I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Nhân dân đưa tin: Chiều 15-9, tại Trụ sở T.Ư Ðảng, Tổng Bí thư Nông Ðức Mạnh đã tiếp và nói chuyện thân mật với Ðoàn đại biểu cấp cao Chính phủ nước CHDCND Lào do đồng chí Bua-xỏn Búp-phả-văn, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ dẫn đầu, đang ở thăm hữu nghị chính thức Việt Nam. Cùng dự, có đồng chí Hoàng Bình Quân, Ủy viên T.Ư Ðảng, Trưởng ban Ðối ngoại T.Ư; Hồ Tiến Nghị, Trợ lý Tổng Bí thư; Ðào Việt Trung, Thứ trưởng Ngoại giao; Tạ Minh Châu, Ðại sứ Việt Nam tại Lào và một số cán bộ cấp cao của Ðảng và Nhà nước ta.
2. Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đưa tin Chiều 15/9, tại Phủ chủ tịch, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã tiếp ông Nagamori Shigenobu, Chủ tịch Tập đoàn Nidec Nhật Bản- nhà đầu tư của Dự án Khu công nghệ cao ở thành phố Hồ chí Minh.
Chủ tịch Nguyễn Minh Triết hoan nghênh và đánh giá cao Tập đoàn Nidec và cá nhân ông Chủ tịch Tập đoàn đã thực hiện cam kết đầu tư xây dựng Khu công nghệ cao ở thành phố Hồ Chí Minh.
3. Báo Đất Việt có bài Bỏ quy hoạch quỹ đất để xây cơ quan Bộ, Chính phủ ở Ba Vì. Bài báo phản ánh: Cùng với việc ủng hộ trục Hồ Tây - Ba Vì, trong văn bản gửi Hội đồng thẩm định nhà nước, UBND TP Hà Nội cũng đồng ý với việc Đồ án quy hoạch chung Hà Nội đã bỏ quỹ đất dự trữ xây cơ quan Bộ, Chính phủ ở Ba Vì.
Theo UBND TP Hà Nội, sau khi nghiên cứu hồ sơ (thời điểm 8/2010), thành phố nhận thấy đơn vị tư vấn đã tiếp thu nhiều nội dung trong văn bản góp ý trước đó của UBND thành phố. Cụ thể, đồ án quy hoạch chung Thủ đô đã bỏ quỹ đất dự trữ cho phát triển đô thị, trong đó có các cơ quan của Chính phủ, các Bộ tại Ba Vì; trục Hồ Tây – Ba Vì đã được điều chỉnh lại thành hai đoạn, từ vành đai 3 đến vành đai 4, và ngoài vành đai 4 (hành lang xanh).
Đồ án cũng thể hiện rõ, khu vực Ba đình vẫn sẽ là Trung tâm chính trị, hành chính của đất nước, còn Hô Gươm vẫn là trung tâm chính chính trị - hành chính của thành Thủ đô.
Định hướng về phát triển đô thị trung tâm, lãnh đạo thành phố Hà Nội cho rằng, đô thị trung tâm được phân chia làm ba vùng cụ thể: khu vực nội đô, từ hữu ngạn sông Hồng đến vành đai 2, được xác định là lõi lịch sử hạn chế phát triển (0,8 triệu dân); khu vực nội đô mở rộng từ vành đai 2 đến sông Nhuệ và khu vực phát triển đô thị, phát triển cân bằng nhằm giảm tải cho trung tâm thành phố từ sông Nhuệ đến vành đai 4, và khu vực Mê Linh, Đông Anh, Long Biên, Gia Lâm thuộc đồng bằng sông Hồng.
Dù tán thành hầu hết các nội dung của Đồ án, nhưng UBND TP Hà Nội vẫn đề xuất, Đồ án cần hoàn thiện giải pháp phân bổ dân số, đất đai trên cơ sở dự báo phát triển kinh tế - xã hội cho phù hợp trước khi Chính phủ trình Quốc hội.
4. Báo cũng có bài Không ít trường hợp được khen thưởng gây phản cảm, bức xúc. Bài báo phản ánh: Một số tập thể, cá nhân chưa có thành tích tiêu biểu xuất sắc, nhiều vụ việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng, nội bộ thiếu đoàn kết, thống nhất đã được cơ quan có thẩm quyền xem xét kết luận, nhưng vẫn được đề nghị khen thưởng.
Thường trực Ban Bí thư Trương Tấn Sang vừa ký ban hành Kết luận số 83-KL/TƯ của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị của Bộ Chính trị (khóa IX) “Về tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân rộng điển hình tiên tiến”.
Ban Bí thư nhận định, thời gian qua, phong trào thi đua yêu nước đã được triển khai với nội dung, tiêu chí, hình thức phát động thi đua từng bước được đổi mới, bám sát nhiệm vụ chính trị và tình hình thực tiễn.
Tuy nhiên, phong trào thi đua yêu nước và công tác khen thưởng còn bộc lộ một số hạn chế, yếu kém như: nhiều cấp ủy, tổ chức Đảng, lãnh đạo chính quyền chưa quan tâm đúng mức đến công tác thi đua, khen thưởng. Một số tập thể, cá nhân chưa có thành tích tiêu biểu xuất sắc, nhiều vụ việc vi phạm pháp luật nghiêm trọng, nội bộ thiếu đoàn kết, thống nhất đã được cơ quan có thẩm quyền xem xét kết luận, nhưng vẫn được đề nghị khen thưởng, có những trường hợp khi tổ chức khen thưởng đã gây phản cảm, bức xúc trong dư luận. Khen thưởng cho cán bộ lãnh đạo, quản lý còn nhiều, ít khen thưởng cho người lao động trực tiếp sản xuất.
5. Báo Tin tức Online có bài Sắp truy thu thuế hàng nghìn xe ngoại giao. Bài báo phản ánh: Ngày 11/9 vừa qua, Bộ Tài chính đã có công văn số 12106/BTC - TCHQ gửi Thủ tướng Chính phủ trình bày các vấn đề liên quan đến việc xử lý xe ô tô miễn thuế của cơ quan ngoại giao đang sử dụng sai mục đích.
Theo đó, qua công tác quản lý đối với xe ô tô nói của các cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự và cơ quan đại điện các tổ chức quốc tế được hưởng quền ưu đãi, miễn trừ tại Việt Nam, Bộ Tài chính phát hiện nhiều xe ô tô của các tổ chức, cá nhân đã hết nhiệm kỳ công tác, được hưởng quyền ưu đãi, miễn trừ nhưng không tái xuất, tiêu hủy hoặc làm thủ tục chuyển nhượng theo quy định.
Bộ Tài chính đề xuất Chính phủ nghiên cứu, sửa đổi quy định liên quan đến thủ tục nhập khẩu, chính sách thuế đối với ô tô của các đơn vị ngoại giao, trong đó có dự thảo thông tư quy định việc xử lý thuế với xe ngoại giao chưa làm thủ tục chuyển nhượng, tái xuất, tiêu hủy.
Dự thảo thông tư quy định rõ các cá nhân sử dụng xe ngoại giao, xe đeo biển nước ngoài tại Việt Nam phải có giấy chuyển nhượng, giấy đăng ký lưu hành xe và hoàn tất thủ tục đóng thuế theo quy định. Dự thảo đề xuất, trong vòng 60 ngày nếu cá nhân nằm trong danh sách không hoàn tất thủ tục thuế, sẽ bị thu hồi xe.
Đối với hơn 1.000 tồn đọng đã hết nhiệm kỳ công tác nhưng chưa làm thủ tục tái xuất, tiêu hủy hoặc chuyển nhượng, Bộ Tài chính kiến nghị truy thu 100% thuế với thuế suất ở thời điểm hiện nay, áp dụng như xe mới dù đó là xe đã qua sử dụng. Riêng giá tính thuế nhập khẩu sẽ căn cứ vào thời gian sử dụng tại Việt Nam, tương ứng với từ 5-90% giá trị khai báo hải quan lần đầu.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng có các bài:
• Khổ vì... trúng đấu giá! Bài báo phản ánh: Căn nhà số A15 Quang Trung (phường 12, quận Gò Vấp TPHCM) thuộc sở hữu của bà Trần Thị Kim Phượng nhưng chưa xác lập giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở và quyền sở hữu nhà ở. Năm 2007, tại phiên tòa phúc thẩm xét xử vụ tranh chấp hợp đồng vay tài sản, Tòa án Nhân dân (TAND) TPHCM đã buộc bà Phượng có trách nhiệm trả cho ông Vương Trọng Vĩnh gần 534 triệu đồng, căn nhà này bị kê biên để đảm bảo thi hành án.
Cũng cần nói rõ, căn nhà này đã được kê biên từ giai đoạn xét xử sơ thẩm ở TAND quận Gò Vấp. Thế nhưng lấy lý do là đã bán nhà cho ông Đỗ Quang Thống từ năm 2005 (bằng giấy tay), bà Phượng đã đề nghị giải tỏa kê biên để trả lại nhà cho ông Thống. Tuy nhiên, cả hai cấp tòa đều nhận định rằng nhà A15 Quang Trung chưa có chủ quyền, hình thức mua bán bằng giấy tay là không phù hợp với quy định của pháp luật, nên không có cơ sở để công nhận ông Thống là chủ sở hữu căn nhà. Như vậy căn nhà này vẫn là tài sản của bà Phượng.
Khi án có hiệu lực pháp luật, ông Vĩnh yêu cầu thi hành án. Sau khi hết thời gian tự nguyện mà bà Phượng vẫn không thi hành theo nội dung án tuyên, cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) quận Gò Vấp tiến hành cưỡng chế thi hành án, lập thủ tục bán đấu giá nhà số A15 Quang Trung. Ngày 29-2-2008, ông Nguyễn Quang Duy (thường trú tại phường 15, quận 10, TPHCM) trúng đấu giá căn nhà với mức giá 1,17 tỷ đồng. Đến ngày 13-3-2008, ông Duy đã nộp đủ tiền và tiến hành làm thủ tục hợp thức hóa. Kể từ thời điểm này, “con đường đau khổ” nhiều tập của ông Duy bắt đầu…
Sau khi hoàn tất các thủ tục giấy tờ theo quy định, ông Duy nộp hồ sơ xin hợp thức hóa nhà tại UBND quận Gò Vấp. Lúc này, ông Thống (người mua nhà bằng giấy tay với bà Phượng) gởi đơn khiếu nại và hồ sơ đã bị “ách”. Có thể nói đây là một việc làm sai luật. Bởi lẽ, việc tạm thời ngưng giải quyết hồ sơ cấp giấy chứng nhận hay các giao dịch khác về nhà đất chỉ được thực hiện khi có văn bản yêu cầu ngăn chặn của các cơ quan tư pháp (tòa án, kiểm sát, công an, thi hành án dân sự…), còn với khiếu nại của công dân thì không có cơ sở để thực hiện. Tiếp đó, ngày 3-11-2008, Phòng Quản lý đô thị (QLĐT) thông báo cho ông Duy biết là không xem xét cấp giấy chứng nhận với lý do: “Được biết Văn phòng Chủ tịch nước đã có công văn kiến nghị Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao xem xét đơn khiếu nại của bà Phượng đối với bản án” (!?).
Điều này một lần nữa cho thấy cơ quan chức năng của quận Gò Vấp đã không nắm vững các quy định của pháp luật (như trên đã nêu) nên áp dụng không chính xác, dẫn đến ảnh hưởng quyền lợi hợp pháp của người dân. Ông Nguyễn Quang Duy tiếp tục khiếu nại và phải đến nhiều tháng sau, hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận của ông mới được Phòng Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) thụ lý giải quyết.
Tháng 8-2009, khi thủ tục hợp thức hóa căn nhà gần như đã hoàn tất, TAND tối cao có Quyết định Giám đốc thẩm số 389 hủy bản án dân sự phúc thẩm về vụ kiện giữa bà Phượng và ông Vĩnh. Dù chẳng hề liên quan gì đến vụ kiện này nhưng ông Duy lại phải bước vào “con đường đau khổ tập 2” vì cách làm việc của Chi cục THADS quận Gò Vấp!
Khi có quyết định giám đốc thẩm, bà Phượng có đơn đề nghị hủy bỏ việc mua bán đấu giá căn nhà A15 Quang Trung. Ngày 19-10-2009, ông Hoàng Minh Nhân, Chi cục trưởng Cục THADS quận Gò Vấp, ký công văn số 123/THA gởi Phòng TN-MT đề nghị tạm dừng việc cấp giấy chứng nhận đối với căn nhà nói trên. Ông Duy có đơn khiếu nại.
Trao đổi với phóng viên Báo SGGP, ông Hoàng Minh Nhân thừa nhận khiếu nại của ông Duy là có cơ sở, tuy nhiên do vụ án diễn biến phức tạp, chưa rõ kết quả xét xử lại sẽ như thế nào, nên ông phải ra văn bản ngăn chặn để việc thi hành án sau này đỡ khó khăn, rối rắm (ví dụ như tránh tình huống ông Duy khi có chủ quyền sẽ bán lại nhà cho người khác).
Quan điểm trên của Chi cục THADS quận Gò Vấp là không phù hợp với luật định (như đã viện dẫn), nhất là khi Nghị định 17/2010/NĐ-CP của Chính phủ “Về bán đấu giá tài sản” đã có hiệu lực thi hành. Qua vụ việc này, đề nghị lãnh đạo quận Gò Vấp và Cục THADS TPHCM sớm có chỉ đạo, yêu cầu các cơ quan thuộc quyền giải quyết tích cực, đúng luật để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp đã được pháp luật bảo hộ của ông Nguyễn Quang Duy.
• Giải quyết tranh chấp nhà, đất: Đúng chưa chắc thắng. Bài báo phản ánh: Theo Sở Tư pháp TPHCM, tại UBND các phường - xã - thị trấn hiện còn tồn đọng hàng ngàn vụ tranh chấp dân sự liên quan đến quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở cần giải quyết. Trong đó có nhiều vụ tranh chấp được các cấp chính quyền giải quyết… không giống ai, khiến người dân bị thiệt hại tài sản.
Mặc dù các quy định pháp luật liên quan đến quyền sở hữu tài sản và quyền sử dụng đất đai của công dân được quy định rất rõ, song do chưa làm tốt công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật, đặc biệt là cách giải quyết của nhiều nơi không rõ ràng, dứt khoát, khiến tình hình tranh chấp và giải quyết các tranh chấp nhà, đất càng trở nên phức tạp.
Theo luật gia Hồng Hương, Ủy viên Thường vụ Hội Luật gia TPHCM, công tác giải quyết tranh chấp nhà, đất thời gian qua còn nhiều bất cập, chồng chéo. Cũng một vụ tranh chấp nơi thuộc UBND giải quyết, nơi thuộc thanh tra, tòa án… Tình trạng đùn qua đẩy lại hoặc giải quyết không đến nơi đến chốn diễn ra khá phổ biến, gây bức xúc cho người dân. Có nhiều vụ mặc dù đã được cấp có thẩm quyền ra quyết định giải quyết, nhưng việc thi hành không dứt điểm đã làm cho sự việc kéo dài, phát sinh khiếu kiện.
Bà Hương cũng cho biết, thực tế cho thấy, Hội Luật gia có vai trò nhất định khi tham gia giải quyết tranh chấp. Nhiều vụ ngay từ đầu được tư vấn, giải đáp pháp luật cụ thể đã ngăn chặn được tranh chấp phát sinh. Còn ngược lại, do không hiểu biết pháp luật nên người dân gửi đơn khiếu nại đi khắp nơi, làm cho tranh chấp càng phức tạp, khó giải quyết.
• Giải quyết khiếu nại quá chậm: Dân bức xúc, quận mất uy. Bài báo phản ánh: Chủ tịch UBND TPHCM đã nhiều lần yêu cầu bàn giao mặt bằng dự án đường Bình Lợi - Tân Sơn Nhất nhưng tại đường Thiên Hộ Dương phường 1, quận Gò Vấp còn một khu vườn rộng 1.000m2 vẫn xanh tốt, án ngữ ngay giữa công trình. Nhiều khu phố, nhà cao tầng đã được giải tỏa, còn khu vườn vẫn nằm nguyên, vì sao?
Khu vườn trên vốn là khu nghĩa địa gia đình bà Trần Thị Hương. Ngày 23-2-1994, UBND quận Gò Vấp có văn bản đề xuất TP giao cho bà 700m2 và xin 300m2 để làm công trình công ích, bà Hương không đồng ý. Ngày 2-7-1994 UBNDTP ra Quyết định 2102 thu hồi toàn bộ 1.000m2, giao cho bà 200m2. Bà Hương đã khiếu nại QĐ 2102 lên Thanh tra Nhà nước. Quận Gò Vấp lấy lý do QĐ 2102 vẫn còn hiệu lực nên từ chối đền bù cho gia đình bà (Báo SGGP đã có bài viết Ban đền bù quận làm trái luật).
Ngày 5-3-2009, Thanh tra Chính phủ có công văn (số 421/TTCP) nêu rõ, QĐ 2102 chưa được thực hiện và Nhà nước cũng chưa quản lý sử dụng diện tích đó. Từ trước đến nay, gia đình bà Hương vẫn trực tiếp quản lý và sử dụng phần đất 1.000m2 này, do đó việc bà Hương khiếu nại là có cơ sở xem xét, giải quyết. Đề nghị UBND TP xem xét giải quyết khiếu nại của bà Hương theo đúng quy định tại QĐ 17.
Tiếp thu ý kiến công luận và tinh thần chỉ đạo của Thanh tra Chính phủ, UBND quận Gò Vấp đã có văn bản đề nghị UBND TPHCM xem xét, giải quyết để quận có cơ sở đền bù, bàn giao mặt bằng. Được biết, ngày 15-5-2009, Phó Chủ tịch Thường trực Nguyễn Thành Tài đã chỉ đạo, Thanh tra TP tiếp xúc trực tiếp bà Hương để ghi nhận nội dung khiếu nại, báo cáo và đề xuất UBND TPHCM giải quyết theo luật định, trong thời hạn 30 ngày. Ngày 9-12-2009, UBND TPHCM tiếp tục có văn bản (số 9288/VP) truyền đạt ý kiến Phó Chủ tịch Thường trực, giao Thanh tra TP chủ trì, phối hợp với các cơ quan nghiên cứu ý kiến của Thanh tra Chính phủ, báo cáo đề xuất UBND TPHCM xem xét.
Cơ sở pháp lý để giải quyết sự việc đã quá rõ. Việc giải quyết chậm không những làm người dân bức xúc mà còn đẩy quận vào thế khó, không bàn giao được mặt bằng. Sốt ruột, ngày 22-4-2010, quận đã đưa một nhóm người, xe máy đến húc đổ hàng rào, cây ăn trái của người dân dù chưa có quyết định cưỡng chế.
Ngay sau đó, lãnh đạo Thành ủy đã có ý kiến chỉ đạo UBND TPHCM làm rõ việc làm sai trái này. Do áp lực bàn giao mặt bằng, ngày 22-6-2010, Chủ tịch UBND quận Gò Vấp ra QĐ 1789/QĐ cưỡng chế thu hồi khu vườn. Sau đó nhận thấy việc ký quyết định cưỡng chế là chưa đúng, ngày 11-7-2010, Chủ tịch quận lại ra QĐ 1931 tạm ngưng thi hành. Việc bất nhất này đã gây hoài nghi trong dư luận, làm ảnh hưởng đến uy tín của chính quyền địa phương.
Thiết nghĩ, sự cẩn trọng trong giải quyết đơn tố cáo, khiếu nại là cần thiết. Nhưng trước sự việc đã quá rõ và yêu cầu giải phóng, bàn giao mặt bằng “nóng” như ở dự án Bình Lợi -Tân Sơn Nhất thì thời gian xem xét, giải quyết đơn kéo dài hơn 1 năm là quá chậm.
2. Báo Tin tức Online có bài Đồ chơi độc hại: Chưa có văn bản quản lý kịp thời. Bài báo phản ánh: Hệ thống văn bản quản lý mặt hàng đồ chơi độc hại hoặc nghiêm cấm bán chưa được ban hành kịp thời, kinh phí để thực hiện giám định chất lượng sản phẩm còn rất hạn chế... Tất cả những điều này đã làm cho thị trường đồ chơi Việt Nam khó kiểm soát.
Báo cũng đưa tin: Ngày 15/9 VKSD tối cao đã hoàn tất cáo trạng truy tố đối với bị can Trần Thị Ngọc Nga (SN 1954, ngụ đường Nguyễn Thị Minh Khai, P. Đa Kao, Q.1, TP.HCM, hành nghề luật sư,) về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Được biết bà Nga nguyên là Giám đốc công ty TNHH Dịch vụ - Tư vấn Vinh Luật, thuộc đoàn Luật sư TP.HCM.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Tiếp cận công lý: Luật sư bị "làm khó" trong giai đoạn điều tra. Bài báo phản ánh: Quy định của luật Việt Nam sát với chuẩn mực quốc tế nhưng các cơ quan tố tụng tùy tiện áp dụng, tạo khoảng cách xa giữa quy định và thực tiễn. Đây là khảo sát trong khuôn khổ dự án “Tăng cường năng lực cho Hội Luật gia Việt Nam” do Chương trình phát triển của Liên Hiệp Quốc (UNDP) tài trợ. Công ty NHQuang và cộng sự đã khảo sát với 483 người là luật sư, thẩm phán, kiểm sát viên, người đã từng bị truy tố hoặc đã từng thụ án tù giam. Khi xem xét mức độ tạo điều kiện của cơ quan tiến hành tố tụng đối với người bào chữa, 55% số người cho rằng giai đoạn xét xử được “tạo điều kiện thuận lợi” trong khi đối với giai đoạn điều tra con số này chỉ là 17%. Cuộc khảo sát cũng cho ra kết quả là người bào chữa chỉ định được các cơ quan tố tụng tạo điều kiện thuận lợi hơn là người bào chữa được thân nhân, bị can, bị cáo mời.
Về vai trò của người bào chữa khi thẩm vấn lấy lời khai, trên 40% người được hỏi trả lời luật sư thường xuyên chỉ đóng vai trò “nhân chứng” và “hỗ trợ tinh thần cho thân chủ” mà không được can thiệp vào quá trình thẩm vấn. Gần 20% cho rằng luật sư có thể cùng hỏi thân chủ, giải thích hoặc tư vấn cho thân chủ về câu hỏi của người thẩm vấn và tương đương với đó là số người trả lời có thể yêu cầu điều tra viên điều chỉnh về thái độ hoặc nội dung câu hỏi nếu thấy có sự “không phù hợp”.
Việc thanh toán thù lao của cơ quan tiến hành tố tụng (cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án) cho luật sư trong các vụ án chỉ định hay các vụ án trợ giúp pháp lý cũng phập phù.