Trong buổi sáng ngày 11/11/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Lạm phát sẽ trở lại vào năm 2010 là điều rất khó tránh khỏi khi tăng trưởng tín dụng hiện đã rất nóng, mới 10 tháng đầu năm đã vượt 33%. Mức này đã bỏ xa so với kế hoạch năm 2009 mà Ngân hàng nhà nước đặt ra là 30%. Đó là nội dung được các nhà khoa học, nhà quản lý lĩnh vực tài chính ngân hàng tập trung thảo luận tại hội thảo Giải pháp tài chính–tiền tệ đối với nền kinh tế Việt Nam sau thời kỳ suy giảm do Ngân hàng nhà nước và Viện Kinh tế Việt Nam tổ chức ngày 10-11.
Theo PGS-TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thực tế lạm phát năm nay giữ ở mức một con số và theo chiều hướng giảm, được coi là cố gắng của Chính phủ để giữ ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, so với mức chung của thế giới thì lạm phát 7% vẫn là khá cao. Ông Thiên lo ngại khi cho rằng lạm phát năm 2010 sẽ rất có thể xảy ra bởi tăng trưởng tín dụng hiện đang rất nóng, đạt mức 33% chỉ trong 10 tháng đầu năm. Theo như chỉ tiêu của Ngân hàng nhà nước, đầu năm đưa ra tăng trưởng tín dụng chỉ ở mức 25%, sau đó đến tháng 8 điều chỉnh lên là 30%. Nhưng chắc chắn từ nay đến cuối năm, tăng trưởng tín dụng sẽ không chỉ dừng ở dưới mức 35%. Đồng tình với ông Thiên, ông Vũ Đình Ánh, Viện phó Viện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cũng cho rằng tăng trưởng tín dụng năm nay sẽ đạt mức 40%. Bởi từ giờ đến hết năm chỉ còn hai tháng nữa, mà đây là hai tháng để các doanh nghiệp, xí nghiệp, các lĩnh vực dự án đầu tư cần vốn để hoàn thành kế hoạch đặt ra. Vì vậy áp lực vay vốn rất cao.
“Câu chuyện không phải tăng trưởng tín dụng mức 40% hay 30% hay bao nhiêu phần trăm mà điều đáng lo ngại là chúng ta khó có thể kiểm soát được con số này. Bài học năm 2007 vẫn còn đó khi tăng trưởng tín dụng lên đến 53%, tiền đổ ào ào vào các lĩnh vực đầu tư chứa đựng nhiều rủi ro như bất động sản, chứng khoán...” - ông Ánh khuyến cáo.
Ông Thiên cũng cho rằng việc tăng trưởng tín dụng nóng là một trong những yếu tố chính tác động đến tăng lạm phát vào năm 2010. Hiện dấu hiệu tái lạm phát đã bắt đầu xuất hiện dù có độ trễ của dòng tiền bơm ra ngoài. Điều đáng lo ngại là kinh tế thế giới hiện đang khôi phục, mặt bằng giá cả như giá dầu thô bắt đầu tăng lên trong khi nền kinh tế Việt Nam nhập khẩu tương đương 95% GDP. Khôi phục kinh tế của nước ngoài cũng có nghĩa các mặt hàng nhập khẩu của Việt Nam cũng tăng giá, tăng lạm phát. Do vậy, chúng ta cần phải cẩn thận vì khi đề ra chỉ tiêu lạm phát cho năm tới và đưa ra những giải pháp phù hợp, nếu các giải pháp không tương thích sẽ gây ra bất ổn. Đấy là điểm đáng lo ngại.
Theo TS Ánh, năm 2009 tỷ giá hối đoái là vấn đề trọng tâm trong chính sách tiền tệ, đặc biệt là khủng hoảng tác động đến cán cân thanh toán khiến bị thâm hụt. Do vậy, đồng Việt Nam luôn chịu sức ép rất lớn. Sức ép này sẽ chuyển sang năm 2010, gây khó khăn cho chúng ta về xuất khẩu, trong đó có vấn đề thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Ông Ánh cũng cho biết dù Ngân hàng nhà nước đã có các biện pháp điểu chỉnh tỷ giá hối đoái để rút ngắn khoảng cách thị trường tự do và thị trường chính thức nhưng thị trường tự do đã tăng vọt lên đến gần 19.000 đồng/USD. Nó phản ánh cung cầu về ngoại hối gặp vấn đề do xuất phát từ cán cân thanh toán chung.
TS Hoàng Xuân Quế, Đại học Kinh tế quốc dân, cho biết theo tính toán của Ngân hàng nhà nước, nếu như để đồng Việt Nam mất giá 5% thôi thì mỗi năm ngân sách nhà nước phải chi thêm 26.000 tỷ đồng để trả nợ nước ngoài, các doanh nghiệp cũng phải trả nợ thêm 13.000 tỷ đồng. Chiếu theo số liệu của Tổng cục Thống kê, bình quân tám tháng đầu năm nay, tỷ giá VND/USD tăng 9,02% so với cùng kỳ năm 2008. Rõ ràng là gánh nợ nước ngoài của Chính phủ và nợ nước ngoài của doanh nghiệp trong nước đã tăng lên.
Làm thế nào để giảm áp lực tỷ giá? Theo ông Phạm Hồng Cờ, Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Nam Định), nhà nước tăng cường quản lý hoạt động ngoại hối theo tín hiệu thị trường trên cơ sở giữ ổn định giá trị đồng tiền, hạn chế rủi ro tỷ giá. Đồng thời, điều hành quản lý tốt mối quan hệ về tỷ giá, đầu tư trực tiếp nước ngoài, cán cân thanh toán xuất nhập khẩu. Một việc rất quan trọng mà ông Cờ cũng cho rằng Ngân hàng nhà nước cần phải làm là dự báo luồng ngoại tệ vào và ra để làm cơ sở định hướng cho hoạt động xuất nhập khẩu. Đối với hoạt động xuất khẩu, cần khuyến khích các doanh nghiệp có khả năng xuất khẩu trực tiếp. Đối với nhập khẩu, cần nâng thuế để hạn chế việc nhập khẩu các mặt hàng tiêu dùng mà trong nước đã sản xuất được.
Báo cũng phản ánh:Cục Đường bộ Việt Nam vừa có văn bản trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội về các trạm thu phí trái phép trên đường Thăng Long-Nội Bài (Hà Nội).
Theo đó, Cục Đường bộ thừa nhận việc hình thành một trạm thu phí (chống thất thu) tại đường nhánh ở Kênh Giữa và hai trạm ở Nam Hồng (từ năm 1994) là chưa có phép. Tuy nhiên, toàn bộ số tiền thu được từ ba điểm trên đều được nộp vào Kho bạc nhà nước. Tổng cộng từ năm 1994 đến tháng 8-2009, tổng số tiền mà Trạm thu phí Thăng Long thu được, trong đó có cả việc thu trái phép từ ba trạm trên là trên 532 tỷ đồng. Cục Đường bộ xin được nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm của mình vì đã để xảy ra tình trạng trên.
Hiện Bộ Giao thông Vận tải đang gấp rút làm rõ trách nhiệm của những đơn vị, cá nhân có liên quan đến hoạt động của các trạm thu phí trên để xử lý.
Báo cũng phản ánh:Bộ Khoa học và Công nghệ phải rà soát toàn bộ giải thưởng và xây dựng quy chế chặt chẽ để việc xét, trao giải thưởng có ý nghĩa thiết thực, tránh sai sót, tiêu cực. Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải chỉ đạo như trên sau khi nghe Bộ Khoa học và Công nghệ báo cáo việc xử lý trao giải “Top 100 sản phẩm an toàn vì sức khỏe cộng đồng” năm 2009 cho Công ty Vedan.
Trước đó, ba sản phẩm của Công ty cổ phần hữu hạn Vedan (gồm bột ngọt Vedan, Vedan hạt nêm thịt heo, tinh bột biến đổi) được trao giấy chứng nhận “Top 100 sản phẩm an toàn vì sức khỏe cộng đồng”. Bộ Khoa học và Công nghệ đã quyết định thu hồi giải thưởng của Vedan vì sai sót của ban tổ chức. Đồng thời, Bộ có quyết định cảnh cáo ông Bùi Văn Quyền - Vụ trưởng đại diện cơ quan Bộ tại TP.HCM - Trưởng ban tổ chức; phó vụ trưởng và trưởng phòng Hành chính tổng hợp cơ quan đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ tại TP.HCM cũng nhận hình thức khiển trách. Liên quan đến chuyện trao giải này, ông Hoàng Thủy Tiến, Cục phó Cục An toàn vệ sinh thực phẩm, cũng bị Bộ Y tế kỷ luật bằng hình thức khiển trách. Trước đó, ông ký tên vào ba giấy chứng nhận cho Vedan.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Ngân hàng nhà nước nặng mô hình cơ quan hành chính". Bài báo phản ánh: “Không có thay đổi căn bản”, “thiếu đột phá”, thậm chí “bước thụt lùi”... là nhận xét của nhiều đại biểu Quốc hội trong buổi thảo luận tổ chiều 10-11 về dự án sửa đổi Luật Ngân hàng nhà nước (NHNN).Bài báo phản ánh:
“Dự luật chưa làm rõ tính tự chủ của NHNN trong thực hiện chính sách tiền tệ; nhiệm vụ giữa Chính phủ và NHNN chưa rõ ràng” - ông Nguyễn Văn Phúc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - cơ quan thẩm tra dự luật này nhận xét. Mô hình phổ biến ở các nước là ngân hàng trung ương độc lập, với tính chất như ngân hàng của các ngân hàng thương mại. Còn ở ta, với đặc thù của nền kinh tế trong giai đoạn chuyển đổi, NHNN thể hiện trong luật vừa thực hiện chức năng ngân hàng trung ương (in tiền, phát hành, thu hồi tiền, xây dựng chỉ tiêu lạm phát, sử dụng các công cụ tiền tệ nhằm ổn định giá trị đồng tiền), vừa là cơ quan ngang bộ thuộc Chính phủ để thực hiện chức năng quản lý nhà nước (cấp, thu hồi giấy phép hoạt động các tổ chức tín dụng, thanh tra, giám sát ngân hàng). Vấn đề là khi đã định hướng được là phải tiến tới mô hình “ngân hàng trung ương hiện đại” thì mỗi lần sửa luật lại càng phải tách bạch hai chức năng này.
Ông Phúc phân tích: Dự luật sửa đổi nhập cục cả hai chức năng, không làm rõ được lúc nào NHNN đóng vai ngân hàng trung ương, lúc nào là cơ quan quản lý của Chính phủ. Nếu so với Trung Quốc có cùng thể chế chính trị thì cuộc cải cách NHNN ở Việt Nam đang tụt hậu. Ở Trung Quốc, ngân hàng quốc gia dù vẫn thuộc Chính phủ nhưng tên gọi được định rõ là ngân hàng trung ương. Còn chức năng quản lý nhà nước như việc cấp phép, kiểm tra hoạt động các ngân hàng thương mại thì được tách, giao cho một ủy ban của Chính phủ về kiểm soát hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Dự luật dường như nhấn mạnh tính chất “cơ quan hành chính nhà nước ngang bộ thuộc Chính phủ” của NHNN, với thống đốc NHNN giống như các bộ trưởng, làm thủ trưởng hành chính của NHNN. Cách tổ chức này trái với mô hình phổ biến của ngân hàng trung ương ở các nước: Ra các quyết định về chính sách tiền tệ thuộc về một hội đồng gồm các chuyên gia đầu ngành tài chính-tiền tệ của quốc gia. Chính vì vậy, nhiều đại biểu chia sẻ với báo cáo giám sát của Ủy ban Kinh tế rằng cần bổ sung quy định một hội đồng chính sách tiền tệ trong NHNN, mà ở đó thống đốc cũng chỉ giữ một lá phiếu như các ủy viên hội đồng khác.
Đi vào cụ thể, đại biểu Nguyễn Hữu Quang đến từ Nghệ An cho rằng ngay cả khi chưa tách bạch được chức năng ngân hàng trung ương với chức năng quản lý nhà nước thì cũng không nên giao cho NHNN trách nhiệm đại diện phần vốn nhà nước tại các ngân hàng thương mại. Bởi các bộ, ngành đang trong quá trình rút khỏi vai trò bộ chủ quản doanh nghiệp thì NHNN cũng không ngoại lệ. “Mặt khác, NHNN vừa có quyền cấp phép hoạt động các tổ chức tín dụng, vừa thực hiện các quan hệ gửi tiền, mua bán ngoại tệ, tái cấp vốn..., nay lại thêm quyền chủ sở hữu thì khó tránh khỏi vừa đá bóng vừa thổi còi” - vị này cảnh báo. Đây là lần đầu tiên dự án sửa đổi Luật NHNN được trình Quốc hội và theo quy trình thì kỳ họp này mới chỉ cho ý kiến bước đầu. Dự luật được xây dựng trong khuôn khổ Hiến pháp 1992, theo đó NHNN vẫn chỉ là một cơ quan thuộc và giúp Chính phủ thực hiện chính sách tiền tệ. Vì vậy, một số ý kiến cho rằng nên cân nhắc phương án lùi dự luật lại sau khi sửa Hiến pháp, nếu khẳng định mô hình ngân hàng trung ương độc lập thì làm luật mới cũng chưa muộn.
Báo cũng phản ánh: Ngày 10-11, đoàn khảo sát liên ngành của Bộ Tư pháp, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp với Sở Tư pháp TP.HCM tổ chức tọa đàm lấy ý kiến cho dự luật Phòng chống buôn bán người.
Theo Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội (Sở Lao động-Thương binh và Xã hội TP.HCM), tội phạm buôn bán phụ nữ và trẻ em tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp. Nhiều đối tượng người nước ngoài núp dưới danh nghĩa hợp tác làm ăn, tham quan du lịch để câu kết với một số cò mồi hình thành đường dây buôn người xuyên quốc gia. Cũng có không ít đối tượng thông qua con đường môi giới hôn nhân với người nước ngoài để buôn bán phụ nữ. Từ năm 2007 đến nay, TP phát hiện và xử lý 38 vụ tổ chức môi giới hôn nhân trái pháp luật cho người nước ngoài. Tuy nhiên, do Bộ luật Hình sự chưa có quy định cụ thể nên cơ quan chức năng chỉ mới dừng ở việc xử phạt hành chính.
Bà Vũ Thị Xuân Nhuệ, đại diện VKSND TP.HCM, cho biết từ năm 2004 đến 2008, cơ quan điều tra đã khởi tố 27 vụ án liên quan đến buôn bán người. Tuy nhiên, do có yếu tố nước ngoài nên cơ quan chức năng rất khó xử lý các đối tượng này.
Bà Phan Thanh Minh, Trưởng phòng Bảo vệ trẻ em (Sở Lao động-Thương binh và Xã hội TP.HCM), đề nghị Luật Phòng chống buôn bán người phải đưa ra những quy định thật chi tiết để cơ quan chức năng có hướng xử lý.
Báo cũng có bài “18 năm đi đòi nhà đất”. Bài báo phản ánh: Năm 1991, khi xét xử cho bà Trần Thị Hồng (xóm Quyết Tiến, xã Quỳnh Lập, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An) ly hôn, TAND huyện Quỳnh Lưu cho phép bà Hồng được quyền sở hữu, sử dụng một căn nhà và 300 m2 đất ở. Bù lại, bà Hồng bù chênh lệch giá trị tài sản cho người chồng cũ là ông Kháng và trả nợ cho Hợp tác xã Quỳnh Lập.
Sau phiên tòa, ông Kháng không chịu bàn giao tài sản, lại còn đuổi năm mẹ con bà Hồng ra khỏi nhà và khóa cửa nhà. Ông đến nơi khác cưới vợ mới, mặc cho bà Hồng ôm các con về nhà cha mẹ đẻ tá túc. Tháng 10-1995, ông Kháng trở về quê dụ con trai đầu 17 tuổi ký giấy bán nhà đất mà tòa đã chia cho bà Hồng. Hai cha con đã bán một nửa đất ở cùng căn nhà cho người anh rể ông Kháng. Đối với phân nửa đất còn lại, ông Kháng bán cho người khác. Giấy mua bán nhà đất trái phép nói trên lại được chánh văn phòng UBND xã Quỳnh Lập thời đó ký tên, đóng dấu.
Không chấp nhận, bà Hồng đã nộp đơn khiếu nại. Năm 1996, UBND huyện Quỳnh Lưu đã cấp cho bà Hồng giấy đỏ 300 m2 đất ở. Nhưng với giấy này thì hai người mua vẫn không trả nhà đất cho bà Hồng. Năm 1999, bà Hồng kiện hai người mua ra tòa để đòi lại nhà đất. TAND huyện Quỳnh Lưu đã xử hủy hợp đồng mua bán giữa các bên vì vô hiệu. Người anh rể của ông Kháng phải tháo dỡ một mái nhà, một bờ kè đá đã xây để trả lại mặt bằng cho bà Hồng. Người mua thứ hai cũng phải có nghĩa vụ giao trả nhà cho bà Hồng, tháo dỡ một chuồng heo. Tòa này cũng kiến nghị chính quyền địa phương xử lý hành chính ông Kháng và hai người mua vì đã có hành vi vi phạm quyền sở hữu tài sản của công dân. Bản án này có hiệu lực nhưng hai bị đơn vẫn không tự nguyện thi hành án.
Tháng 6-2005, UBND huyện Quỳnh Lưu đã huy động 120 người thực hiện quyết định cưỡng chế thi hành án để buộc người anh rể của ông Kháng giao trả nhà. Tuy nhiên, khi đoàn cưỡng chế vừa ra về thì người này đã cùng con trai tái chiếm, xây lại nhà ở trên đất của bà Hồng.
Bà Lê Thị Thủy, Quyền Trưởng Thi hành án huyện Quỳnh Lưu, cho biết: “Về việc bà Hồng bị chiếm đoạt tài sản, chúng tôi đã đề nghị công an huyện xem xét, khởi tố vụ án”. Thượng tá Trần Ngọc Sơn, Phó Trưởng Công an huyện Quỳnh Lưu, nói: “Chúng tôi đã tiếp nhận đơn của bà Hồng yêu cầu khởi tố hình sự đối với người anh rể ông Kháng. Chúng tôi đang thụ lý hồ sơ, nếu phát hiện có vi phạm hình sự thì chúng tôi sẽ khởi tố”.
2. Báo Nhân dân phản ánh: Ngày 10-11, trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức kỷ niệm 30 năm ngày thành lập trường. Tham dự lễ kỷ niệm có Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban thường trực của Quốc Hội Phan Trung Lý cùng nhiều quan chức các ngành, 74 đoàn đại biểu và các tổ chức trong, ngoài nước.
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan ghi nhận những thành tích trong 30 năm qua của trường Đại học Luật, đồng thời nhấn mạnh mục tiêu trong thời gian tới của trường, đó là trở thành trung tâm đào tạo cán bộ pháp lý hàng đầu giỏi về chuyên môn, trong sáng về đạo đức. Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan nhấn mạnh, trường Đại học Luật cần chú trọng đến bài toán quy mô và chất lượng giáo dục, nâng cao chất lượng giảng dạy để cho ra đời những luật sư, công tố viên, thẩm phán giỏi, có thể hoà nhập được vào môi trường pháp lý quốc tế đầy cạnh tranh.
Tại buổi lễ, Phó Chủ tịch nước đã tặng kỷ niệm cho trường và trao 15 suất học bổng cho các sinh viên nghèo vươn lên trong học tập. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cũng thừa uỷ quyền trao tặng bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho trường Đại học Luật.
3. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh có bài VIẾT TIẾP BÀI “SỰ KHUẤT TẤT ĐẰNG SAU MỘT VĂN BẢN CÔNG CHỨNG”: Trưởng phòng công chứng số 1 nói gì?. Bài báo phản ánh: “Bán nhà đang cho thuê không cần báo cho bên thuê nhà biết” - Đó là khẳng định của Trưởng phòng công chứng số 1 (PCC) thuộc Sở Tư pháp TPHCM Nguyễn Quang Thắng. Trong văn bản phản hồi gởi Báo CATP và trả lời khiếu nại của bà Lê Thanh Hương (người đang khiếu nại việc công chứng hợp đồng mua căn nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập, Q7), ông Thắng đưa ra hai vấn đề chính, cụ thể:
Thứ nhất, khi chứng nhận hợp đồng công chứng (HĐCC) mua bán số 031608 ngày 26-8-2009, PCC số 1 có đầy đủ thông tin cần thiết về căn nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập. Căn cứ vào các điều 453 và điều 496 Bộ luật Dân sự; điều 104 và điều 97 Luật Nhà ở, công chứng viên đã chứng nhận HĐCC này.
Thứ hai, PCC cho rằng theo điều 97 Luật Nhà ở thì: trong trường hợp mua bán nhà đang cho thuê và không phải mục đích thuê để ở thì chủ sở hữu không buộc phải thông báo cho bên thuê nhà biết về việc bán tài sản đang cho thuê. Cũng theo ông Thắng, chỉ có nhà cho thuê để ở thì chủ nhà khi bán nhà mới buộc phải thông báo cho bên thuê nhà biết; còn cho thuê sử dụng vào mục đích khác (như trường hợp bà Hương thuê để kinh doanh) thì chủ nhà không cần thông báo khi bán.
Tóm lại, theo ông Thắng, công chứng viên đã chứng nhận HĐCC nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập phù hợp với trình tự, thủ tục, không trái quy định pháp luật.
Luật sư Trần Hải Đức (Đoàn luật sư TPHCM) cho rằng lập luận của ông Trưởng PCC số 1 thiếu căn cứ pháp lý, không thuyết phục. Theo quy định tại điều 500 Bộ luật Dân sự, trường hợp nhà đang cho thuê để ở hay sử dụng vào mục đích khác thì khi bán, chủ sở hữu đều phải thông báo cho bên thuê nhà biết. Ông Trưởng PCC số 1 khẳng định có đầy đủ thông tin cần thiết về căn nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập, vậy tại sao không yêu cầu chủ sở hữu nhà, bên thuê nhà và mua nhà cùng thỏa thuận ghi vào hợp đồng mua bán nhà ở để tránh phát sinh hậu quả? Chưa hết, tại điều 8 trong HĐCC số 031608, bên bán nhà cam kết: “Căn nhà không bị thế chấp, mua bán, tặng cho... hoặc thực hiện nghĩa vụ khác”. Công chứng viên biết rõ “nghĩa vụ khác ở đây là cho bà Hương thuê nhưng lại cố tình phớt lờ. Sau khi chứng nhận xong HĐCC, phía mua nhà mới viết tờ giấy tay cam kết tiếp tục cho bà Hương thuê nhà. Điều đáng nói là tờ cam kết nói trên không ghi cam kết với ai, không được chứng thực, cũng không được nêu trong hợp đồng mua bán... Giấy viết tay này rõ ràng không có giá trị pháp lý. Hiện đang tồn tại hai hợp đồng thuê và mua bán nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập đều do PCC số 1 chứng nhận. Vậy hợp đồng nào có giá trị pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích giữa các bên? Và tiền đặt cọc cho thuê nhà hơn nửa tỷ đồng xử lý thế nào?...
Để kiểm chứng lập luận của ông trưởng phòng CC số 1, phóng viên đề nghị anh N.T.S là chủ sở hữu một căn nhà mặt tiền đường Trần Hưng Đạo, Q5 đến PCC số 1 sáng 16-10-2009 để xin hướng dẫn thủ tục mua bán nhà đang cho thuê. Anh S. được chuyên viên PCC số 1 tên Nguyễn Thị Hải Đông hướng dẫn. Anh S. trình bày: “Căn nhà của tôi đang cho một doanh nghiệp thuê để kinh doanh, tôi muốn bán nhưng không cho bên thuê nhà biết có được không?”. Bà Đông trả lời chẳng cần suy nghĩ: “Không được, phải thông báo cho bên thuê nhà biết. Bên thuê được quyền ưu tiên mua căn nhà hoặc có nhu cầu thuê tiếp hay không?”. Anh S. hỏi: “Do cần tiền nên bán gấp, người mua cũng muốn mua ngay. Tôi bán và sẵn sàng bồi thường hợp đồng thuê nhà được không?”. Bà Đông khẳng định: “Không được, muốn gì thì muốn, ba bên cũng phải lên PCC để thỏa thuận thanh lý hợp đồng”. Anh S. chốt lại: “Như vậy trước sau gì tôi cũng phải thông báo đúng không?”. Bà Đông dứt khoát: “Đúng, anh phải thông báo”.
Không riêng PCC số 1, phóng viên đã đến hai PPC khác và hai văn phòng công chứng (tư) tìm hiểu. Tất cả đều khẳng định: chủ sở hữu khi bán nhà đang cho thuê buộc phải thông báo cho bên thuê nhà biết dù nhà thuê để ở hay sử dụng mục đích khác.
Trở lại việc ông Th. Làm “cò” mua bán nhà 6/1 Nguyễn Thị Thập Q7, “lượm” 30 triệu đồng/m2 (Báo CATP ngày 27-10-2009 đã đăng). Theo lời trình bày của người bán nhà thì ông Th. - một cán bộ UBND Q7 nhận số tiền trên để lo toàn bộ thủ tục mua bán căn nhà trên kể cả thủ tục công chứng mà cố ý không thông báo cho bên thuê biết. Như vậy dư luận có quyền đặt câu hỏi với các cơ quan chức năng: Phải chăng ông Th. đã có hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác (trong trường hợp này là công chứng viên) để trục lợi, vi phạm điều 283 luật hình sự?
Tiến sĩ, luật sư Phan Kim Anh - Trưởng khoa Luật Dân sự Đại học Luật TPHCM: “Theo Điều 10 Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2005: “Việc xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự không được xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, lợi ích hợp pháp của người khác”. Điều 500 BLDS: “Trong trường hợp pháp luật không có qui định khác thì qui định tại các điều, từ Điều 492 đến Điều 499 của Bộ luật này cũng được áp dụng đối với việc thuê nhà sử dụng vào mục đích khác không phải là thuê nhà ở”. Điều 97 Luật Nhà ở qui định: “Trường hợp chủ sở hữu bán nhà ở đang cho thuê thì phải thông báo cho bên thuê về việc bán và các điều kiện bán nhà ở; bên thuê nhà ở được quyền ưu tiên mua nếu không có chỗ ở khác và đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của bên thuê nhà ở, trừ trường hợp nhà ở thuộc sở hữu cá nhân và nhà ở thuộc sở hữu chung...”.
Theo chúng tôi, việc thông báo bằng văn bản cho người thuê biết là bắt buộc. Điều đó còn thể hiện qua một số điều luật liên quan đến quyền định đoạt nhà đang cho thuê của chủ sở hữu như Điều 108, Điều 110 và Điều 116 Luật Nhà ở.
4. Báo Công an nhân dân có bài Xung quanh tờ giấy khai sinh ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số: Nhiều bất cập cần tháo gỡ. Bài báo phản ánh: Giấy khai sinh (GKS) là căn cứ đầu tiên, là cơ sở pháp lý tin cậy nhất về một công dân, đặc biệt khi làm các giấy tờ khác liên quan đến quyền lợi của bản thân. Tuy nhiên, từ nhiều năm nay, ở một số địa bàn vùng sâu, vùng xa các tỉnh miền núi, xung quanh tờ GKS lại đang gặp nhiều chuyện bất cập, thậm chí có trường hợp đã làm cho các cơ quan tiến hành tố tụng lúng túng…
Thượng tá Nguyễn Đình Du, Trưởng phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội, Công an tỉnh Điện Biên có thâm niên gần ba chục năm làm công tác điều tra, xử lý các vụ án hình sự ở vùng cao tâm sự: "Thực tế trong công việc, mỗi năm chúng tôi gặp khá nhiều vụ án khó xử lý đối tượng gây án bởi không có GKS gốc, đồng nghĩa với đó là khó kết luận được chính xác tuổi của bị can". Đây là một thực tế không riêng gì trên địa bàn tỉnh Điện Biên, mà nó diễn ra khá phổ biến ở tất cả các vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc. Một khó khăn các cơ quan tiến hành tố tụng vùng cao thường xuyên phải đối mặt trong nhiều vụ án, là thủ phạm, thậm chí cả người bị hại đều không có GKS gốc.
Trong thực tế, nhiều kẻ lợi dụng chính sách nhân đạo của Đảng, Nhà nước đã khai thấp tuổi (ở độ tuổi vị thành niên) để không bị xử lý hoặc được giảm nhẹ hình phạt, nhất là đối với tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Những năm gần đây, tội phạm hiếp dâm trẻ em ở vùng cao tăng đột biến, nhưng nhiều vụ án, người bị hại không có GKS gốc, nên việc xác định chính xác độ tuổi gặp rất nhiều khó khăn.
Cách đây vài tháng, cháu Giàng Thị M. ở bản Huổi Sam La, xã Nà Hỳ, huyện Mường Nhé (Điện Biên) bị đối tượng Giàng A Dế (35 tuổi) ở cùng bản hiếp dâm. Do cháu không có GKS, cơ quan điều tra đã phải mất khá nhiều công sức để tiến hành xác minh, kết luận độ tuổi của cháu M. Giàng A Dế sau này bị truy tố về hành vi hiếp dâm trẻ em, nếu không có các căn cứ xác minh của cơ quan điều tra, Dế có thể chỉ "dính" tội giao cấu trẻ em, với mức hình phạt nhẹ đi rất nhiều…
Do những nguyên nhân khách quan và cả chủ quan, người dân không có thói quen hoặc chưa nhận thức được tầm quan trọng và quyền lợi của GKS nên họ không đi đăng ký khi sinh con. Người dân tộc thiểu số, nhất là bà con dân tộc Mông có tập tục tảo hôn và sinh nhiều con, ngay cả việc ra ủy ban xã đăng ký kết hôn họ cũng chẳng làm, huống hồ là sau này làm GKS cho con. Chính vì vậy, nhiều thế hệ tiếp nối nhau mà chưa hề biết đến tờ GKS. Thực hiện Đề án 278/TP-HT của Bộ Tư pháp về đăng ký khai sinh quá hạn cho trẻ em, các địa phương miền núi đã có cuộc điều tra, khảo sát toàn diện các địa bàn, và số liệu thu về đã làm cho các cơ quan chức năng giật mình.
Đơn cử như tỉnh Điện Biên, qua đợt kiểm tra chuyên đề cho trẻ em trên địa bàn tỉnh, hơn 100 ngàn cháu (chiếm hơn 20% tổng số trẻ em được rà soát) chưa được đăng ký khai sinh. Đáng lưu ý nhất là địa bàn huyện Điện Biên Đông, qua rà soát 10.189 cháu thì còn đến hơn 6.200 cháu chưa được đăng ký khai sinh…
Bà Vũ Thị Bích Phượng, Trưởng phòng Hành chính tư pháp - bổ trợ tư pháp, Sở Tư pháp Điện Biên trong khi làm việc với chúng tôi mới đây cũng thừa nhận, sau mấy năm, tình trạng này chưa được cải thiện bao nhiêu. Bà Phượng cũng cho biết: Xung quanh việc đăng ký khai sinh cho trẻ cũng đã và đang bộc lộ nhiều bất cập. Để lo cho các cháu đủ thủ tục đến trường, không ít các trường học vùng sâu, vùng xa mua biểu mẫu, sau đó ra xã xin cấp đồng loạt GKS cho các cháu để bổ sung vào học bạ. Tuổi của các cháu đến bố mẹ cũng chẳng nhớ, nên các thầy cô… tự quyết!?
Thiết nghĩ các cấp ủy, chính quyền, cơ quan chức năng cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho đồng bào dân tộc; làm tốt công tác hộ tịch, hộ khẩu, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời tránh những hệ lụy không đáng có xảy ra khi người dân đã lên đến… chức ông, chức bà mà vẫn không có GKS!?