng chủ đầu tư vẫn chưa thể triển khai được. Đến đầu tháng 10 năm nay, chủ đầu tư đã chính thức phát văn bản gửi UBND TP xin được lấy 4 ha trong dự án để làm căn hộ, nhằm hỗ trợ trong việc thu hồi vốn và giải quyết các khó khăn liên quan đền bù, tái định cư.
Báo cũng phản ánh: TP.HCM - 100 điều thú vị được tổ chức bình chọn vào tháng 10.2009 để tìm ra 10 khách sạn, 10 nhà hàng, 10 hãng vận chuyển, 10 món ăn Việt, 10 đặc sản, 10 điểm tham quan, 10 điểm mua sắm, 10 chương trình tour, 10 điểm giải trí, 10 sự kiện văn hóa thể thao - du lịch đại khái là tiêu biểu, thú vị, đặc sắc… đối với khách nội địa và quốc tế. Thời điểm đó, nhiều hãng lữ hành không mặn mà tham gia chương trình, vì theo họ, cách thức bình chọn không khoa học. Chẳng hạn, du khách quốc tế đến TP.HCM thường lưu lại trong hai đêm, xong sẽ di chuyển đến các điểm tham quan khác hoặc qua Campuchia, nên họ không có đủ thời gian cho sự trải nghiệm để đánh giá đâu là hãng vận chuyển tốt nhất, đâu là khách sạn tốt nhất… Cho nên, họ sẽ bầu chọn cho khách sạn họ đang ở, nhà hàng họ đang ăn, hãng vận chuyển họ đang đi, chương trình tour họ đang thưởng thức. Vì thế, không có sự khách quan. Tuy nhiên, ban tổ chức vẫn triển khai chương trình và công bố kết quả bình chọn vào tháng 2.2010. Cũng cần nhắc lại rằng, kinh phí thực hiện chương trình 100 điều thú vị là 2,7 tỉ đồng được trích từ nguồn dành cho xúc tiến quảng bá du lịch và ngân sách của TP.HCM cộng với xã hội hóa.
Nhưng kể từ khi công bố đến nay, 100 điều thú vị rơi vào quên lãng. Việc chiếu video clip 3,5 phút giới thiệu 100 điều thú vị trên các chuyến bay quốc tế tới TP.HCM - theo đại diện các hãng hàng không quốc tế ở VN - rất khó thực hiện vì họ phụ thuộc rất nhiều vào công ty mẹ ở nước ngoài. Thậm chí, ngay cả hợp tác với Vietnam Airlines cũng không thành công. Còn website của chương trình (
www.hcmc100e.info) cho tới nay vẫn rất sơ sài. Du lịch thế giới phục hồi mạnh mẽ sau khủng hoảng, có thể thấy với cách làm như vậy, chúng ta đã lãng phí cơ hội. Số tiền 2,7 tỉ đồng của Nhà nước và một khoản lớn kinh phí xã hội hóa của doanh nghiệp không được sử dụng đúng mục đích và không mang lại hiệu quả là lãng phí thứ hai.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Vĩnh Phúc chú trong hoạt động giám định tư pháp. Bài báo phản ánh: Trong xu hướng triển khai đẩy mạnh cải cách tư pháp trong các tổ chức bổ trợ tư pháp trong 3 năm từ 2007-2010, công tác giám định tư pháp ở Vĩnh Phúc đã cơ bản đáp ứng kịp thời yêu cầu của các cơ quan tiến hành tố tụng trong hoạt động điều tra, truy tố và xét xử.
Thực hiện Pháp lệnh Giám định Tư pháp, Sở đã trình UBND tỉnh kiện toàn lại các tổ chức giám định cả về nhân lực lẫn cơ sở vật chất. Hiện trên địa bàn tỉnh có 63 giám định viên tư pháp, chất lượng tương đối đồng đều. Riêng năm 2010, hoạt động giám định tư pháp tỉnh Vĩnh Phúc đã tiếp tục được quan tâm, công tác quản lý đội ngũ giám định viên tiếp tục được duy trì thể hiện qua việc Sở Tư pháp đã tham mưu với UBND tỉnh bổ nhiệm 1 giám định viên tư pháp trong lĩnh vực kỹ thuật hình sự và đề nghị Bộ Tư pháp cấp thẻ giám định viên. Các tổ chức giám định đã thực hiện giám định 812 trường hợp, trong đó, Trung tâm giám định pháp y tâm thần giám định 31 trường hợp, Trung tâm Giám định Pháp y giám định 241 trường hợp (gồm 210 trường hợp giám định thương tích và 199 trường hợp giám định tử vong, 15 trường hợp giám định vi thể, 6 trường hợp độc chất).
Báo cũng có bài “Chờ Tòa, Viện đến bao giờ?”. Bài báo phản ánh: Để giải quyết vụ việc mà đương sự cho rằng Cục Thi hành án Dân sự (THADS) tỉnh không chịu thi hành, Cục THADS đã phải kiến nghị Viện trưởng VKSNDTC, Chánh án TANDTC xem xét, kháng nghị giám đốc thẩm do án tuyên chưa rõ, đánh giá chứng cứ chưa khách quan nên không thể thi hành án được... Trường hợp mà chúng tôi muốn đề cập sau đây tại Bà Rịa – Vũng Tàu (BR-VT) là một ví dụ.
Chuyện là, theo hồ sơ (năm 2002), bà Nguyễn Thị Hóa (xã Phước Thuận, huyện Xuyên Mộc) sang nhượng của bà Võ Thị Thôi thửa đất 6.500m2, cùng lúc bà Hóa mua của ông Tống Văn Thanh (xã Phước Thuận) một thửa diện tích gần 15,4 nghìn m2 (chỉ làm giấy sang tay). Đất bà Hóa mua của hai người nói trên thuộc thửa 164 tờ bản đồ 23 xã Phước Thuận. Do bà Hóa lại có thửa đất đang sử dụng bao quanh khu đất mua của ông Thanh và bà Thôi nên bà Hóa “yêu cầu” ông Thanh đứng tên đăng ký kê khai đất với tổng diện tích hơn 29,5 nghìn m2 trọn thửa 164 tờ bản đồ 23. Sau khi được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), ông Thanh làm thủ tục chuyển nhượng cho bà Hóa và được cơ quan thẩm quyền cấp GCNQSDĐ (22/8/2003). Ngày 29/4/2006, ông Trần Văn Dững (ngụ xã Phước Thuận) đưa xe vào múc đất trên thửa đất mà bà Hóa đã mua, thấy thế ông Nguyễn Văn Nếp (con bà Hóa) ra ngăn cản, sau đó Công an xã đến xem xét vụ việc. Vì vậy, bà Hóa khởi kiện yêu cầu ông Trần Văn Tứ (cha ông Dững) ra tòa, yêu cầu trả lại diện tích đất mà bà đã mua của bà Thôi và khôi phục hiện trạng. Kế đó, ông Tứ khiếu nại UBND xã Phước Thuận và UBND huyện Xuyên Mộc vì đã cấp GCNQSDĐ cho ông Thanh trong khi ông Tứ và bà Thôi đang tranh chấp; khiếu nại UBND huyện cấp GCNQSDĐ cho ông Thanh lấn sang phần đất của ông đang sử dụng hợp pháp 0,45ha. Trước đó, ngày 4/6/2002, bà Thôi đã có đơn gửi UBND xã Phước Thuận tranh chấp với ông Tứ phần diện tích 0,2ha. Điều đáng nói là tranh chấp giữa bà Thôi và ông Tứ chưa được cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Dù đất đang tranh chấp, nhưng UBND huyện Xuyên Mộc lại cấp GCNQSDĐ cho ông Thanh.
Ngày 31/7/2008, TAND huyện Xuyên Mộc sau khi thụ lý đã quyết định “buộc ông Dững và ông Tứ giao trả cho bà Hóa phần đất gần 8,7 nghìn m2 tọa lạc tải thửa 164 tờ bản đồ 23 xã Phước Thuận”. Ngày 29/9/2008, TAND BR-VT xử phúc thẩm, xác định: Ông Tứ, ông Dững cho rằng năm 2002, bà Thôi đang tranh chấp 0,2ha đất với ông, chưa được giải quyết nhưng UBND huyện lại cấp GCNQSDĐ cho ông Thanh sai, trình bày của ông Tứ là có căn cứ. Tuy nhiên, HĐXX xét thấy, ông Tứ, ông Dững không có quyền sử dụng đất đối với diện tích 0,2ha mà trước kia bà Thôi tranh chấp với hai ông. Vì vậy không cần kiến nghị UBND huyện xem xét lại việc cấp GCNQSDĐ cho ông Thanh.
Để giải quyết dứt điểm vụ việc, hạn chế án tồn đọng, tránh khiếu nại kéo dài, Ban chỉ đạo THADS tỉnh BR-VT có văn bản gửi Ủy ban Tư pháp Quốc hội, Tổng Cục THADS, VKSNDTC, TANDTC đề nghị xem xét kiến nghị của Cục để có hướng giải quyết vụ việc. Đáp lại, Uỷ ban Tư pháp Quốc hội có công văn gửi Chánh án TANDTC xem xét, kháng nghị giám đốc thẩm đối với bản án 125/2008/DSPT của TAND tỉnh BR-VT, do có những quan điểm chưa rõ, việc đánh giá chứng cứ chưa phù hợp với thực tế, khách quan. Ngày 16/7/2010, VKSNDTC có văn bản gửi TANDTC (tại phía Nam) có công văn yêu cầu Tòa chuyển hồ sơ vụ án dân sự “tranh chấp quyền sử dụng đất” nêu trên. Về vấn đề này, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục THADS – Bộ Tư pháp, Nguyễn Thanh Thủy cũng đã có công văn nêu rõ: Tổng cục đã trực tiếp làm việc với Cục THADS BR – VT để bàn biện pháp giải quyết cụ thể. Tuy nhiên, VKSNDTC đã có công văn đề nghị TAND tỉnh BR – VT chuyển hồ sơ vụ tranh chấp này.
Cục THADS tỉnh BR-VT khẳng định: Đây là vụ việc tranh chấp quyền sử dụng đất giữa ông Tứ với bà Thôi, ông Thanh. Việc Tòa hai cấp (sơ thẩm, phúc thẩm) xác định: “Vụ việc tranh chấp giữa bà Hóa (người mua tài sản) với ông Dững (người chiếm giữ tài sản), mà thực chất là giải quyết yêu cầu kiện đòi tài sản của bà Hóa đối với ông Dững là không chính xác; Bản án xác định ông Thanh là người kê khai, đứng tên trên sổ mục kê đất đối với diện tích hơn 29,5 nghìn m2 thuộc thửa 164, tờ bản đồ 23, xã Phước Thuận là không phù hợp với căn cứ trên sổ quản lý đất đai và không có trên thực tế... Chưa hết, Cục THADS BR – VT còn cho rằng, do việc chậm xem xét kiến nghị của người có thẩm quyền kháng nghị nên đương sự các bên bức xúc, khiếu nại, tố cáo gay gắt, thậm chí gây sức ép đối với Cục THADS. Để sớm giải quyết dứt điểm vụ việc, Cục THADS BR – VT kiến nghị, Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC sớm giải quyết kiến nghị của Cơ quan THADS, có như thế thì vụ việc mới được giải quyết, tránh khiếu nại kéo dài, cũng như giảm bớt án tồn đọng ở Cục.
Báo cũng có bài “Quản lý nhà nước về quốc tịch chưa nhiều đổi mới”. Bài báo phản ánh: Luật Quốc tịch Việt Nam 2008 đã quy định rõ trách nhiệm của Bộ Tư pháp và các Bộ ngành trong quản lý nhà nước về quốc tịch. Tuy nhiên, sau hơn một năm triển khai, công tác quản lý nhà nước theo Luật chưa thực sự chuyển biến.
Năm 2008, Dự án Hỗ trợ thể chế của EC đã xây dựng và bàn giao một phần mềm quản lý quốc tịch cho Vụ Hành chính tư pháp (HCTP) - Bộ Tư pháp. Có điều, phần mềm được thiết kế theo mẫu và quy trình… của Luật Quốc tịch năm 1998 nên bộc lộ một số điểm bất cập, chưa thể áp dụng được. Từ tháng 6/2010, Vụ HCTP đành chọn giải pháp chuyển đăng công khai kết quả giải quyết các việc về quốc tịch trên Cổng thông tin điện tử của Bộ. Trong năm 2010 cũng chưa có đổi mới nhiều về quy trình phối hợp giải quyết hồ sơ quốc tịch. Không ít hồ sơ do một số UBND cấp tỉnh và các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài gửi về vẫn sử dụng mẫu cũ, viện dẫn văn bản đã hết hiệu lực; không theo mẫu quy định trong Thông tư số 08/2010/TT-BTP ngày 25/3/2010… Ngoài ra, nội dung văn bản đề xuất của hầu hết UBND cấp tỉnh và các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài quá sơ sài, không thể hiện được sự đánh giá, phân tích hồ sơ, giải trình, kết luận và đề xuất cụ thể.
Đại diện lãnh đạo Vụ HCTP kiên quyết, Vụ sẽ gửi trả lại những hồ sơ không đúng quy định, sẽ không giải quyết hồ sơ theo lối “sự vụ” như trước nữa. Được biết, hiện nay, Vụ HCTP đã thiết kế một số mẫu Tờ trình song một số mẫu văn bản đề xuất về nhập, thôi, trở lại quốc tịch Việt Nam thì đang bị bỏ ngỏ. Nên chăng, các cơ quan chức năng cần hướng dẫn những văn bản trên để các cơ quan tiếp nhận hồ sơ ở trong và ngoài nước thể hiện được thống nhất, đầy đủ các yêu cầu, đảm bảo thời hạn quy định.
Điều 7 Thông tư liên tịch số 05/2010/TTLT/BTP-BNG-BCA hướng dẫn cụ thể giải quyết việc nhập quốc tịch Việt Nam cho những người không quốc tịch theo Điều 22 Luật Quốc tịch Việt Nam. Một số UBND cấp tỉnh như Điện Biên, Sơn La, Bình Phước, Đà Nẵng, Trà Vinh, Cà Mau đã phê duyệt Kế hoạch “Giải quyết việc nhập quốc tịch cho những người không quốc tịch mà không có đầy đủ giấy tờ về nhân thân, nhưng đã cư trú ổn định trên lãnh thổ Việt Nam từ 20 năm trở lên” và bước đầu đã có những hoạt động triển khai. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều địa phương lại chưa xây dựng và phê duyệt Kế hoạch để triển khai vấn đề này. Luật Quốc tịch Việt Nam và Nghị định số 78/NĐ-CP quy định, việc đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam được thực hiện tại các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và hằng năm các Cơ quan đại diện có trách nhiệm báo cáo số liệu về Bộ Ngoại giao để thông báo cho Bộ Tư pháp. Nhưng theo phản ánh, cho đến nay Bộ Tư pháp chưa nhận được số liệu báo cáo của các Cơ quan đại diện.
Qua thông tin Bộ Tư pháp nắm được thì hiện nay số công dân Việt Nam đang cư trú nước ngoài cũng đã đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam ở những nước mà quốc gia đó cho phép công dân của họ có thể có hai quốc tịch (như Pháp, Mỹ) và số lượng đến đăng ký chưa nhiều. Riêng việc thông báo có quốc tịch nước ngoài hầu như chưa có trường hợp nào yêu cầu.
Báo cũng có bài Ngăn chặn tẩu tán tài sản: Cần “bàn tay sắt”. Bài báo phản ánh: Tháng 6/2009, bản án dân sự phúc thẩm của TAND tỉnh Bình Định xét xử vụ kiện tranh chấp hợp đồng vay tài sản giữa nguyên đơn là bà T.Q (ở Hoài Tân, Hoài Nhơn) và bị đơn là vợ chồng ông V.V.K và bà T.T.L có hiệu lực. Theo án tuyên, vợ chồng bà L. phải trả cho nguyên đơn 154 triệu đồng và hoàn trả 3,58 triệu đồng tiền tạm ứng án phí. Cũng trong một vụ án khác mà bà L là bị đơn, Tòa cũng tuyên bà L. phải trả cho nguyên đơn số tiền đã vay là 594 triệu đồng. Bản án có hiệu lực, hai nguyên đơn đã có đơn yêu cầu THA và đề nghị kê biên khối tài sản của vợ chồng bà L (gồm xe Mercedes loại 16 chỗ ngồi, một căn nhà ở thị trấn Bồng Sơn và nhiều tài sản khác do vợ chồng bà Lệ làm chủ sở hữu để đảm bảo THA). Tuy nhiên, khi đi xác minh tài sản, cơ quan THA Hoài Nhơn xác định chiếc xe Mercedes đang được thế chấp ở ngân hàng. Và chỉ ngay sau đó ít ngày, chiếc xe đã được “âm thầm” bán cho một người em ruột của ông K. Phát hiện sự vụ, THA đã phải làm văn bản tới Phòng CSGT tỉnh đề nghị ngừng việc sang tên.
Một vụ việc khác xảy ra trên địa bàn Thanh Hóa, một doanh nghiệp kiện đòi UBND xã thanh toán tiền công làm đường giao thông. Tòa tuyên UBND nọ phải thanh toán toàn bộ số tiền theo hợp đồng. Án có hiệu lực, doanh nghiệp làm đơn THA. Sau khi xác minh điều kiện thi hành, cơ quan THA ra quyết định kê biên tài sản của UBND xã tại Kho bạc Nhà nước. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, UBND xã đã rút toàn bộ số tiền trong tài khoản, ung dung “né” THA.. Ngoài tẩu tán tài sản bằng những “chiêu thức” như trên, hiện còn xuất hiện thêm nhiều thủ đoạn khác, tinh vi hơn, phức tạp hơn mà cơ quan THA khó lòng phát hiện. Đó là những vụ việc lợi dụng người được THA đang làm thủ tục yêu cầu THA (mà chưa kịp phong tỏa tài sản), người phải THA viết giả giấy nợ cho những người khác và “gán” luôn khối tài sản mà mình có. Khi người được THA phát hiện thì đành ngậm ngùi làm …người đến sau vì tài sản đã được chuyển sang sở hữu của người khác.
Bên cạnh đó, không đợi đến lúc bản án có hiệu lực, chỉ riêng trong quá trình xét xử, nhiều đương sự đã nhanh chân tẩu tán tài sản. Nhiều cơ quan THA “than” bởi trước và trong giai đoạn xét xử, đương sự vẫn còn tài sản, nhưng khi án có hiệu lực thì những tài sản đó đã hoàn tất thủ tục sang tên, chuyển nhượng hoặc tặng cho những người khác. Phát hiện việc tẩu tán tài sản không chỉ phụ thuộc vào việc xác minh tài sản của cơ quan THA mà nhiều khi đương sự phải chủ động, bởi theo luật, ngoài trường hợp chủ động THA, thì phải có đơn yêu cầu, THA mới thụ lý và xác minh. Trong khoảng thời gian đó, nếu đương sự không “nhanh chân” để tẩu tán tài sản rồi thì việc thu hồi gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, trong trường hợp THA phát hiện có biểu hiện tẩu tán tài sản, họ phải kịp thời làm các văn bản ngăn chặn việc sang tên, chuyển nhượng đến cơ quan có thẩm quyền, tránh tình trạng “sự đã rồi”.
2. Báo Công an nhân dân có bài Phó phòng Sở Tư pháp TP Cần Thơ nhận hối lộ. Bài báo phản ánh: Khi các trinh sát Phòng CSĐT tội phạm về TTQLKT và CV (PC46) Công an TP Cần Thơ ập vào quán cà phê Hoàng Gia trên đường Nguyễn Trãi, phường An Hội, quận Ninh Kiều (TP Cần Thơ) vào cuối ngày 11/11 vừa qua, so với những người còn lại trong quán lúc đó, người linh tính ra chuyện chẳng lành đối với mình đầu tiên chính là ông Phan Thanh Dũng - Phó phòng Hành chính Tư pháp thuộc Sở Tư pháp TP Cần Thơ. Bởi trước đó vài giây, chính tay ông đã nhận 900 USD từ tay của "mối làm ăn" - "cò" Trần Ngọc Trung nhà ở xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền (Cần Thơ).
Một điều tra viên chiều 17/11 cho biết đến thời điểm này, ông Dũng không nhớ đã "uống cà phê" với Trung bao nhiêu lần nhưng lần vào chiều trước khi bị bắt, không phải là lần đầu. Trung cũng khai nhận như thế. Đáng chú ý hơn - lời khai nhận của ông Dũng, 900 USD chiều đó là tiền nhận hối lộ từ "cò" để không phải giải quyết một hồ sơ mà là nhiều hồ sơ. Và số tiền trong hộc tủ làm việc (trên 12.000 USD và 161 triệu đồng) và một phần lớn số tiền đã mua vàng (thể hiện bằng 2 sổ tiết kiệm cùng một số hàng hiện vật, tổng cộng 65 lượng) mà cơ quan điều tra phát hiện được qua khám xét khẩn cấp, ông Dũng khai là do nhận hối lộ.
Những ngày qua, dư luận tại TP Cần Thơ tiếp tục bàn tán không ngớt về chuyện ông Dũng. Người ta xì xầm nhiều nhất về chuyện số tiền trong hộc tủ làm việc của một cán bộ cấp phó phòng mà lại nhiều đến khó ngờ như thế. Tiền ấy - nếu không bị phát hiện, mỗi mình ông Dũng "ăn" hay còn chia cho ai nữa? Người ta cũng cảm thấy bất ngờ về phẩm chất đạo đức của cán bộ. Chính lãnh đạo Sở Tư pháp cũng phải thốt lên rằng họ quá bất ngờ trước việc cán bộ thuộc cấp của mình đã có hành vi nhận hối lộ và bị bắt quả tang như thế. Một lãnh đạo Sở Tư pháp kể rằng, sau khi được chuyển từ Ban Tổ chức chính quyền (nay là Sở Nội vụ) Cần Thơ vào gần cuối năm 1998, ông Dũng ngồi yên ở vị trí Phó trưởng phòng Hộ tịch (nay là Phòng Hành chính Tư pháp) cho tới nay. Và mảng công tác ông Dũng phụ trách từ đó tới nay là hồ sơ kết hôn có yếu tố nước ngoài. Theo một đối tượng từng làm "cò" cách nay 5 năm (thời lấy chồng Đài Loan còn rầm rộ) kể, cái "giá ngầm" để hoàn tất một hồ sơ kết hôn với người nước ngoài phải chịu thấp nhất là 2.000USD. Ngoài các khoản chi làm thủ tục hộ chiếu, visa, công đoạn phải trả cho cán bộ hộ tịch ít nhất là 800 USD. "Khi đưa rồi, cán bộ bao luôn phần thủ tục phỏng vấn, không phải băn khoăn" - đối tượng này cho biết.
Trong thủ tục làm hồ sơ kết hôn với người nước ngoài tại Cần Thơ, nhiều người giải thích hồ sơ sở dĩ phải qua tay ông Dũng đơn giản vì bởi chính ông mới có thẩm quyền (thực chất ông Dũng giữ vai trò tham mưu, đề nghị - PV) quyết định cho kết hôn, ghi chú kết hôn hay không?! Thực tế từ "phong trào" kết hôn với người nước ngoài thời gian qua tại Cần Thơ, ông Dũng thường trực tiếp phỏng vấn cho ít nhất 10 hồ sơ/ngày.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Chi cục Thi hành án dân sự Trảng Bom bị kiện. Bài báo phản ánh: Ngày 21-11, TAND huyện Trảng Bom (Đồng Nai) cho biết vừa thụ lý đơn kiện của ông Vũ Đức Liêm đòi Chi cục Thi hành án (THA) dân sự huyện này bồi thường hơn 18 tỉ đồng. Đây là vụ kiện bồi thường nhà nước đầu tiên ở Đồng Nai kể từ khi Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước có hiệu lực (1-1-2010).
Theo đơn kiện, ông Liêm xác định chính cán bộ của Chi cục THA dân sự huyện Trảng Bom đã kê biên, bán đấu giá tài sản của ông trái pháp luật, gây thiệt hại cho ông hơn 18 tỉ đồng. Năm 1996, Đỗ Ngọc Chất (nguyên Đội trưởng Đội THA huyện Thống Nhất, nay là Chi cục THA dân sự huyện Trảng Bom) đã ra 10 quyết định buộc vợ ông Liêm phải trả nợ gần 310 triệu đồng. Khi phát mại nhà đất của vợ chồng ông Liêm, ông Chất cùng chấp hành viên Phùng Thế San đã không đề cập đến quyền lợi của ông Liêm trong khối tài sản chung này. Từ các quyết dịnh sai pháp luật nêu trên, ông Chất và ông San bị Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM xử phạt lần lượt 30 tháng tù và 12 tháng tù cho hưởng án treo về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Bản án nhận định chính việc làm sai trái của hai bị cáo đã ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của ông Liêm.
4. Báo Sài Gòn tiếp thị có bài Rủi ro từ hợp đồng đặt cọc giữ chỗ mua nhà. Bài báo phản ánh: Các dự án nhà ở tại Việt Nam đang đồng loạt chuyển từ việc ký kết hợp đồng góp vốn sang ký kết hợp đồng đặt cọc giữ chỗ mua nhà ở. Để làm rõ khía cạnh pháp lý về hình thức giao dịch mới trở nên phổ biến này, nhất là về tính hợp pháp của hợp đồng và những rủi ro của nó, phóng viên Sài Gòn Tiếp Thị đã trao đổi với TS Phạm Văn Võ, phó trưởng khoa luật Thương mại, trường đại học Luật TP.HCM. Trước khi có nghị định 71/2010/NĐ-CP, tuy luật Kinh doanh bất động sản không đề cập đến hình thức giao kết hợp đồng góp vốn nhưng cũng không cấm. Do vậy, để có thể huy động vốn từ khách hàng trước khi xây dựng xong phần móng (luật Nhà ở chỉ cho phép chủ đầu tư huy động tiền ứng trước của người mua nhà ở hình thành trong tương lai khi đã xây dựng xong phần móng), chủ đầu tư thường chọn hình thức ký kết hợp đồng góp vốn theo quy định của bộ luật Dân sự, luật Đầu tư.
Hiện nay, nghị định 71 và thông tư 16/2010/TT-BXD đã chính thức cho phép chủ đầu tư được ký kết hợp đồng góp vốn và người góp vốn được phân chia sản phẩm là nhà nhưng theo hướng không phải “mở” hoàn toàn. Cụ thể, nghị định 71 chỉ cho phép chủ đầu tư dự án khu nhà ở được dùng tối đa 20% số lượng nhà ở trong mỗi dự án để phân chia cho người có hợp đồng góp vốn. Để có thể huy động vốn mà không phải trả lãi như vay tiền từ ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu và huy động từ giai đoạn trước khi xây dựng xong phần móng, các chủ dự án đã chọn giải pháp giao kết hợp đồng đặt cọc giữ chỗ mua nhà.
Bản chất của “hợp đồng đặt cọc” trong trường hợp này là gì? Việc ký hợp đồng này có vi phạm pháp luật hiện hành hay không? Chiếu theo quy định của bộ luật Dân sự thì trường hợp chủ đầu tư dự án khu nhà ở và khách hàng ký hợp đồng đặt cọc giữ chỗ mua nhà ở chỉ là biện pháp bảo đảm giao kết hợp đồng. Tuy nhiên, đối với chủ đầu tư, đây còn là một hình thức huy động vốn trá hình. Có nhiều dự án, số tiền đặt cọc lên đến hàng tỉ đồng, thậm chí bằng 50% giá trị hợp đồng mua bán nhà. Bộ luật Dân sự không cấm chủ đầu tư và khách hàng được ký hợp đồng đặt cọc giữ chỗ mua nhà. Tuy nhiên, quan điểm cá nhân tôi cho rằng nếu xem xét vấn đề này một cách toàn diện trên cơ sở quy định của các văn bản pháp luật có liên quan thì ở đây có sự không ổn về pháp lý và có thể dẫn đến rủi ro cho cả chủ đầu tư và khách hàng.
Theo quy định của luật Kinh doanh bất động sản, nghị định 153/2007/NĐ-CP, nghị định 71/2010/NĐ-CP và thông tư số 13/2008/ TT-BXD, khi chủ đầu tư bán nhà, bắt buộc phải bán thông qua sàn giao dịch bất động sản (trừ trường hợp bán nhà cho người đã có hợp đồng góp vốn mà bên góp vốn được phân chia sản phẩm là nhà như đã nói ở trên). Theo đó, chủ đầu tư phải công khai những thông tin về nhà ở đưa vào kinh doanh tại sàn giao dịch. Trong thời gian này, tất cả mọi đối tượng đủ điều kiện mua nhà (không phân biệt đã có hợp đồng đặt cọc với chủ đầu tư hay chưa đều được đăng ký mua nhà ở). Nếu số người đăng ký mua nhiều hơn số căn nhà được đưa ra bán, bắt buộc phải xử lý bằng một trong hai cách là: rút thăm hoặc đấu giá. Về lý thuyết, cơ hội mua nhà của người đã có hợp đồng đặt cọc hay không có là như nhau (nếu rút thăm thì tuỳ thuộc vào sự may rủi, còn đấu giá thì ai trả giá cao, người đó được mua). Trên thực tế rủi ro này là rất cao vì luật Nhà ở, luật Kinh doanh bất động sản và các văn bản hướng dẫn chúng có những quy định cụ thể để bảo vệ quyền lợi của người ký kết hợp đồng góp vốn… nhưng những quy định này lại không áp dụng trong trường hợp ký kết hợp đồng đặt cọc giữ chỗ mua nhà.