Trong buổi sáng ngày 26/3/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Tăng trưởng GDP quý I-2009 chỉ đạt 3,1% và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đang giảm 40% là số liệu do Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố trong hội nghị giao ban với các ngành và tập đoàn nhà nước hôm qua (25-3). Nếu so với mức GDP 7,4% của quý I-2008 thì con số tăng trưởng GDP 3,1% như nêu trên là giảm khá sâu. Sở dĩ mức tăng trưởng GDP quý I năm nay đạt thấp là do nhiều khu vực kinh tế có tăng khiêm tốn như khu vực công nghiệp và xây dựng chỉ tăng 1,5% (cùng kỳ năm ngoái là 8,15%), dịch vụ tăng 5,4% (cùng kỳ 8,05%), khu vực nông lâm nghiệp và thủy sản tăng 0,4% (cùng kỳ 2,86%)...
Về xuất khẩu, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong tháng 3 ước đạt 4.700 triệu USD. Con số này đã giảm so với tháng 2 (5.028 triệu USD). Theo công bố của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì nhóm hàng xuất khẩu tăng mạnh nhất là kim loại quý, đá quý (mức tăng trên 4.983,2%), kế đến là sắn, sản phẩm từ gạo, trà, hạt tiêu... Ngược lại, các mặt hàng nhập khẩu so với tháng trước và cùng kỳ đã sụt giảm mạnh. Cụ thể, tổng kim ngạch nhập khẩu quý I chỉ bằng 55% so cùng kỳ năm 2008, trong đó một số mặt hàng như thép, phôi thép, ôtô... sụt giảm khá sâu.
2. Báo Nhân dân phản ánh: Từ ngày 19 đến 25-3-2009, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã họp phiên thứ 18 tại Hà Nội dưới sự chủ tọa của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc chuẩn bị kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa XII.
Trên cơ sở Tờ trình của Văn phòng Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí dự kiến chương trình kỳ họp thứ năm của Quốc hội, khai mạc vào ngày 20-5 và bế mạc vào hạ tuần tháng 6-2009. Tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét thông qua 13 dự án luật, một nghị quyết; cho ý kiến chín dự án luật; xem xét các báo cáo về kinh tế-xã hội, ngân sách nhà nước; một số báo cáo giám sát chuyên đề; tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri; trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội và một số vấn đề quan trọng khác... Ðể chuẩn bị cho kỳ họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về năm dự án luật dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến, bao gồm các dự án: Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ðiện ảnh; Luật Tần số vô tuyến điện; Luật Các vùng biển Việt Nam; Luật Dân quân tự vệ và Luật Cơ yếu.
Cũng tại phiên họp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 1157 ngày 10-7-2007 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XI quy định một số chế độ, định mức chi tiêu tài chính phục vụ hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các ban của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Quốc hội, các đoàn đại biểu Quốc hội.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Nghị định 37/2007/NĐ-CP về minh bạch tài sản đối với cán bộ công chức (CBCC) và các chức danh khác trong hệ thống cơ quan hành chính, sự nghiệp, doanh nghiệp, lực lượng vũ trang đã triển khai được gần 2 năm. Trên địa bàn TPHCM có gần 18.000 đối tượng thuộc diện phải kê khai tài sản, thu nhập theo nghị định trên. Tuy nhiên, theo nhiều cán bộ cơ sở, việc thực hiện kê khai vẫn còn nhiều lúng túng, cần sự hướng dẫn cụ thể hơn.
Giữa năm 2007, UBND TPHCM giao việc phân công đầu mối báo cáo, tổng hợp kê khai cho Thanh tra TP. Nhưng Thanh tra TP cũng chỉ đôn đốc được khối hành chính của UBND TP, còn các khối Đảng, công an, tư pháp, viện kiểm sát chưa tác động được. Giữa năm 2008, thấy tình hình chậm chạp, UBND TP giao về Sở Nội vụ quản lý, đốc thúc, nhưng rồi cũng không xong. Ngay cả Phó Giám đốc Sở Nội vụ Võ Thanh Phong cũng nhìn nhận: “Sở Nội vụ chẳng quản được hồ sơ nào, vậy mà thỉnh thoảng vẫn nhận được báo cáo kết quả của các đơn vị!”.Đến cuối năm 2008, UBND TP lại giao về cho Thanh tra TP. Hiện nay, trách nhiệm đôn đốc, tập hợp được giao lại cho Văn phòng Ban Chỉ đạo TPHCM về phòng chống tham nhũng! Tình trạng loay hoay trên cũng lặp lại ở các quận huyện: nơi thì gửi về ban tổ chức quận ủy, nơi thì do phòng nội vụ quản lý, nơi thì do thanh tra quản.
Theo ông Kiều Ngọc Trạc, Phó Trưởng ban Chỉ đạo TPHCM về phòng chống tham nhũng: “Hiện có hai hình thức kê khai tài sản CBCC (theo quy định của tổ chức Đảng và theo yêu cầu của Nghị định 37). Nhiều cán bộ kê khai theo quy định của tổ chức Đảng vì hình thức đơn giản (khoảng 1 trang), còn kê khai theo Nghị định 37 thì cụ thể hơn (khoảng 8 trang), nhưng đúng quy định là phải kê khai theo Nghị định 37. Theo Nghị định 37, người có nghĩa vụ sẽ phải kê khai rõ các loại tài sản, thu nhập như nhà, quyền sử dụng đất, đá quý, tiền, các loại tài sản khác có giá trị từ 50 triệu đồng trở lên, tài khoản ở nước ngoài… Nếu kê khai không chặt chẽ thì sau này đối tượng cũng phải kê khai lại, vừa mất thời gian vừa làm cho cán bộ phụ trách công tác này ở quận huyện, sở ngành rất vất vả”.
Ông Hoàng Đức Long, Phó Chánh Thanh tra TP cho biết thêm: “Nhiều trường hợp mới được bổ nhiệm và thuộc danh mục phải kê khai bổ sung theo Nghị định 37 nhưng dưới cơ sở không yêu cầu và hối thúc nên các đối tượng này cũng không kê khai theo quy định. Chưa kể, hiện nay chưa có cán bộ chuyên trách phụ trách công tác này nên việc đốc thúc, quản lý dưới cơ sở cũng khó”.
Báo cũng cho biết: Ngày 25-3, tại buổi giao ban tình hình lao động - việc làm trên địa bàn TPHCM, Sở LĐTB-XH TPHCM cho biết: Đã có 41.928 lao động (LĐ) bị mất việc - thiếu việc (trong đó có 26.138 lao động nữ) do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế thế giới. Có 193 doanh nghiệp (DN) ngưng hoạt động, giải thể, phá sản, tạm dừng sản xuất và dự kiến sẽ có thêm 7.301 LĐ mất việc - thiếu việc trong thời gian tới.
Giám đốc Sở LĐTB-XH TPHCM Lê Thành Tâm kiến nghị UBND TPHCM cho thành lập tổ công tác gồm các Sở KHĐT, Tài chính, Tư pháp, LĐTB-XH và LĐLĐ TPHCM để giải quyết tình trạng chủ DN bỏ trốn, nợ lương LĐ.
Báo cũng phản ánh: Xung quanh những bức xúc của doanh nghiệp về quy định giá điện cao trong “giờ vàng”, ngày 25-3, Thứ trưởng Bộ Công thương Bùi Xuân Khu cho biết: Từ khi áp dụng quy định mới về giá điện theo giờ cao điểm (từ ngày 1-3-2009), doanh nghiệp và một số địa phương cũng có văn bản đề nghị xem xét điều chỉnh lại việc áp dụng thời gian cao điểm nhằm giảm bớt khó khăn. Tuy nhiên, để có cơ sở giải quyết triệt để vấn đề trên, Bộ Công thương đang chỉ đạo các đơn vị có liên quan tập hợp các số liệu về tác động thực tế của việc điều chỉnh này lên các đối tượng sử dụng điện khác nhau (sản xuất 1 ca, 2 ca và 3 ca). Bộ cũng đang cử các đoàn kiểm tra làm việc với các địa phương và doanh nghiệp để đánh giá đúng tình hình.
“Đồng thời, từ ngày 1-4, sau khi có các hóa đơn tiền điện của tháng đầu tiên thực hiện quy định này, Bộ Công thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan đánh giá cụ thể tác động của chính sách trên và đưa ra các biện pháp tháo gỡ khó khăn cho từng nhóm đối tượng sử dụng điện” - Thứ trưởng Bùi Xuân Khu nhấn mạnh.
4. Báo Vietnamnet phản ánh: Tại buổi lấy ý kiến về dự thảo “Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2015 và định hướng đến năm 2025” ngày 25/3 ở TP.HCM, nhiều đại diện thường trực tỉnh ủy, ủy ban kiểm tra 9 tỉnh, thành ủy miền Đông Nam Bộ cho rằng sáp nhập Ủy ban Kiểm tra TƯ với Thanh tra Chính phủ là cần thiết.
Nhiều ý kiến cho rằng, sáp nhập Ủy ban Kiểm tra TƯ Đảng với Thanh tra Chính phủ theo cơ chế “một nhà hai cửa” sẽ thống nhất được hình thức kỷ luật, việc xem xét, xử lý, đánh giá, bố trí, luân chuyển cán bộ, đảm bảo kỷ luật được nghiêm minh, tạo thêm được niềm tin đối với các tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể và nhân dân, đồng thời tránh được sự chồng chéo không cần thiết.
Phó Bí thư thường trực Đảng ủy khối doanh nghiệp công nghiệp Trung ương tại TP.HCM Phạm Văn Dũng đề nghị bổ sung thêm thẩm quyền cho UBKT là “kiến nghị với cơ quan chức năng trong việc xem xét tổ chức kỷ luật hoặc bố trí cán bộ”. Phó Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận Lê Tiến Phương cũng cho rằng nên tăng cường thẩm quyền cho Ủy ban Kiểm tra.
Đề xuất này được bà Nguyễn Thị Hòa Bình, ủy viên UBKT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, người nhiều năm liền làm công tác kiểm tra, giám sát chia sẻ khi nhận định thẩm quyền của Ủy ban Kiểm tra hiện nay còn hạn chế. Nhiều đại biểu cho rằng, việc giám sát với cán bộ lãnh đạo các cấp mà không phải là đảng viên là cần thiết. Tuy nhiên, không cân thiết phải giám sát bố mẹ của những trường hợp này, như vậy khá nặng nề. Chỉ cần giám sát vợ (chồng), con cái là đủ.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
Báo Kinh tế đô thị có bài "Doanh nghiệp không lên tiếng vì... đã nản lòng". Bài báo phản ánh: Hàng nghìn trong tổng số hơn 19.000 văn bản quy phạm pháp luật của nước ta có nội dung liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp tới hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên quá trình xây dựng hầu hết các văn bản này lại thiếu đi tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp. Lỗi do cơ quan ban hành không tiếp thu góp ý hay doanh nghiệp đã thờ ơ?
Theo luật sư Trương Thanh Đức - Chủ tịch Công ty Luật Basico, phần lớn các doanh nghiệp hiện nay không mặn mà với việc góp ý xây dựng văn bản pháp luật. Tuy nhiên nguyên nhân quan trọng không phải vì doanh nghiệp ngại va chạm hay thờ ơ mà là do họ đã nản lòng, không muốn tham gia góp ý hay phản biện.
Tại hội thảo "Nâng cao năng lực doanh nghiệp, hiệp hội trong công tác tham vấn hoạch định chính sách" do Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng 24/3, đại diện nhiều doanh nghiệp đã bày tỏ bức xúc trước việc một số cơ quan ban hành văn bản pháp luật đã phớt lờ ý kiến của doanh nghiệp. Đơn cử như gần đây VCCI có tổ chức một hội thảo lấy ý kiến góp ý của doanh nghiệp về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, đa số các ý kiến đề nghị xóa bỏ việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng đã trở nên thiết thân với đời sống hiện nay như bia hơi, máy điều hòa nhiệt độ… Song tới khi ban hành, luật vẫn giữ nguyên như dự thảo ban đầu. "Doanh nghiệp thấy chán, thấy nản lòng vì cảm thấy tiếng nói của mình không có trọng lượng, không có giá trị" - ông Đức giãi bày.
Chưa kể nhiều hội thảo do chính các Bộ ngành, cơ quan ban hành văn bản pháp luật đứng ra chủ trì nhưng lại nặng tính hình thức, tham vấn chỉ là lấy lệ. "Cách thức tham vấn kiểu cùng nhau "cưỡi ngựa xem hoa" thì hoặc là hoa mắt, chóng mặt hoặc giẫm đạp lên nhau chứ làm sao chắt lọc được sản phẩm tinh túy?" - đại diện một doanh nghiệp nói. Cách đây gần một năm, tại một cuộc hội thảo lấy ý kiến của các ngân hàng, sau một số ý kiến phát biểu được đông đảo mọi người tán đồng, có một vị vụ trưởng đã kết luận: Vì cầu thị nên mới tổ chức buổi họp này chứ quyền của chúng tôi áp đặt thế nào thì các anh phải thực hiện như thế! Kết luận này khiến những người ngồi dưới phải sững sờ.Có lẽ vì thế mà những doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa đã chọn giải pháp an toàn, đó là… im lặng.
Không mấy doanh nghiệp còn thiết tha, mặn mà với việc góp ý sửa đổi văn bản luật, nếu được mời tới góp ý thì chỉ nói dăm câu vô thưởng vô phạt vì thế một số điều luật, quy định trong nhiều nghị định, thông tư không chỉ xa với đời sống thực tiễn mà thậm chí còn gây cản trở tới hoạt động kinh doanh. Cuối cùng doanh nghiệp vẫn là người chịu trận.
Theo TS Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI, các văn bản dù được chăm chút tới đâu cũng không tránh khỏi sai sót, bất cập nếu không có sự phản biện từ phía những đối tượng trực tiếp chịu tác động thì không thể được sửa đổi và hoàn thiện. Ông Lộc khẳng định, ý kiến của doanh nghiệp và chuyên gia có sức lan toả rất lớn. Chuyên gia là người biết đọc chính sách nằm ở vòng trong, vòng ngoài là các hiệp hội và vòng ngoài cùng chính là các doanh nghiệp, còn VCCI là hạt nhân trong vòng luân chuyển này.
Tuy nhiên để nâng cao hơn nữa vai trò của hạt nhân này, ông Vũ Xuân Tiền - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần tư vấn quản lý và đào tạo VFAM Việt Nam đề nghị nên thành lập một nhóm chuyên gia gồm các luật sư, luật gia, đại diện các hội, hiệp hội, các nhà khoa học hoạt động dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch VCCI. Nhóm chuyên gia này có thể được chia thành các tổ theo các chuyên ngành như quản trị doanh nghiệp; đất đai; đầu tư và xây dựng; tài chính - kế toán và kiểm toán; tiền tệ và tín dụng; thị trường chứng khoán; lao động và chính sách đối với lao động, v.v….
Còn đối với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, ông Tiền kiến nghị: Khi thẩm tra các dự án luật, pháp lệnh, cần yêu cầu ban soạn thảo làm rõ việc đã tiếp nhận được bao nhiêu ý kiến góp ý, phản biện, trong đó có bao nhiêu ý kiến được tiếp thu, bao nhiêu ý kiến không được tiếp thu và vì sao? Việc làm này là cần thiết để tránh tình trạng các ý kiến không được nghiên cứu tiếp thu khiến doanh nghiệp nản lòng.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 26/3/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.