Trong buổi sáng ngày 06/3/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Tiền phong phản ánh: Trong khi điều tra về vấn đề cấp sổ hộ nghèo tại cơ sở, 4 phóng viên đã bị một số đối tượng ở xã Hoằng Thanh, huyện Hoằng Hóa (Thanh Hóa) rượt đuổi, không cho tác nghiệp. Sự việc xảy ra lúc hơn 16h, ngày 4/3 tại thôn Trung Hải, xã Hoằng Thanh, huyện Hoằng Hoá. Khi các phóng viên báo Tiền phong, báo Thanh Hoá và một số báo trung ương thường trú tại Thanh Hóa đang rời khỏi nhà một gia đình hộ nghèo ở thôn Trung Hải, thì bất ngờ bị một số đối tượng bao vây, gây sự, lăng mạ. Sau khi trình thẻ nhà báo, giấy giới thiệu, các phóng viên lên xe ra về, nhưng những đối tượng này tiếp tục cầm gạch rượt đuổi và có dấu hiệu hành hung.
Đi đến thôn Quang Trung, những đối tượng này đã chặn xe, yêu cầu nhóm phóng viên dừng xe và tiếp tục lăng mạ, giật máy ảnh. Xô xát đã xảy ra giữa người dân bảo vệ phóng viên, người chỉ đường với những đối tượng trên khiến anh Lê Bá Cường ở thôn Đại Long, xã Hoằng Thanh bị thương.
Ông Nguyễn Hữu Thưởng - Phó chủ tịch UBND huyện Hoằng Hoá cho biết: “Thanh tra huyện Hoằng Hoá đang trong quá trình thanh tra những dấu hiệu sai phạm trong thời gian qua tại UBND xã Hoằng Thanh. Sự việc công an viên xã này cùng một số đối tượng rượt đuổi, cản trở phóng viên, nhà báo tác nghiệp trên địa bàn chúng tôi sẽ yêu cầu ngành chức năng tiến hành kiểm tra, xử lý sai phạm theo quy định và sẽ có ý kiến xin lỗi phóng viên”.
Báo cũng cho biết: ngày 05/3/2009, Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) chính thức điều chỉnh giá bán lẻ mặt hàng dầu hoả; theo đó, giá mặt hàng này tiếp tục giảm 500 đồng/lít. Cụ thể, với mức điều chỉnh lần này, giá vùng 1 mặt hàng dầu hoả giảm từ 11.500 đồng/lít xuống 11.000 đồng/lít.
Quyết định về giá bán xăng dầu của Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam ban hành có hiệu lực thi hành kể từ 13 giờ ngày 5/3/2009 trên toàn hệ thống phân phối gồm các cửa hàng trực thuộc Tổng công ty và các trung gian thương mại (đại lý và tổng đại lý Petrolimex).
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Tháng 8-2008, Thanh tra Chính phủ đã ra quyết định thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật về tổ chức, quản lý, tiêu thụ thuốc lá và một số mảng công việc khác của Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba).Qua một thời gian làm việc, đoàn thanh tra đã phát hiện ra một số sai phạm tại công ty này.
Trong thời gian từ năm 2005 đến hết sáu tháng đầu năm 2008, Vinataba có kế hoạch xây dựng hình ảnh, thương hiệu, hỗ trợ thị trường, tổ chức bán lẻ để tăng thị phần tiêu thụ thuốc lá Vinataba tại thị trường phía Nam. Chỉ trong ba năm, kinh phí hỗ trợ cho chương trình này đã lên đến hơn 13 tỷ đồng. Các đại lý khi ký hợp đồng tiêu thụ thuốc lá ở phía Nam sẽ được hưởng khoản hỗ trợ tiêu thụ của Vinataba. Thế nhưng chỉ qua xác minh bốn đại lý của tổng công ty này, thanh tra đã phát hiện 3/4 đại lý nhận thuốc, nhận hỗ trợ rồi lại bán ngược sản phẩm ra các tỉnh phía Bắc với số lượng lên đến gần 20 triệu gói thuốc. Như vậy, mục tiêu tăng thị phần tại phía Nam không đạt được trong khi Vinataba vẫn mất các khoản tiền hỗ trợ.
Còn phát hiện sai phạm của Vinataba trong việc thực hiện hợp đồng với Chi nhánh Philip Morris Việt Nam (PMV - chuyên sản xuất thuốc hiệu Marlboro). Cuối năm 2005, Vinataba ký hợp đồng với Chi nhánh PMV về phân phối thuốc Marlboro với điều khoản “Nhà phân phối không được trực tiếp xuất khẩu hoặc bán cho đơn vị khác để xuất khẩu”. Trong quá trình thực hiện, Vinataba không trực tiếp xuất khẩu nhưng lại bán thuốc Marlboro cho một đơn vị khác để xuất khẩu gần 10 triệu gói thuốc trong vòng hai năm.
Cũng theo đoàn thanh tra, trong khi nhà nước cấm khuyến mãi, quảng cáo thuốc lá thì các đơn vị trong Vinataba lại chưa chấp hành nghiêm quy định này, thậm chí còn đưa các khoản tiền này vào chi phí doanh nghiệp. Nhận định các khoản này phải bị loại khỏi các mục về chi phí theo quy định, đoàn thanh tra đã đề nghị truy thu hơn 13 tỷ đồng tiền thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp.
Ngoài ra, thanh tra một số dự án của Vinataba, cơ quan thanh tra nhận thấy đã có sai phạm như lãng phí vốn, không quản lý chặt phụ tùng thiết bị sau khi lắp đặt. Đoàn thanh tra kiến nghị tạm giữ 2,9 tỷ đồng là khoản chênh lệch trong một dự án chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt đã tiến hành thay đổi thiết kế. Đoàn thanh tra cũng đề nghị Vinataba giải trình về khoản tiền hơn một tỷ đồng chi phí ăn ở, khách sạn (chưa kể tiền đi lại) cho các chuyên gia làm việc trong một số dự án; kiến nghị xem xét trách nhiệm cụ thể của bốn cá nhân đã thiếu trách nhiệm hoặc có hành vi sai phạm.
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: Bộ Tài chính vừa có Thông tư số 38/2009/TT-BTC về việc điều chỉnh mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đối với linh kiện, phụ tùng ôtô.
Theo thông tư, các loại động cơ đốt, hộp số, bộ ly hợp chưa lắp ráp hoàn chỉnh dùng cho các loại xe vận tải hàng hóa có trọng lượng không quá 20 tấn sẽ có thuế suất nhập khẩu mới 15%, thay cho mức 20% cũ.
Ngoài ra, những mặt hàng nằm trong diện giảm thuế lần này còn bao gồm những linh kiện, phụ tùng ôtô. Ví dụ động cơ đốt trong kiểu piston chuyển động tịnh tiến hoặc kiểu piston chuyển động quay tròn, đốt cháy bằng tia lửa điện dùng cho xe chở người dưới 16 chỗ, chưa lắp ráp hoàn chỉnh sẽ áp dụng thuế mới 20% thay cho mức 22-23% hiện hành. Các bộ phận động cơ giảm từ 20% xuống 15%; hộp số chưa lắp ráp hoàn chỉnh dự kiến giảm từ 23% xuống 20%. Mức thuế này được áp dụng cho các tờ khai hải quan từ ngày 9/3/2009.
Quyết định giảm thuế của Bộ Tài chính được đưa ra nhằm tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất ôtô.
Báo cũng phản ánh: Sau gần 1 năm, Thông tư 20 của Bộ Tài chính cho phép các ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng (PCTN) trả tới 10 triệu đồng/tin báo chống tham nhũng, dư luận mới được dịp hào hứng đón nhận tin tỉnh Kon Tum chi gần 30 triệu đồng cho 3 cá nhân cung cấp thông tin dạng này. Cơ chế thưởng để khuyến khích người dân tham gia PCTN đã rộng mở, nhưng con đường xã hội hóa công tác này vẫn rất gian truân. Thông tư 20 của Bộ Tài chính ra đời tháng 3 năm 2008, nhưng đến đầu năm 2009 mới có tỉnh Kon Tum công bố mua tin báo PCTN. Điều này ít nhiều cho thấy thực tế khó khăn của PCTN hiện nay.
Trung tâm Nghiên cứu phát triển hỗ trợ cộng đồng (CECODES) thuộc Liên hiệp Các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) vừa công bố kết quả điều tra tại 9 tỉnh cho biết, rất nhiều người dân không dám tố cáo hành vi tham nhũng vì sợ bị trả thù hoặc cho rằng không "lợi lộc" gì. Trước đó, một khảo sát của UNDP (Cơ quan Phát triển của Liên hợp quốc) cho thấy, 42% người dân Việt Nam được hỏi sẵn sàng tố cáo tham nhũng mà không sợ bị trả thù. Điều này có nghĩa là 58% có suy nghĩ ngược lại. Cơ chế và cách thức bảo vệ người tố cáo tham nhũng vẫn rất cần. Nhưng còn cần hơn rất nhiều đối với những người sợ bị trả thù, vì cơ chế mạnh mới thuyết phục được họ tham gia PCTN.
Nghị định số 120/2006/NĐ-CP ngày 20-10-2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật PCTN có riêng một mục về "Bảo vệ, khen thưởng người tố cáo tham nhũng". Thế nhưng việc thực thi vẫn gặp nhiều khó khăn. Bởi quy định thì rõ ràng, rành mạch, nhưng vận dụng nó như thế nào, ai chịu trách nhiệm chính, tính trách nhiệm tới đâu, thể hiện trách nhiệm đó trong từng vụ việc cụ thể ra sao… vẫn đang là một câu hỏi lớn. Dư âm những vụ 4 nông dân ở xã Vĩnh Thành, Vĩnh Linh, Quảng Trị bị "quan xã" trả thù vẫn tồn tại như thách thức pháp luật. Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) Mai Quốc Bình từng chia sẻ: "Cơ chế bảo vệ người tố cáo thì phải có điều hành chung từ TƯ, chứ bản thân TTCP đứng ra làm thì cũng khó. Đây là một thách thức. Không có cơ chế này thì chắc chắn thông tin về tham nhũng sẽ bị hạn chế".
4. Báo Công an nhân dân phản ánh: Ngày 5/3, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh: Hà Nam, Lâm Đồng, Phú Yên và Khánh Hòa nghiêm túc kiểm điểm và làm rõ trách nhiệm trong việc chưa bàn giao trụ sở Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em cấp tỉnh trước đây cho Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình. Thủ tướng cũng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh: Lào Cai, Tuyên Quang, Quảng Nam, Đắc Lắc và Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo, kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của Chủ tịch UBND các quận, huyện, thành phố trực thuộc chưa bàn giao trụ sở Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em cấp huyện trước đây cho Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình. Tất cả những nội dung trên phải có báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 20/3/2009.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo An ninh thủ đô có bài "Đề nghị bãi bỏ nhiều thủ tục hành chính". Bài báo phản ánh: Sở Nội vụ Hà Nội vừa cùng Sở Tư pháp rà soát, thẩm định xong hơn 100 thủ tục hành chính đang áp dụng theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại cấp huyện, cấp xã. Kết quả cho thấy hầu hết các thủ tục hành chính thuộc cấp huyện, cấp xã đều phải bổ sung, chỉnh sửa về nội dung theo căn cứ pháp lý của Trung ương, thành phố. Trong đó, có 12 thủ tục cấp huyện đề nghị hủy bỏ, có 8 thủ tục đưa ra nhưng chưa có đủ cơ sở pháp lý đề nghị UBND TP bổ sung căn cứ cho phù hợp để giải quyết nhu cầu của nhân dân. Tại cấp xã, liên sở đề nghị bãi bỏ 10 thủ tục.
Liên sở kiến nghị, UBND TP chỉ đạo Giám đốc các sở, ngành, Chủ tịch UBND quận, huyện nghiêm túc tổ chức rà soát các công việc, thủ tục hành chính thuộc trách nhiệm của cơ quan mình một cách thường xuyên, liên tục và kiên quyết loại bỏ các thủ tục hành chính và giấy tờ không cần thiết, gây phức tạp cho tổ chức và cá nhân.
2. Báo Giao thông vận tải có bài Phải chăng lại được mùa văn bản?. Bài báo phản ánh: Rậm rịch từ quý IV năm ngoái, đến đầu năm 2009 chắc chắn một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản buộc phải “trình làng” và đưa vào áp dụng. Mừng hay lo đây?
Hầu hết các văn bản ban hành trong năm nay mang tính chất sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh và tổng hợp các quy định đã có trước đây. Đó là: Nghị định về quản lý đầu tư xây dựng công trình thay thế các Nghị định 16/2005/NĐ-CP và 112/2006/NĐ-CP; Nghị định về giải phóng mặt bằng thay thế bốn Nghị định cùng nội dung; Luật sửa đổi một số điều về quản lý đầu tư xây dựng liên quan Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng. Ngoài ra, Chính phủ đang chỉ đạo nghiên cứu hệ thống hóa các văn bản, quy chế về quản lý đầu tư xây dựng. Trên đây mới là các văn bản “mẹ”, không biết bao nhiêu các văn bản “con”, văn bản “cháu”, có khi là “chắt, chút, chít” để hướng dẫn thi hành...
Mừng là những vấn đề từ thực tế đặt ra đã được các cơ quan chức năng xem xét để sửa đổi, điều chỉnh cho phù hợp, khắc phục một bước bất hợp lý, chồng chéo, vừa thừa vừa thiếu, hướng tới xây dựng một hệ thống văn bản thống nhất, minh bạch. Song đối với cấp thực hiện, nỗi lo vẫn rất lớn. Ai cũng biết, không thể có ngay một văn bản pháp luật hoàn chỉnh, việc bổ sung, sửa đổi là lẽ bình thường. Nhưng sợ nhất là cơ quan xây dựng văn bản tiếp tục theo hướng chỉ lo “giữ mình”, đẩy cái gai góc cho cấp thực hiện. Cách làm “thuận mình khó người” nói trên cộng với thủ tục hành chính rườm ra trong quá trình thay đổi các quy định, dễ dẫn đến tình trạng “được mùa văn bản, thất bát giải ngân” như đã từng diễn ra.
Năm nay, lĩnh vực xây dựng cơ bản có sẵn đà của năm trước và nhiều thuận lợi, song phải lường cho hết khó khăn để tìm cách khắc phục. Trong đó, chuyện “được mùa văn bản” và hệ quả của nó không thể không đặt ra một cách nghiêm túc.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 06/3/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.