Trong buổi sáng ngày 29/4/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Lần đầu tiên trước đại diện lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo Bộ Xây dựng và đông đảo giới, ngành - PGS.TS Nguyễn Văn Hiệp, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM hé lộ nhiều nhận định tổng kết từ thực tế về cảnh "mua - bán" đang nở rộ trong ngành xây dựng hiện nay...
Theo lãnh đạo sở này, việc đấu thầu đang rất "hình thức" tại nhiều nơi, vấn đề "bán thầu" được pháp luật qui thành tội danh nhưng rồi cũng chính pháp luật lại tạo điều kiện cho nó được "ngụy trang" dưới hình thức khác... đang là những "hạt sạn" dẫn đến chất lượng nhiều công trình xây dựng hiện nay rất lắm vấn đề, sự cố dễ xảy ra, an sinh cho người lao động không đảm bảo...
Phó Giám đốc Nguyễn Văn Hiệp cho biết, Luật Hình sự qui định tội danh "bán thầu", nhưng trong hoạt động xây dựng hiện nay lại có thầu chính, thầu phụ, thậm chí nhiều bậc thầu phụ... Đã vậy, Luật Đấu thầu lại định nghĩa "nhà thầu chính" khác với định nghĩa của Luật Xây dựng. Đại diện Sở Xây dựng TP.HCM đã đặt dấu hỏi trước thực trạng một tỉ lệ khá lớn các công trình xây dựng ở địa phương, đầu tư bằng vốn ngân sách có chất lượng yếu hơn hẳn so với những công trình đầu tư từ nguồn vốn khác, nhất là vốn tư nhân.
Theo Sở Xây dựng TP.HCM, hiện những công trình vốn lớn phải đấu thầu thường số lượng nhà thầu tham dự rất ít, hầu như không quá 5! Và, trong số đó, có những nhà thầu hình như chuyên sinh ra chỉ để đấu thầu dự án vốn ngân sách, xuất hiện với mật độ dày đặc ở nhiều dự án tại một vài quận, huyện. Giá trị tiết giảm qua đấu thầu rộng rãi trong cả nước, tại TP.HCM cũng không ngoại lệ (chỉ dưới 3%). Những điều kể trên, theo lãnh đạo Sở Xây dựng TP.HCM - nói lên thực trạng: Đấu thầu chỉ là hình thức. Cách thanh toán trong những công trình vốn ngân sách phức tạp, chậm, giá không cao lại phải "quen" mới tham gia được nên Luật Đấu thầu chưa "đi" được vào nhiều dự án xây dựng trong giai đoạn này...
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Ông Nguyễn Tiến Nghi, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cho biết năm nay nguồn cung thép đã vượt gấp đôi nhu cầu và đây là hiện tượng đáng quan tâm của ngành thép trong thời gian tới.
Công suất sản xuất phôi trong nước đã đạt từ 4,5 - 4,6 triệu tấn/năm. Công suất sản xuất thép xây dựng đạt 7 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu thép giai đoạn 2009 - 2010 dự báo chỉ trên dưới 3,8 triệu tấn. Thép tôn cán nguội đã đạt 2 triệu tấn/năm, nhưng nhu cầu cũng chỉ cần 1,2 triệu tấn. Sắp tới, sản phẩm này lại sắp có thêm một nhà máy công suất 1,2 triệu tấn/năm của Posco (Hàn Quốc) bổ sung khiến cung càng vượt cầu.
Với các sản phẩm ứ thừa trong nước sẽ phải tìm cách xuất khẩu, nhưng nghịch lý với ngành thép Việt Nam là các sản phẩm thép sẽ rất khó xuất khẩu vì khó cạnh tranh về giá, ông Nghi cũng cho biết. Theo ông Nghi, ngoại trừ các nhà máy sản xuất thép, phôi thép 100% vốn nước ngoài với công nghệ mới, công suất lớn mới đảm bảo có lãi. Còn các nhà máy cán và sản xuất phôi do các doanh nghiệp trong nước đầu tư trong thời gian gần đây phần lớn là công nghệ Trung Quốc, công suất lò nấu phôi chỉ đạt từ 20 - 40 tấn/mẻ khiến chi phí sản xuất đội lên rất cao.
3. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Sáng 28- 4, ông Lương Văn Tưởng- chủ tịch UBND huyện vùng cao Quan Hóa (Thanh Hóa)- cho biết trong những ngày qua, dịch cúm gia cầm đã xuất hiện trên địa bàn bản Choong, xã Thiên Phủ, làm hàng trăm gia cầm bị chết hàng loạt. Trong ba ngày qua, Cơ quan Thú y vùng III (thuộc Cục Thú y trung ương), Chi cục Thú y Thanh Hóa, Trạm Thú y huyện Quan Hóa đã tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm của gia cầm chết, đem đi xét nghiệm. Kết quả cho thấy mẫu bệnh phẩm của gia cầm chết ở Thiên Phủ có dương tính với vi rút cúm gia cầm. Đến ngày 28-4, Trạm Thú y Quan Hóa phối hợp với chính quyền địa phương đã tiêu hủy 1.100 con gà, vịt, ngan bị mắc dịch của đồng bào ở xã Thiên Phủ, trong tổng số gần 10.000 gia cầm của toàn xã này. Bên cạnh đó, UBND huyện Quan Hóa đã lập ba chốt kiểm dịch động vật tại xã Phú Thanh, Xuân Phú (trên quốc lộ 15A) và tại xã Thiên Phủ (trên tỉnh lộ 520) để ngăn không cho vận chuyển gia cầm ra các huyện khác và ngược lại.
Được biết, trước đó vào ngày 22-4, tại bản Choong, xã Thiên Phủ có một bệnh nhân là Phạm Thị Hào (23 tuổi) đã tử vong do nhiễm cúm A (H5N1).
4. Báo Lao động phản ánh: Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội vừa có văn bản (số 3549/UBND-TH) yêu cầu lãnh đạo các quận, huyện, sở, ngành giảm hội họp, hạn chế đi công tác trong và ngoài nước.
Mục đích của việc hạn chế trên là để tập trung chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị năm 2009, đặc biệt là thực hiện các giải pháp chống suy giảm kinh tế, thực hiện tốt các chương trình kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.
UBND thành phố yêu cầu từng đồng chí Phó Chủ tịch UBND thành phố chịu trách nhiệm cá nhân trong việc chỉ đạo triển khai các đề án, dự án, công việc thuộc lĩnh vực được phân công. UBND thành phố chỉ tổ chức họp phiên thường kỳ hàng tháng vào tuần cuối cùng trong tháng để xem xét, quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền của UBND thành phố.UBND thành phố khuyến khích gửi thư Chúc mừng thay cho việc tham dự các hoạt động khởi công, khánh thành, kỷ niệm. Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND thành phố chỉ tham dự lễ khởi công, khánh thành, kỷ niệm... khi thật cần thiết và thiết thực.
Việc tổ chức Đoàn đi công tác trong và ngoài nước phải được phép của các cơ quan có thẩm quyền; đồng thời phải thiết thực, đảm bảo các yêu cầu về nội dung, chương trình, thời gian, thành phần đoàn đi, thực hành tiết kiệm. UBND thành phố chỉ xem xét, cho phép đi công tác trong và ngoài nước theo đúng chương trình kế hoạch hoặc để xử lý, giải quyết theo các yêu cầu nhiệm vụ thật cần thiết và cấp bách.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Nhân dân phản ánh: Ngày 27-4, tại Hà Nội, Bộ Tư pháp đã tổ chức Hội thảo với chủ đề: "Xây dựng chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý ở Việt Nam".
Các đại biểu đã nghe và thảo luận về những vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra trong việc xây dựng chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý ở Việt Nam; yêu cầu, quan điểm về củng cố kiện toàn mạng lưới tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý, người trợ giúp pháp lý trong quá trình xây dựng chiến lược; vai trò của hoạt động trợ giúp pháp lý với việc thực hiện chính sách dân tộc, tôn giáo của Ðảng và Nhà nước; vai trò của các tổ chức chính trị-xã hội trong hoạt động trợ giúp pháp lý; vai trò, vị trí của luật sư trong công tác trợ giúp pháp lý ở nước ta.
2. Báo Công an nhân dân phản ánh: Sáng 28/4/2009, tại Hà Nội, NGND, GS, TSKH Nguyễn Thế Bá, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đã chủ trì tọa đàm Dự án Luật Quy hoạch Đô thị.
Góp ý vào Điều 5 quy định về phân loại đô thị, ý kiến của các đại biểu đề nghị cần có các tiêu chí chuẩn xác hơn để phân loại đô thị. Nhiều đề nghị cho rằngnên nghiên cứu điều chỉnh sửa đổi lại năm tiêu chí hiện hành, đặc biệt là cần lưu ý đến tiêu chí chất lượng sống và kiến trúc cảnh quan đô thị. Ví dụ, nếu như Hà Nội là đô thị đặc biệt, trước đây chỉ có nội thành và ngoại thành sau khi mở rộng trong Hà Nội mới có cả thị xã và thị trấn (đô thị loại V) thì xếp vào loại nào trong luật?.
Góp ý vào điều 17 và 18, quy định về Hội đồng Kiến trúc Quy hoạch và Kiến trúc sư trưởng (KTST), nhiều ý kiến cho rằng, mô hình KTST đã thực hiện thí điểm gần 10 năm ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh nhưng không hiệu quả và đã thay đổi sang mô hình Sở Kiến trúc quy hoạch. Vì vậy, không nên lập lại những mô hình đó, hiện nay cũng rất ít nước thực hiện mô hình KTST. Thực tế, KTST chỉ là chức danh cá nhân về quản lý chuyên môn có trình độ cao không chỉ cho đô thị mà cho từng đồ án, từng cơ quan tổ chức. Với đô thị, KTST đô thị là chức danh cá nhân tư vấn cho người đứng đầu đô thị và không can thiệp vào quản lý, điều hành. Vì vậy, không cần thiết phải đưa vào luật. Nếu thiết kế KTST nếu thiết kế theo mô hình của Sở thì dễ có tư duy quy hoạch theo nhiệm kỳ.
Còn Hội đồng quy hoạch kiến trúc là một tổ chức tư vấn chuyên môn của thành phố bao gồm các chuyên gia giỏi có kinh nghiệm do Chủ tịch thành phố quyết định thực hiện nhiệm vụ tư vấn và giúp thành phố thông qua các đồ án quy hoạch và kiến trúc xây dựng quan trọng. Vì vậy, thành phần hội đồng Kiến trúc Quy hoạch phải gồm trên 50% là các chuyên gia ngành quy hoạch, trong đó có các cá nhân và đại diện các Hội nghề nghiệp, chuyên ngành khác.
3. Báo điện tử Đài tiếng nói Việt Nam có bài “Tủ sách pháp luật chưa được khai thác hiệu quả”. Bài báo phản ánh: Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, đến nay 100% xã, phường, thị trấn trên cả nước đã có tủ sách pháp luật. Nhưng ở không ít nơi, tủ sách này bị phủ một lớp bụi dày.
Tủ sách pháp luật ở xã, phường, thị trấn là một trong những công cụ quan trọng để đưa pháp luật vào đời sống. Tuy nhiên ở nhiều nơi tủ sách pháp luật chưa được khai thác hiệu quả. Thưc tế tại tỉnh Ninh Bình là một ví dụ cụ thể.
Những năm qua, tủ sách pháp luật xã, phường, thị trấn ở Ninh Bình đã giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý Nhà nước của cán bộ xã, phường, thị trấn. Tình hình vi phạm pháp luật giảm, đơn thư khiếu kiện vượt cấp giảm; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh tiếp tục được giữ vững...
Tuy nhiên điều mà những người làm công tác tư pháp ở Ninh Bình còn trăn trở hiện nay là tủ sách pháp luật chưa được khai thác thật sự hiệu quả. Ông Lê Chí Vịnh, Giám đốc Sở tư pháp tỉnh Ninh cho biết: khi đi kiểm tra ông rất không buồn khi thấy nhiều tủ sách pháp luật ở xã, phường chưa được khai thác hiệu quả. Nhìn lớp bụi phủ dày trên tủ sách, cá biệt có những nơi từ khi trang bị tủ sách đến nay chưa từng mở khoá, trong khi sự hiểu biết về pháp luật của người dân còn rất hạn chế thì đây là điều rất đáng lo ngại. Theo ông để việc xây dựng tủ sách pháp luật không mang tính hình thức, tránh sự lãng phí thì: Trách nhiệm của cán bộ, công chức là phải kiểm tra đôn đốc, hướng dẫn người dân tìm hiểu pháp luật.
Xung quanh việc tủ sách pháp luật chưa được khai thác hiệu quả cũng khá nhiều lý do. Hiếm có nơi nào xây dựng phòng đọc riêng để tủ sách pháp luật mà thông thường tủ sách được đặt tại UBND xã, có nơi ở trong phòng làm việc của Chủ tịch và thời gian phục vụ là giờ hành chính nên không mấy thuận lợi cho người dân đến tìm hiểu pháp luật. Bên cạnh đó cũng phải kể đến là người dân chưa có thói quen tự tìm hiểu pháp luật mà chỉ khi nào có những vướng mắc liên quan đến pháp luật hoặc quyền lợi bị xâm hại thì lúc đó người dân mới có nhu cầu tìm hiểu pháp luật. Qua một cuộc khảo sát ý kiến của gần 150 người thì có tới trên 60% số người được hỏi đã trả lời: những thông tin pháp luật mà họ tiếp cận được là do nghe đài, xem truyền hình và hỏi những người mà họ cho là có hiểu biết. Điều đó đủ cho thấy sự quan tâm của người dân đối với tủ sách pháp luật là chưa nhiều.
Anh Tạ Quý Dương ở phường Đông Thành, thành phố Ninh Bình, Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình cho biết: “Tủ sách muốn đến được với bà con thì phải đơn giản, dễ hiểu, liên quan đến cái bà con cần chẳng hạn như là thu hồi đất thì được bao nhiêu, bao giờ thì giao, có phải làm thủ tục gì không… chứ nếu mà cứ nêu quy tắc, quy phạm, những gì trìu tượng thì khó hiểu. Nhiều khi cái bà con cần thì tìm mãi không thấy…”
Được biết, hầu hết các Tủ sách pháp luật cấp xã đều có 4 hệ thống tài liệu gồm hệ thống văn bản quy phạm pháp luật như: công báo; các văn bản quy phạm pháp luật do địa phương ban hành; hệ thống sách pháp luật phổ thông như: sách hỏi đáp, bình luận, giải thích pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân, các tờ gấp tuyên truyền, phổ biến pháp luật; hệ thống sách hướng dẫn nghiệp vụ công tác chính quyền, hành chính, tư pháp cơ sở và hệ thống pháp luật của trung ương và địa phương. Nếu như có sự quan tâm đúng mức cả từ phía chính quyền địa phương cũng như người dân thì lợi ích mà tủ sách pháp luật mang lại là rất lớn trong việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 29/4/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.