I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnam Plus đưa tin: Ngày 14/9 tại Đặc khu kinh tế Hongkong (Trung Quốc), Hội kế toán và kiểm toán Việt Nam (Phân hội Công thương) cùng Hiệp hội kế toán công chứng Anh (ACCA) và Viện kế toán công chứng Hongkong (CPA) đã tổ chức cuộc hội thảo trao đổi kinh nghiệm về công tác chuyên ngành, qua đó thúc đẩy sự hiểu biết và tăng cường quan hệ giữa các hiệp hội kế toán.
2. Báo Người lao động có bài Ban hành nghị định về tiền lương của DN 100% vốn Nhà nước. Bài báo phản ánh: Ngày 13-9, Thủ tướng Chính phủ đã giao các bộ Kế hoạch-Đầu tư, Tài chính, LĐ-TB-XH soạn thảo và trình Chính phủ ban hành trong quý IV năm nay 3 nghị định về tổ chức thực hiện các quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu Nhà nước đối với doanh nghiệp (DN) 100% vốn Nhà nước; về chuyển DN 100% vốn Nhà nước thành công ty cổ phần và nghị định về cơ chế tiền lương đối với DN 100% vốn Nhà nước. Đây cũng là các biện pháptiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý đối với DN 100% vốn Nhà nước.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo trong khi chưa ban hành đủ các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hoạt động đối với DN 100% vốn Nhà nước,các bộ, ngành, địa phương, các tập đoàn kinh tế và Tổng Công ty 91 thực hiện đúng quy định hiện hành về cơ chế quản lý đối với DN 100% vốn Nhà nước.
3. Báo Khoa học Đời sống đưa tin: Chính phủ quyết định cấp thêm 2.500 tỷ đồng vốn điều lệ hỗ trợ các cơ sở đóng tàu thuộc tập đoàn này để đẩy nhanh tiến độ đóng mới, bàn giao các tàu hàng trong năm 2010 và triển khai chế tạo các sản phẩm trọng điểm 2010-2011.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Việt Nam tiếp nhận chức chủ tịch Hiệp hội An sinh xã hội ASEAN. Bài báo phản ánh: Hội nghị Ban Chấp hành Hiệp hội An sinh xã hội ASEAN (ASSA) lần thứ 26 sẽ diễn ra ngày 16-9 tại Hà Nội. Dịp này, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam sẽ tiếp nhận chức chủ tịch ASSA nhiệm kỳ 2010-2011.
5. Báo Tuần Việt Nam phản ánh: Thanh tra Chính phủ đã đưa ra các kết luận về vụ việc mua Tamiflu dự phòng cho dịch cúm A/H5N1 vào thời điểm 2005. Sau đó, các công ty dược phẩm cũng đã có những phản hồi khá gay gắt về những kết luận này. Chỉ riêng Bộ Y tế chưa có ý kiến chính thức nào. Liên quan đến vụ việc trên, vẫn còn một số uẩn khúc mà dư luận đang dành nhiều quan tâm.
6. Báo Vietnam.net có bài Bầu Đức “tố” lãnh đạo Lâm Đồng hành xử sai luật. Bài báo phản ánh: Bức xúc trước việc bị thu hồi “trước thời hạn” 11 căn biệt thự đã được giao 50 năm, “đại gia” Hoàng Anh Gia Lai lần đầu tiên nộp đơn tố cáo lên các cơ quan Trung ương, nêu đích danh chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng hành xử sai luật.
Theo ông Đoàn Nguyên Đức – chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai, việc chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng ra công văn số 6986/UBND-XD, thu hồi “trước thời hạn” 11 căn biệt thự đã giao cho HAGL, tuy không gây thiệt hại về kinh tế, nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của HAGL, dù đơn vị này hoàn toàn không phạm luật (?)
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo cand.com đưa tin: Vừa qua theo phán quyết của Tòa phúc thẩm TAND TP HCM cho thực thi quyết định của trọng tài kinh tế thuộc trung tâm SICOM Singapore phạt công ty Hoàng Dũng 118.000 USD. Nhận thấy có dấu hiệu của tội ra quyết định trái pháp luật Công an Hà Nội đã kiến nghị Cục thi hành án Bộ Tư pháp dừng thi hành án để điều tra.
2. Báo Tiền phong Online có bài Lần đầu tiên, bán rộng rãi chữ ký số. Bài báo phản ánh: Lần đầu tiên, một công ty an ninh mạng thông báo bán rộng rãi chữ ký số. Công ty An ninh mạng Bkav là doanh nghiệp đầu tiên cung cấp rộng rãi ra thị trường các loại chữ ký số phục vụ kê khai thuế qua mạng, giao dịch ngân hàng, chứng khoán, hải quan điện tử, ký và mã hóa email, văn bản….
Theo thông báo của đơn vị này, khách hàng chỉ cần đăng ký qua mạng là chữ ký số sẽ được mang đến tận nơi.
3. Báo Khoa học Đời sống Online đưa tin: Ngày 14/9, Văn phòng Ban chỉ đạo Phòng chống tham nhũng tỉnh KonTum cho biết, huyện Đăk Tô và Cục Thi hành án Dân sự tỉnh vừa ký các quyết định tạm đình chỉ chức vụ Bí thư chi bộ và Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Đăk Tô đối với ông Trần Hoài Đức.
Theo kết quả của Cơ quan CSĐT, trong năm 2008 và 2009, ông Trần Hoài Đức đã chỉ đạo kế toán cơ quan làm chứng từ khống rút hơn 100 triệu đồng phục vụ cho việc chi tiêu nội bộ và chi tiêu cá nhân.
4. Báo Đất Việt có bài Tòa rối vì nhiều tội danh thiếu định lượng. Bài báo phản ánh: Theo Phó chánh án Tòa án nhân dân TP HCM Trần Văn Sự, trong quá trình áp dụng pháp luật nảy sinh nhiều vướng mắc cần hướng dẫn.
Điều 181 Bộ Luật hình sự (BLHS) quy định: “Tội làm, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành séc giả, các giấy tờ có giá giả khác” nhưng không đề cập đến định lượng “có giá giả” và chỉ định khung hình phạt theo “trường hợp nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng”. Nhưng thực tiễn, tòa vẫn xử theo cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân truy tố và cũng không có căn cứ xác định hóa đơn giá trị gia tăng có giá giả là bao nhiêu để áp dụng khung hình phạt chính xác và thống nhất.
Đối với “tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”, thì Tòa án nhân dân Tối cao cần hướng dẫn cụ thể hơn để phân biệt “rõ người khác phạm tội mà có” với việc chứa chấp, tiêu thụ tài sản “không có nguồn gốc rõ ràng”; chưa có hướng dẫn về định lượng thế nào là “tài sản, vật phạm pháp có giá trị” hoặc “thu lợi bất chính” lớn, rất lớn.
Tại Điều 95 BLHS quy định “tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh”, cần có hướng dẫn cụ thể về hậu quả có buộc phải chết người xảy ra hay không? Bởi thực tiễn xét xử, đã có vụ án bị cáo vì tức giận người bị hại hung hăng, côn đồ, đánh đập con mình đến gãy chân nên đã dùng dao nhọn đâm nhiều nhát vào ngực của người bị hại, nhưng người bị hại không chết, chỉ bị thương tích, tỷ lệ 28%.
Về câu chuyện này, có ý kiến cho rằng, đã đủ dấu hiệu xét xử về tội giết người trong trạng thái bị kích động mạnh. Nhưng ý kiến khác cho rằng, về lý luận, nếu cho rằng bị cáo phạm tội trong trạng thái bị kích động mạnh thì phải chấp nhận đó là lỗi cố ý gián tiếp, hậu quả đến đâu xử đến đó. Cụ thể trong trường hợp này thì chỉ xử theo Điều 105 với “tội cố ý gây thương tích trong trạng thái bị kích động mạnh”. Nhưng với điều luật này thì tỷ lệ thương tật phải từ 31% trở lên mới cấu thành cơ bản, và như vậy bị cáo trong trường hợp vừa nêu sẽ được tuyên không phạm tội.
Về tội tổ chức đánh bạc, Tòa án nhân dân TP HCM cho rằng theo hướng dẫn, nếu không đủ các yếu tố về quy mô lớn thì xử về tội đánh bạc với vai trò đồng phạm. Điều này là không công bằng, không phản ánh hết tính chất nguy hiểm của tội phạm. Vì nếu tổ chức đánh bạc với quy mô lớn trong những trường hợp không có tình tiết định khung tăng nặng thì chỉ bị xử theo khoản 1, Điều 249 BLHS (Tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc). Còn nếu mức độ không phải là quy mô lớn (không cấu thành cơ bản) phải xét sang “tội đánh bạc với va trò đồng phạm ở khoản 2, Điều 248 BLHS, mà khung hình phạt của loại tội này (từ 2 đến 7 năm) lại nặng hơn so với khoản 1, Điều 249 (từ 1 đến 5 năm) BLHS.
Không chỉ “rối” về hình sự, nhiều vấn đề trong dân sự, hành chính, kinh tế, lao động... cũng bị vướng. Đặc biệt là việc “bỏ lửng” tư cách tham gia tố tụng của người khiếm khuyết (cụt hai tay, mù mắt, câm điếc...). Theo quy định tại Điều 21 Pháp lệnh giải quyết các vụ án dân sự và được hướng dẫn tại phần VI Nghị quyết số 03 ngày 19/10/1990 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao thì đương sự là người có nhược điểm về thể chất và tâm thần không thể tham gia tố tụng được thì phải có người đại diện tham gia tố tụng.
Thế nhưng, theo quy định hiện nay (Bộ luật Dân sự 1995 và 2005) không còn khái niệm “người có nhược điểm về thể chất hoặc tâm thần”. Do vậy, tư cách tham gia tố tụng của những người khiếm khuyết bị bỏ ngõ; họ có phải có người đại diện tham gia tố tụng hay không?
5. Báo Dân Việt đưa tin: Ngày 13-9 tại buổi hội thảo do Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức có nêu lên tình trạng mua bán nam giới ngày càng tăng.
Tuy nhiên, trong Bộ luật Hình sự chỉ có quy định về tội “Mua bán phụ nữ” và tội “Mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em”. Vì vậy, cần thiết phải đưa hành vi mua bán nam giới thành tội danh để xử lý hình sự.
Theo ý kiến của các đại biểu, trong Luật Phòng, chống mua bán người cần quy định rõ: Để tránh việc nạn nhân bị xã hội kỳ thị, các cơ quan chức năng phải có trách nhiệm bảo vệ bí mật đời tư, không để lộ đặc điểm nhân dạng của họ; có một mục riêng quy định về việc bảo vệ người tố giác, bảo vệ nhân chứng; đưa trẻ em nam từ trên 16 tuổi đến dưới 18 tuổi vào những đối tượng cần được bảo vệ…
6. Báo Tuổi trẻ Online có bài Quy định của Bộ Giáo dục - đào tạo làm khó cơ quan hộ tịch. Bài báo phản ánh: Đến mùa nhập học, mùa thi lại rộ lên chuyện nhà trường các nơi phát hiện học sinh trường mình đi học với giấy khai sinh mượn của người khác. Việc chỉnh sửa hồ sơ học tập liên quan đến giấy khai sinh hiện nay thật phức tạp vì một quy định bất hợp lý cần được thay đổi.
Trong khi các cơ quan có thẩm quyền đang đau đầu giải quyết vì pháp luật lĩnh vực hộ tịch không quy định rõ trường hợp mượn giấy khai sinh phải xử lý như thế nào, Bộ Giáo dục - đào tạo lại có công văn số 4367/BGDĐT-PC và công văn số 4366/BGDĐT-PC ngày 23-7-2010 gửi giám đốc các sở giáo dục - đào tạo, các hiệu trưởng, viện trưởng...
Nội dung có câu: “Trong trường hợp nội dung về nhân thân của người học đã ghi trên văn bằng, chứng chỉ không khớp với bản chính giấy khai sinh do lỗi của người học như cung cấp bản sao chứng thực giấy khai sinh sai so với bản chính; mượn giấy khai sinh của người khác để đi học, có nhiều giấy khai sinh khác nhau... thì người có thẩm quyền cấp văn bằng, chứng chỉ không có trách nhiệm chỉnh sửa văn bằng, chứng chỉ”.
Như vậy nếu áp dụng tinh thần công văn này thì dù trong câu chuyện mượn giấy khai sinh không phải lỗi của học sinh (mà của cha mẹ các em) nhưng chính các em phải gánh chịu hậu quả. Mặt khác, hiện tại chỉ có cơ quan giáo dục là có thẩm quyền chỉnh sửa các văn bằng, hồ sơ, chứng chỉ học tập nên khi Bộ Giáo dục - đào tạo ra quy định này là làm khó người dân lẫn cơ quan hộ tịch. Thiết nghĩ quy định này cần được sửa đổi để tránh tình trạng đưa các em học sinh nói trên vào đường cùng khi không thể tiếp tục học hành hoặc không xin được việc làm.
7. Báo Nhân dân điện tử có bài UNDP ủng hộ Việt Nam đẩy mạnh hoạt động trợ giúp pháp lý. Bài báo phản ánh: Ngày 13-9, tại Hà Nội đã diễn ra Diễn đàn Đối tác pháp luật lần thứ bảy với chủ đề “Tăng cường tiếp cận công lý” dưới sự đồng chủ trì của Phó Trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương Nguyễn Văn Hiện và ông John Hendra – Điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam.
Tại Diễn đàn lần này, các bên đã ghi nhận những thành tựu đạt được của Việt Nam trong việc thực hiện hai Nghị quyết số 48-NQ/TW và Nghị quyết số 49-NQ/TW. Hệ thống pháp luật Việt Nam và công tác thực thi pháp luật đã có những bước đổi mới và chuyển biến đáng kể cả về chất và lượng. Tuy nhiên, các chuyên gia độc lập cũng cho rằng, việc thực hiện pháp luật trở nên khó khăn khi có sự can thiệp mạnh mẽ vào môi trường kinh doanh của các cơ quan hành chính nhà nước thông qua các doanh nghiệp nhà nước và mệnh lệnh hành chính.
Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật Việt Nam nói chung, pháp luật trong lĩnh vực quyền con người nói riêng vẫn còn một số điểm chồng chéo, dẫn đến hiểu sai trong quá trình áp dụng. Thậm chí, trong một số trường hợp, pháp luật đã có quy định nhưng lại vướng mắc ở công đoạn thực thi cấp cơ sở. Chẳng hạn như Việt Nam đã có quy định về quyền đi học của trẻ em có HIV/AIDS hay về việc vợ chồng cùng đứng tên sở hữu tài sản... nhưng thực tế lại không phải lúc nào cũng diễn ra đúng luật. Đây là trở ngại chính đối với sự phát triển của xã hội và việc thực hiện các quyền con người theo luật định.
Theo ông Nicholas Booth – Cố vấn chính sách về pháp quyền và tiếp cận công lý (UNDP Việt Nam), trao quyền pháp lý là một hoạt động mang tính toàn cầu khi mà trên toàn thế giới có tới bốn tỷ người đang bị cướp đi cơ hội cải thiện cuộc sống và thoát khỏi đói nghèo. Đơn cử như việc đăng ký khai sinh, một người nếu không được đăng ký khai sinh thì có thể coi không có “chìa khóa” để tiếp cận các dịch vụ pháp lý và thực thi quyền.
Ủng hộ cách làm hết sức sáng tạo của Việt Nam trong hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động, Phó Giám đốc quốc gia UNDP Việt Nam Christophe Bahuet cho biết, sẵn sàng hỗ trợ cho Việt Nam đẩy mạnh trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế trong xã hội, nhất là ở cơ sở.