Trong buổi sáng ngày 22/7/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Chiều 21-7, LĐLĐ TPHCM đã tổ chức Hội thảo góp ý dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi).
Theo ý kiến của các đại biểu, dự thảo Bộ luật Lao động sửa đổi có một số quy định sẽ gây bất lợi cho người lao động (NLĐ). Chẳng hạn như việc xuất hiện hình thức “hợp đồng lao động có thời hạn 12 tháng trở lên” sẽ tạo điều kiện cho chủ sử dụng lao động ký hợp đồng thời hạn 5-7 năm hay nhiều hơn mà không ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn. Tương tự, hình thức “hợp đồng lao động không trọn ngày, không trọn tuần”, được “giao kết bằng lời nói” sẽ tạo điều kiện cho chủ sử dụng lao động lợi dụng để né tránh việc ký hợp đồng và đóng bảo hiểm cho NLĐ. Dự thảo Bộ luật Lao động sửa đổi cũng quy định thời giờ làm thêm không quá 300 giờ/năm - tăng 100 giờ so với quy định hiện hành.
Ngoài ra, trong trường hợp đặc biệt, chủ sử dụng lao động có thể thỏa thuận với NLĐ để làm thêm giờ. Các đại biểu cho rằng việc “nới tay” của dự luật mới sẽ khiến doanh nghiệp tăng cường tăng ca, giãn ca, bóc lột sức lao động của công nhân (CN). Việc dự luật quy định chung chung: Cho phép người sử dụng lao động có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động “vì lý do kinh tế” có thể khiến DN lợi dụng để sa thải CN hàng loạt…
Ngoài ra, các đại biểu cũng bày tỏ sự băn khoăn khi dự thảo luật lao động cho phép NLĐ ở những DN chưa có tổ chức công đoàn có quyền bầu chọn người đại diện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ trong DN. Điều này trái với Điều 10 của Hiến pháp - quy định rõ Công đoàn là tổ chức duy nhất hợp pháp đại diện cho tập thể NLĐ.
Một điểm được xem là vấn đề mới, có tính chất tiến bộ của dự thảo bộ luật là cho phép lao động nữ nghỉ thai sản từ 5-7 tháng cũng khiến nhiều đại biểu lo ngại vì thực tế, hiện lao động nữ chỉ nghỉ thai sản có 4 tháng mà chủ DN còn tìm mọi cách để chấm dứt hợp đồng, cho thôi việc, không bố trí công việc phù hợp. Nếu áp dụng thời gian nghỉ thai sản lâu hơn, khả năng bị mất việc của lao động nữ cũng sẽ tăng cao, đặc biệt với đối tượng là lao động phổ thông.
Báo cũng phản ánh: Vào lúc 13 giờ chiều qua 21-7, cơn mưa như trút nước với lưu lượng rất lớn kéo dài và bao phủ trên diện rộng khiến nhiều tuyến đường ở nội ngoại thành TPHCM bị ngập nặng. Hàng loạt khu dân cư ở nhiều quận, huyện ngập hàng giờ đồng hồ, ảnh hưởng lớn đến sản xuất, kinh doanh.
Ngày 21-7, ThS Lê Thị Xuân Lan, Phó phòng Dự báo - Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam bộ, cho biết: Một trục rãnh thấp đi qua miền Trung nên khu vực Nam bộ chịu ảnh hưởng của rìa phía Nam trục rãnh này gây mưa lớn trên diện rộng. Kết hợp cùng gió Tây Nam cường độ mạnh nên các tỉnh thành như TPHCM, Tây Ninh, Bà Rịa – Vũng Tàu, Long An, Tiền Giang…
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Từ khi hợp nhất đến nay, qua rà soát, TP Hà Nội đã loại bỏ được trên 80 thủ tục hành chính (TTHC); cấp huyện giảm 14 thủ tục; 9 thủ tục khác gồm 6 thuộc lĩnh vực tài nguyên môi trường, 1 thuộc kinh tế, 1 thuộc xây dựng và 1 thuộc lao động - thương binh và xã hội cũng đang được xem xét loại bỏ. Cấp xã có 16 thủ tục phải hủy bỏ do hầu hết thuộc thẩm quyền cấp trên, cấp xã chỉ chịu trách nhiệm xác nhận hồ sơ. 53 thủ tục còn lại được loại bỏ thuộc trách nhiệm, thẩm quyền của các sở, ban, ngành TP.
Tổng số TTHC đang áp dụng trên địa bàn TP là 682 thủ tục, tăng thêm 342 TTHC so với bộ danh mục của TP Hà Nội (cũ). Tuy nhiên, một phần lớn số lượng tăng lên là do trước đây một số thủ tục gộp lại thành nhóm thủ tục, nay phải tách ra để bảo đảm tính rõ ràng, minh bạch và dễ thực hiện. Những cơ quan có số thủ tục tăng lên nhiều nhất do chủ trương này là Sở KH-ĐT, từ 24 thủ tục lên 71, Cục Thuế từ 10 lên 109 thủ tục. UBND TP đang giao Sở Tư pháp thẩm định bộ TTHC này để xem xét ban hành.
3. Báo Người lao động phản ánh: Chiều qua, 21-7, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì cuộc họp công bố kết quả phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo Đại hội Đại biểu toàn quốc các dân tộc thiểu số VN. Đại hội cấp huyện, tỉnh sẽ tổ chức trong quý III và IV/2009. Đại hội toàn quốc sẽ diễn ra vào trung tuần tháng 5-2010.
Đây là lần đầu tiên, Ban Bí thư, Thủ tướng cho phép tổ chức Đại hội Đại biểu các dân tộc thiểu số với quy mô toàn quốc. 1.700 đại biểu và khách mời (gồm tối đa 250 đại biểu cấp huyện, 300 cấp tỉnh) đại diện cho 53 dân tộc thiểu số trong cộng đồng các dân tộc VN sẽ dự đại hội. Cũng theo quyết định của Thủ tướng, từ năm 2010, Đại hội Đại biểu các dân tộc thiểu số VN sẽ tổ chức định kỳ 10 năm/lần.
4. Báo Quân đội nhân dân phản ánh: Ngày 21-7, Hội nghị Vai trò của Quốc hội đối với tam giác phát triển khu vực biên giới Cam-pu-chia – Lào - Việt Nam diễn ra tại tỉnh Kon Tum đã bế mạc.
Thông cáo chung của Hội nghị đã được ký kết, trong đó đề ra phương hướng và biện pháp tăng cường quan hệ hợp tác giữa ba Quốc hội trong thời gian tới: Thúc đẩy việc thực hiện các thỏa thuận hợp tác giữa ba Chính phủ về Tam giác phát triển; các hiệp định và thỏa thuận song phương về triển khai công tác phân giới cắm mốc biên giới giữa ba nước Cam-pu-chia, Lào và Việt Nam; Phối hợp, thông qua kênh Quốc hội, kêu gọi đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), vận động vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) vào việc hình thành cơ sở hạ tầng cần thiết phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực; Kiến nghị Quốc hội ba nước thành lập Ủy ban phối hợp của ba Quốc hội Cam-pu-chia, Lào và Việt Nam để theo dõi, thúc đẩy tình hình phát triển khu vực Tam giác…
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Bộ Tài chính ban hành Thông tư 146/2009/TT-BTC ngày 20-7 hướng dẫn chế độ thu, nộp và quản lý sử dụng lệ phí giải quyết các việc liên quan đến quốc tịch.
Các mức lệ phí gồm: Xin nhập quốc tịch Việt Nam: ba triệu đồng; xin trở lại quốc tịch: 2,5 triệu đồng; xin thôi quốc tịch Việt Nam: 2,5 triệu đồng. Mức phí trên sẽ được áp dụng từ ngày 3-9, thay mức lệ phí hiện hành là hai triệu đồng cho mỗi khoản thu.
Thông tư nêu rõ đối tượng được miễn lệ phí nhập quốc tịch là người có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đó là người tham gia, người hoạt động cách mạng trước Tổng khởi nghĩa 19-8-1945; người hoạt động cách mạng xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam và các trường hợp khác mà việc nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam có lợi cho nhà nước. Người Campuchia lánh nạn diệt chủng từ năm 1978 đến 1983 mà không có giấy tờ chứng minh quốc tịch gốc và đã từng được đăng ký tại các trại tỵ nạn ở Việt Nam cũng được miễn lệ phí khi xin nhập quốc tịch Việt Nam.
2. Báo Tuổi trẻ có bài “Phải làm quen luật chơi thế giới”. Bài báo phản ánh: Ngày càng nhiều cáo buộc VN bán phá giá, sau cá tra, ba sa, tôm... đến cáo buộc trợ cấp túi nilông. Nhiều chuyên gia cho rằng VN hoàn toàn có thể tránh những vụ việc này nếu biết cách. Trao đổi với Tuổi Trẻ, tiến sĩ Hoàng Phước Hiệp - vụ trưởng Vụ Pháp luật quốc tế, Bộ Tư pháp - cho biết: - Trong thương mại thế giới, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) không hề cấm bán phá giá. Nhìn “tứ trụ” trong thương mại thế giới là Mỹ, EU, Nhật Bản, Canada, các doanh nghiệp của họ thường xuyên bán phá giá với mục tiêu rõ ràng và có kế hoạch để vẫn có lợi. Các doanh nghiệp VN dường như ít người hiểu điều này. Chúng ta vẫn chủ yếu phê phán các quyết định áp thuế chống bán phá giá mà không biết rằng ngay cả khi có bán phá giá, chúng ta hoàn toàn có thể tự chủ động để họ không thể điều tra, áp thuế chống bán phá giá với mình.
* Vậy theo ông, cần làm gì để chống hoặc hạn chế được thuế chống bán phá giá nhắm vào hàng VN?
- Một mặt hàng của VN bán tại EU sẽ bị cho là bán phá giá khi giá bán sản phẩm đó tại EU thấp hơn giá thành tại VN. Nguyên tắc đầu tiên để bị điều tra, hàng hóa xuất khẩu được cho là bán phá giá phải chiếm từ 7% trở lên thị phần nước nhập khẩu. Vì vậy, nếu đa dạng hóa thị trường sẽ khó rơi vào diện bị điều tra. Thứ hai, ví dụ giá bán sản phẩm cá tra ở thị trường Mỹ thấp hơn giá thành ở VN từ 2% so với tổng giá trị sản phẩm thì dù VN có bán phá giá, mức đó được coi là không đáng kể và không bị điều tra. Ngay cả khi cần bán phá giá, kinh nghiệm của các doanh nghiệp nước ngoài cho thấy chỉ nên bán thấp hơn giá thành dưới 25% để khi có bị áp thuế chống bán phá giá với mức 25%, sản phẩm không bị mất hẳn lợi thế cạnh tranh.
* Hiện nhiều doanh nghiệp khi bị điều tra rồi cũng không biết trả lời thế nào cho có lợi?
- Đúng vậy. Như trường hợp cá tra, ba sa ta bị điều tra, khi họ cử người sang điều tra, nhiều doanh nghiệp đã không trả lời được bản câu hỏi một cách có lợi nhất cho mình. Dù cá tra, ba sa ở ta là cá nuôi, nhưng khi họ hỏi nuôi thì lưu lượng nước chảy qua lồng là bao nhiêu, ta không biết. Nhiệt độ trung bình trong lồng bao nhiêu, nồng độ các tạp chất trong nước bao nhiêu, ta đều không biết. Thế là cá VN bị kết luận là cá tự nhiên. Rồi có điều tra viên của họ hỏi người dân tại sao có thể bán giá rẻ thế, có người trả lời thêm vào một câu “do các cháu trong nhà tự làm”. Thế là họ yêu cầu xem xét không những áp thuế mà còn cấm luôn không cho nhập vào Mỹ, vì sản phẩm này tận dụng lao động trẻ em, theo luật Mỹ bị cấm.
* Thưa ông, gần đây có một số nghị sĩ Mỹ phản đối áp thuế chống phá giá với cá tra, ba sa VN vì lo VN sẽ có biện pháp với thịt bò Mỹ. Giờ chúng ta nhận ra VN cũng có thể “có đi có lại”?
- WTO có năm nguyên tắc, nổi bật là không phân biệt đối xử, càng ngày càng tự do hơn, luật lệ có thể dự báo trước... nhưng không có nguyên tắc có đi có lại. Có đi có lại chỉ có trong đàm phán, còn khi đã ký rồi phải tuân thủ. Họ điều tra chống bán phá giá cá của mình, mình tìm cách áp thuế với thịt bò của họ là đã hiểu nhầm sang biện pháp trả đũa. Trong WTO ai làm sai quy định mới có thể bị phạt. Nếu VN thấy phạt không đúng, hiệp hội ngành hàng có thể đệ đơn lên Chính phủ để đưa ra WTO xử lại, nhưng ta phải có đủ tài liệu và chứng cứ nói họ sai. VN có thể điều tra bán phá giá bất cứ mặt hàng nào vào VN nhưng phải đủ chứng cứ chứng minh họ bán phá giá.
* Nghĩa là hiện tại chúng ta phải học làm sao sống chung với chuyện bị kiện bán phá giá?
- Trung Quốc có năm bị kiện bán phá giá trên 30-40 vụ, Mỹ cũng bán phá giá và kiện bán phá giá là một biện pháp thị trường sẽ được sử dụng thường xuyên. Doanh nghiệp VN không còn cách nào khác là phải làm quen với luật chơi thế giới. Chúng ta xuất cá tra, ba sa sang Mỹ không chỉ cần có mối quen Việt kiều bên đó mà cần có hiệp hội để tìm hiểu, nắm thông tin và bảo vệ quyền lợi cho mình.
Ban đầu bị điều tra bán phá giá cá tra ta rất lo, nhưng sau đó nhiều doanh nghiệp nói phải cảm ơn Mỹ vì nhờ đó nhiều nơi biết đến cá tra VN. Sau đó ta xuất khẩu được sang nhiều thị trường khác. Vậy thay vì lo sợ thì hãy chủ động tiếp cận, sử dụng các công cụ trong thương mại quốc tế để tận dụng lợi ích, hoặc ít nhất là giảm được những thiệt hại không đáng có.
3. Báo Người lao động có bài Kỷ luật phó giám đốc Sở Tư pháp và 2 lãnh đạo doanh nghiệp. Bài báo phản ánh: UBND TP Hà Nội vừa có quyết định kỷ luật khiển trách đối với phó giám đốc Sở Tư pháp Phạm Xuân Phương vì đã trích sao 30 giấy chứng tử không đúng với sổ gốc để thực hiện trợ cấp một lần đối với thân nhân người có công với cách mạng chết trước ngày 1-1-1995, trong đó có 6 trường hợp không thuộc diện người có công. Ngoài ra, ông Phương đã tự ý cải chính một số nội dung tại sổ gốc đối với 21 trường hợp mà không báo cáo cấp có thẩm quyền, vi phạm nguyên tắc quản lý hành chính Nhà nước, vi phạm quy định về đăng ký hộ tịch.
UBND TP cũng đã kỷ luật hình thức khiển trách đối với ông Phạm Đức Tiến (chủ tịch kiêm tổng giám đốc Công ty TNHH Nhà nước một thành viên Chiếu sáng và Thiết bị đô thị) và ông Đoàn Mạnh Hùng (phó tổng giám đốc) do liên quan đến việc ký hợp đồng khống để hỗ trợ Công ty Cổ phần Tập đoàn quốc tế Kim Đỉnh (đối tác thực hiện dự án) với số tiền 60.000 USD (hơn 1 tỉ đồng), vi phạm nguyên tắc quản lý kinh tế.
4. Báo Thanh niên có bài “Phạt tù nguyên 2 chấp hành viên thi hành án”. Bài báo phản ánh: Chiều qua 21.7, TAND tỉnh Đồng Nai đã tuyên phạt 2 bị cáo nguyên chấp hành viên Thi hành án H.Thống Nhất (nay là Trảng Bom) là Đỗ Ngọc Chất 2 năm 6 tháng tù và Phùng Thế San 1 năm tù về tội "thiếu trách nhiệm...
Theo cáo trạng, vào năm 1994 và năm 1996 Đỗ Ngọc Chất (Đội trưởng Thi hành án H.Thống Nhất) cùng Phùng Thế San tổ chức thi hành 14 quyết định hòa giải thành của TAND H.Thống Nhất. Trong quá trình thi hành, San đã làm trái thủ tục như kê biên, định giá… mà không thông báo cho người phải thi hành án biết. Khi phát mãi căn nhà của vợ chồng ông M. bà H., San không tổ chức đấu giá mà giao cho người khác để cấn trừ nợ. Khi phát mãi căn nhà bà D., San không cho ông Vũ Đức Liêm (chồng bà D.) tham gia; ông Liêm cùng em trai và con gái phản đối thì bị khởi tố, bắt giam về tội chống người thi hành công vụ.
5. Báo Đất Việt phản ánh: Quy định ngoài bằng cấp, sơ yếu lý lịch, CMND, hộ khẩu, phiếu khám sức khỏe… lao động phải có giấy khai sinh mới được tuyển dụng khiến không ít người xin việc tại Tiền Giang bị từ chối tuyển dụng.
Ông Võ Văn Năm, Trưởng ban quản lý Khu công nghiệp tỉnh Tiền Giang, cho biết gần đây, nhiều doanh nghiệp khó tuyển dụng lao động vì “vướng” quy định mới về giấy khai sinh. Theo quy định mới của Bảo hiểm xã hội Việt Nam từ 1/7/2009, ngoài bằng cấp, sơ yếu lý lịch, CMND, hộ khẩu, phiếu khám sức khỏe… lao động phải có thêm giấy khai sinh mới được tuyển.
Đơn cử, trong đợt tuyển việc mới đây, Công ty RoyaFood (Khu công nghiệp Mỹ Tho) phải loại đến 30% ứng viên vì giấy khai sinh. Theo ông Năm, nếu tiếp tục vướng quy định này, từ nay đến cuối năm tỉnh Tiền Giang sẽ khó tuyển dụng khoảng 1.500 lao động theo kế hoạch.
6. Báo Hà Nội mới phản ánh: UBND thành phố Hà Nội vừa có Quyết định số 88/2009/QĐ-UBND về việc bổ sung đối tượng được miễn thu lệ phí hộ tịch trên địa bàn Hà Nội, gồm các trường hợp người Lào di cư sang Việt Nam đã được cấp phép cư trú ổn định trước ngày 1-1-2009 và có nguyện vọng xin nhập quốc tịch Việt Nam. Quyết định này sẽ có hiệu lực từ ngày 26-7.
Quyết định của UBND TP cũng quy định cụ thể về một số lĩnh vực đối tượng thuộc diện trên được miễn lệ phí hộ tịch. Theo đó, việc miễn lệ phí hộ tịch được áp dụng đối với việc đăng ký hộ tịch thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã, phường, thị trấn, bao gồm: đăng ký nuôi con nuôi; đăng ký nhận cha, mẹ, con; cấp bản sao giấy tờ hộ tịch; xác nhận tình trạng hôn nhân... Người Lào thuộc diện trên cũng được miễn lệ phí hộ tịch đối với các việc đăng ký hộ tịch thuộc thẩm quyền của UBND cấp quận, huyện và tương đương (cấp lại bản chính giấy khai sinh; bản sao giấy tờ hộ tịch; thay đổi, cải chính hộ tịch cho người đủ 14 tuổi trở lên; xác định lại dân tộc, giới tính) hoặc thuộc thẩm quyền UBND TP (đăng ký kết hôn; nuôi con nuôi, nhận con ngoài giá thú; cấp bản sao giấy tờ hộ tịch; xác nhận giấy tờ hộ tịch và các việc đăng ký hộ tịch khác).
Trên đây là điểm báo sáng ngày 22/7/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.