Trong buổi sáng ngày 05/03/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Hôm qua ( 4-3), UBND TP Hà Nội đã sơ kết tám tháng thực hiện quản lý và sử dụng hè phố, lòng đường hoạt động bán hàng rong.
Ông Nguyễn Hoàng Linh, Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải, cho biết lực lượng chức năng đã xử lý gần 130 ngàn trường hợp vi phạm, phạt gần chín tỷ đồng. Tuy nhiên, ông Linh thừa nhận việc tuân thủ lệnh cấm của thành phố gần đây đang có biểu hiện chùng xuống do sự nới lỏng trong kiểm tra của các lực lượng chức năng. Tình trạng bán hàng rong có chiều hướng gia tăng tại các tuyến cấm như Cát Linh, Tây Sơn (quận Đống Đa); Hàng Gai, Hàng Bông, Lương Văn Can, Hàng Lược (Hoàn Kiếm); Sơn Tây, Phan Đình Phùng (Ba Đình)...
Theo Phó Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Thị Như Mai, hàng rong không bớt đi mà tràn về các quận khác để hình thành các chợ cóc, chợ tạm. Đã vậy, chính quyền một số phường cũng “gom” lại thành chợ để... thu phí. Sở đang lên kế hoạch giải tỏa 35 chợ cóc.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Thông tin về kết quả kiểm tra đợt 1 của Sở Y tế TP Hồ Chí Minh đối với một số cơ sở sản xuất nước uống đóng chai, phát hiện 3 nhãn hiệu sản phẩm có nhiễm vi trùng cực độc thêm một lần nữa gióng lên hồi chuông báo động về vệ sinh an toàn thực phẩm. Nước tinh khiết nhưng không sạch không phải là điều khiến người tiêu dùng ngạc nhiên bởi đã nhiều lần công luận lên tiếng về chất lượng nước đóng chai, nhưng nước bẩn đến mức đó và lỗ hổng trong quản lý mặt hàng này thì thật đáng lo ngại.
Đáng nói là, sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng nhưng nước tinh khiết lại "qua mặt" được cơ quan quản lý chất lượng một cách dễ dàng nhờ sự dễ dãi trong cấp phép. Theo ông Đỗ Lê Huấn, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội, hồ sơ đăng ký sản xuất cũng được kiểm tra rất kỹ và tuân theo quy trình nghiêm ngặt với đầy đủ giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn nhà xưởng, công nhân sản xuất phải được khám sức khỏe, mẫu sản phẩm được kiểm nghiệm bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm... Nhưng trước đây, việc kiểm định chất lượng sản phẩm thường là do Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội tự lấy mẫu. Song hiện nay, theo quy định mới, cơ sở sản xuất tự lấy mẫu kiểm nghiệm rồi gửi đến Trung tâm Y tế dự phòng cấp phép và chịu trách nhiệm về kết quả kiểm nghiệm này. Với quy định này, thật khó có thể loại trừ việc doanh nghiệp mua mẫu nước của doanh nghiệp uy tín đem đi kiểm nghiệm để được cấp phép. Như vậy, việc kiểm tra thường xuyên là hết sức cần thiết.
Báo cũng cho biết: Ngày 4/3, Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa Bộ đã ký văn bản đề nghị các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối có ý kiến bằng văn bản về tình hình giá xăng dầu hiện nay, đăng ký giảm giá bán lẻ dầu hỏa trong nước với Tổ giám sát liên Bộ Tài chính-Công thương về giá xăng dầu cho phù hợp với diễn biến giá thế giới. Theo văn bản số 2389/BTC-QLG, các doanh nghiệp đầu mối gửi công văn trong ngày 5/3.
Sở dĩ có yêu cầu trên bởi qua theo dõi diễn biến giá dầu hỏa thị trường thế giới, từ ngày 20/2, giá dầu hỏa bình quân trên thị trường thế giới tiếp tục dao động ở mức thấp, quanh ngưỡng 50 USD/thùng. Trước đó, Bộ Tài chính đã yêu cầu các doanh nghiệp tính toán giảm giá dầu hỏa trong bối cảnh giá thế giới thấp. Và ngày 20/2 vừa qua, Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cùng Công ty TNHH một thành viên Dầu khí Thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Petro) đã giảm giá mặt hàng này từ 12.000 đồng/lít xuống còn 11.500 đồng/lít.
3. Báo Tiền phong có bài "Trái phiếu chính phủ: lãng phí kép?". Bài báo phản ánh: Với mức bội chi ngân sách 2009 dự kiến lên đến hơn 100.000 tỷ đồng, trong khi nguồn thu từ dầu khí nhiều khả năng giảm do giá dầu đang khá thấp và hàng loạt khoản thuế phải giãn, giảm, hoãn…, phát hành trái phiếu Chính phủ (TPCP) - nguồn thu khả thi nhất để bù đắp, lại bị xem là đang lãng phí. TS Lê Thẩm Dương (ĐH Ngân hàng TPHCM) cho rằng: “Phát hành TPCP thực chất là Chính phủ đi vay rồi ngân sách trả nợ, dù lãi suất thấp”.
Khi phát hành TPCP, khá nhiều lý do đưa ra để chứng minh nguồn thu từ trái phiếu sẽ được chi tiêu hiệu quả. Nhưng thực tế thì đây là sự lãng phí ghê gớm như phát biểu của Chủ nhiệm Ủy ban các Vấn đề Xã hội Trương Thị Mai. Đáng ngại nhất là hàng chục ngàn tỷ đồng phải trả lãi hàng năm nhưng vẫn nằm trong kho bạc vì giải ngân chậm. Năm 2007, tổng vốn TPCP có 22.000 tỷ đồng, nhưng giải ngân chỉ đạt khoảng 7.000 tỷ đồng. Năm 2008, giải ngân được 20.000 tỷ đồng, đạt 62 phần trăm. Từ năm 2003 đến nay, tổng số tiền giải ngân TPCP mới đạt 54 phần trăm kế hoạch. Nếu tính cả những phần xin phát hành thêm, số tiền huy động cho cả thời kỳ 2003 – 2008 lên đến gần 300.000 tỷ đồng, nhưng tổng số giải ngân mới đạt gần 60.000 tỷ đồng!
Không chỉ lãng phí do giải ngân chậm, nhiều công trình đầu tư từ nguồn TPCP có tiến độ kéo dài đã đẩy vốn đầu tư lên cao và bị lãng phí kép. Nhiều dự án khởi công từ 2004 như Quốc lộ 32 đoạn Nam Thăng Long- Diễn (Hà Nội) nay vẫn chưa giải phóng mặt bằng xong là những minh chứng cho sự lãng phí kép trên. Cho đến nay chưa có cơ quan nào đưa ra con số mỗi năm Việt Nam lãng phí bao nhiêu từ tiền cất kho nhưng vẫn phải trả lãi và tổng vốn đầu tư bị đội lên do tiến độ chậm.
Đang có không ít ý kiến ủng hộ việc phát hành TPCP bằng ngoại tệ vì lãi suất ngoại tệ thấp, ngoại tệ trong dân còn nhiều, các ngân hàng dư thừa ngoại tệ đang muốn có đầu ra… Tuy nhiên, ông Phạm Đỗ Chí, kinh tế trưởng của Vina Capital cho rằng “phát hành trái phiếu bằng ngoại tệ có rủi ro khá lớn dù tiết kiệm được chi phí do lãi suất thấp. Nếu sau một năm, VNĐ yếu hơn USD, cần nhiều tiền hơn để trả cho trái chủ”. Giám đốc một quỹ đầu tư nước ngoài nhận định việc NHNN vừa tái khẳng định không phá giá VNĐ sẽ khiến việc phát hành TPCP ít rủi ro hơn nhưng diễn biến kinh tế thế giới không dễ để Việt Nam duy trì chính sách này.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ có bài "Cán bộ tư pháp được hưởng trợ cấp khó khăn 360.000 đồng/năm". Bài báo phản ánh: Bộ Tư pháp vừa có văn bản hướng dẫn áp dụng mức trợ cấp khó khăn năm 2009 cho cán bộ viên chức ngành tư pháp theo quyết định 169 của Chính phủ. Theo đó, cán bộ công chức, viên chức (kể cả công chức dự bị) có hệ số lương dưới 3.0 sẽ được hưởng mức trợ cấp khó khăn 360.000 đồng/người. Khoản trợ cấp trên sẽ được trả theo kỳ lương trong bốn tháng đầu năm 2009 (mỗi tháng nhận 90.000 đồng/người). Khoản trợ cấp trên không dùng để tính đóng bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội.
2. Báo Đất Việt phản ánh: Khoảng 60 gia đình có con nuôi Việt Nam đã dự buổi gặp mặt thường niên tại Nhà Văn hóa Việt Nam ở Ottawa hôm 28/2, do Đại sứ quán Việt Nam tại Canada tổ chức.
Trong bầu không khí ấm cúng gia đình, Đại sứ Việt Nam tại Canada Nguyễn Đức Hùng nhấn mạnh ý nghĩa của ngày này và coi đây là dịp để các gia đình Canada có con nuôi Việt Nam gặp gỡ, giao lưu, chia sẻ niềm vui, hạnh phúc khi trong gia đình có những thành viên mới đến từ đất nước hình chữ S. Đại sứ Nguyễn Đức Hùng cảm ơn các gia đình đã chăm sóc, dạy dỗ, nuôi nấng các cháu ngoan ngoãn, lớn khôn, hy vọng các cháu khi trưởng thành sẽ trở thành những công dân tốt cho đất nước Canada.
Theo Giám đốc TDH Ontario (tổ chức các gia đình có con nuôi Việt Nam tại tỉnh Ontario và Quebec) Dorrida Cavanaugh, nhiều trẻ em Việt Nam bị mồ côi, tàn tật do những di chứng chiến tranh, rất cần tình thương và sự quan tâm chăm sóc. Việc các gia đình Canada nhận các em về nuôi thể hiện tinh thần nhân đạo cao cả.
Bà Dorrida Cavanaugh cũng thông báo, những trẻ em Việt Nam được nhận làm con nuôi tại Canada hòa nhập khá nhanh với gia đình mới, cuộc sống mới. Các gia đình có con nuôi Việt Nam đều rất phấn khởi, hài lòng, thậm chí, không ít gia đình bày tỏ nguyện vọng được nhận thêm các cháu nhỏ mồ côi hoặc tàn tật Việt Nam. "Họ mong muốn Đại sứ quán Việt Nam thường xuyên tổ chức các buổi gặp mặt như vậy để các em nhỏ gặp gỡ, vui chơi, nhớ về cội nguồn đất nước", bà Dorrida Cavanaugh nói.
Cũng tại cuộc gặp gỡ, cháu Nguyễn Hữu Tài, sinh năm 2007, đã được hoàn tất thủ tục làm con nuôi ông bà James Barringer và Annie Javier. Cháu Nguyễn Hữu Tài trước đây sống tại Trung tâm nuôi dưỡng và bảo trợ trẻ em Gò Vấp, vốn là một trẻ bị dị tật bẩm sinh. Nhờ sự giúp đỡ của tổ chức TDH Ontario, cháu được đưa sang Canada chữa bệnh và được vợ chồng bác sĩ James Barringer nhận đỡ đầu.
3. Báo Hà Nội mới có bài "Văn phòng công chứng tư: Mới “sinh” đã ngắc ngư?. Bài báo phản ánh: Sau gần 6 tháng mô hình công chứng tư (Văn phòng công chứng - VPCC) tại TP Hồ Chí Minh đi vào hoạt động, sức cạnh tranh đã nâng chất lượng cả hai loại hình công chứng công - tư để phục vụ người dân tốt hơn. Tuy nhiên, khái niệm VPCC chưa ghi nhận cụ thể trong các điều luật trước đó khiến nhiều người vẫn chưa mặn mà, còn các VPCC thì lao đao...
Nhiều người dân đến VPCC đã khen ngợi dịch vụ ở đây "tuyệt vời": Tiếp đón chu đáo, giải khát miễn phí, có wifi để lướt web trong khi chờ đợi, qui trình thụ lý được rút ngắn tối đa. Nhưng phía VPCC lại nhăn mặt, bởi đang lâm vào tình trạng "thủng chi", khó khăn tài chính. Không được lợi thế như các phòng công chứng (PCC) có sẵn trụ sở bề thế trên các con phố lớn khu trung tâm thành phố, một số VPCC phải chi tiền thuê văn phòng vài chục triệu đồng mỗi tháng. Thêm vào những khoản đầu tư thiết bị, tiện nghi, nhân viên phục vụ đã đẩy mức chi phí lên đến "đau đầu". Còn nguồn thu lại chưa đạt hiệu quả như mong đợi.
Công chứng viên Lê Hồng Sơn, Trưởng VPCC Sài Gòn (181 Hai Bà Trưng, P.6, Q.3) cho biết: "Lượng khách hàng đến văn phòng tương đối nhiều, nhưng nguồn thu không khả quan do phần lớn hợp đồng công chứng về việc ủy quyền, di chúc… thuộc dạng không giá ngạch, có mức phí chỉ vài chục ngàn đồng". Trong khi, tại PCC số 1 - nơi có nguồn thu lớn nhất hiện nay - những ngày cao điểm thu được cả tỷ đồng lệ phí, phần lớn từ các giao dịch liên quan đến ngân hàng, nhà đất. Đây là những giao dịch tính lệ phí theo giá trị tài sản nên có mức phí cao, tối đa đến 10 triệu đồng!
Vì sao các VPCC chưa thu hút được giao dịch nhà đất, ngân hàng? Được biết, nguyên nhân là do Luật Đất đai 2003 quy định hợp đồng chuyển nhượng, thế chấp, bảo lãnh, cho thuê, góp vốn… bằng quyền sử dụng đất phải có chứng nhận của "công chứng nhà nước". Vì vậy, ngân hàng, các tổ chức, người dân "tự hiểu": Công chứng nhà nước là công chứng công nên vẫn dồn về đó. Nhiều người lo lắng: Nếu công chứng tại VPCC liệu có vi phạm luật? Thôi thì, để an toàn, đến PCC vẫn hơn! Ngay cả một số cơ quan hành chính cũng phân biệt đối xử với VPCC. Công chứng viên Phùng Kim Hoa, Trưởng VPCC chợ Lớn "kể khổ": Một dạo, hồ sơ công chứng tại VPCC khi đăng ký quyền sở hữu nhà đất (đăng bộ) thì bị Phòng Tài nguyên - Môi trường Q.6 yêu cầu nộp thêm bản sao y giấy phép hoạt động của VPCC. Mãi sau khi Sở Tư pháp can thiệp, chuyện phân biệt mới được chấm dứt. Phải chăng, chính Luật Công chứng đã có sự phân biệt tên gọi hai loại hình tổ chức công chứng khác nhau nên phát sinh rắc rối?
Bà Ung Thị Xuân Hương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh giải thích: "Trong Bộ luật Dân sự và Luật Đất đai có sử dụng cụm từ công chứng nhà nước" do hai bộ luật này được ban hành trước thời điểm có Luật Công chứng. Đây chỉ là tên gọi tổ chức thực hiện vai trò công chứng vào thời điểm đó. Còn Luật Công chứng là luật chuyên ngành và ban hành sau nên phải áp dụng trong mọi hoạt động liên quan đến công chứng. Theo Nghị định số 02/2008/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 4-1-2008, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Công chứng thì PCC nhà nước được chuyển sang đơn vị sự nghiệp, có thẩm quyền, chức năng như VPCC, con dấu công chứng cũng không còn hình quốc huy. Nói cách khác, thẩm quyền PCC và VPCC đều như nhau, không có sự phân biệt".
Có thể thấy việc xã hội hóa hoạt động công chứng đã thúc đẩy mảng công chứng cạnh tranh nâng cao chất lượng phục vụ người dân. Năm 2009 được xác định là năm ngành công chứng sẽ có những cạnh tranh khốc liệt. Từ đầu năm, các VPCC và PCC đều ráo riết "chạy đua" lên kế hoạch cải tiến quy trình, thủ tục và các tiện ích hỗ trợ để thu hút khách hàng.
Báo cũng cho biết: Về việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật áp dụng cho toàn TP Hà Nội mở rộng, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Hồng Khanh vừa yêu cầu các sở, ngành xác định đây là nhiệm vụ ưu tiên số 1, phải hoàn thành càng sớm càng tốt, làm cơ sở để thực hiện quản lý nhà nước thống nhất trên toàn TP.
Theo Sở Tư pháp, hiện có 13/28 văn bản không hoàn thành đúng kế hoạch (hạn cuối cùng là 30-11-2008); trong đó Sở KH-ĐT và Sở Tài chính đều còn 4 văn bản chưa hoàn thành.
Phó Chủ tịch Vũ Hồng Khanh chỉ đạo các sở, ngành triển khai ngay việc rà soát để đề xuất các cơ chế đặc thù cần thiết làm cơ sở xây dựng Luật Thủ đô. TP sẽ thành lập bộ phận chuyên trách nghiên cứu Luật Thủ đô nếu được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chấp thuận đưa vào chương trình xây dựng luật. TP sẽ tranh thủ ý kiến của chuyên gia các bộ, các nhà khoa học, thậm chí mời chuyên gia nước ngoài để tham vấn về việc xây dựng Luật Thủ đô.
4. Báo Nhân dân phản ánh: Từ năm 2009 đến năm 2012, thành phố Hồ Chí Minh thực hiện "Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật" đến các tầng lớp nhân dân phù hợp theo từng đối tượng trên địa bàn toàn thành phố. Từ đó, chương trình tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức và nhân dân, góp phần vào việc giữ vững ổn định an ninh trật tự, an toàn xã hội, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế và xây dựng thành phố văn minh, hiện đại.
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của thành phố phấn đấu đến năm 2012 đạt được các mục tiêu cụ thể: 90% số người dân trên địa bàn thành phố được tuyên truyền pháp luật chung và các văn bản pháp luật chuyên ngành; 100% số cán bộ, công chức, viên chức được trang bị kiến thức pháp luật thuộc lĩnh vực công tác chuyên môn, nghiệp vụ của mình; 95% số người sử dụng lao động được tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật có liên quan hoạt động doanh nghiệp; 70% số người lao động được phổ biến các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của người lao động; 100% số cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang nhân dân được phổ biến kiến thức pháp luật về an ninh, quốc phòng và các quy định pháp luật khác có liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ...
Trên đây là điểm báo sáng ngày 05/03/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.