Trong buổi sáng ngày 14/01/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo An ninh Thủ đô phản ánh: Hôm qua 13-1, TAND TP Hà Nội đã khai mạc phiên tòa, xét xử 23 bị cáo liên quan đến việc thực hiện Đề án 112 của Chính phủ (Đề án tin học hóa quản lý hành chính nhà nước).
Tham gia bào chữa cho các bị cáo trong vụ án này gồm có 20 luật sư thuộc Đoàn luật sư Hà Nội và TP.HCM. Tại phiên toà, trong số 18 người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan được triệu tập đến tòa chỉ có 5 người có mặt. Ngoài ra, 3 nhân chứng được triệu tập thì vắng đến 2 nhân chứng. Bị cáo Vũ Đình Thuần (nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ) bị cáo buộc tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ theo khoản 3, điều 281 - BLHS. Vũ Đình Thuần giữ vai trò chính trong việc ký và thực hiện các hợp đồng giữa Ban Đề án 112 với những đối tác, vì động cơ vụ lợi mà làm trái công vụ gây thiệt hại hơn 4,6 tỷ đồng của Nhà nước.
Cùng ra trước vành móng ngựa với bị cáo Vũ Đình Thuần trong vụ án này còn có 2 cấp dưới của bị cáo Thuần là: Lương Cao Sơn (nguyên Phó giám đốc Trung tâm tin học Văn phòng Chính phủ, Ủy viên thư ký Ban điều hành Đề án 112), Nguyễn Cát Hồ (nguyên Tổ trưởng Tổ đào tạo Ban điều hành Đề án 112) cùng bị truy tố về tội danh lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Trong số 20 bị cáo còn lại, có tới 15 bị cáo nguyên là cán bộ, lãnh đạo làm việc trong các cơ quan nhà nước như: Nguyễn Đức Giao (nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Tư pháp, Bộ Tư pháp), Phạm Thị Tuyết Lan (nguyên Kế toán trưởng Nhà xuất bản Tư pháp), Hoàng Đăng Bảo (nguyên Chuyên viên Vụ Cải cách hành chính Văn phòng Chính phủ), Trần Tấn Ngô (nguyên Tổng Giám đốc Tổng công ty Phát hành sách Việt Nam)…Dự kiến phiên tòa sẽ diễn ra trong vòng 2 tuần.
Báo cũng phản ánh: Năm sắp hết, Tết đang rục rịch đến gần, ai mà chẳng thấp thỏm chờ đợi lương thưởng cuối năm. Dự thảo Luật Viên chức vừa được Bộ Nội vụ đưa ra lấy ý kiến nhân dân. Dự thảo quy định tiền lương, tiền thưởng được trả theo vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp, chức vụ quản lý và gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ. Nói ngắn gọn là làm tốt thì lương thưởng cao.
Tuy nhiên, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội vừa gửi Chính phủ một báo cáo về cung cầu lao động, trong đó khẳng định sự bất cập về chính sách tiền lương khiến cho sự chênh lệch quá lớn về lương giữa các ngành, lĩnh vực. Lẽ thường, tiền lương phản ánh một phần về cung cầu lao động và lương cao ở những ngành có lợi nhuận lớn. Song theo bản báo cáo trên, một nghịch lý khiến dư luận “sửng sốt” là những doanh nghiệp có mức lương cao vọt lại là những “ông lớn” đang hoạt động độc quyền hoặc có lợi thế ngành trong nền kinh tế.
Hãy thử nhìn vào thang lương của ngành có thể thấy rõ sự chênh lệch “một trời một vực”. Lương bình quân của ngành có lợi thế độc quyền cụ thể như sau. Ngành dầu khí 12,18 triệu đồng/tháng; ngành vận tải hàng không 13,16 triệu đồng/tháng, tài chính tín dụng 5,26 triệu đồng/tháng; khai thác than 3,71 triệu đồng/tháng; sản xuất điện 3,35 triệu đồng/tháng. Đó chỉ là tiền lương “cứng” trên bảng lương, chưa kể lương “mềm”.
Trong khi đó, nhiều ngành có thu nhập rất thấp như nuôi trồng thủy sản: 1,1 triệu đồng/tháng, dệt may 1,43 triệu đồng/tháng, da giầy: 1,38 triệu đồng/tháng, hoạt động tái chế 980.000 đồng/tháng. Cái “thang” lương ở nước ta còn phải nối dài mãi xuống dưới mới được tận “đáy” xã hội. Năm 2008, kinh tế cả nước khó khăn, Thủ tướng kêu gọi tiết kiệm, cắt giảm chi tiêu, nhưng dư luận đã xôn xao khi Tập đoàn Điện lực Việt Nam lại xin Chính phủ được trích 1.002 tỷ đồng lợi nhuận vào quỹ khen thưởng phúc lợi. Điều đáng nói là khoản lợi nhuận này của Tập đoàn đang kinh doanh độc quyền có được là nhờ tăng giá điện. Tuy nhiên, trong nhiều năm sản lượng điện không tăng đáng kể và không đáp ứng đủ nhu cầu phát triển kinh tế. Dư luận vừa qua lại “rúng động” về chuyện lương của Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước gần 80 triệu đồng/tháng; lương của Tổng Giám đốc Công ty Hàng không Jestar Pacific tới cả trăm triệu đồng/tháng trong khi doanh nghiệp này thua lỗ triền miên.
Ở nhiều doanh nghiệp đang hoạt động độc quyền và những lợi thế ngành như dầu khí, than, hàng không… mức lương cao của những người làm ngành này chưa hẳn do năng suất lao động cao mà là do lợi thế ngành và độc quyền mang lại. Mới đây, báo chí đưa tin Tổng Giám đốc Công ty TNHH một thành viên xuất nhập khẩu Kiên Giang “hồn nhiên” nhận lương mỗi tháng tới 232 triệu đồng, trong khi cả năm công ty này chỉ nộp ngân sách 4,7 tỷ đồng. Còn lương của công nhân công ty chỉ bằng mười cân cá kèo. Mức lương chịu sự điều chỉnh của cơ chế, chính sách, song nhận mức lương cao phải tương xứng với sự đóng góp của cá nhân. Càng quyền cao, chức trọng càng phải thể hiện trọng trách đóng góp sức lao động, trí lực cho doanh nghiệp và cho đất nước. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã nhiều lần thừa nhận chưa thể giải quyết vấn đề tiền lương do lợi thế ngành và độc quyền mang lại.
Có lẽ ở đây có một lý do “tế nhị” nào đó. Song, để đảm bảo một nguyên tắc bình đẳng “làm việc tốt thì lương thưởng cao” cần phải nghiên cứu tiêu chí cơ bản để duyệt đơn giá tiền lương trong các doanh nghiệp có lợi thế ngành và độc quyền. Biết bao cán bộ, công nhân viên chức và người lao động đang nhận những đồng lương khốn khó. Thật là khó chiết tự hai chữ “lương và tâm”.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Văn phòng Chính phủ vừa có thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải về việc thực hiện Nghị quyết số 16/2008/NQ-CP của Chính phủ về từng bước khắc phục ùn tắc giao thông trên địa bàn TPHCM. Về những nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới, Phó Thủ tướng đề nghị UBND TPHCM đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về giao thông, nhất là Luật Giao thông đường bộ bằng nhiều hình thức. Thực hiện việc cam kết không lấn chiếm hè phố, lòng đường, tăng cường kiểm tra, xử lý các vi phạm...
Về quy hoạch, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đô thị, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu trên cơ sở các quy hoạch đã được cấp thẩm quyền phê duyệt, TP cần xây dựng, đề xuất các cơ chế, chính sách huy động tối đa các nguồn lực, xã hội hóa để đảm bảo hoàn thành sớm các công trình, đưa vào sử dụng nhằm chống ùn tắc giao thông. Đặc biệt, cần lập danh mục các dự án giao thông đô thị cấp bách cần thực hiện để chống ùn tắc giao thông, có đề xuất về nguồn vốn, cơ chế đặc thù để có thể rút ngắn thời gian thực hiện, trình Thủ tướng quyết định. Nghiên cứu xã hội hóa đầu tư hệ thống thu phí tự động tại các chỗ đậu xe. Hiện đại hóa phương tiện xe buýt trong đô thị theo hướng bố trí xe có kích cỡ phù hợp với các tuyến đường lưu thông, lựa chọn động cơ và sử dụng các nhiên liệu thân thiện với môi trường như khí LPG, CNG.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu TP có biện pháp kiểm soát số lượng phương tiện taxi hoạt động, quản lý chặt chẽ việc cấp phép hoạt động, rút giấy phép hoạt động taxi trên địa bàn TP trong thời gian tới để nâng cao chất lượng phục vụ. Đồng thời, nghiên cứu, sớm triển khai các biện pháp kinh tế, hành chính với lộ trình phù hợp nhằm hạn chế nhu cầu sử dụng xe máy lưu thông, thay thế bằng các phương tiện giao thông công cộng phù hợp. Phó Thủ tướng đồng ý về chủ trương tiếp tục thu phí điểm đỗ xe tĩnh, dưới lòng đường khu vực trung tâm TP. Phó Thủ tướng cũng đồng ý về nguyên tắc thu phí xe ô tô lưu thông vào khu vực trung tâm TP để hạn chế ùn tắc giao thông.
Phó Thủ tướng giao các bộ ngành liên quan nghiên cứu đề xuất giải pháp nhằm hạn chế phương tiện cá nhân, tại các đô thị loại đặc biệt như TP Hà Nội và TPHCM. Lập đề án thí điểm công tác quản lý các phương tiện đăng ký mới thông qua giấy chứng nhận quyền mua xe (COE) để hạn chế việc gia tăng phương tiện giao thông cá nhân. Xây dựng quy định về lệ phí liên quan đến phương tiện giao thông cơ giới đường bộ cá nhân tại TP Hà Nội và TPHCM.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tiền phong có bài "Rơi rớt thời bao cấp". Bài báo phản ánh: "Bộ Tư pháp có thành văn phòng luật sư?" - bài viết của Tiến sỹ Nguyễn Quang A trên Tiền Phong ngày 10-1 đang gây chú ý từ đông đảo bạn đọc giới luật học. Các bộ được lập ra là để thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với một lĩnh vực cụ thể, mà không có chức năng hoạt động dịch vụ sinh lợi. Bộ Tư pháp cũng vậy. Cơ quan này có chức năng quản lý các hoạt động bổ trợ tư pháp, và một số việc khác, trong đó có tham gia xây dựng pháp luật. Việc nhân danh Bộ Tư pháp để ký hợp đồng dịch vụ pháp lý, đương nhiên cần được xem lại. Từ bài viết của Tiến sỹ Nguyễn Quang A, có hai vấn đề cần đặt ra. Thứ nhất, người ta có quyền đặt câu hỏi: Trước khi nghĩ đến chuyện tư vấn pháp lý cho doanh nghiệp này công ty nọ, Bộ Tư pháp đã làm tốt chức năng của mình, chẳng hạn, tham gia tốt việc xây dựng pháp luật chưa? Trong cuộc tọa đàm với đại diện luật sư các tỉnh, thành phố tháng 12-2009 vừa qua (có ông Bộ trưởng Tư pháp tham dự), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu con số: Chính phủ hiện đang nợ 43 Nghị định; tính đến đầu năm 2010, dự kiến con số nợ sẽ lên tới ba chữ số. Đến khi nào Chính phủ sẽ trả đủ món nợ đó? Bao giờ chúng ta mới thoát cảnh luật chờ nghị định, nghị định chờ thông tư? Phải chăng Bộ Tư pháp cũng có một phần trách nhiệm trả lời những câu hỏi này?
Vấn đề thứ hai: Khi công chức hoạt động dịch vụ pháp lý, liệu họ có làm tốt không? Trong nhà "nhất mẹ nhì con", "đóng cửa bảo nhau", "dĩ hoà vi quý". Nhưng khi tham gia giải quyết các tranh chấp các phiên toà quốc tế, cán bộ trong các cơ quan công quyền của ta liệu có đủ trình độ, kinh nghiệm để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp Việt Nam, và trong một số trường hợp, bảo vệ lợi ích của Chính phủ Việt Nam? Vấn đề này cũng đã được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu trong cuộc tọa đàm với các luật sư. Thủ tướng nói: Trong một số vụ việc, Chính phủ phải chi ngoại tệ để thuê dịch vụ của các hãng luật nước ngoài, không phải là không xót.
Theo Luật Luật sư, đã là công chức thì không được hành nghề luật sư. Công chức nào đó muốn xé rào, muốn làm thêm làm nếm như thời bao cấp, có lẽ cũng không dễ. Không phải nhà tư vấn chuyên nghiệp, không có gì đảm bảo họ sẽ cung cấp được dịch vụ tốt cho khách hàng. Hơn nữa, điều kiện hành nghề không đầy đủ, trách nhiệm của họ với khách hàng khó được ràng buộc chặt chẽ. Vậy thì hãy để các doanh nghiệp và các tổ chức xã hội nghề nghiệp hoạt động đúng chức năng, nghiệp vụ của họ, đã được pháp luật quy định. Nếu công chức nào đó e ngại các luật sư không thể làm tốt dịch vụ tư vấn cho các doanh nghiệp, kể cả các tập đoàn đi nữa, e rằng đó chỉ là lối lo lối nghĩ rơi rớt của một thời bao cấp.
2. Báo Nhân dân có bài Hai năm thực hiện Luật Công chứng: “Xích” gần hơn với mục tiêu xã hội hóa. Bài báo phản ánh: Trong hai ngày 12 và 13-1, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị sơ kết hai năm thực thi Luật Công chứng (CC) và Nghị định 79/2007/NĐ-CP (về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực (CT) bản sao từ bản chính, CT chữ ký) khu vực phía bắc. Phóng viên NDĐT đã phỏng vấn Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng về kết quả cũng như phương hướng phát triển của một trong những hoạt động tư pháp gắn bó mật thiết với cuộc sống của người dân này.
Phóng viên: Thứ trưởng có đánh giá như thế nào về những kết quả đã đạt được của hoạt động CC,CT sau khi có Luật Công Chứng và Nghị định 79?
Thứ trưởng Đinh Trung Tụng : Thời gian triển khai thực hiện Luật Công chứng và Nghị định 79 chưa nhiều, nhưng kết quả đạt được là rất đáng khích lệ, thể hiện trên nhiều mặt. Bước đầu có thể sơ bộ đánh giá, Luật Công chứng đánh dấu sự đổi mới căn bản về tổ chức và hoạt động CC. Nhờ có Luật, hoạt động CC đã được xã hội hoá, dịch vụ hóa, chuyên nghiệp hóa thể hiện ở tốc độ phát triển của các Văn phòng CC. Hơn hai năm triển khai Luật CC đến nay đã có 123 Văn phòng CC. Con số này có ý nghĩa to lớn nếu so sánh với số lượng Phòng CC của Nhà nước có được trong 16 năm (kể từ 1991 đến nay là 131 Phòng). Việc phát triển các Văn phòng CC đã góp phần phục vụ kịp thời nhu cầu CC ngày càng tăng, trong khi không đòi hỏi sự đầu tư về ngân sách và biên chế của Nhà nước. Kết quả hoạt động CC còn góp phần đáng kể thực hiện chủ trương cải cách thu tục hành chính trong lĩnh vực này.
Hoạt động CT cũng đạt được những kết quả rất lớn về cả số lượng việc và lệ phí. Tuy nhiên, kết quả lớn nhất mà Nghị định 79 đem lại là thể hiện được tinh thần cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ trong lĩnh vực CT. Nghị định 79 đã tách hoạt động CC, phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền CT cho Phòng Tư pháp và UBND cấp xã nên đã giảm tải cho các Phòng CC, góp phần giúp cho các Phòng CC chuyển sang chuyên nghiệp hóa. Ngoài ra, Nghị định 79 cũng qui định trình tự, thủ tục CT thông thoáng, đơn giản, rút ngắn thời gian CT, tạo thuận lợi cho người dân, hạn chế tình trạng bản sao văn bằng, chứng chỉ giả để trục lợi,...
PV: Một trong những mục tiêu của Luật Công chứng là phát triển hoạt động CC theo hướng xã hội hóa, dịch vụ hóa. Vậy tại sao đến nay mới có 36/63 tỉnh, thành phố phê duyệt Đề án quy hoạch tổ chức hành nghề CC?
Thứ trưởng Đinh Trung Tụng: Theo quy định của Nghị định số 02/2008/NĐ-CP ngày 04/01/2008 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật CC, thì UBND cấp tỉnh có trách nhiệm phê duyệt Đề án phát triển tổ chức hành nghề CC tại địa phương để đáp ứng nhu cầu CC của tổ chức, cá nhân. Cho đến nay đã có 36/63 tỉnh, thành phố phê duyệt Đề án và hiện vẫn còn nhiều tỉnh chưa xây dựng và phê duyệt Đề án. Sự chậm chễ này cũng một phần là do đây là vấn đề mới và khó, tùy thuộc vào điều kiện thực tế của từng địa phương và nhiều nơi cũng còn lúng túng. Năm 2010 Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục hướng dẫn để các địa phương rà soát, điều chỉnh, xây dựng quy hoạch. Trên cơ sở quy hoạch của các địa phương và khảo sát, dự báo nhu cầu CC, Bộ Tư pháp sẽ xây dựng và trình Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể tổ chức hành nghề CC ở Việt Nam đến năm 2020, làm cơ sở cho việc phát triển tổng thể các tổ chức hành nghề CC ở Việt Nam.
PV: Thưa Ông, Nghị định 79 bị đánh giá là “thêm việc cho cán bộ tư pháp- hộ tịch” và thực tế, đã bộc lộ những bất cập xuất phát từ chính trình độ của cán bộ tư pháp cơ sở. Bộ Tư pháp sẽ có biện pháp gì để khắc phục và đưa hoạt động CT vào đúng “quỹ đạo” trong thời gian tới?
Thứ trưởng Đinh Trung Tụng: Thực tế hiện nay ở hầu hết các địa phương đều giao công tác CT cho bộ phận hành chính một cửa tiếp nhận, cán bộ tư pháp- hộ tịch kiểm tra và tham mưu giúp cho Chủ tịch hoặc phó Chủ tịch UBND ký CT. Cách làm này là phù hợp, tuy nhiên cũng gây quá tải công việc cho cán bộ làm công tác Tư pháp - hộ tịch. Hiện cán bộ tư pháp – hộ tịch đang phải kiêm nhiệm nhiều đầu việc khác nhau, đòi hỏi nhiều thời gian để thực hiện.
Mặt khác, số lượng một đến hai cán bộ tư pháp/cơ sở cấp xã là quá ít so với số lượng công lượng, cùng với trình độ pháp lý của cán bộ làm công tác tư pháp cấp xã còn yếu, không đồng đều cũng là nguyên nhân dẫn đến sự “quá tải” trong công việc của đội ngũ này. Do đó, cần tăng biên chế cán bộ Tư pháp - Hộ tịch cho các UBND, đặc biệt là cấp xã, tăng cường chuẩn hóa đội ngũ cán bộ làm công tác tư pháp (tối thiểu phải có trình độ từ trung cấp Luật trở lên), tăng cường bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ qua các lớp tập huấn nghiệp vụ cho các cán bộ làm công tác tư pháp tại địa phương hoặc vùng miền. Bộ Tư pháp chủ trương mở mộng loại hình đào tạo nhằm nâng cao chất lượng cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư pháp ở các địa phương. Hiện đã thành lập trường Trung cấp Luật Buôn Ma Thuột (tại TP.Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk) để đào tạo cán bộ có trình độ trung cấp luật đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu chất lượng cho các tỉnh thuộc khu vực Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ. Trong thời gian tới sẽ mở thêm tại một số vùng để đáp ứng được yêu cầu đặt ra.
3. Báo Người lao động có bài Nông dân Long An kêu trời vì công chứng. Bài báo phản ánh: Theo Quyết định số 81/QĐ.UB ngày 23-12-2009 của UBND tỉnh Long An, kể từ ngày 1-1-2010, chuyển giao toàn bộ khâu chứng thực hợp đồng, giao dịch bất động sản từ cơ quan hành chính sang các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện. Quy định này làm cho bà con nông dân khốn khổ trong việc vay vốn sản xuất.
Trước đây, nông dân chỉ cần đem đơn xin vay vốn đến UBND xã sở tại xác nhận là đã xác lập xong quan hệ tín dụng với ngân hàng. Thời gian thực hiện hợp đồng vay vốn không quá một ngày. Còn bây giờ, bà con nông dân phải mang hợp đồng tín dụng đến phòng công chứng chứng thực, mất ít nhất là 3 ngày vì các phòng công chứng đều quá tải. Hơn nữa, phí công chứng cũng quá cao so với lúc chứng thực ở UBND xã. Chẳng hạn, nông dân vay từ 100 triệu đồng trở xuống phải nộp phí 100.000 đồng/hồ sơ, trên 100 triệu đồng thì nộp phí theo tỉ lệ 0,1%. Theo ông Nguyễn Văn Vũ, ngụ xã Phước Lợi (huyện Bến Lức), mỗi vụ lúa một hộ nông dân được ngân hàng xét cho vay cao lắm là 15 triệu đồng, phần lớn là 5-6 triệu đồng/hồ sơ, nhưng phải nộp phí công chứng đến 100.000 đồng là quá cao.
Theo cán bộ tư pháp ở các xã của huyện Bến Lức, việc chứng thực vay vốn là hợp đồng thế chấp chớ không phải hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, do đó không nhất thiết phải qua công chứng. Vì vậy, UBND tỉnh Long An nên điều chỉnh Quyết định 81/QĐ.UB theo hướng để UBND xã, phường, thị trấn chứng thực như trước đây. Như vậy vừa không gây phiền hà, tốn kém cho bà con nông dân vừa giảm tải cho các phòng công chứng.
4. Báo Tuổi trẻ đưa tin: Ngày 13-11, Trường trung cấp Luật Buôn Ma Thuột, trường luật đầu tiên tại Tây nguyên, đã tổ chức lễ khai giảng khóa đầu tiên. Trường có bốn phòng, ba khoa, 15 giáo viên chính và 10 giáo viên thỉnh giảng. Trước mắt, học sinh sẽ học tạm tại Trung tâm Bồi dưỡng chính trị TP Buôn Ma Thuột trước khi xây dựng trụ sở trên một khu đất có diện tích 10ha.