Trong buổi sáng ngày 18/02/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Hôm qua (17-2), lãnh đạo Hội Nông dân TP.HCM đã họp với UBND huyện Cần Giờ để tìm cách giúp nông dân bị thiệt hại do Vedan làm ô nhiễm sông Thị Vải. Huyện đã nhận được hơn 1.800 đơn thư yêu cầu Vedan bồi thường. Những đơn thư hợp lệ, Hội sẽ phối hợp với chính quyền địa phương xác minh. Các cơ quan chức năng cũng sẽ giúp nông dân xác định mức độ thiệt hại.
Theo báo cáo sơ bộ của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, ước tính có gần 900 hộ nuôi trồng thủy sản bị ảnh hưởng từ việc Vedan làm ô nhiễm môi trường nước, mức độ thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ đồng.
Ông Nguyễn Văn Phụng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân TP.HCM, khẳng định: “Khi đã hoàn tất việc nhận và rà soát đơn thư, Hội sẽ đại diện cho nông dân Cần Giờ để gửi công văn yêu cầu Vedan bồi thường thiệt hại. Nếu Vedan không hợp tác, Hội sẽ đại diện nông dân kiện Vedan”.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 17-2 tại Hà Nội, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã chủ trì buổi họp báo công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Đề án giá điện 2009 và chủ trương thực hiện giá điện theo cơ chế thị trường. Với mức tăng giá 8,92% so với năm 2008, từ 1-3-2009, giá bán điện bình quân năm 2009 là 948,5 đồng/số (kWh). Tuy nhiên, toàn bộ hộ nghèo sẽ được trợ giá 50 số điện đầu tiên hàng tháng. Đồng thời, việc điều chỉnh giá điện sẽ làm cho doanh nghiệp và người tiêu dùng tính toán, sử dụng điện hợp lý, tiết kiệm hơn.
Với mức giá bán điện mới từ ngày 1-3, giá điện bình quân cho sinh hoạt dự kiến tăng khoảng 13%, sẽ làm tăng tiêu dùng cuối cùng của cá nhân năm 2009 khoảng 0,3-0,35%, làm tăng chi tiêu của các hộ gia đình thêm khoảng 3%. Theo Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, mức tăng như trên là không lớn và không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt của người dân. Tuy nhiên, số người được hỗ trợ giá theo cơ chế mới này đã thu hẹp từ 3,5 triệu xuống còn 2,4 triệu người.
Trước những băn khoăn về thời điểm điều chỉnh giá điện ngay đầu tháng 3 có thể hạn chế tác dụng của gói kích cầu của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Hiếu nhấn mạnh, việc điều chỉnh giá điện là không thể dừng được, song song với nó, gói kích cầu của Chính phủ đang phát huy tác dụng. Theo Bộ Tài chính, điều chỉnh giá điện lần này nhằm làm lành mạnh hóa tài chính của ngành điện, kêu gọi đầu tư nước ngoài và đầu tư tư nhân vào ngành điện. Bên cạnh đó, điều chỉnh giá cũng kích thích doanh nghiệp và người tiêu dùng tiết kiệm điện, tăng năng suất hạ giá thành.
Một lý do khác không thể chần chừ “thả” giá điện, theo Bộ Công thương là để thu hút đầu tư cho ngành điện. Với mức giá 5,2 cent/kWh, giá điện ở Việt Nam đang ở mức thấp nhất Đông Nam Á. Theo Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, trừ thủy điện, mức 5,2 cent là quá thấp, thấp hơn cả giá sản xuất ra của các nhà máy điện (ít nhất đã 6-7 cent) nên không thu hút được các dự án đầu tư vào ngành điện mà chỉ “thu hút được các dự án tốn điện để tranh thủ nguồn điện giá rẻ của ta”. Do đó, giá điện buộc phải được thị trường hóa để thu hút đầu tư mới mong đáp ứng được an ninh năng lượng và nhu cầu điện năng trong tương lai.
Báo cũng phản ánh: Khoảng 19 giờ tối qua, 17-2, nhiều người dân ở Hà Nội đã truyền tin cho nhau về việc đi mua xăng để dự trữ sau khi có tin đồn vào hôm nay, 18-2, xăng sẽ tăng giá. Tầm 20 giờ, nhiều người dân đã đổ xô đến các cây xăng trên địa bàn Hà Nội để mua xăng. Cũng do tin đồn sẽ tăng giá xăng nên nhiều cây xăng tư nhân ở các tỉnh Nam Định, Hải Dương, Hải Phòng, Hà Nội… đã đóng cửa, ngừng bán xăng dầu để chờ tăng giá.
Được biết, trước đề xuất điều chỉnh lại giá xăng dầu của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về việc tăng giá xăng do các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu đang phải chịu lỗ 500 đồng/lít xăng, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo liên bộ Tài chính và Công thương kịp thời xử lý những vướng mắc của các doanh nghiệp, đồng thời có giải pháp điều hành kinh doanh xăng dầu phù hợp với biến động giá thế giới, theo đúng cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước.
3. Báo Kinh tế đô thị phản ánh: Ngày 17/2, tại Hà Nội, Bộ VH, TT&DL đã tổ chức triển khai công tác năm 2009. Phát biểu chỉ đạo, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đánh giá cao thành tích mà Bộ VH, TT&DL đạt được trong năm qua và nhấn mạnh: Tới đây, Chính phủ sẽ chủ trì việc xây dựng 500 căn hộ cho các văn nghệ sĩ tiêu biểu ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đồng thời, bàn cơ chế về làm việc và thu nhập cho văn nghệ sĩ sau khi nghỉ hưu để họ tiếp tục được cống hiến.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ trưởng Bộ VH, TT&DL báo cáo điều tra về nguy cơ các dự án kinh tế xâm hại môi trường di tích để Chính phủ giải quyết dứt điểm, nhằm bảo vệ văn hoá truyền thống. Phó Thủ tướng cũng “nhắc” Bộ này phát huy 5 lợi thế lớn của du lịch Việt Nam và khắc phục yếu kém về quản lý, trình độ lãnh đạo, số lượng và chất lượng hướng dẫn viên để thu hút du khách quốc tế. “Cần xây dựng chiến lược tiếp thị riêng cho du lịch Việt Nam trong giai đoạn kinh tế khủng hoảng”, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân nói.
4. Báo Nhân dân phản ánh:Ngày 17-2, Sở LĐ-TBXH Quảng Bình cho biết, sở này đã có báo cáo sơ bộ về kết quả kiểm tra việc thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo (trợ cấp tiền và gạo) trong dịp Tết nguyên đán vừa qua. Theo đó toàn tỉnh có 19 xã đã thực hiện sai quy định của Chính phủ.
Cụ thể: các xã Thanh Thuỷ (Lệ Thuỷ), An Ninh (Quảng Ninh), Sơn Trạch, Lâm Trạch, Liên Trạch, Hưng Trạch, Mỹ Trạch, Đức Trạch (Bố Trạch), Quảng Minh, Quảng Phương, Quảng Thạch, Quảng Hợp, Cảnh Hoá (Quảng Trạch), Phong Hoá (Tuyên Hoá), Yên Hoá, Hồng Hoá, Trung Hoá, Thượng Hoá, Hoá Sơn (Minh Hoá). Trong các xã này, có 3 xã thực hiên sai chế đọ trợ cấp gạo (Thanh Thuỷ, Đức Trạch, Phong Hoá), có 2 xã chia đều tiền và gạo hỗ trợ cho hộ nghèo cho toàn bộ nhân khẩu trong xã (Trung Hoá, Quảng Hợp), các xã còn lại chi tiền sai quy định (cấp sai đối tượng, cấp phát bình quân, dàn trải, cấp không đúng mức quy định, trích lại làm quỹ thôn...). Sai phạm nghiêm trọng nhất là ở các xã Trung Hoá, An Ninh, Quảng Minh, Quảng Hợp.
Hiện nay, các đại phương trong tỉnh Quảng Bình đang khẩn trương thu hồi lại số tiền cấp phát sai đối tượng để cấp phát lại cho đúng đối tượng; đồng thời tiến hành kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của các cá nhân và tập thể có liên quan trong việc cấp sai địa chỉ tiền hỗ trợ cho người nghèo ăn tết Kỷ Sửu của Chính phủ.
Báo cũng cho biết: Theo Trung tâm Khí tượng - Thủy văn Quốc gia, năm 2009 ngành khí tượng - thủy văn nâng cao chất lượng dự báo bão, lũ, hạn hán, xâm nhập mặn và các hiện tượng thời tiết nguy hiểm khác.
Ðồng thời, ngành tiếp tục cải tiến bản tin dự báo bão, áp thấp nhiệt đới để đáp ứng kịp thời công tác chỉ đạo PCLB; khảo sát các hiện tượng thiên tai nguy hiểm; đo đạc, quan trắc, thu thập đầy đủ các số liệu kịp thời, chính xác, bảo đảm chất lượng dự báo... Ngành sẽ khắc phục triệt để những hạn chế còn tồn tại trong năm 2008. Các bản tin dự báo sát với tình hình thực tế, đáp ứng yêu cầu của việc chỉ đạo phòng chống lụt bão và mong muốn của xã hội.
Theo nhận định của Trung tâm dự báo Khí tượng - Thủy văn T.Ư, thời tiết nắng ấm tại các tỉnh miền bắc sẽ kéo dài thêm hai, ba ngày nữa. Ðến ngày 19-2, một đợt không khí lạnh tràn về, nhiệt độ giảm 6 đến 8oC so hiện tại, các tỉnh miền bắc trời chuyển rét. Từ ngày 20-2, vùng Ðông Bắc có mưa, mưa rào nhẹ, vài nơi có dông. Nhiệt độ trong những ngày này sẽ khoảng 14-16oC. Không khí lạnh chỉ kéo dài trong vòng hai, ba ngày, sau đó trời nắng ấm trở lại.
5. Báo VnMedia phản ánh: Trong cuộc họp báo chiều 17/2 tại Hà Nội, bà Tara Tant, trưởng bộ phận dịch vụ thị thực (visa) thuộc Đại sứ quán Anh tại Việt Nam, đã thông báo dịch vụ cấp visa cho người Việt vào Anh sẽ có sự “thay đổi lớn”. Theo đó, việc xét duyệt và cấp visa cho các đối tượng mang hộ chiếu phổ thông người Việt Nam vào Vương quốc Anh sẽ do Đại sứ quán Anh tại Thái Lan thực hiện.
Thay đổi trên là một phần trong kế hoạch tái cơ cấu hệ thống xét duyệt thị thực Anh quốc tên toàn cầu, được gọi là “Hub & Spoke” (tạm dịch là Trục và Các nhánh của trục). Hệ thống mới này sẽ làm giảm một số lượng các trung tâm cấp thị thực trên toàn cầu xuống còn khoảng 50 trung tâm.
6. Báo Người lao động phản ánh: Ngày 17-2, Bộ GTVT đã tổ chức hội thảo giới thiệu Luật Giao thông đường bộ năm 2008 (có hiệu lực từ 1-7-2009).
Một trong những điểm đáng chú ý của luật là bổ sung quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm đối với người điều khiển, người ngồi trên xe đạp điện. Luật cũng quy định rõ các đối tượng gồm người đi bộ, xe thô sơ, xe gắn máy, mô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng có vận tốc thiết kế dưới 70 km/giờ không được đi vào đường cao tốc. Các phương tiện kinh doanh vận tải phải gắn thiết bị giám sát hành trình của xe.
7. Báo điện tử Vnexpress phản ánh: Theo báo cáo của Bộ Giao thông vận tải gửi Thủ tướng, dự án tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông do Cục Đường sắt Việt Nam làm chủ đầu tư. Tổng đầu tư ban đầu của dự án vào năm 2005 là 5.300 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức này đã được điều chỉnh hơn 8.700 tỷ đồng (tăng 1,7 lần) và được Phó thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng chấp thuận cho sử dụng thêm 100 triệu USD trong khoản tín dụng ưu đãi của Trung Quốc cho dự án. Tuyến tàu điện dài khoảng 13 km với 12 ga trên cao. Điểm đầu tuyến tại Cát Linh (đối diện khách sạn Horison), sau đó đi qua Hào Nam - Hoàng Cầu - ngõ Thái Thịnh 1 - Láng - Ngã Tư Sở - Nguyễn Trãi - Trần Phú - Quang Trung - quốc lộ 6 - bến xe Hà Đông mới.
Bộ Giao thông đã có quyết định phê duyệt dự án này, chủ đầu tư đang triển khai thủ tục chỉ định thầu và chuẩn bị khởi công trạm kỹ thuật (depot) trong quý I và làm việc với thành phố Hà Nội về công tác giải phóng mặt bằng.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Lao động có bài "Hai ngày và... hai phút". Bài báo phản ánh: 11 giờ kém 15 ngày 16.2, tôi đến UBND phường Trung Liệt (quận Đống Đa) xin chứng thực văn bằng. Anh cán bộ chứng thực yêu cầu tôi sáng hôm sau ra làm vì hôm nay... hết giờ!Lúc ấy ở phòng chứng thực không một bóng người và cũng còn đến 45 phút nữa mới hết giờ làm việc buổi sáng. Theo hẹn, đúng 9h30 ngày 17.2, tôi lại đến phường Trung Liệt làm thủ tục chứng thực, thì một anh cán bộ khác lại hẹn tiếp đến... sáng mai. Hỏi "vì sao mới 9h30 đã không làm nữa" thì anh cán bộ hôm trước tiếp tôi chưng ra một danh sách người làm chứng thực (khoảng 20 người) và buông một câu: "Anh chờ được thì chờ!". Lúc đó, ở phòng chứng thực cũng chỉ có 5-7 người! Không chịu được cảnh vô trách nhiệm với dân như vậy, tôi bỏ về.
Thế nhưng, hơn 15 giờ cùng ngày, tôi đến UBND phường Đồng Nhân (quận Hai Bà Trưng) làm thủ tục chứng thực thì nhận được thái độ khác hẳn. Cả 3 cô cán bộ hành chính đều niềm nở và thủ tục chỉ diễn ra đúng... 2 phút (mặc dù lúc đó cũng có 4-5 người đến chứng thực). Không chỉ ở phường Đồng Nhân mà tại phường Đống Mác và một số phường của quận Hai Bà Trưng, khi tôi đến làm thủ tục chứng thực thủ tục cũng hết sức đơn giản, nhanh gọn.
Cùng một công việc, thế mà một phường thì... hành dân đến 2 ngày vẫn chưa xong, một phường thì chỉ cần 2 phút để giải quyết! Không hiểu ông Chủ tịch UBND phường Trung Liệt và cao hơn là Chủ tịch UBND quận Đống Đa có biết những nhân viên tắc trách của mình như vậy không?
2. Báo Tia Sáng có bài "Cần cải cách về mặt pháp lý". Bài báo phản ánh: Điều trước hết là văn bản chiến lược phát triển giáo dục lần này phải được cải cách về mặt pháp lý, tuân thủ quy trình làm luật ở các nước tiên tiến, nghĩa là buộc phải qua ít nhất 2 “rào cản”, Chính phủ và Quốc hội, tại mỗi “rào cản” lại được các ủy ban chuyên môn liên quan thẩm định, đệ trình ý kiến đề xuất. Chỉ với quy trình làm luật đó, chiến lược phát triển giáo dục lần này mới có thể hy vọng tránh được số phận bất khả thi như các chiến lược trước nó.
Khởi đầu cách đây 9 năm, năm 2000, tổ chức hơn 30 nước công nghiệp OECD hiện đang tiến hành một chương trình khảo cứu quốc tế mang tên PISA đánh giá xếp hạng chất lượng giáo dục phổ thông trung học năm cuối của họ, bằng phương pháp thực nghiệm, cho điểm, trải qua 3 giai đoạn, từ năm 2000 đánh giá khả năng đọc, từ năm 2003 đánh giá khả năng toán, và từ năm 2006 đánh giá trình độ các môn học tự nhiên, được phân bổ cho hơn 60 nước tham gia (gồm cả những nước đối tác của OECD), thực hiện tại nước mình, với ít nhất 5000 học sinh thử nghiệm. Cho dù bản thân PISA luôn được tranh cãi phản biện, nhưng ít nhất các quốc gia OECD, sau từng giai đoạn, cũng biết được thứ hạng chất lượng giáo dục phổ thông nước mình trên bình diện quốc tế - cơ sở cho việc ban hành chính sách cải cách giáo dục của họ.
Trong khi đó, văn bản chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam dài 23 trang, bắt đầu bằng nêu những thành tích, tiếp đến là các yếu kém, được coi là cơ sở thực tế cho 11 giải pháp chiến lược đề xuất. Về mặt khoa học, các cơ sở thực tế nêu ra chỉ mang định tính kiểu “thiếu thực tiễn, không phù hợp... Thiếu cân đối, chưa chú trọng... Chưa đáp ứng được nhiệm vụ... Nghèo nàn lạc hậu...”, hoặc xảy ra đâu đó, như “muốn mở trường họ khai bịa có nhiều tiến sĩ, thực ra chỉ có một...”, mà không được đo lường bằng những con số toàn cục, nên khó có thể khẳng định được bản chất vấn đề như trong trường hợp định lượng được bảo đảm bằng thuật toán thống kê. Một khi cơ sở thực tế đưa ra đã không thể khẳng định được bản chất vấn đề thì 11 giải pháp dựa trên đó cũng không thể dám chắc thay đổi được toàn bộ vấn đề. Và đây chính là rủi ro của văn bản phát triển giáo dục Việt Nam đã đề xuất.
Nhìn dưới góc độ pháp lý, có thể hình dung được tương lai của văn bản chiến lược phát triển giáo dục lần này sẽ kết thúc thế nào, nếu không thay đổi được phương thức ban hành xưa nay.
Thực trạng nền giáo dục đào tạo nước ta bây giờ chính là kết quả của những chiến lược giáo dục trước đó được thực hiện dưới dạng chủ trương, theo cơ chế hành chính xin cho, dựa chủ yếu vào chỉ thị từ trên, phụ thuộc vào nỗ lực chủ quan ở dưới. Không có chế tài nào buộc người ta phải thực hiện, không cá nhân có thẩm quyền nào chịu trách nhiệm về số phận của nó. Vì vậy, điều trước hết là văn bản chiến lược phát triển giáo dục lần này phải được cải cách về mặt pháp lý, tuân thủ quy trình làm luật ở các nước tiên tiến. Ở họ chính sách chỉ được phép thực thi khi trở thành văn bản lập pháp, nghĩa là buộc phải qua ít nhất 2 “rào cản”, Chính phủ và Quốc hội, tại mỗi “rào cản” lại được các ủy ban chuyên môn liên quan thẩm định, đệ trình ý kiến đề xuất. Trong văn bản lập pháp đó, bao giờ cũng có mục quan trọng là nhân sự và tài chính dành cho cơ quan hành pháp thực thi và mức tài chính đầu tư cho các hạng mục được nêu trong chính sách. Văn bản luật như vậy không chỉ đủ điều kiện “cần” về tài và lực để thực thi mà còn được bảo đảm bằng điều kiện “đủ” bởi chế tài do hệ thống tư pháp, toà án, viện kiểm sát đảm nhận. Chỉ với quy trình làm luật đó, chiến lược phát triển giáo dục lần này mới có thể hy vọng tránh được số phận các văn bản trước nó, chí ít những giải pháp chiến lược đề xuất bị hoài nghi bất khả thi, bức xúc dư luận chắc chắn sẽ được kết luận, tỷ như xây dựng 4 trường đại học Việt Nam đạt đẳng cấp quốc tế vào năm 2015, hoặc đến năm 2020 sẽ đào tạo 2 vạn tiến sĩ, mà không nêu được tổng kinh phí đầu tư là bao nhiêu? Lấy ở đâu ra? Nhân sự nào cho 4 trường đẳng cấp quốc tế? 2 vạn tiến sỹ đào tạo ra tìm việc làm chỗ nào? Và cha đẻ của nó sẽ được luật pháp thừa nhận không ai khác ngoài Bộ trưởng phải chịu trách nhiệm với đứa con của mình!
Trên đây là điểm báo sáng ngày 18/02/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.