I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Nhân dân điện tử phản ánh: Chiều 3-8, tại Hà Nội đã diễn ra cuộc họp báo dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Ngoại giao Đoàn Xuân Hưng thông báo về Hội thảo Việt Nam - châu Phi lần hai với chủ đề “Việt Nam-châu Phi: Hợp tác cùng phát triển bền vững” sẽ diễn ra từ ngày 17 đến ngày 19-8-2010.
Thứ trưởng Đoàn Xuân Hưng cho biết trên cơ sở thành công của Hội thảo quốc tế Việt Nam-châu Phi lần một và đúng thời điểm kết thúc “Chương trình hành động quốc gia thúc đẩy hợp tác Việt Nam-châu Phi giai đoạn 2004-2010”, hội thảo lần hai được tổ chức nhằm tiếp tục phát triển cơ chế đối thoại thường xuyên giữa Việt Nam và châu Phi, đánh giá hiện trạng hợp tác cũng như bàn các biện pháp tạo đột phá trong hợp tác Việt Nam-châu Phi trên các lĩnh vực trọng điểm trong thời gian tới.
2. Báo điện tử VOV phản ánh: Từ ngày 2-3/8/2010, Hội nghị Hợp tác và Phát triển các tỉnh biên giới Việt Nam - Campuchia lần thứ 6 đã được tổ chức tại Thủ đô Phnom Penh, Vương quốc Campuchia dưới sự đồng chủ trì của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Nội vụ Campuchia Sar Kheng.
Kết thúc Hội nghị, hai bên đã ra Thông cáo chung. Theo đó, hai bên nhất trí xem xét khả năng nâng cấp cửa khẩu biên giới hoặc lập mới cửa khẩu phù hợp với yêu cầu của mỗi bên. Hai bên nhất trí thực hiện Quy hoạch Tổng thể về phát triển mạng lưới chợ dọc biên giới Campuchia - Việt Nam giai đoạn 2010 - 2020 và xây dựng Quy chế quản lý chợ biên giới Campuchia - Việt Nam, tiếp tục xây dựng Quy hoạch Tổng thể về xây dựng và kết nối mạng lưới giao thông giữa các tỉnh biên giới Campuchia - Việt Nam. Hai bên nhất trí duy trì các cuộc gặp định kỳ và đột xuất giữa chính quyền tỉnh, huyện, xã và cơ quan chức năng hai nước dọc tuyến biên giới để tăng cường trao đổi thông tin, đẩy mạnh hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau.
Trong thời gian Hội nghị, các Bộ, ngành và các địa phương biên giới hai nước cũng có các cuộc tiếp xúc trao đổi riêng, bàn bạc các biện pháp hợp tác cụ thể nhằm triển khai các thỏa thuận của Hội nghị.
3. Báo Pháp luật và xã hội có bài Nâng tầm Thăng Long - Hà Nội, Thủ đô nghìn năm văn hiến. Bài báo phản ánh: UBND TP Hà Nội cho biết, kỳ họp Ủy ban Di sản thế giới – UNESCO lần thứ 34 sẽ diễn ra tại Brazil từ ngày 26-7 đến 3-8-2010 để xem xét 32 hồ sơ các nước đề cử công nhận là di sản thế giới, trong đó có “ứng cử viên” Hoàng thành Thăng Long của Việt Nam. Đây là cơ hội vàng tin tưởng di tích này được quốc tế công nhận là di sản văn hóa thế giới trước thềm Đại lễ nghìn năm Thăng Long – Hà Nội.
4. Báo Thanh niên online có bài: Trang web luật và chính sách dành cho người khuyết tật. Bài báo phản ánh: Chương trình khuyết tật và phát triển (Disability resource and development - DRD, TP.HCM) vừa ra mắt trang web luật và chính sách cho người khuyết tật tại địa chỉ http://luatvachinhsach.drdvietnam.com/. Nội dung trang web gồm: các văn bản luật hiện hành chuyên biệt về người khuyết tật (dân sự - hôn nhân gia đình, bảo trợ xã hội, kinh doanh, lao động...), các thủ tục hành chính (liên quan đến hộ tịch, kinh doanh, giao thông, lao động...), góc tư vấn.
5. Báo Dân Việt phản ánh: Ngày 29-7, khi chị Lê Thị Thúy trú thôn 8, xã Lý Trạch, huyện Bố Trạch, Quảng Bình đang đi xe môtô 73V1-3708 chở một phụ nữ và một cháu bé 5 tuổi, trên QL1A theo hướng Bắc - Nam thì bị xe ôtô 73L-3565 đi ngược chiều đâm phải, khiến 3 người bị ngã. Chị Thúy bất tỉnh nhân sự, xe môtô hư hỏng nặng. Người gây tai nạn đã nhấn ga bỏ chạy, để mặc 3 nạn nhân.
Theo nhiều nhân chứng, các cơ quan chức năng cùng người thân của nạn nhân đã xác minh được chủ chiếc xe là ông Nguyễn Hồng Tâm - Viện trưởng Viện KSND tỉnh Quảng Bình. Ông Tâm cũng thừa nhận là người điều khiển chiếc xe gây tai nạn này.
6. Báo Lao động phản ánh: Chiều 3.8, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Giang khóa XVI, nhiệm kỳ 2005-2010 đã tổ chức hội nghị đột xuất để kiện toàn chức danh Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang. Ông Nông Quốc Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Phụ trách công tác xây dựng Đảng đã được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang, nhiệm kỳ 2005-2010, với 100% số phiếu tán thành.
Tại hội nghị, ông Trần Lưu Hải, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương đã thông báo ý kiến của Bộ Chính trị về việc giới thiệu ông Nông Quốc Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang, Phụ trách công tác xây dựng Đảng để Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Bắc Giang bầu giữ chức danh Bí thư Tỉnh ủy, nhiệm kỳ 2005-2010. Ông Nông Quốc Tuấn sẽ thay ông Đào Xuân Cần, Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang, nhiệm kỳ 2005-2010, đã chuyển công tác khác.
7. Báo điện tử Vnexpress phản ánh: sáng ngày 03/8/2010, sau tiếng nổ lớn tại kho hóa chất, Nhà máy nhiệt điện Hải Phòng bị bao phủ bởi khói bụi màu vàng nhạt, mùi hắc khó chịu. Hai công nhân chết tại chỗ, 5 người khác bị thương.
Một cán bộ đơn vị tư vấn giám sát thuộc Viện Năng lượng, Bộ Công thương cho biết nhiều khả năng tiếng nổ phát ra chính từ thùng hóa chất đựng trong kho. Công an huyện Thủy Nguyên đang khẩn trương vào cuộc điều tra làm rõ.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Cách chức cán bộ không chịu thi hành án? Bài báo phản ánh: Góp ý về dự luật tố tụng hành chính mới đây, một đại diện Bộ Tư pháp cho biết hiện nay các án hành chính không được thi hành hoặc thi hành không đầy đủ. Khó khăn lớn nhất là khi cơ quan, công chức nhà nước thua kiện thì chính họ lại là nơi thi hành án (THA). Họ có tâm lý luôn bảo vệ đến cùng quyết định hành chính đã ban hành, không phục các quyết định của tòa… Cơ quan THA rất khó thi hành những bản án này.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục THA dân sự Nguyễn Thanh Thủy đề nghị khi hủy quyết định hành chính, tòa cần tuyên rõ “khi bản án có hiệu lực pháp luật thì quyết định đương nhiên bị hủy”. Ông Thủy đề nghị thêm: “Luật tố tụng hành chính cần quy định thời hiệu yêu cầu THA và trách nhiệm, biện pháp chế tài đối với cơ quan, cá nhân bị THA nếu có vi phạm...”. Chánh án TAND tỉnh Đồng Tháp Hà Văn Thượng và Phó Chánh án TAND TP.HCM Huỳnh Ngọc Ánh đề xuất: “Biện pháp chế tài cụ thể là cách chức những người ra quyết định hành chính sai nhưng không chịu thi hành bản án của tòa”. Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Phạm Quý Tỵ, nên giao cho Bộ Tư pháp giúp Chính phủ quản lý chỉ đạo, kiểm tra việc THA hành chính.
2. Báo cũng có bài Giám định viên tư pháp: Tuyển hoài không đủ! Bài báo phản ánh: “Trung tâm Pháp y TP.HCM cần người vô cùng nhưng tuyển hoài không ra. Sở Y tế TP.HCM đã điều hai bác sĩ về trung tâm nhưng họ không về vì làm ở ngoài họ thu nhập hàng chục triệu đồng/tháng, còn về trung tâm chỉ có 3,5 triệu đồng…”. Ông Phan Văn Hiếu, Giám đốc Trung tâm Pháp y TP.HCM, cho biết tại hội nghị triển khai “Đề án kiện toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức giám định tư pháp… trên địa bàn TP.HCM đến năm 2015” do Sở Tư pháp TP.HCM tổ chức vào ngày 3-8.
Hiện tình trạng thiếu giám định viên tư pháp ở hầu hết các lĩnh vực khiến giám định viên phải làm việc với cường độ rất cao; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giám định thiếu thốn, các tổ chức giám định và giám định viên tư pháp độc lập đều chưa có trụ sở mà hầu hết hoạt động trong trụ sở của các cơ quan chủ quản, phòng ốc chật hẹp, không có nơi để bảo quản, lưu trữ hồ sơ.
3. Báo cũng có bài: Phải sửa năm chương về bộ máy nhà nước. Bài báo phản ánh: Ngày 3-8, hội thảo “Xây dựng tiêu chí, phương pháp tổng kết việc thi hành Hiến pháp 1992” do Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc hội và Liên hiệp Các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam tổ chức đã diễn ra tại Đà Nẵng.
Tại hội thảo, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Đình Lộc kiến nghị: Nếu có sửa Hiến pháp 1992 thì cần phải sửa năm chương về bộ máy nhà nước. Bàn về tổng kết việc thực hiện Hiến pháp 1992, GS-TS Trần Ngọc Đường, chuyên gia cao cấp của Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc hội, nhấn mạnh: Cần phải xem xét lại mối quan hệ tác động qua lại giữa tổ chức quyền lực nhà nước với nền kinh tế thể hiện trong Hiến pháp 1992 và các đạo luật khác. Theo GS Trần Ngọc Đường: khi nghiên cứu để sửa đổi Hiến pháp 1992 cần phải chỉ ra vấn đề bộ máy nhà nước chưa được mở sẽ ảnh hưởng gì. Và nếu mở quyền lực nhà nước cho phù hợp với nền kinh tế mở thì cũng phải xác định cho rõ rằng cần mở thế nào. Chỉ ra hướng khắc phục các vấn đề trên, nhiều ý kiến các chuyên gia cho rằng: Cần phải có sự thống nhất xuyên suốt trong hiến pháp và chỉ đạo của Hiến pháp 1992 đối với hệ thống pháp luật.
4. Báo Đại đoàn kết có bài Hà Nội: Nhiều bất cập từ các văn phòng công chứng tư (03/08/2010). Bài báo phản ánh: Những bất cập trong hoạt động công chứng tư có thể nói là tình trạng mạnh ai nấy làm có biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh. Bên cạnh đó là chất lượng công chứng thấp do trình độ thẩm định, nghiệp vụ của một số công chứng viên yếu kém và không đồng đều. Sự dễ dãi trong thẩm định hồ sơ dẫn tới tình trạng công chứng ẩu, công chứng sai. Thiệt thòi cuối cùng vẫn là người dân phải chịu, ngoài việc chấp nhận trả phí cao thì có khi còn dở mếu dở cười khi hồ sơ bị từ chối ở văn phòng này lại được chấp nhận ở văn phòng khác.
Bộ Tư pháp đã có văn bản yêu cầu Hà Nội tạm dừng cấp phép hoạt động mới đối với các VPCC tư, đây là một động thái cho thấy đã đến lúc chúng ta cần rà soát lại các cơ chế quản lý với loại hình này.
5. Báo Điện tử VTV phản ánh: Liên tục nhiều năm gần đây, thông tin đau lòng về các cô dâu Việt bị sát hại tại nước ngoài xảy ra ngày càng nhiều. Chính thủ tục ghi chú nước ngoài đã đặt ngành tư pháp các địa phương ở Việt Nam vào thế bị động. Bị động ở chỗ, việc kết hôn đã được tiến hành tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài. Cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam, cụ thể là Sở Tư pháp các tỉnh chỉ có trách nhiệm xem xét việc kết hôn đó có phù hợp với pháp luật Việt Nam hay không. Và như vậy, mọi việc coi như sự đã rồi. Đã vậy, vấn đề sức khỏe của các chàng rể nước ngoài cũng không được đề cập khi phỏng vấn.
6. Báo Pháp luật và xã hội phản ánh: Ngày 02-8-2010, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng đã có buổi làm việc với Cục Con nuôi về việc xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện Luật Nuôi con nuôi và Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Nuôi con nuôi. Theo đó, nội dung trọng tâm của kế hoạch triển khai thực hiện Luật này là việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn chi tiết việc thi hành luật nhằm tạo cơ sở pháp lý đảm bảo cho việc thực thi Luật có hiệu quả trong đời sống. Căn cứ vào mục tiêu đó, các Nghị định, Thông tư hướng dẫn sẽ tập trung vào việc hướng dẫn về trình tự thủ tục, chuyên môn, nghiệp vụ và cụ thể hóa trách nhiệm, quyền hạn, nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân có liên quan. Về công tác tổ chức, theo ý kiến của Cục Con nuôi chủ yếu vẫn dựa vào bộ máy cán bộ tư pháp - hộ tịch hiện hành của các địa phương. Đồng ý với quan điểm này, Thứ trưởng cho rằng để tăng cường hiệu quả công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực cho, nhận nuôi con nuôi cần tăng thẩm quyền cho chính quyền cơ sở. Đồng thời, tổ chức tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm về công tác này.
7. Báo Lao động có bài: Cảnh giác với Vedan VN. Bài báo phản ánh: Trước việc Vedan VN nâng mức hỗ trợ nhưng không thành bèn xin tiếp tục thương lượng lần cuối, trao đổi với báo chí, ông Nguyễn Văn Hiến (GĐ Sở Tư pháp BRVT) cho rằng phải cảnh giác trước Cty này, kể cả việc Vedan VN nâng mức hỗ trợ lên đúng như yêu cầu của các địa phương. Bởi ngay cả khi đến “phút 89”, thấy nông dân BRVT ồ ạt nộp đơn kiện, trong văn bản xin nâng mức hỗ trợ từ 10 tỉ đồng lên 40 tỉ đồng cho nông dân tỉnh này, Vedan VN còn đề nghị giống như “gài bẫy”: Vedan VN sẽ chuyển tiền làm 2 kỳ và kéo dài đến 14.1.2011.
Vấn đề đặt ra, tại sao Vedan VN không trả tiền trước ngày 12.9 (ngày hết thời hiệu khởi kiện) mà phải đợi tới gần 4 tháng sau. Giả sử các địa phương chấp thuận phương án hỗ trợ và nhận tiền làm nhiều đợt, khi thời hạn khởi kiện hết, Vedan VN trây ỳ ra thì làm sao đòi được tiền từ Cty này? Và lúc đó, sự rắc rối pháp lý lại tiếp tục phát sinh. Từ nhận định trên, ông Hiến cho rằng, các nơi cần phải song song 2 biện pháp, vừa đàm phán nhưng phải tiến hành các thủ tục khởi kiện để đảm bảo đúng thời hiệu.
8. Báo Người cao tuổi phản ánh: Về việc CSĐT, Công an Hà Giang ngăn cản LS. Trần Đình Triển: Cần kỉ luật nghiêm điều tra viên ngăn cản luật sư.
Trong những năm qua, việc cơ quan điều tra gây khó khăn cho luật sư hành nghề còn tồn tại ở một số địa phương, một số cơ quan tiến hành tố tụng. Do đó, ngày 26-1-2007, Bộ Công an đã có công văn số 45/C16 (P6) gửi: Thủ trưởng cơ quan CSĐT, CA các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, yêu cầu các cơ quan điều tra thực hiện nghiêm Bộ luật Tố tụng hình sự. TANDTC cũng có công văn số 26/KHXX ngày 28-2-2007 gửi chánh án TAND và TAQS các cấp, quán triệt nội dung công văn nói trên của Bộ Công an…
Với vụ án có nhiều dấu hiệu bất thường, tính chất nhạy cảm như vụ án mua dâm (hoặc cưỡng dâm) học sinh ở Hà Giang, thì hành vi ngăn cản, không cho LS. Trần Đình Triển vào gặp các bị can, để làm rõ sự thật việc các bị can kí đơn từ chối luật sư của Cơ quan điều tra, CA tỉnh Hà Giang là có biểu hiện khuất tất, vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Mặt khác, suốt thời gian từ khi TAND tỉnh Hà Giang hủy án sơ thẩm của TAND huyện Vị Xuyên, trả hồ sơ điều tra lại từ đầu mà luật sư không được tham gia xét hỏi, không được thông báo lịch xét hỏi… là hành vi vi phạm tố tụng nghiêm trọng của Cơ quan điều tra, CA tỉnh Hà Giang.
Để khắc phục và quán triệt đúng các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về quyền được tự, hoặc nhờ người bào chữa của bị can, CA tỉnh Hà Giang cần phải có hình thức kỉ luật nghiêm khắc đối với những điều tra viên đã có những hành vi nói trên.
9. Báo Tuổi trẻ online có bài Ly hôn không xong, kết hôn chẳng được. Bài báo phản ánh: Theo tường trình của bà P.T.C, trước năm 1987 bà có sống chung như vợ chồng với một người đàn ông và sinh được một con trai. Hiện nay bà không còn chung sống với người đàn ông này nữa và người này đã có vợ con. Bà yêu cầu xã xác nhận hiện nay bà độc thân và chưa đăng ký kết hôn. UBND xã từ chối xác nhận với lý do bà đã có chồng. Bà C. khiếu nại vì cho rằng hiện thời bà không có chồng, vậy tại sao không được xác nhận là độc thân để đăng ký kết hôn?
Quy định của nghị định 158 về đăng ký và quản lý hộ tịch chỉ nêu những trường hợp xác nhận tình trạng độc thân khi công dân chưa đăng ký kết hôn đối với người đã có vợ/chồng nhưng đã ly hôn hay người kia đã chết. Tuy nhiên, theo nghị quyết 35 quy định những trường hợp xác lập quan hệ vợ chồng trước ngày 3-1-1987 mà không đăng ký kết hôn thì vẫn được pháp luật công nhận là vợ chồng, do đó trong trường hợp của bà C. dù không đăng ký kết hôn nhưng tình trạng hôn nhân của bà vẫn là đã có chồng. Vì vậy, UBND xã từ chối yêu cầu xác nhận độc thân là đúng.
Như vậy, nếu bà C. muốn đăng ký kết hôn thì bà phải ly hôn với người chồng mà bà đã chung sống trước năm 1987. Nhưng nếu không ly hôn thì quyền kết hôn đúng luật của bà sẽ không được giải quyết.
Pháp luật và cuộc sống đôi khi không gần nhau giữa cái “tình” và cái “lý” như trường hợp của bà C. nêu trên. Còn người chồng cũ của bà chưa ly hôn với bà nhưng đã có vợ khác thì cũng không phải là đăng ký kết hôn chính thức. Theo tác giả bài báo, pháp luật cần có những quy định cụ thể để tháo gỡ.
10. Báo Lao động có bài Lỗ hổng của luật. Bài báo phản ánh: Ngày 1.8.2010, Nghị quyết của Quốc hội về dự án, công trình quan trọng quốc gia trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư chính thức có hiệu lực thi hành. Theo quy định của nghị quyết thì những công trình, dự án đầu tư trong nước có quy mô vốn từ 35.000 tỉ đồng trở lên, trong đó vốn nhà nước từ 11.000 tỉ đồng trở lên hoặc những công trình, dự án đầu tư ra nước ngoài có tổng vốn từ 20.000 tỉ đồng trở lên, trong đó vốn nhà nước đầu tư ra nước ngoài từ 7.000 tỉ đồng trở lên phải trình Quốc hội xem xét quyết định. Quy phạm pháp luật này được Quốc hội đặt ra là nhằm kiểm soát đối với những dự án, công trình mà Nhà nước phải bỏ ra một nguồn ngân sách rất lớn (trên 11.000 tỉ đối với dự án, công trình trong nước và trên 7.000 tỉ với dự án, công trình đầu tư ra nước ngoài).
Nhưng với câu chữ được ghi trong Nghị quyết thì có thể hiểu rằng Quốc hội chỉ xem xét, quyết định với những công trình đáp ứng được đầy đủ cả 2 tiêu chí: Một là tổng vốn đầu tư của cả công trình là từ 35.000 tỉ đồng trở lên với công trình đầu tư trong nước hoặc từ 20.000 tỉ đồng trở lên với công trình đầu tư ra nước ngoài. Hai là có quy mô vốn nhà nước từ 11.000 tỉ đồng trở lên với công trình trong nước hoặc từ 7.000 tỉ đồng trở lên với công trình đầu tư ra nước ngoài. Điều đó có nghĩa những công trình không hội đủ cả hai tiêu chí như trên sẽ không thuộc quyền kiểm soát của Quốc hội. Thực tế sẽ nảy sinh vấn đề: Những công trình đầu tư trong nước mà tổng vốn đầu tư chưa đến 35.000 tỉ đồng, nhưng tỉ trọng vốn nhà nước có thể lên tới 30.000 tỉ đồng thì có thể được coi là công trình trọng điểm quốc gia hay không và Quốc hội có quyết định hay không? Đây là vấn đề mà qua theo dõi các phiên thảo luận của Quốc hội chưa được đề cập tới.
Theo nhiều chuyên gia thì đây cũng là một lỗ hổng lớn của luật, bởi nếu thực hiện đúng từng câu, chữ trong luật thì Quốc hội không có quyền kiểm soát đối với những dự án, công trình có vốn tổng số vốn chưa tới 35.000 tỉ đồng, nhưng vốn nhà nước có thể vượt 11.000 tỉ đồng. Lỗ hổng này đã làm thay đổi hoàn toàn nội hàm mà điều luật hướng tới và nó có thể phát sinh từ sơ suất trong kỹ thuật soạn thảo văn bản, nằm ngoài ý muốn của Quốc hội. Tuy nhiên, luật đã có hiệu lực thì phải thi hành và nếu lỗ hổng này không được nhanh chóng “lấp” lại bằng một văn bản, quy phạm pháp luật khác, ắt hẳn mục đích đặt ra của nghị quyết sẽ không đạt được và Quốc hội sẽ khó khăn, lúng túng trong việc kiểm soát nguồn vốn rất lớn của Nhà nước trong một công trình quy mô gần lớn.