Trong buổi sáng ngày 07/9/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo điện tử Vnexpress phản ánh: Ngày 6/9, mưa lớn diện rộng ở miền Trung đã ngớt. Lũ trên các sông từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi đã xuống dần. Tuy vậy, mưa lũ mấy ngày trước đó đã làm 6 người chết và nhiều địa phương phải hoãn ngày tựu trường. Trong số 6 người thiệt mạng, Đà Nẵng có 2 người, Quảng Trị 1, Quảng nam 1 và TT-Huế 2. Hầu hết các vụ chết trong lũ do chủ quan, trong đó có 3 trẻ em, 2 người già và 1 người tàn tật.
Mưa lũ cũng gây chia cắt, ngập cục bộ nhiều địa phương ở miền Trung, khiến ngày tựu trường 4-5/9 ở nhiều nơi phải hoãn, hoặc tổ chức sơ sài. Đặc biệt, mưa lớn đã gây sạt lở nhiều điểm tại các khu tái định cư thủy điện A Vương là Alua và Kala, xã Dang huyện Tây Giang và Cút Chrun, PachePalanh, xã Mà Cooih, huyện Đông Giang, Quảng Nam.
Chiều và đêm 5/9, chính quyền sở tại đã phải sơ tán tại chỗ cho 14 hộ dân nằm trong vùng nguy cơ sạt lở cao. Mới đầu mùa mưa, song hầu hết hộ gia đình tại các khu tái định cư thủy điện A Vương ở 2 huyện miền núi Tây Giang và Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đang đối mặt với nguy cơ thiếu lương thực.
2. Báo điện tử 24h.com.vn có bài Chính sách bảo hiểm y tế mới đầy rắc rối?. Bài báo phản ánh: Có ít nhất hai trong số hàng loạt điểm mới về bảo hiểm y tế (BHYT) gây ra những thắc mắc không có hướng giải quyết khi các đại biểu nêu ra tại Hội nghị hướng dẫn thực hiện Luật BHYT ngày 5-9. Đó là yêu cầu đối tượng bảo trợ xã hội (trẻ không nơi nương tựa, người già neo đơn...), thương binh dưới 81%, các cụ hưu trí phải cùng chi trả 5% chi phí khám chữa bệnh, người bị tai nạn giao thông phải đóng chi phí khám chữa bệnh trước khi xác định có vi phạm Luật giao thông hay không.
Theo ông Nguyễn Ngọc Hiền - phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), với quy định mới, trên 90% bệnh nhân sẽ phải cùng chi trả chi phí khám chữa bệnh các mức 5-20%. Những bệnh viện chưa áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý sẽ không thể tính được vì không ai nhớ được 15 mã thẻ (đối tượng) và mức cùng chi trả của từng mã. “Hai điều vướng” cũng làm giới chức y tế lúng túng. Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) Tống Thị Song Hương đề xuất: các địa phương phải “vận dụng”, “du di” với hai quy định này.
Đại diện Bảo hiểm xã hội Cao Bằng tham dự hội nghị cho rằng nếu cơ quan tài chính không có hướng dẫn cụ thể những điểm có thể du di, các địa phương sẽ không dám thanh toán cho người bệnh. Theo vị này, nhóm đối tượng bảo trợ xã hội rất khó có khả năng cùng chi trả. Chưa kể bệnh viện sẽ bị người bệnh là thương binh, các cụ hưu trí phản ứng (vì trước đây BHYT thanh toán 100% phí khám chữa bệnh). Với người bị tai nạn giao thông, nếu yêu cầu nộp phí trước khi xác minh có phạm luật hay không sẽ ảnh hưởng đến tiến độ cứu chữa vì có khi người bệnh không có tiền.
Theo bà Song Hương, các địa phương sẽ phải du di bằng cách đề nghị UBND tỉnh hỗ trợ chi phí cho nhóm bệnh nhân bảo trợ xã hội vì chắc chắn khó thu 5% cùng chi trả. Với người bị tai nạn giao thông, bà Hương đánh giá: “Ngay từ đầu đã xác định khó thực hiện, quan điểm của ngành y tế là phải cấp cứu trước rồi mới quan tâm đến có thẻ BHYT hay không, có phạm luật hay không. Trường hợp chưa rõ, BHYT cứ chi trả”.
Gọi những việc chuẩn bị thực hiện BHYT mới là phương án 1.10 (thực hiện ngày 1-10), bà Song Hương cho biết Bộ Y tế sẽ tổ chức 20 đoàn kiểm tra việc thực hiện BHYT tại các bệnh viện. Xem bệnh viện chuẩn bị đến đâu, vướng mắc thế nào, nếu không ngày 1-10 sẽ hỗn loạn và người bệnh phàn nàn. Sẽ có những phiền toái mới, bởi thấy trước rằng người bệnh sẽ phải xếp hàng thêm ít nhất hai lần để trả phần cùng chi trả và lấy lại thẻ BHYT: một lần trước khi làm các xét nghiệm và một lần trước khi ra viện.
Bên lề hội nghị hôm qua, hầu hết những người có trách nhiệm được hỏi đều không thể giải thích những lý do chấp nhận được cho quyết định thực hiện cùng chi trả với trên 90% người bệnh. Ai cũng cho rằng cùng chi trả để người bệnh kiểm soát chi phí điều trị, nhưng thực tế họ lại đóng vai trò thứ yếu trong quyết định sử dụng dịch vụ gì, thuốc nào, giá cả ra sao, vì thế vai trò kiểm soát của họ không hiệu quả.
Theo ông Nguyễn Minh Thảo - trưởng ban thực hiện chính sách BHYT (Bảo hiểm xã hội VN), cách để kiểm soát chi phí tốt nhất là tạo ra quy trình điều trị chuẩn cho nhóm bệnh. Chẳng hạn nhóm nào chỉ cần chụp X-quang, nhóm nào cần cộng hưởng từ hay CT scanner, các thuốc điều trị tương ứng nhưng quy trình này VN chưa có. Vì thế, rất khó xác định bác sĩ, bệnh nhân lạm dụng. Và khi chưa kiểm soát được điều này, những quy định trên hạn chế bệnh nhân trước bằng “trần thanh toán” và theo đó là hàng loạt quy định nhằm hạn chế quyền lợi của người bệnh.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Dân trí có bài Bộ Tư pháp tiếp tục “bắt lỗi” văn bản của Bộ Tài chính. Bài báo phản ánh: Sau khi “tuýt còi” các văn bản của Bộ Giao thông vận tải, UBND TP Hồ Chí Minh, Cục kiểm tra văn bản qui phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) tiếp tục chỉ ra bất cập trong văn bản điều chỉnh thuế xuất, nhập khẩu của Bộ Tài chính.
Ngày 4/9, TS Lê Hồng Sơn - Cục trưởng Cục Kiểm tra Văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) - đã có công văn gửi Bộ Tài Chính yêu cầu Bộ này khẩn trương kiểm tra, xử lý các nội dung không phù hợp với quy định pháp luật của quyết định số 123/2008/QĐ-BTC (ngày 26/12/2008) về việc điều chỉnh mức thuế suất thuế xuất khẩu, mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đối với một số mặt hàng.
Theo ông Lê Hồng Sơn, quyết định số 123 được đăng công báo ngày 18/1/2009 và theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2002, quyết định 123 phải có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày đăng công báo. Điều này có nghĩa, mức thuế suất thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu điều chỉnh tại quyết định số 123 cần được áp dụng đối với đối tượng đăng ký tờ khai hải quan với cơ quan hải quan kể từ ngày 2/2/2009 trở về sau mới chuẩn xác. Thế nhưng, điều 3 của quyết định số 123 lại quy định “quyết định 123 áp dụng cho các tờ khai hải quan hàng hóa xuất khẩu đăng ký với cơ quan hải quan kể từ ngày 1/1/2009”.
Như vậy, văn bản của Bộ Tài chính không phù hợp với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về hiệu lực của văn bản. Từ quy định hiệu lực của quyết định 123 như vậy đã khiến một số mặt hàng, trong đó có thép Bo, bị điều chỉnh theo hướng tăng thuế và sẽ bị truy thu thuế.
Trước đó, Bộ Tư pháp đã có các buổi làm việc với các Bộ, ngành liên quan như Bộ Tài chính, Bộ giao thông Vận tải, Bộ Công thương, Bộ Công an để thảo luận về nội dung nêu trên. Tuy nhiên, Bộ Tài chính vẫn khẳng định nội dung quy định về hiệu lực văn bản tại quyết định số 123 là phù hợp với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trong phạm vi thẩm quyền được giao, đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong việc điều hành chính sách thuế suất nhập khẩu, bảo hộ sản xuất trong nước và kiềm chế nhập siêu.
Như vậy, trong khoảng thời gian ngắn gần đây, Cục Kiểm tra văn bản qui phạm pháp luật của Bộ Tư pháp đã liên tục “tuýt còi” các văn bản của 2 Bộ và 1 thành phố. Đầu tiên, cơ quan này bác lại đề xuất của Bộ Giao thông vận tải về việc áp dụng mức phạt cao gấp đôi đối với các hành vi vi phạm giao thông tại Hà Nội và TPHCM. Cách thời điểm văn bản của Bộ Tài chính bị “thổi còi” 5 ngày (31/8), một văn bản qui định về kinh doanh nông sản, thực phẩm của UBND TP Hồ Chí Minh cũng đã bị “bắt lỗi”.
2. Báo Giađình.net có bài “Luật” của người làm luật. Bài báo phản ánh: Bài báo phản ánh: Sẽ rất nhiều người giật mình khi biết rằng, sau 5 năm thực hiện quyết định của Chính phủ về việc kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật (2003-2008), Bộ Tư pháp cho biết đã phát hiện hơn… 6.000 văn bản trái luật được ban hành.
Trong số này, các bộ, ngành, địa phương là những nơi có số lượng văn bản vi hiến, vi pháp nhiều nhất. Cụ thể như với Bộ NN&PTNT, trong 800 văn bản được kiểm tra có khoảng 200 văn bản trái luật; Bộ GTVT được kiểm tra 60 văn bản thì có 12 văn bản trái luật. Thậm chí, có những địa phương, gần 50% văn bản được kiểm tra đã ban hành sai luật...
Những tưởng đó chỉ là chuyện của những năm trước đây khi trình độ của những cán bộ chức năng chưa được nâng cao. Nào ngờ, gần đây vẫn liên tục xẩy ra chuyện “ngồi xổm lên luật”. Bằng chứng là Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật - Bộ Tư pháp vừa có văn bản gửi UBND TP Hồ Chí Minh phản bác Quyết định số 64, ngày 31/7 của địa phương này quy định về việc kinh doanh nông sản thực phẩm trên địa bàn.
Trước đó chưa đầy nửa tháng, Bộ Tư pháp cũng có văn bản phản bác lại đề nghị tăng gấp đôi mức xử phạt với các hành vi vi phạm ATGT trên địa bàn Hà Nội, TP Hồ Chí Minh do Bộ GTVT đưa ra. Lần lại thời gian trước đó người ta thấy có rất nhiều những văn bản của các cơ quan chức năng khi đưa ra đã vấp phải sự phản ứng của dư luận hoặc của chính các cơ quan quản lý, cuối cùng phải thu hồi, xử lý.
Sẽ không ngoa khi nói rằng, đã có quá nhiều những văn bản của các cơ quan chức năng thực hiện thẩm quyền của mình theo kiểu “hành dân”. Đã từng có những quy định hạn chế quyền công dân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật kiểu như “phải có bằng lái mới được đăng ký xe”, “phải có hộ khẩu mới được mua nhà” nhưng… “phải có nhà mới được nhập hộ khẩu”…
Cũng đã từng có vô số kiến nghị, đề xuất ngớ ngẩn kiểu như “xe số chẵn đi ngày chẵn, xe số lẻ đi ngày lẻ”… Vấn đề ở chỗ, dư luận từng nghe rất nhiều những quy định, đề xuất bị phản đối hoặc bị “chết yểu” khi đưa ra thực hiện nhưng chưa thấy ở đâu nói đến chuyện xử lý trách nhiệm của cá nhân người soạn thảo, người ký ban hành văn bản trái luật. Có nghĩa là, người “đẻ” ra các văn bản sai luật vẫn bình yên vô sự.
Không thể xử lý trách nhiệm một tổ chức, cơ quan nhưng với những cá nhân cụ thể thì có thể. Mọi công dân đều bình đẳng trước Hiến pháp và pháp luật, mọi hành vi vi phạm đều bị xử lý. Vậy thì, không lẽ lại có luật riêng cho những người “làm luật” - những chuyên gia “ưu tú” làm nên những văn bản sai trái đó?
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Dự án Luật Tiếp cận thông tin: Quy định hàng hai, dễ đùn qua đẩy lại. Bài báo phản ánh: “Dự luật giao văn phòng HĐND quận, huyện cung cấp thông tin của cơ quan chuyên môn thuộc UBND là không đúng vì nhiều khi văn phòng không nắm chắc được thông tin cần cung cấp. Vì vậy, đối với cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND quận, huyện thì nên quy định được trực tiếp cung cấp thông tin mà không cần phải thông qua văn phòng HĐND”. Đó là ý kiến của bà Ung Thị Xuân Hương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, tại hội thảo góp ý dự án Luật Tiếp cận thông tin ngày 4-9, do Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức.
Điều 8 dự luật quy định “trong trường hợp luật khác có quy định rộng hơn về phạm vi thông tin được tiếp cận, thuận lợi hơn về trình tự, thủ tục tiếp cận thông tin cho công dân, tổ chức thì áp dụng quy định của luật đó”. Theo bà Hương, quy định như vậy là cảm tính bởi thế nào là “thuận lợi hơn” thì không rõ. “Mà quy định như vậy sẽ gây khó khăn cho việc áp dụng, tạo ra tâm lý đẩy qua đẩy lại nếu cơ quan nhà nước muốn né cung cấp thông tin” - bà Hương lo ngại. Cũng theo bà Hương, dự luật có nói đến hai loại thông tin “đơn giản” và “phức tạp” nhưng thế nào là đơn giản, phức tạp lại không được nói rõ. Bà Hương cho rằng việc quy định không cụ thể này sẽ dẫn tới việc những thông tin đơn giản nhưng vẫn bị cơ quan nhà nước cho là phức tạp để vin vào đó kéo dài thời gian cung cấp.
Điều 13 dự luật quy định việc công khai rộng rãi thông tin vì lợi ích cộng đồng (chẳng hạn vụ nước tương có chất 3MCPD, sữa thiếu đạm...) là cần thiết nhưng lại không quy định thủ tục công khai như thế nào, ai là người được công khai thông tin và trong thời gian bao lâu phải công khai thì không thấy đề cập tới. “Luật không quy định rõ thì rất khó thực hiện. Nếu thông tin đó để một năm sau mới công khai ra cộng đồng thì còn tác dụng gì nữa!” - bà Hương đặt vấn đề.
Ông Đỗ Minh Khôi, giảng viên Trường đại học Luật TP.HCM, góp ý: “Luật phải quy định việc chống lại sự nhiễu loạn thông tin và nếu làm nhiễu loạn thông tin thì phải bị xử lý như thế nào. Để chống lại sự nhiễu loạn thì phải có chế tài, xử lý trách nhiệm vì thông tin khi cung cấp ra thì có thể sẽ gặp sự nhiễu loạn chủ ý hay vô ý”. “Dự luật cần làm rõ thế nào là “ảnh hưởng xấu”, “gây nguy hiểm”, “ảnh hưởng tiêu cực”, “công việc nội bộ” tại khoản 2 Điều 24 (quy định các trường hợp cơ quan được yêu cầu có thể từ chối cung cấp thông tin). Nếu quy định không rõ thì khó có thể áp dụng được. Khi từ chối cung cấp thông tin cũng phải giải thích vì sao lại không cung cấp...” - ông Khôi góp ý thêm.
Bà Hương góp ý thêm cần phải cập nhật quy định tại các luật khác để kịp thời xử lý vi phạm về trách nhiệm cung cấp thông tin như Luật Cán bộ, công chức, pháp luật về hành chính, hình sự...
Báo cũng có bài Đính chính án sau hai năm. Bài báo phản ánh: Tháng 4-2004, tại phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ tranh chấp thừa kế giữa các anh chị em ông Nguyễn Văn Đổi (xã Phú Thạnh, huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai).
TAND tỉnh Đồng Nai cho phép bà H. sử dụng 189 m2 đất với tứ cận cụ thể; ông Đổi sử dụng hơn 3.000 m2 do các anh chị em khác nhường lại. Đến tháng 1-2005, Thi hành án huyện Nhơn Trạch đã lập biên bản giải quyết thi hành án. Bà H. đã tự nguyện nhận 189 m2 đất theo như án tuyên. Việc thi hành án coi như xong thì bất ngờ vào tháng 5-2006, TAND tỉnh Đồng Nai lại ra quyết định đính chính bản án trên với nội dung bà H. được sử dụng đến 289 m2 (tăng 100 m2 so với ghi nhận trong bản án). Chưa hết, đến tháng 7-2007, TAND tỉnh Đồng Nai lại ra thêm thông báo sửa chữa, bổ sung bản án. Cụ thể, bà H. được sử dụng 289 m2 đất với các cạnh đông, nam vẫn được giữ nguyên. Riêng đoạn tây có sự thay đổi, dẫn đến miếng đất có thêm hai cạnh mới.
Trao đổi với phóng viên, bà Nguyễn Thị Gần, thẩm phán TAND tỉnh Đồng Nai - chủ tọa phiên tòa phúc thẩm trên, giải thích: “Trong lúc nghị án, tôi có hơi vội vã nên đã tuyên sai diện tích đất mà bà H. được hưởng thừa kế. Sau khi nhận được yêu cầu giải thích bản án của Thi hành án huyện và nhận thấy diện tích đã tuyên không chính xác nên tôi đã ra quyết định sửa chữa bản án để bà H. được hưởng 289 m2. Ngoài ra, tuy miếng đất mà bà H. được thừa kế phải có sáu cạnh (hình L) nhưng tôi chỉ tuyên có bốn cạnh”.
Theo khoản 1 Điều 240 Bộ luật Tố tụng dân sự, sau khi tuyên án xong thì không được sửa chữa, bổ sung bản án, trừ trường hợp phát hiện lỗi rõ ràng về chính tả, về số liệu do nhầm lẫn hoặc tính toán sai. Với việc TAND tỉnh Đồng Nai để xảy ra hai lỗi “to đùng” nêu trên và đến hai năm sau mới khắc phục, chẳng trách ông Đổi cứ ấm ức khi phải giao thêm cho bà H. 100 m2 đất nằm ngoài dự kiến của cả hai bên.
4. Trang web vtc.vn có bài Cảnh cáo Trưởng phòng Thi hành án dân sự tỉnh Hà Tĩnh. Bài báo phản ánh: Trưởng phòng Thi hành án dân sự tỉnh Hà Tĩnh đã tẩy xoá sửa chữa hồ sơ để được xét tuyển vào học Đại học tại chức thay vì phải… thi tuyển.
Sau một thời gian thẩm tra theo đúng quy trình, Đảng ủy cơ quan dân chính Đảng cấp tỉnh tỉnh Hà Tĩnh đã có đủ cơ sở để kết luận: ông Nguyễn Phi Khương (SN 1953), Trưởng phòng Thi hành án dân sự tỉnh Hà Tĩnh đã thiếu tinh thần trách nhiệm, thiếu trung thực trong kê khai hồ sơ, lý lịch Đảng viên, lý lịch cán bộ công chức.
Cụ thể ông Nguyễn Phi Khương đã tẩy xoá, sửa chữa hồ sơ để được xét tuyển vào lớp tại chức ĐH Pháp lý - Khoá I tại Hà Tĩnh do trường ĐH Pháp lý (nay là ĐH Luật) phối hợp với Sở Tư pháp Hà Tĩnh tổ chức. Nhờ vậy mà ông được miễn thi theo quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ngoài ra, quá trình thanh tra cũng cho thấy ông Khương có những dấu hiệu gian lận về tuổi, về trình độ văn hoá trong một số giấy tờ. Đảng bộ cơ quan dân chính Đảng tỉnh Hà Tĩnh đã ra quyết định số 314 QĐ/ĐUK kỷ luật cảnh cáo Đảng đối với ông Nguyễn Phi Khương.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 07/9/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.