Trong buổi sáng ngày 06/11/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 5-11 tại Hải Phòng, Cục Cảnh sát môi trường (CSMT) đã tổ chức hội thảo “Phòng ngừa, đấu tranh chống vi phạm pháp luật về môi trường trong lĩnh vực xuất nhập khẩu”. Theo báo cáo, từ đầu năm 2008 đến nay, lực lượng CSMT đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng điều tra, phát hiện 2.575 vụ vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường. Trong đó có hơn 200 vụ vi phạm các quy định ở lĩnh vực xuất, nhập khẩu, phạt tiền và truy thu phí bảo vệ môi trường với số tiền hơn 142,7 tỷ đồng; buộc tái xuất và tiêu hủy: 325 tấn rác thải, 3.150 tấn nhựa phế liệu, hơn 10.000 tấn thép phế liệu, 6.195,9 tấn ắc quy chì phế thải...
Tại hội thảo, các đại biểu cho rằng, để nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh chống vi phạm pháp luật về môi trường trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, bên cạnh việc tăng cường kiểm soát phát hiện vi phạm, Bộ KH-CN cần ban hành văn bản quy định rõ các quy chuẩn kỹ thuật về máy móc, thiết bị, công nghệ cũ; đồng thời đề xuất áp dụng các chế tài và mức xử phạt cao hơn đối với các vụ nhập khẩu rác thải, phế liệu, chất thải nguy hại vào nước ta...
2. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Đến cuối ngày 5-11 đã có 107 người chết do lũ (Phú Yên 72, Bình Định 18, Khánh Hòa 13, Gia Lai 3, Ninh Thuận 1), 11 người mất tích. Nhiều địa phương giờ đây đang khẩn trương khắc phục những thiệt hại. Thăm đồng bào gặp nạn ở Bình Định, Tổng bí thư Nông Đức Mạnh yêu cầu không được để dân đói rét, Đảng, Nhà nước sẽ tiếp tục chăm lo cứu trợ, giúp đỡ đồng bào vùng lũ.
Thủ tướng Chính phủ vừa quyết định trích 225 tỉ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2009 và xuất, cấp không thu tiền 10.000 tấn gạo từ nguồn dự trữ quốc gia để hỗ trợ các địa phương khắc phục hậu quả cơn bão số 11. Theo đó, tỉnh Bình Định được phân bổ 70 tỉ đồng và 3.000 tấn gạo, Phú Yên 100 tỉ đồng và 4.000 tấn gạo, Khánh Hòa 20 tỉ đồng và 1.000 tấn gạo, Ninh Thuận 5 tỉ đồng, Gia Lai 30 tỉ đồng và 2.000 tấn gạo. Số tiền và gạo này được sử dụng để hỗ trợ và thực hiện cứu đói cho người dân, mua giống khôi phục sản xuất, khắc phục cơ sở hạ tầng như trường học, trạm y tế, thủy lợi, giao thông và vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh. Ngoài ra, Thủ tướng yêu cầu chủ tịch UBND các tỉnh nói trên chủ động sử dụng dự phòng ngân sách địa phương và huy động các nguồn tài chính hợp pháp khác để khắc phục hậu quả bão lũ.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Thông tin từ Bộ Ngoại giao, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao VN tham dự Hội nghị các nhà lãnh đạo Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 17 tại Singapore từ 14 - 15.11. Dịp này, Chủ tịch nước sẽ tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN - Mỹ tại Singapore (15.11). Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ cùng Tổng thống Mỹ thảo luận về quan hệ đối thoại giữa ASEAN và Mỹ, phương hướng phát triển quan hệ trong thời gian tới và về các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.
Nhận lời mời của Tổng thống Singapore S.R Nathan, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết sẽ thăm cấp nhà nước Singapore từ 16 - 17.11. Đây là chuyến thăm Singapore đầu tiên của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết trên cương vị Chủ tịch nước.
4. Trang web bee.net.vn phản ánh: Văn phòng Chính phủ thông báo, Thủ tướng Chính phủ vừa ủy quyền cho lãnh đạo Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan đàm phán với Ai Cập, Italy, Litva và Tây Ban Nha về các hiệp định miễn thị thực.
Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt nội dung dự thảo Hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Cộng hòa Arập Ai Cập về miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu đặc biệt, hộ chiếu công vụ; dự thảo Hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ các nước: Cộng hòa Italy, Cộng hòa Litva, Vương quốc Tây Ban Nha về miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao. Thủ tướng Chính phủ ủy quyền cho lãnh đạo Bộ ngoại giao ký kết các hiệp định này với đại diện chính phủ các nước liên quan.
Gần đây nhất, ngày 29/10/2009, Việt Nam và Croatia đã ký hiệp định miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao và hộ chiếu công vụ. Ngày 22/5/2009, Việt Nam ký hiệp định về miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao với Thụy Sỹ. Đến nay, Việt Nam đã ký 57 Hiệp định và thỏa thuận về miễn thị thực với 55 nước, trong đó 54 hiệp định, thỏa thuận đã có hiệu lực.
5. Báo Lao động phản ánh: Theo nhận định của các chuyên gia Ngân hàng Thế giới, tình trạng bong bóng chứng khoán và bất động sản đã xuất hiện ở một số nước - trong đó có VN, khi giá cả trên hai thị trường này đã tạo đỉnh. Đại diện Ngân hàng Thế giới (WB) tin tưởng kinh tế VN sẽ tự tìm đường thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng một cách tốt đẹp, mặc dù dự đoán của WB về mức tăng trưởng cả năm 2009 của VN chỉ ở mức 5,5%, hoặc thấp hơn 2% so với trung bình của các năm trước. Thông tin trên được cung cấp tại buổi họp báo cập nhật Đông Á và Thái Bình Dương (được thực hiện 6 tháng một lần) sáng 4.11.
Mức thâm hụt cả năm 2009 này phản ánh mức sụt giảm doanh thu và chi phí tiêu dùng tăng lên đáng kể. Điều này được giải thích là do giá dầu giảm và các hoạt động dãn thuế nhằm kích thích kinh tế cùng các biện pháp kích thích tiêu dùng và cam kết của Chính phủ nhằm đảm bảo an sinh xã hội.
Các chuyên gia của WB cho rằng, trong khi VN có thể kêu gọi thêm các nguồn tài chính từ bên ngoài thì vẫn tồn tại một khoảng trống tài chính đáng kể, chủ yếu là từ nguồn tài chính ngắn hạn. Theo WB, sau một thời gian thắt chặt trong năm 2008 để giải quyết tình trạng quá nóng, chính sách tiền tệ đã được nới lỏng đáng kể nhằm hỗ trợ nhu cầu nội địa. Ngân hàng TƯ đã cắt giảm một nửa lãi suất với các khoản vay chính sách xuống còn 7% từ giữa năm 2008 đến tháng 2.2009. Do đó, WB cho rằng, chỉ số định lượng về chất lượng danh mục đầu tư của ngân hàng đã cho thấy nợ xấu đang gia tăng. Việc duy trì lãi suất thấp, chuyên gia của WB cho rằng có thể gây khó khăn cho Chính phủ trong việc phát hành trái phiếu và tạo ra tâm lý lưỡng lự của các nhà xuất khẩu khi bán ngoại hối. Chính vì vậy mà Ngân hàng Nhà nước gần đây đã yêu cầu các ngân hàng thương mại lớn phải giữ tốc độ tăng trưởng tín dụng ở mức 25% trong năm nay.
Theo nhận định của các chuyên gia, tình trạng bong bóng chứng khoán và bất động sản đã xuất hiện ở một số nước - trong đó có VN, khi giá cả trên hai thị trường này đã tạo đỉnh. Do đó, trong thời gian tới việc tiếp tục hỗ trợ kinh tế là cần thiết để kinh tế phục hồi, nhưng khi triển khai chính sách tài khóa, tiền tệ cần tính tới thâm hụt cán cân vãng lai, bong bóng tài chính và giá tài sản.
Theo bản cập nhật của WB, tỉ lệ nghèo đói ở VN tiếp tục giảm. Tuy nhiên, sự bất ổn của nền kinh tế trong hai năm qua đã cho thấy những điểm dễ bị tổn thương và cũng là thách thức trên con đường phục hồi kinh tế. Những đánh giá đói nghèo có sự tham gia của người dân (PPA) được tiến hành từ đầu năm 2008 tới nay ở các cộng đồng nông thôn VN cho thấy, những tiến bộ đáng kể của VN trong quá trình phát triển nông thôn. Theo đánh giá nhanh về tác động của khủng hoảng tài chính được thực hiện vào tháng 2 và tháng 4 năm nay của cơ quan này cho thấy, các đối tượng dễ bị tổn thương là những người lao động di cư, lao động không đúng chuyên môn và các DN hộ gia đình.
Chính vì vậy, theo khuyến cáo của WB, việc đầu tư nhiều hơn và hiệu quả hơn vào giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực tương lai của VN sẽ giúp VN giảm bớt số lượng những đối tượng dễ bị tổn thương do sự phục hồi của nền kinh tế mạnh mẽ và có nhiều cơ hội tăng trưởng hơn.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Năm 2020: Việt Nam có 17 ngàn luật sư?". Bài báo phản ánh: Trong đó có 150 luật sư đạt tiêu chuẩn quốc tế? Ngày 5-11, Bộ Tư pháp đã tổ chức tọa đàm góp ý cho dự thảo đề cương Chiến lược phát triển đội ngũ luật sư đến năm 2020. Một nội dung đáng chú ý và gây nhiều ý kiến khác nhau của dự thảo này là mục tiêu “đến năm 2020, phấn đấu cứ 12 ngàn dân có một luật sư và hình thành ít nhất 150 luật sư, 30 tổ chức hành nghề đạt tiêu chuẩn quốc tế”.
Luật sư Nguyễn Huy Thiệp (Đoàn luật sư TP Hà Nội) góp ý: “Đề cương chủ yếu nặng về hình thức và số lượng. Số lượng luật sư bao nhiêu không quan trọng. Vùng nào, miền nào có bao nhiêu luật sư không quan trọng. Vấn đề đặt ra là bảo đảm tất cả người dân, doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng luật sư thì có luật sư”.
Đồng tình, luật sư Trần Hữu Huỳnh (Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) cho rằng mỗi vùng miền có bao nhiêu luật sư sẽ do thị trường điều tiết, nhà nước không nên can thiệp vào. Về con số luật sư và tổ chức hành nghề “đạt tiêu chuẩn quốc tế” mà dự thảo đề cập, luật sư Huỳnh băn khoăn: “Thế nào là đạt tiêu chuẩn quốc tế?”. Luật sư Huỳnh đặt vấn đề: “Mục tiêu quan trọng nhất của chiến lược là phải xây dựng được một môi trường tốt cho hoạt động của luật sư, coi luật sư là đối tượng để phục vụ, không phải để quản lý”. Ngoài ra, ông Huỳnh cũng nhắc tới một trong những nhiệm vụ của luật sư là phải góp ý cho vấn đề xây dựng pháp luật nói chung và pháp luật kinh doanh-thương mại nói riêng.
“Các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hướng dẫn dưới luật ban hành rất nhiều nhưng có bao nhiêu ý kiến luật sư tham gia trực tiếp vào các dự thảo này? Tỷ lệ bao nhiêu đại biểu Quốc hội là luật sư?” - luật sư Nguyễn Huy Thiệp bức xúc.
Chánh văn phòng Liên đoàn Luật sư Việt Nam Nguyễn Thanh Bình cho biết hiện chỉ có một luật sư là đại biểu Quốc hội. “Tôi cho rằng điều này không phù hợp với thông thường. Ở các nước, tỷ lệ luật sư tham gia vào Quốc hội rất cao” - luật sư Thiệp khẳng định.
Cũng theo luật sư Thiệp, việc luật sư chỉ được tham gia ý kiến vào các dự thảo luật, văn bản dưới luật như người dân bình thường không có nhiều ý nghĩa. “Nói riêng ở Hà Nội, TP sử dụng bao nhiêu luật sư cho việc xây dựng soạn thảo văn bản? Chúng tôi thì luôn sẵn sàng tham gia nhưng vấn đề là người ta không có nhu cầu. Chả nhẽ mình lại đến tự xin việc...” - ông Thiệp nói.
2. Báo Nhân dân có bài Hoạt động tư pháp chưa có sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên. Bài báo phản ánh: Các đại biểu Quốc hội cảnh báo tình trạng tội phạm thanh thiếu niên gia tăng và yêu cầu làm rõ nguyên nhân để có hướng giải quyết. Trong khi, những người đứng đầu ngành Tòa án, Kiểm sát, Tư pháp và Công an, thừa nhận sự phối hợp giữa các cơ quan tư pháp chưa chặt chẽ, và có hiện tượng tiêu cực trong điều tra, xử lý.
Quốc hội sáng 5-11 tiếp tục thảo luận về công tác của các ngành tư pháp là Tòa án, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp và Bộ Công an. Theo đánh giá chung của các ĐBQH, trong năm qua, công tác khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đã có những tiến bộ so với năm ngoái. Các cơ quản bảo vệ và thực thi pháp luật đã có sự phối hợp hoạt động, phát hiện, xử lý và giải quyết một khối lượng lớn các loại vụ án. Tuy nhiên, tình hình vi phạm pháp luật và một số tội phạm, khiếu kiện dân sự, hành chính có xu hướng gia tăng. Một số vụ án trong điểm còn xử lý kéo dài. Đáng lưu ý là một số tồn tại đã được Quốc hội đề cập nhiều lần, nhưng đến nay vẫn chưa khắc phục được, như việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung không đúng quy định của pháp luật. Việc khởi tố một số vụ án chưa chặt chẽ khiến số vụ bị đình chỉ điều tra vì bị can không có tội tăng; vẫn còn tình trạng nhiều bản án, quyết định bị hủy, bị sửa…Về công tác thi hành án dân sự, năm 2009, ngành tòa án thụ lý gần 130 nghìn vụ việc dân sự và đã giải quyết, xét xử đạt tỷ lệ 76%. Tuy nhiên, theo báo cáo của Tòa án, tỷ lệ án bị hủy 1,5%, bị sửa là 2,7% là con số khá lớn án bị hủy do lỗi chủ quan của thẩm phán. Báo cáo của các ngành tư pháp cũng chưa phân tích rõ nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm và vi phạm pháp luật, nguyên nhân phát sinh tranh chấp dân sự, hành chính… để từ đó kiến nghị với các cơ quan hữu quan có những giải pháp hữu hiệu.
Cũng theo các đại biểu, việc đánh giá tình hình tội phạm và công tác phòng ngừa tội phạm chưa đầy đủ, nhất là tình trạng tội phạm ở lứa tuổi thanh, thiếu niên và nạn buôn bán phụ nữ, trẻ em ra nước ngoài. Đại biểu Võ Văn Thưởng (Vĩnh Long) cho rằng, do sự kiểm soát không hiệu quả các vấn đề văn hóa, internet, cùng với sự xâm nhập của văn hóa nước ngoài nên “thanh thiếu niên thường dùng bạo lực để giải quyết các tranh chấp”. Ông Thưởng cũng chỉ ra mối liên hệ giữa sự thiếu hụt các sân chơi, nơi sinh hoạt cho thanh, thiếu niên với sự gia tăng của tội phạm lứa tuổi này. Ông nói: “Tôi muốn mỗi khu phố mới hình thành đều phải có sân chơi cho thanh, thiếu nhi thì sẽ giảm được tội phạm này”. Đại biểu Nguyễn Văn Luật (Kiên Giang) kiến nghị, các cơ quan tư pháp cần tăng cường công tác thanh, kiểm tra, Nhà nước cũng cần dành thêm kinh phí cho việc phòng, chống tội phạm thanh, thiếu niên, trang bị thêm các thiết bị công nghệ cao và hợp tác quốc tế.
Nhiều ĐBQH cho rằng thời qua ngành tòa án đã tuyên quá nhiều án treo sai quy định. Bà Ngô Minh Hồng (TP Hồ Chí Minh) dẫn, một tòa phúc thẩm ở TP Hồ Chí Minh đã phát hiện có tới hơn 90% số vụ tòa sơ thẩm tuyên án treo sai. Tuy nhiên trên bình cả nước, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Trương Hòa Bình cho biết, qua kiểm tra mới phát hiện 1% số vụ tòa cho hưởng án treo là không đúng căn cứ pháp luật. Theo ông Bình vấn đề này có nhiều lý do. Đó là trình độ thẩm phán chưa cao nên hiểu sai về các quy định cho hưởng án treo, đồng thời thừa nhận “có thể có những tiêu cực trong vấn này”. Ông Bình tiếp thu nghiêm túc và đồng tình với ý kiến của các ĐBQH cho rằng: “cần phải quy định cụ thể về các điều kiện được hưởng án treo”.
3. Báo Người lao động phản ánh: Ngày 5-11, tại TPHCM, Bộ LĐ-TB-XH tổ chức hội thảo góp ý sửa đổi Bộ Luật Lao động (BLLĐ) với sự tham gia của hiệp hội các doanh nghiệp (DN) và chủ DN có vốn nước ngoài tại các tỉnh, thành phía Nam.
Dự thảo lần này có nhiều tiến bộ so với dự thảo lần 1. Đặc biệt, tiếp thu ý kiến của tổ chức CĐ, Bộ LĐ-TB-XH, cơ quan chủ trì soạn thảo, đã hủy bỏ khái niệm “đại diện tập thể người lao động” ở những DN chưa có tổ chức CĐ. Tuy nhiên, các đại biểu cũng cho rằng dự thảo vẫn còn bộc lộ những bất cập, chưa phù hợp với thực tế. Chẳng hạn, dự thảo vẫn chưa xem xét khả năng cho phép chủ DN ủy quyền cho cán bộ quản lý dưới quyền xử lý kỷ luật người lao động (NLĐ), nhất là những DN sử dụng hàng ngàn công nhân. Bên cạnh đó, dự thảo vẫn còn tồn tại một số khái niệm quá mơ hồ, gây khó khăn cho DN trong việc xử lý kỷ luật, cần được điều chỉnh, bổ sung nhằm tránh trường hợp NLĐ bị xử lý kỷ luật oan. Riêng khái niệm “tập nghề” được nêu trong dự thảo rất dễ bị chủ DN lợi dụng để kéo dài thời gian thử việc NLĐ. Với các quy định về xây dựng thang, bảng lương, một số ý kiến đề nghị giữ nguyên như BLLĐ hiện hành, song cũng có một số ý kiến đề nghị cần cụ thể, chi tiết hơn.
Phát biểu tại hội thảo, ông Jeff Wheeler, chuyên gia cao cấp của dự án Star Việt Nam – Usaid, cho rằng để BLLĐ đi vào cuộc sống, việc sửa đổi phải bảo đảm tính thống nhất với các đạo luật có liên quan như Luật CĐ, Luật BHXH, BHYT..., đồng thời, cũng phải phù hợp với thông lệ quốc tế vì VN đã hội nhập sâu rộng. Bên cạnh đó, cần khuyến khích thương lượng tập thể và bảo đảm quyền hoạt động CĐ. Đối với tranh chấp lao động, luật phải đơn giản hóa thủ tục giải quyết; trong đó trọng tâm là tăng cường hòa giải và hài hòa quyền lợi các bên trong quan hệ lao động.