Trong buổi sáng ngày 14/5/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới có bài Doanh nghiệp lợi dụng suy thoái kinh tế để “lách” luật: Tìm mới, nới cũ. Bài báophản ánh: Theo đánh giá của các cơ quan quản lý lao động, đầu quý II năm 2009 đã xuất hiện tình trạng một số doanh nghiệp vừa sa thải hàng loạt lao động lại vừa đăng thông báo tuyển dụng lao động ở khắp nơi. Đây là thủ đoạn lách luật mà nhiều doanh nghiệp đang cố tình thực hiện.
Hiện tượng này xảy ra ở nhiều doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp may mặc, giày da, cơ khí có nhiều lao động phổ thông. Tại sàn giao dịch việc làm hoặc hội chợ ở Hà Nội, ứng viên đã khá quen thuộc với sự có mặt của các công ty, đặc biệt là công ty có 100% vốn đầu tư nước ngoài. Theo các nhà tuyển dụng tại sàn giao dịch việc làm thì do công nhân hay chuyển chỗ làm từ công ty này sang công ty khác để tìm kiếm thu nhập cao hơn nên các công ty phải liên tục tuyển người. Song theo nhiều ứng viên đã từng bị sa thải ở một số công ty lớn trên địa bàn Hà Nội thì đó chỉ là hình thức bởi nhiều công ty vừa sa thải vừa tuyển dụng công nhân mới. Theo chị Nguyễn Thu Hằng, công nhân cũ của một công ty có 100% vốn đầu tư của Đài Loan đóng tại huyện Phú Xuyên, Hà Nội (chuyên về may mặc) thì trước và sau Tết, khoảng 30 công nhân của công ty này (đã làm việc được 6 tháng) bị cho nghỉ luân phiên với lý do không có việc làm. Và 2 tháng sau, số công nhân này đã bị sa thải với lý do tình hình sản xuất ngưng trệ và họ không nhận được một sự hỗ trợ và chế độ nào từ doanh nghiệp.
Có nhiều doanh nghiệp cố tình cắt giảm lao động trong khi họ vẫn thiếu nhân công trầm trọng. Một số doanh nghiệp khu vực phía Nam còn sa thải hàng loạt công nhân sau đó bắt những công nhân khác phải làm thêm giờ ít nhất 1 giờ/ca làm việc. Tại một số phiên giao dịch việc làm, nhiều công nhân cũ đã phát hiện ra việc tuyển dụng mới của công ty mình nên đã yêu cầu cán bộ tuyển dụng trả lời nguyên nhân. Lý do được đưa ra là trước Tết không có đơn hàng, bây giờ có khách hàng đặt nên có nhu cầu mở rộng sản xuất và lại tuyển dụng người.
Nhiều chuyên gia lao động cho biết, có doanh nghiệp đang gặp khó khăn thực sự vì các đơn hàng ngày càng ít nhưng không ít doanh nghiệp vẫn duy trì, thậm chí còn có nhiều đơn đặt hàng hơn. Và họ lợi dụng suy thoái kinh tế để sa thải hàng loạt lao động ngắn hạn nhằm trốn đóng BHXH, BHYT. Cụ thể là họ cắt hợp đồng thời hạn dưới 1 năm để trốn đóng bảo hiểm xã hội và tuyển dụng công nhân mới với mức lương chỉ bằng 70% lương của công nhân đã làm việc lâu năm và đương nhiên họ chưa phải đóng chế độ BHXH, BHYT hay trợ cấp thôi việc cho các lao động mới.
Hiện nay, rất nhiều người lao động do nhu cầu cuộc sống đã chấp nhận làm việc cho doanh nghiệp mà không yêu cầu, đòi hỏi gì. Do vậy, họ rất dễ bị cám dỗ bởi những thông tin đăng tuyển với chế độ lương cao hơn mặt bằng chung để rồi phải ân hận khi vào làm thử việc một thời gian mà mức lương theo quảng cáo không thấy đâu, chỉ biết sức lao động bỏ ra thì nhiều mà vẫn bị sa thải theo "chương trình" của nhiều công ty là: sau 1 năm thử việc mới được hưởng lương theo hứa hẹn ban đầu nhưng thực tế có rất ít công nhân bám trụ được ở công ty đó 1 năm.
Những chuyện "lách" luật để trốn đóng BHXH, BHYT, trợ cấp thôi việc… không mới. Vì vậy, người lao động cần phải tỉnh táo trước những lời mời chào hấp dẫn mà các doanh nghiệp đang tung ra trên các trung tâm, sàn giao dịch việc làm.
2. Báo điện tử Vietnamnet phản ánh: Cho ý kiến lần thứ hai về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản sáng nay (13/5), Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nhất trí với đề nghị của Chính phủ sửa các Luật: Xây dựng, Đấu thầu, Doanh nghiệp, Bảo vệ Môi trường.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế QH Hà Văn Hiền cho rằng: Bức xúc lớn nhất là tiến độ các dự án sử dụng vốn nhà nước rất chậm, hàng năm số vốn xây dựng cơ bản không giải ngân được phải chuyển sang năm sau rất lớn. "Một trong những nguyên nhân chính, đó là do thủ tục đầu tư xây dựng còn nhiều vướng mắc, rườm rà". Để giải quyết những vấn đề đang vướng mắc, bức xúc nhất, ông Hiền chỉ rõ, cần tập trung sửa đổi, bổ sung những nội dung về quy trình, thủ tục đặc biệt là giai đoạn chuẩn bị đầu tư trong các luật liên quan trực tiếp đến đầu tư xây dựng cơ bản. Hiện nay, đa số nội dung về quy trình, thủ tục đầu tư xây dựng cơ bản đều được quy định trong Luật Xây dựng và Luật Đấu thầu. Vì vậy, Ủy ban Kinh tế về cơ bản thống nhất với Chính phủ về phạm vi sửa đổi, bổ sung của những Luật này.
Nội dung sửa đổi bổ sung các điều khoản của Luật xây dựng quy định và thủ tục thẩm định thiết kế cơ sở đồng thời với thẩm định dự án và do người có thẩm quyền quyết định tự chịu trách nhiệm, chỉ khi cần thiết mới xin ý kiến các cơ quan liên quan, cho phép giảm bớt thủ tục không cần thiết so với các quy định trước đây.
Về một số sửa đổi bổ sung trong Luật Đấu thầu, Ủy ban Kinh tế tán thành chủ trương phân cấp mạnh hơn trong đấu thầu cho chủ đầu tư, đi đôi với việc tăng cường trách nhiệm kiểm tra giám sát, xử phạt của người quyết định đầu tư, nhằm rút ngắn thời gian trong đấu thầu và gắn trách nhiệm trực tiếp của chủ đầu tư đối với chất lượng và tiến độ của dịch vụ tư vấn, hàng hóa và công trình.
Đa số ý kiến trong Ủy ban cho rằng, về lâu dài thì cần tiến tới đấu thầu rộng rãi, hạn chế chỉ định thầu. Nhưng trong tình hình suy giảm kinh tế, cần đẩy mạnh kích cầu đầu tư như hiện nay thì việc giao Chính phủ quy định hạn mức chỉ định thầu nhằm linh hoạt hơn chỉ định thầu là cần thiết. Nhiều ý kiến bày tỏ sự lo ngại về cách đầu thầu trên thực tế hiện nay. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Thu Ba cho rằng: “Đấu thầu lâu nay rất hình thức”. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Thuận chia sẻ: "Lâu nay, trong đấu thầu luôn có sự móc nối và thao túng giữa các bên tham gia. Làm thế nào để hạn chế được thực tế này?"
Bên cạnh đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ làm rõ làm rõ “tính chất bí mật quốc gia” hay “dự án bí mật quốc gia” của gói thầu được phép chỉ định thầu. Vì nếu không làm rõ thì rất dễ bị lợi dụng tùy tiện.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Ngày 13.5, tin từ BCH Bộ đội biên phòng Hà Tĩnh: 6 người dân ở H.Hương Khê bị nhóm người có vũ trang bắt cóc sang Lào đã được giải thoát an toàn. Trước đó, ngày 30.4, 14 người dân ở các xã Hương Lâm, Hương Liên, Hương Trạch, H.Hương Khê đang khai thác gỗ tại khu vực gần biên giới đã bị nhóm người trang bị súng bắt sang Lào. Trên đường đi, 2 người đã trốn.
Ngày 1.5, 6 người khác được phóng thích mang theo yêu cầu của nhóm người bắt cóc phải mang 70 triệu kíp (tương đương 140 triệu đồng) sang nộp thì 6 người còn lại mới được tự do. Tuy nhiên, khi những người này mang tiền đến địa điểm đã hẹn thì chúng đã đưa 6 người kia đến địa điểm khác. Sau khi nhận được thông tin, BCH Bộ đội biên phòng Hà Tĩnh đã cử trinh sát sang Lào phối hợp với ban điều tra. Chiều 11.5, trinh sát đã phát hiện 6 người dân này đang bị giam giữ tại một vùng núi của H.Na Cai, tỉnh Bôlikhămxay và đã giải thoát. Nhóm bắt cóc đã bỏ trốn.
4. Báo điện tử VnMedia phản ánh: Savills Việt Nam (trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh) vừa chính thức thành lập sàn giao dịch bất động sản tại Hà Nội, trở thành một trong những công ty 100% vốn nước ngoài đầu tiên lập sàn giao dịch bất động sản tại Việt Nam. Ông Brett Ashton, Giám đốc điều hành Savills Việt Nam cho biết, việc thành lập sàn giao dịch này minh chứng cho những cam kết dài hạn của công ty này tại thị trường Việt Nam, cũng như am hiểu sâu rộng về thị trường bất động sản Việt Nam.
Savill Việt Nam thuộc Tập đoàn Savills - tập đoàn cung cấp các dịch vụ bất động sản hàng đầu thế giới, được niêm yết trên Sàn chứng khoán London.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Kinh tế và Đô thị có bài "Để thủ tục về hộ khẩu, hộ tịch đỡ rườm rà". Bài báo phản ánh: Việc đăng ký hộ khẩu tại công an huyện đang bộc lộ nhiều điểm bất hợp lý, gây khó khăn, phiền hà cho nhân dân. Ở hầu hết các địa phương, những ngày đăng ký thủ tục hộ khẩu đều quá tải, bà con phải đi lại nhiều lần hoặc chờ đợi mất quá nhiều thời gian.
Có những trường hợp phải đi sớm từ 4, 5h sáng xếp hàng, hy vọng được giải quyết đầu tiên. Có những trường hợp chờ cả buổi sáng, đến trưa cũng đành phải về không, chiều lại đến chờ đợi tiếp hoặc ngậm ngùi chờ ngày làm việc sau. Đây là điều mà bản thân những cán bộ công an làm nhiệm vụ này không hề muốn nhưng vì nhu cầu của nhân dân quá cao, việc thực hiện thủ tục lại tập trung tại một điểm duy nhất trong toàn quận, huyện, nên sự quá tải là khó tránh khỏi. Có những xã cách trung tâm huyện vài chục cây số, đường xá có nơi còn khó khăn khiến cho bà con vô cùng vất vả và tốn kém. Để hoàn tất thủ tục đến lúc được cấp, đổi hoặc sửa chữa hộ khẩu, không phải người dân nào cũng có thể làm một lần, đi một lần là xong nên người đi làm thủ tục luôn cảm thấy bức xúc, mặc cảm với cán bộ, công chức thi hành công vụ.
Trước thực trạng đó, vừa qua, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trịnh Duy Hùng cho ý kiến: để cải cách thủ tục này, sẽ thực hiện một trong hai hướng cơ bản, đó là: giao lại thẩm quyền cấp, đổi hộ khẩu cho UBND cấp xã, phường, thị trấn như trước đây;hoặc đưa cán bộ, công an hộ tịch các quận, huyện định kỳ hàng tuần về cơ sở đăng ký kê khai hộ khẩu, hộ tịch cho nhân dân. Nó hoàn toàn nằm trong tầm tay của chính quyền thành phố và không phải là không thể giải quết nếu như nó tạo ra hiệu quả thiết thực, góp phần cải cách hành chính, phục vụ nhân dân ngày một chuyên nghiệp và chu đáo hơn.
2. Báo Tiền phong có bài Thầy cãi - nghề hấp dẫn. Bài báo phản ánh: Một thời chưa xa lắm, luật sư còn thuộc biên chế tòa án. Thời ấy, các “thầy cãi” ít kêu oan, ít xin đổi tội danh cho bị cáo. Lại càng ít hơn chuyện vạch vòi sai phạm của các cơ quan tố tụng. Họ chỉ nặng trình bày hoàn cảnh, nào là thân chủ sinh ra lớn lên thiếu vắng tình cảm, nào là không được học hành đầy đủ, nào là nhất thời phạm tội, xin toà cho hưởng lượng khoan hồng…
Đất nước đổi mới. Kinh tế thị trường. Hội nhập quốc tế. Số lượng các luật sư tăng nhanh chóng. Họ không còn thuộc biên chế nhà nước, trở thành những người hành nghề độc lập, gắn kết với nhau qua tổ chức xã hội nghề nghiệp. Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ trong các vụ án hình sự, dân sự, các luật sư quyết không làm cái ghế sáu chân chỉ biết ngồi đọc hồ sơ và các cuốn sách luật, mà còn trực tiếp tự đi điều tra làm sáng tỏ các tình tiết vụ án.
Khi ra toà, họ không thụ động công nhận cứ những gì trong hồ sơ là đương nhiên đúng sự thật. Bằng những lập luận và chứng cứ thuyết phục, họ góp phần giúp hội đồng xét xử có thêm những góc nhìn toàn diện để đưa ra được phán quyết chính xác. Các luật sư đã và đang trở thành những nhà phản biện chuyên nghiệp. Khi nói lên sự thật, bảo vệ sự thật, họ không chỉ cần đến kiến thức, mà còn cần đến một thứ nữa rất quan trọng. Đó là lòng dũng cảm. Dĩ nhiên cái nghề đi cãi lại người khác có bao giờ thuận lợi. Rất nhiều phiên toà, những người tham dự, trong đó có các nhà báo, thấy luật sư phát biểu hùng hồn, thuyết phục, trích dẫn điều này luật kia đâu ra đấy, nhưng ở bản án lại không thấy ý nào họ nêu ra được chấp nhận.
Nghị quyết 08, rồi Nghị quyết 49 Bộ Chính trị về cải cách tư pháp, thực sự đem lại luồng gió mới trong hoạt động tư pháp. Vị thế của giới luật sư tăng lên. Không khí tranh tụng tại các phiên toà đã và đang đi vào thực chất, theo hướng dân chủ, bình đẳng. Những cuộc tranh luận giữa luật sư và công tố viên (hoặc giữa các luật sư ở các vụ án dân sự) trở thành phần hấp dẫn nhất trong các phiên toà. Nhờ sự tham gia của họ mà các cơ quan tố tụng giảm được những vụ án oan, án sai.
Các đại biểu của hơn 5.300 luật sư Việt Nam tham dự đại hội luật sư toàn quốc lần thứ nhất vừa diễn ra rất phấn khởi khi nghe Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nhận định: “Thực tiễn cải cách tư pháp vừa qua đã minh chứng rằng không thể có phiên toà xét xử theo tinh thần cải cách nếu thiếu sự tham gia tranh tụng của các luật sư có năng lực, trách nhiệm và tôn trọng nghề nghiệp.”. Không chỉ tranh tụng, luật sư còn tư vấn pháp luật, hoạt động công chứng, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đại diện doanh nghiệp… Cơ hội việc làm đang mở rộng cho các cử nhân tốt nghiệp trường luật.
Do đặc thù hoạt động độc lập, nghề luật sư đòi hỏi tính tự giác và đạo đức nghề nghiệp rất cao. Trong kinh tế thị trường, không tránh khỏi một số luật sư chạy theo đồng tiền, lợi dụng hoàn cảnh éo le và sự kém hiểu biết của thân chủ để đòi những khoản thù lao lớn nhưng đáp lại là những dịch vụ tồi. Tại đại hội luật sư toàn quốc, nhiều luật sư đã phát biểu về quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp, đây cũng là một nhiệm vụ trọng tâm ban lãnh đạo Liên đoàn Luật sư Việt Nam phải xây dựng trong thời gian tới. Nghề tư vấn, hùng biện, thời cổ đại có những quân sư, nhà thuyết khách ngồi trong màn trướng quyết ngoài ngàn dặm, uốn ba tấc lưỡi đẩy lui mười vạn quân.
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mặt trận kinh tế chính là nơi giới trẻ thể hiện năng lực và bản lĩnh. Còn gì khoái hoạt hơn, độc lập sáng tạo của cá nhân cao hơn, khi các bạn trẻ chọn cho mình nghề luật sư.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 14/5/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.