I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnam Plus có bài Thủ tướng phê chuẩn, bổ nhiệm nhân sự mới. Bài báo phản ánh: Thủ tướng Chính phủ vừa ký các Quyết định số 1780/QĐ-TTg, 1782/QĐ-TTg và 1783/QĐ-TTg, phê chuẩn chức danh Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Kạn, Thứ trưởng Bộ Công Thương và Bộ Khoa học và Công nghệ.
Theo quyết định trên, ông Hoàng Ngọc Đường, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Kạn, giữ chức Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Kạn nhiệm kỳ 2004-2011.
Thủ tướng cũng bổ nhiệm ông Trần Quốc Khánh, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên thuộc Bộ Công Thương, giữ chức Thứ trưởng Bộ Công Thương và bổ nhiệm ông Trần Việt Thanh, Chánh Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ, giữ chức Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.
2. Báo Thanh niên Online có bài Khai mạc Đại hội đại biểu Đảng bộ tại một số tỉnh, thành. Bài báo đưa tin: Sáng qua 27.9, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bình Phước lần thứ IX, nhiệm kỳ 2010-2015 đã chính thức khai mạc, với sự tham dự của 350 đại biểu đại diện cho 21.251 đảng viên toàn Đảng bộ.
Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã tới dự và chỉ đạo đại hội.
Đảng bộ tỉnh Quảng Nam hôm qua khai mạc Đại hội đại biểu lần thứ XX (nhiệm kỳ 2010-2015). Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trương Tấn Sang đã đến dự và chỉ đạo đại hội.
Cùng ngày, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hải Dương lần thứ XV, nhiệm kỳ 2010-2015 đã khai mạc, với sự tham dự của 315 đại biểu được bầu từ 16 Đảng bộ cấp huyện và tương đương. Đại tướng Phùng Quang Thanh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã đến dự và chỉ đạo đại hội.
Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ IX, nhiệm kỳ 2010-2015 đã khai mạc vào sáng qua 27.9, tại TP Đà Lạt. Ông Phạm Quang Nghị - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội thay mặt Bộ Chính trị đã đến dự và chỉ đạo đại hội. Tham dự đại hội có 310 đại biểu chính thức đại diện cho 28.392 đảng viên trong toàn Đảng bộ.
Sáng nay 28.9, Đại hội lần thứ XX Đảng bộ TP Đà Nẵng (nhiệm kỳ 2010-2015) khai mạc với sự tham dự của 299 đại biểu chính thức, đại diện cho 39.499 Đảng viên thuộc 666 tổ chức cơ sở Đảng trên toàn TP.
Cũng trong hôm nay 28.9, đại hội Đảng bộ tỉnh Tiền Giang lần thứ IX (nhiệm kỳ 2010-2015) khai mạc với 345 đại biểu tham dự.
3. Báo Dân trí có bài “Ngày khai mạc Đại lễ sẽ như ngày hội”. Bài báo phản ánh: Bà Ngô Thị Thanh Hằng, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã cho biết như vậy. Cũng theo bà Hằng, đêm hội văn hóa nghệ thuật 10/10, bên cạnh màn trình diễn pháo hoa nghệ thuật, tại 29 điểm khác nhau trên toàn thành phố cũng sẽ bắn pháo hoa…
Chiều 27/9, Ban chỉ đạo quốc gia kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long đã có buổi họp dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Sinh Hùng.
Tại buổi làm việc, bà Ngô Thị Thanh Hằng, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội, Phó Trưởng ban chỉ đạo quốc gia kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long cho biết, nội dung kịch bản, trang trí mỹ thuật của ngày khai mạc 10 ngày Đại lễ (1/10) đã được phê duyệt. Trong ngày khai mạc, tại khu vực vườn hoa Lý Thái Tổ sẽ có 1.000 đại biểu tham dự. Đến thời điểm này có thể khẳng định, Tổng Giám đốc UNESCO sẽ có mặt tại ngày khai mạc và trao bằng Di sản văn hoá thế giới khu Trung tâm hoàng thành Thăng Long cho lãnh đạo Thành phố Hà Nội và có bài phát biểu dự kiến trong 5 phút. Theo bà Hằng, phần lễ của lễ khai mạc (trong đó có tiết mục văn hóa văn nghệ) kết thúc vào 9h30. Ngay sau đó, phần hội tại 5 sân khấu xung quanh Hồ Gươm sẽ bắt đầu… Không khí ngày khai mạc theo bà Hằng sẽ thực sự như một ngày hội. Về đêm hội văn hóa nghệ thuật tối 10/10 tại sân vận động Mỹ Đình, bà Hằng cho biết, việc trang trí lắp đặt sân khấu đang được tiến hành. Việc trang trí bên ngoài sân vận động để tạo không gian đón 3.000 đại biểu cùng 7.000 người tham gia biểu diễn cũng đã được phê duyệt. Cũng theo bà Hằng, đêm văn hóa nghệ thuật sẽ có 73 phút văn nghệ, 20 phút trình diễn pháo hoa nghệ thuật. Tiếp đó, tại 29 điểm khác nhau trên toàn thành phố cũng sẽ có màn bắn pháo hoa và các hoạt động văn hóa nghệ thuật.
Để nhân dân Thủ đô được thụ hưởng các hoạt động trong dịp Đại lễ, thành phố sẽ lắp 20 màn hình Led tại các địa điểm thuận lợi cho việc theo dõi. Phía Thành phố cũng đề xuất, đêm tổng duyệt đêm hội văn hóa nghệ thuật (tối 6/10) nên cho một lượng người nhất định vào xem.
Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng, Trưởng ban chỉ đạo quốc gia kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long cho rằng, thành phố có thể mời cán bộ các quận, huyện ban ngành dự đêm tổng duyệt đêm hội văn hóa nghệ thuật. Về tổng duyệt Lễ mít tinh, diễu binh, diễu hành cũng có thể mời một lượng người nhất định tới xem.
Xung quanh vấn đề số lượng khách mời của các tỉnh tham dự Lễ mít tinh, diễu binh diễu hành ngày 10/10, Phó Thủ tướng “chốt” lại, mỗi tỉnh sẽ có 2 cán bộ tham dự. Về các phương án địa điểm tiến hành Lễ mít tinh, diễu binh, diễu hành, Phó Thủ tướng cho rằng, trong trường hợp thời tiết quá xấu mới tiến hành tại Trung tâm Hội nghị quốc gia, còn trường hợp thời tiết không thực sự thuận lợi, nhưng có thể làm được, vẫn sẽ thực hiện tại Quảng trường Ba Đình.
Phó Thủ tướng khẳng định, phiên họp lần này sẽ là phiên họp cuối cùng của Ban Chỉ đạo quốc gia kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long. Phó Thủ tướng yêu cầu các Trưởng ban thực hiện tổng duyệt hoạt động của ban mình và sát sao các công việc từ nay đến hết Đại lễ.
Báo cũng có bài “Sơ đồ” vạch tuyến lưu thông chi tiết tại Hà Nội dịp Đại lễ. Bài báo phản ánh: Từ ngày 28/9 - 11/10, Hà Nội sẽ cấm xe và hàng loạt tuyến đường nội đô để phục vụ tổ chức Đại lễ 1.000 năm Thăng Long. Dưới đây là “sơ đồ” vạch tuyến lưu thông tại Hà Nội.
Trong thời gian diễn ra Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, các phương tiện không được phép vào thành phố có nhu cầu đỗ dừng và nhân dân vào dự Đại lễ kỷ từ ngày 28/9/2010 - 10/10/2010 tập kết tại 8 vị trí điểm được phép đỗ xe không thu phí sau: điểm đỗ xe Mỹ Đình I, Mỹ Đình II, đoạn đường trước Công viên Yên Sở, bãi đỗ xe Đền Lừ, bãi đỗ xe Gia Thụy, bãi đỗ xe Hải Bối, điểm đỗ xe đường Hồng Hà, bãi đỗ xe Dịch Vọng. Tại đây, người dân và khách tham quan sẽ được bố trí xe buýt trung chuyển miễn phí vào nội thành Hà Nội.
Từ phía Bắc qua sông Hồng và ngược lại: Từ QL2 các phương tiện đi theo lộ trình: QL2 - QL18 mới - QL1 - cầu Phù Đổng - cầu Thanh Trì và ngược lại. Từ QL3 đi - Phan Đăng Lưu - Hà Huy Tập - cầu vượt Đại Đình - cầu Phù Đổng - cầu Thanh Trì và ngược lại. Các phương tiện có trọng lượng toàn bộ xe và hàng dưới 13 tấn từ phía Bắc Cầu Đuống đi phia Nam theo lộ trình sau: Cầu Đuống - Ngô Gia Tự - Nguyễn Văn Linh (QL 5) - cầu Thanh Trì và ngược lại.
Từ QL2, QL3 đi QL6 theo lộ trình sau: Đường 32 - cầu Trung Hà - QL21A - QL6 và ngược lại. Các phương tiện đi vào đầu đường Pháp Vân - Cầu Giẽ (QL1A) rẽ trái đi đường 428, 429 hoặc đường 427 - đường 21B - QL6 (Ba La) - QL21A - đường 32 - cầu Trung Hà và ngược lại.
Đối với các phương tiện vận tải đi từ phía Nam: đi từ QL1 đến ngã tư Đồng Văn (tỉnh Hà Nam) - QL38 qua cầu Yên Lệnh (TX Hưng Yên) - QL38 - QL1 mới (TP.Bắc Ninh) đi các tỉnh phía Bắc hoặc đi QL39 đến phố Nối - QL5 đi các tỉnh phía Đông Bắc và ngược lại.
Tại các điểm tổ chức Đại lễ
Ngày 01/10/2010 tại khu vực trung tâm hồ Hoàn Kiếm (tượng đài Lý Thái Tổ) Lễ khai mạc. Đai lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Thời gian: từ 05 giờ 00 đến 12 giờ 00.
Phương án phân luồng cụ thể như sau: Cấm toàn bộ phương tiện (trừ xe có phù hiệu ưu tiên) không được hoạt động trên các tuyến đường: Đinh Tiên Hoàng (từ Tràng Tiền đến Trần Nguyên Hãn), Lê Lai, Lê Thạch, Quảng trường Ngân Hàng.
Các phương tiện được phân luồng như sau: phương tiện đi từ phía Nam đến phố Lý Thường Kiệt rẽ phải đi Phan Chu Trinh - Quảng trường cách mạng tháng 8, rẽ trái phố Bà Triệu, Quang Trung đi các hướng khác; phương tiện đi từ phía Bắc rẽ tại ngã ba Lò Sũ - Nguyễn Hữu Huân - Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục - các phố Trần Quang Khải, Hàng Gai, Hàng Bông đi các hướng khác.
Ngày 3/10/2010 xung quanh Hồ Hoàn Kiếm tổ chức giải chạy truyền thống “Báo Hà Nội mới”. Thời gian từ 06 giờ 00 đến 12 giờ 00. Cấm các phương tiện đi trên các phố: Đinh Tiên Hoàng - Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục - Lê Thái Tổ - Hàng Khay.
Các phương tiện phân luồng như sau: phương tiện đi phía Bắc đến Hai Bà Trưng rẽ đi Trần Quang Khải, Bà Triệu; phương tiện đi phía Nam đi phía Bắc đi Trần Quang Khải, Hàng Bồ, Hàng Gai, Hàng Bông...và các hướng khác.
Ngày 8/10/2010 xung quanh hồ Hoàn Kiếm và Quảng trường Ngân Hàng lễ hội đường phố và chương trình văn hóa nghệ thuật của tuổi trẻ thủ đô và cả nước. Thời gian: từ 06 giờ 00 đến 13 giờ 00 và từ 19 giờ 00 đến 23 giờ 00, cấm các phương tiện đi trên các phố: Đinh Tiên Hoàng - Hàng Khay - Lê Thái Tổ -Lê Lai, Lê Thạch, Quảng trường Ngân hàng.
Các phương tiện đi từ phía Nam rẽ phải phố Lý Thường Kiệt đi Phan Chu Trinh - Quảng trường cách mạng tháng 8, rẽ trái phố Bà Triệu, Quang Trung đi các hướng khác; phương tiện đi từ phía Bắc rẽ tại ngã ba Lò Sũ - Nguyễn Hữu Huân đi các phố Trần Quang Khải, Hàng Gai, Hàng Bông và các hướng khác.
Các ngày 3/10, 7/10, Thời gian: từ 20 giờ 00 ngày hôm trước đến 12 giờ 00 ngày hôm sau: cấm toàn bộ các phương tiện (trừ các xe có phù hiệu ưu tiên, phù hiệu bảo vệ) không được hoạt động trên các tuyến phố: Hùng Vương - Hoàng Văn Thụ - Chùa Một Cột - Độc Lập - Ông Ích Khiêm - Bà Huyện Thanh Quan - Tôn Thất Đàm - Nguyễn Cảnh Chân - Bắc Sơn - Mai Xuân Thưởng - Lê Hồng Phong - đường Thanh Niên - Hoàng Hoa Thám (từ Mai Xuân Thưởng đến Liễu Giai);
Thụy Khuê (từ Quán Thánh đến dốc Tam Đa) - Quán Thánh (từ đường Thanh Niên đến Hòe Nhai) - Phan Đình Phùng (từ Hàng Bún đến Hùng Vương) - Điện Biên Phủ - Chu Văn An - Hoàng Diệu - Nguyễn Tri Phương - Nguyên Thái Học - Tràng Thi - Hàng Khay - Tràng Tiền - các tuyến phố xung quanh Quảng trường Cách mạng tháng 8 - Trần Quang Khải - Trần Khánh Dư - Kim Mã - Liễu Giai - Văn Cao - Nguyễn Chí Thanh (đoạn từ La Thành đến Kim Mã) - Yên Phụ - công viên Bách Thảo.
Cấm toàn bộ các loại xe ô tô tải, xe ô tô chở khách từ 16 chỗ trở lên (trừ xe buýt, xe của Công ty Môi trường thu gom rác, xe có phù hiệu phục vụ lễ diễu binh, diễu hành) không được hoạt động trên các tuyến phố Trần Phú - Sơn Tây - Nguyễn Tri Phương; Cát Linh - Tôn Đức Thắng - Lê Duẩn; Hàng Gai - Hàng Bông - Hai Bà Trưng; Lạc Long Quân - Thụy Khuê - Bưởi - Hoàng Hoa Thám - Kim Mã; Lê Duẩn - Phan Chu Trinh - Lý Thường Kiệt; Trần Nhật Duật - Hàng Đậu - Phan Đình Phùng - Hàng Than; Láng - Trường Chinh - Đại La.
4. Báo Dân Việt có bài Thủ tướng chỉ đạo rà soát Thông tư 13. Bài báo phản ánh: Ngày 24-9, Văn phòng Chính phủ có văn bản hỏa tốc gửi Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung Thông tư số 13 do Ngân hàng Nhà nước ban hành ngày 20-5-2010.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu xem xét trước hết là các quy định về tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động; cấu phần "bảo lãnh" trong tổng mức cấp tín dụng; tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn của tổ chức tín dụng; tiền gửi của Kho bạc Nhà nước và khoản vay của tổ chức tín dụng khác có thời hạn từ 3 tháng trở lên... trong nguồn vốn huy động. Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước báo cáo trước thời điểm Thông tư 13 có hiệu lực thi hành (1-10-2010).
* Hôm qua (27-9), Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định số 2281 về mức lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam (VND). Theo đó, mức lãi suất cơ bản của VND vẫn được giữ nguyên là 8%/năm và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-10. Như vậy, đây là tháng thứ 11 liên tiếp, lãi suất cơ bản bằng VND được duy trì ổn định ở mức 8%/năm.
5. Báo VnEconomy có bài Khiếu nại, tố cáo tăng do phát triển kinh tế quá nóng? Bài báo phản ánh: Tình hình khiếu nại, tố cáo năm 2010 vẫn tiếp tục tăng và diễn biến phức tạp có nguyên nhân do tốc độ tăng trưởng kinh tế quá nóng?
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển mở đầu phần thảo luận khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2010, sáng 27/9.
Và, con số cả đơn thư khiếu nại, tố cáo cùng tăng hơn 29% được nêu tại báo cáo này đã không chỉ khiến một mình Chủ nhiệm Hiển lo ngại.
Song, điều ông Hiển “rất băn khoăn” ở đây là, những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức khá cao, năm 2010 khoảng 6,7% (theo giá cố định), còn theo giá hiện hành có thể lên đến 14 -15%. Thu nhập đầu người cũng tăng, vậy thì nguyên nhân nào khiến người dân “toan lo nghèo khó, côi cút làm ăn” lại phải kéo nhau lên huyện, lên tỉnh, thậm chí lên Trung ương để khiếu kiện?
Người đứng đầu cơ quan chuyên thẩm tra về tài chính, ngân sách của Quốc hội tiếp tục phân tích: chi cho quản lý hành chính vẫn tăng, biên chế cũng có xu thế tăng lên, lương cũng tăng… vậy thì tại sao không đi đôi với tăng hiệu quả giải quyết công việc và giải quyết khiếu nại, tố cáo?
Nguyên nhân thuộc về cơ chế hay tốc độ tăng trưởng kinh tế quá nóng, phát triển kinh tế chưa đi đôi với giải quyết vấn đề xã hội?, ông Hiển đặt ra hàng loạt câu hỏi.
Cũng theo ông Hiển, nếu chỉ đổ tại cơ chế mà không quan tâm đến con người thì rất khó có thể cải thiện được tình hình. Vì không chỉ riêng người giải quyết khiếu nại, tố cáo mà đội ngũ công chức chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay. Nhiều cán bộ xã làm sai không biết là sai vì mới chỉ học hết trung học, cán bộ huyện cũng yếu nên cứ tích tụ lại và dồn đơn thư lên cấp cao hơn.
Cho biết đã “đọc đi đọc lại báo cáo”, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh Lê Quang Bình nhận xét, về cơ bản thì báo cáo không có gì mới, chỉ có cái mới là khiếu nại, tố cáo đều tăng so với 2009. Còn về tính chất thì vẫn kéo dài gay gắt, nhiều vụ kéo dài có chỉ đạo từ Thủ tướng nhưng vẫn chưa giải quyết dứt điểm.
Bên cạnh số đơn thư, vụ việc tăng, một số ý kiến cũng băn khoăn khi khiếu kiện đông người cũng tăng 43,11%, theo báo cáo của Chính phủ.
Tuy nhiên, Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng cho rằng “độ chính xác của số liệu là không có đâu vì không thể nào thống kê đúng được”. Một người có thể gửi đơn thư đến nhiều cơ quan, nhiều người nhưng nơi giải quyết thì chỉ có một nên thống kê chính xác là rất khó, ông Vượng giải thích.
Thừa nhận việc thống kê “rất khó”, Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền cũng cho biết những con số được nêu tại báo cáo chỉ là khiếu kiện hành chính, chưa bao gồm bên tư pháp.
Vị tổng thanh tra cũng nêu thực tế, địa phương nào công nghiệp hóa nhanh, nhiều dự án lớn thì sẽ tăng khiếu kiện. Song nhiều vụ việc không có điểm dừng, vì giải quyết đúng pháp luật rồi dân vẫn tiếp tục khiếu kiện, “làm cho dân hoàn toàn thỏa mãn thì không thể có”, ông Truyền nói.
Tại báo cáo, Chính phủ cũng đã xác định nhiều giải pháp cho năm 2011, song theo đánh giá của cơ quan thẩm tra thì đa số "đã được nêu ra từ nhiều năm trước song chưa có đánh giá kết quả thực hiện thế nào”.
Chủ tịch Hội đồng dân tộc Ksor Phước cũng nêu thực trạng khi đi thực tế thì thấy việc kiểm tra giải quyết khiếu nại tố cáo rất hiếm hoi, nhiều xã mấy chục năm chả có "ông Chính phủ" nào đến cả. Kiểm tra là điểm yếu, phải nhìn nhận nghiêm túc, phải xem cả trách nhiệm của Quốc hội đến đâu, ông nhấn mạnh.
Còn vị Trưởng ban Dân nguyện kiến nghị Chính phủ thành lập 1 bộ phận bao gồm các cán bộ có năng lực tập trung 1 thời gian giải quyết các vụ việc bức xúc kéo dài, xem thực tế vướng mắc gì thì xin ý kiến giải quyết. Tránh trường hợp năm nào họp cũng nêu nhiều vụ việc bức xúc kéo dài, nhưng “họp rồi đâu lại vào đấy”.
Một số vị thành viên Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ cần báo cáo rõ kết quả việc chuyển cơ quan điều tra xem xét trách nhiệm hình sự đối với những vụ việc đã được chuyển đến như thế nào; kết quả việc thực hiện những kiến nghị qua công tác giải quyết khiếu nại tố cáo đặt ra. Chẳng hạn việc thu hồi đất đai, tiền bạc cho Nhà nước và tập thể, cá nhân đã được thực hiện ra sao.
Bởi theo báo cáo của Chính phủ thì qua giải quyết khiếu nại, tố cáo đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước 48.187 triệu đồng; 63,35ha đất; trả lại cho tập thể, công dân 50.982 triệu đồng, 123ha đất; minh oan cho 215 người, trả lại quyền lợi cho 1.524 người; kiến nghị xử lý hành chính 754 người, chuyển cơ quan điều tra xem xét trách nhiệm hình sự 46 vụ việc với 89 người….
Kết thúc phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu lưu ý, dù đây là báo cáo gửi đến để đại biểu Quốc hội tự nghiên cứu, nhưng không có nghĩa là làm thế nào cũng được mà phải đảm bảo chất lượng. Vì thế cần tiếp thu hoàn chỉnh thêm trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp tới.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn tiếp thị có bài Sắp xếp lại quản trị quốc gia. Bài báo phản ánh: Dự thảo chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2011 – 2020 đang được lấy ý kiến đóng góp tiếp tục đặt mục tiêu hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Một nhóm các chuyên gia nghiên cứu độc lập vừa hoàn thành báo cáo “Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường Việt Nam theo yêu cầu của nghị quyết 48/NQ-TW" như một nỗ lực tìm kiếm giải pháp nhằm hiện thực hoá mục tiêu.
Sài Gòn Tiếp Thị Online lược thuật một số nội dung của báo cáo, như lời dẫn cho một diễn đàn trao đổi rộng rãi về chủ đề này, và lần lượt giới thiệu những đánh giá và gợi ý chính sách cụ thể của nhóm nghiên cứu trong báo cáo này về vấn đề sở hữu đất đai, tài nguyên, khoáng sản; doanh nghiệp nhà nước; vấn đề quyền tự do kinh doanh và kiểm soát độc quyền; vấn đề xây dựng pháp luật kinh tế công.
Pháp luật dân sự, kinh tế đã tạo nền móng cho nền kinh tế thị trường phát triển ở Việt Nam, xu thế ấy đã trở thành không thể đảo ngược được. Song, nhiều thách thức mới đã xuất hiện. Và vì vậy, trọng tâm trong năm năm tới nên là sắp xếp lại quản trị quốc gia.
Theo báo cáo, thách thức lớn nhất của quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường có định hướng là sự lúng túng về tư tưởng hoạch định chính sách. Khi chưa rõ về định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), các nguy cơ lạm dụng sự không rõ ràng này để tư nhân hoá các nguồn quyền lực và tài nguyên quốc gia là rất cao. Khi chưa rõ về chức năng điều tiết, can thiệp của Nhà nước đôi khi trở nên khó dự báo, làm biến dạng đáng kể môi trường kinh doanh. Thách thức lớn thứ hai là chưa có công cụ kiểm soát các lợi ích nhóm bao gồm giới kinh doanh và giới quan chức, các bộ ngành giữ quyền lực nhà nước. Rất nhiều công văn và chỉ đạo của các bộ ngành có nguy cơ bị thao túng bởi các lợi ích nhóm này. Kinh tế phát triển kéo theo những đòi hỏi mới về phân chia phúc lợi và công bằng xã hội, trách nhiệm bảo vệ môi trường sống cũng như giữ gìn các nguồn tài nguyên cho những thế hệ mai sau. Gia nhập tổ chức Thương mại thế giới tạo thêm một sức ép cải cách, bởi lẽ cũng như toàn bộ nền kinh tế, các thể chế này buộc phải vận hành dưới môi trường cạnh tranh rộng lớn hơn, ngày càng mang tính toàn cầu.
Trong khi đó, theo các tác giả, cả trên phương diện ban hành chính sách, quản lý hay xây dựng, thực thi pháp luật, ta đều còn đó những giằng co.
Điểm giằng co lớn nhất là cách hiểu không rõ ràng về định hướng XHCN đã tạo cơ hội cho một lực lượng đáng kể trong Chính phủ và các bộ thực hiện các chính sách can thiệp làm biến dạng thị trường, cạnh tranh bình đẳng khó xuất hiện, tạo cơ hội cho quá trình tư nhân hoá ngầm các nguồn tài nguyên quốc gia diễn ra trên diện rộng.
Chính phủ, các bộ và uỷ ban nhân dân các tỉnh trong nhiều lĩnh vực vẫn duy trì quản lý theo lối cũ, vẫn can thiệp mạnh mẽ vào môi trường kinh doanh thông qua các doanh nghiệp nhà nước và mệnh lệnh hành chính (ví dụ đối với xuất khẩu gạo, phân phối điện…), chưa chuyển dần quyền lực điều tiết cho cạnh tranh, vai trò của luật Cạnh tranh và thiết chế cạnh tranh còn rất yếu. Trong nhiều lĩnh vực đáng ra các cơ quan này phải can thiệp và điều tiết mạnh hơn (ví dụ bảo vệ môi trường, bảo vệ an toàn thực phẩm, định chuẩn), song quản lý nhà nước bị buông lỏng hoặc rất kém hiệu quả. Khuyết tật của thị trường tạo ra bất bình đẳng trong xã hội, phúc lợi được phân bổ không công bằng, khoảng cách giàu nghèo giãn ra nhanh chóng.
Trong xây dựng pháp luật, sự giằng co và lẫn lộn giữa quan niệm chính trị, ý thức hệ và nguyên tắc pháp lý đã dẫn tới những đạo luật có chính sách pháp luật không rõ ràng, tự mâu thuẫn và hạn chế hiệu lực lẫn nhau (ví dụ trong quy định về sở hữu toàn dân, doanh nghiệp nhà nước, vai trò của Nhà nước đối với nền kinh tế, thiết kế mô hình ngân hàng trung ương, xây dựng chính sách cạnh tranh và phá sản). Sự giằng co ấy làm cho thiết kế pháp lý cũng không rõ ràng, chưa bảo vệ tốt quyền tự do kinh doanh của người dân, chưa giới hạn và giám sát có hiệu quả quyền lực của Chính phủ, các bộ và uỷ ban nhân dân các tỉnh. Các cơ quan này, thay vì thực hiện cho tốt chức năng điều tiết, lại nhảy vào kinh doanh, đôi khi làm thay việc của doanh nghiệp (ví dụ bảo lãnh để doanh nghiệp vay vốn quốc tế), những hoạt động này không thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng.
Toà án thiếu độc lập và thiếu chuyên nghiệp làm cho quá trình giải thích pháp luật, giám sát quy chế hành chính của Chính phủ, các bộ và uỷ ban nhân dân các tỉnh trở nên thiếu hiệu quả. Quốc hội, hội đồng nhân dân bán chuyên nghiệp và thiếu bộ máy trợ giúp thông tin làm cho quá trình giám sát sử dụng sở hữu quốc gia, nhất là giám sát sử dụng tài chính công trở nên khó khăn.
Hệ quả là tính tuân thủ pháp luật của cơ quan nhà nước, của doanh nghiệp và người dân chưa cao. Thực thi pháp luật trở nên tốn kém và khó tin cậy.
Ảnh hưởng của các nhóm lợi ích đã tăng đáng kể trong quá trình ban hành chính sách và pháp luật. Lợi ích của các tập đoàn kinh tế, của các cơ quan hành chính và đội ngũ công chức được bảo vệ còn các quyền của doanh nghiệp tư nhân và người dân, cộng đồng, người tiêu dùng, người lao động tuy đã được ghi nhận nhưng thiếu thiết chế thực thi. Ví dụ việc thu hồi đất nông nghiệp cho các dự án mang tính thương mại đã diễn ra dễ dàng, bất lợi được dồn cho nông dân. Cũng như vậy việc xây nhà chung cư để bán có lợi cho công ty kinh doanh bất động sản, song nhiều quy định thiệt thòi cho người mua căn hộ. Những bất cân xứng thông tin này chưa được Nhà nước can thiệp để điều tiết một cách thoả đáng. Nhiều dấu hiệu cho thấy pháp luật dân sự, kinh tế đã nghiêng về bảo vệ quyền lợi cho người kinh doanh, mà chưa thực sự chú trọng đến lợi ích của cộng đồng và của những nhóm người yếu thế.
Nhóm tác giả cho rằng trong thời gian năm năm tới không nên đẩy mạnh chỉnh sửa các văn bản pháp luật đã ban hành một cách chắp vá và thiếu tầm nhìn dài hạn. Những giằng co nói trên sẽ tiếp tục làm khó khăn cho các thiết kế pháp lý mang tính chuyên nghiệp về sở hữu, tự do cạnh tranh và phát triển các hình thức thị trường. Nếu được thiết kế thiếu chuyên nghiệp, khi triển khai trên thực tế, pháp luật tạo ra kẽ hở cho tuỳ tiện, bất bình đẳng.
Nhấn mạnh tới thực hiện pháp luật dân sự, kinh tế, trọng tâm trong năm năm tới nên là sắp xếp lại quản trị quốc gia.
Theo đó, sở hữu toàn dân vốn là một quan niệm chính trị, khi triển khai vào các khái niệm pháp lý, không giúp xác định ai có chủ quyền thực sự phải được chuyển thành sở hữu quốc gia và sở hữu của chính quyền địa phương. Sở hữu quốc gia là đối tượng bất di, bất dịch, không thể mua, bán, chuyển nhượng và được bảo hộ đặc biệt. Sở hữu của chính quyền, ngược lại, có tính linh hoạt. Chính quyền có thể mua, bán, chuyển đổi, chuyển nhượng các đối tượng thuộc sở hữu của mình trên cơ sở bộ luật Dân sự.
Cần xác lập công bằng cho nông dân, sở hữu của họ đối với đất nông nghiệp phải được đảm bảo. Thu hồi đất chỉ có thể tiến hành bằng mệnh lệnh hành chính vì các mục đích an ninh, quốc phòng hoặc xây dựng giao thông. Trong tất cả các dự án chuyển đổi đất mang tính thương mại khác (ví dụ chuyển thành đất ở, đất kinh doanh bất động sản, khu du lịch, khu công nghiệp, sân golf), chủ đầu tư phải thương lượng để mua lại đất của nông dân với giá thoả thuận.
Cơ quan quản lý nhà nước cần phải rút lui khỏi hoạt động kinh doanh. Các doanh nghiệp nhà nước cần được phân hoá thành hai nhóm, nhóm các công ty thương mại và nhóm các thiết chế công quản cung cấp dịch vụ công. Quyền chủ sở hữu đối với các doanh nghiệp này không nên dành cho các cơ quan trên mà nên trao cho các tổ chức quản lý công sản độc lập, có sự tham gia của cơ quan dân cử, giới kinh doanh. Các tập đoàn và tổng công ty nhà nước, sau khi chuyển đổi thành các công ty thương mại, buộc phải từ bỏ độc quyền và chịu cạnh tranh, chịu sự giám sát khi bị niêm yết. Chỉ có kỷ luật khốc liệt của thị trường mới có thể giúp các tập đoàn sở hữu quốc gia hoạt động có hiệu quả.
Đồng thời với sức ép của toàn xã hội đối với việc này, cần tăng cường giám sát chi tiêu công. Quốc hội và hội đồng nhân dân phải được tham gia sớm hơn, tích cực hơn, hiệu quả hơn vào quy trình ngân sách. Một cơ quan dân cử thực quyền phải chuyên nghiệp và nhận được sự uỷ nhiệm trực tiếp của người dân thông qua bầu cử. Môi trường cạnh tranh bị biến dạng đáng kể bởi sự can thiệp mang tính hành chính. Muốn thực hiện pháp luật dân sự, kinh tế một cách bình đẳng và công bằng bởi vậy cần phải có những cuộc cải cách thể chế hướng tới tính độc lập và chuyên nghiệp của cơ quan dân cử, toà án và các thiết chế giám sát xã hội khác.
Rút lui khỏi lĩnh vực kinh doanh, cơ quan quản lý nhà nước mới có các năng lực cần thiết để thực thi các chính sách điều tiết, định chuẩn, bảo vệ các tài nguyên công cộng, môi trường sống và các lĩnh vực khác được gọi chung dưới tên gọi luật kinh tế công.
2. Báo Lao động đưa tin: Theo thống kê, hiện hầu hết các bộ, ngành ở T.Ư đã có hội đồng hoặc ban phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; 63/63 tỉnh, TP trực thuộc T.Ư đã thành lập hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cấp tỉnh; gần 100% huyện, quận, thị xã, TP thuộc tỉnh và gần 80% đơn vị cấp xã thành lập hội đồng.
Cả nước có 232 báo cáo viên pháp luật T.Ư; hơn 22.000 báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh và huyện; hơn 87.000 tuyên truyền viên cấp xã; đặc biệt có hơn 60.000 người từ các lực lượng khác như giáo viên các trường chính trị tỉnh, CBCĐ, già làng, trưởng bản, CB hưu trí, các chức sắc tôn giáo... tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Có nên xử theo án lệ - Bài 2: Người ủng hộ, người phản đối. Bài báo phản ánh: Ở nước ta, các dạng án lệ đang được vận dụng để tham khảo trong thực tiễn xét xử. Tuy nhiên có nên chính thức công nhận và áp dụng án lệ hay không lại đang gây tranh cãi với nhiều quan điểm rất khác nhau.
Những người ủng hộ áp dụng án lệ tại Việt Nam tin rằng một hệ thống án lệ bên cạnh luật thành văn để bổ sung, hoàn thiện cho nhau sẽ giải quyết những lỗ hổng hoặc những quy định chưa rõ của pháp luật trong khi những lỗ hổng này hiện đang còn rất nhiều, nhất là trong lĩnh vực phi hình sự.
Ngược lại, trong cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hồi tháng 8 vừa qua, nhiều ý kiến đã không đồng tình với việc công nhận, áp dụng án lệ ở Việt Nam.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Thu Ba, áp dụng án lệ ở ta là không phù hợp với hệ thống pháp luật. Đặc biệt, hiện nay chúng ta đang không ngừng sửa đổi, bổ sung các quy định nên trong từng giai đoạn cụ thể thì chính sách pháp luật sẽ không còn giống nhau…
Trưởng Ban Dân nguyện Trần Thế Vượng phân tích: Bản thân án lệ chính là pháp luật, để lấy vụ án đó áp dụng cho vụ án sau. Nhưng luật pháp hiện nay luôn luôn thay đổi. Và khi đã thay đổi thì không thể lấy bản án cũ áp dụng cho các vụ án sau được.