Trong buổi sáng ngày 22/01/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Nhằm thống nhất các văn bản quy phạm pháp luật, các cơ chế, chính sách giữa các địa phương để thống nhất áp dụng trên địa bàn TP Hà Nội (mới), UBND TP Hà Nội vừa thông báo kế hoạch rà soát, hợp nhất, xây dựng, ban hành văn bản mới trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật, các cơ chế chính sách có nội dung khác biệt không lớn do UBND TP Hà Nội (cũ), UBND tỉnh Hà Tây, UBND tỉnh Vĩnh Phúc, UBND tỉnh Hòa Bình đã ban hành trước đây, gồm 45 văn bản quy phạm pháp luật.
UBND TP Hà Nội yêu cầu giám đốc, thủ trưởng các sở, ngành nghiêm túc tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao bảo đảm chất lượng, đúng yêu cầu tiến độ thời gian, kiên quyết không để chậm trễ, gây ảnh hưởng đến sự chỉ đạo, điều hành chung của TP.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Sau khi Thống đốc NHNN Việt Nam có văn bản yêu cầu báo cáo về việc thu phí ATM, hôm qua (21-1), Vietcombank đã có thông báo chính thức về việc thu phí giao dịch trên máy ATM ngoài hệ thống của Vietcombank.
Theo Vietcombank, trong năm 2008, Vietcombank đã kết nối thành công với liên minh thẻ Banknet và Smartlink giúp khách hàng của Vietcombank ngoài việc sử dụng thẻ tại hệ thống ATM của Vietcombank còn có thể sử dụng thẻ để rút tiền và truy vấn số dư tài khoản tại hệ thống ATM của các ngân hàng khác. Tuy nhiên, để đảm bảo bù đắp chi phí cho các ngân hàng khác cung cấp dịch vụ cho khách hàng Vietcombank, bắt đầu từ ngày 9-1-2009, chủ thẻ Vietcombank Connect24 khi sử dụng dịch vụ tại hệ thống ATM của các ngân hàng khác sẽ phải trả các khoản phí như phí rút tiền mặt, phí truy vấn số dư, phí in sao kê, phí chuyển khoản.
Cùng ngày, trên website của mình, BIDV cũng chính thức đăng thông báo về phí dịch vụ ATM. Cụ thể, tại hệ thống máy ATM của BIDV, chỉ có thẻ VISA, PLUS của ngân hàng trong nước và nước ngoài phát hành khi rút tiền mặt sẽ chịu phí 20.000 đồng/giao dịch. Đối với thẻ BIDV giao dịch tại máy ATM của các ngân hàng khác có kết nối với Banknetvn, phí rút tiền mặt là 3.300 đồng/lần; phí chuyển khoản trong nội bộ BIDV là 1.650 đồng/lần; phí kiểm tra số dư tài khoản 1.650 đồng/lần; phí in sao kê rút gọn là 1.650 đồng/lần.
Báo cũng phản ánh: Ngày 21-1, Văn phòng Chủ tịch nước cho biết, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết vừa ký Lệnh công bố Pháp lệnh sửa đổi điều 10 của Pháp lệnh Dân số đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 27-12-2008.
Theo đó, việc sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số 2003 như sau: Thực hiện cuộc vận động dân số - kế hoạch hóa gia đình, mỗi cặp vợ chồng, cá nhân ngoài việc được quyết định thời gian và khoảng cách sinh con thì còn được phép quyết định sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định. Pháp lệnh trên có hiệu lực thi hành từ ngày 1-2-2009.
3. Báo điện tử VnMedia phản ánh: Chính phủ vừa ban hành các nghị định thành lập thành phố Hưng Yên thuộc tỉnh Hưng Yên và thành lập mới 2 xã thuộc huyện Phù Ninh, Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ. Thành phố Hưng Yên được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên, dân số và các đơn vị hành chính trực thuộc của thị xã Hưng Yên.
Thành phố Hưng Yên có diện tích tự nhiên 4.685,51 ha và 121.486 nhân khẩu, có 12 đơn vị hành chính, gồm các phường: Lê Lợi, Quang Trung, Minh Khai, Lam Sơn, Hiến Nam, An Tảo, Hồng Châu và các xã: Quảng Châu, Hồng Nam, Liên Phương, Trung Nghĩa, Bảo Khê.
02 xã được thành lập mới tại tỉnh Phú Thọ gồm xã Lệ Mỹ thuộc huyện Phù Ninh trên cơ sở điều chỉnh 770,71 ha diện tích tự nhiên và 3.618 nhân khẩu của xã Phú Mỹ; xã Vân Lĩnh, thuộc huyện Thanh Ba trên cơ sở điều chỉnh 895,02 ha diện tích tự nhiên và 2.906 nhân khẩu của xã Thanh Vân.Nghị định cũng xác định địa giới hành chính xã Tân Đức thuộc thành phố Việt Trì , tỉnh Phú Thọ có 454, 08 ha diện tích tự nhiên và 2.721 nhân khẩu.
Tỉnh Phú Thọ có 353.294,93 ha diện tích tự nhiên và 1.345.498 nhân khẩu, có 275 đơn vị hành chính cấp xã.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Tùy tiện thay đổi thành viên hội đồng quản trị". Bài báo phản ánh: Mới đây, Cục Thi hành án (THA) dân sự có công văn yêu cầu cơ quan THA dân sự TP.HCM báo cáo và gửi hồ sơ về một vụ tranh chấp thành viên hội đồng quản trị (HĐQT) cho Cục xem xét, giải quyết khiếu nại.
Trước đó, khi xử lý vụ này, THA TP đã ra văn bản đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư cho phép doanh nghiệp thay thế hai thành viên HĐQT nhưng đã bị khiếu nại vì cho rằng THA TP ra văn bản sai. Nguyên là năm 2006, do có trục trặc chuyện làm ăn nên Công ty Mandarin Hongkong và Công ty Sản xuất kinh doanh và dịch vụ 990 đã phải nhờ Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam giải quyết. Tại đây, hai bên đã hòa giải thành và thống nhất cho phía Mandarin thay thế hai thành viên HĐQT ở Công ty G. mà hai bên góp vốn làm ăn chung. Tuy nhiên, chuyện thay thế này phải đảm bảo đúng trình tự, thủ tục, đúng quy định pháp luật... Sau đó, vụ việc được chuyển sang cơ quan THA TP để thi hành. Một thời gian sau, cơ quan THA đã có văn bản đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư cho phép Công ty G. nói trên được thay thế hai thành viên HĐQT như đã hòa giải. Phía Sở Kế hoạch và Đầu tư đã đồng ý xác nhận sự thay đổi này.
Nhận được văn bản của Sở báo mình bị thay thế, hai thành viên cũ của HĐQT đã lập tức khiếu nại. Theo hai ông này, cơ quan THA ra văn bản đề nghị Sở cho thay thế hai thành viên HĐQT là trái với quyết định của trọng tài và vượt thẩm quyền. Bởi lẽ, chuyện thay thế thành viên phải được toàn thể thành viên HĐQT biểu quyết. Trong khi đó, HĐQT chưa bao giờ thông qua việc thay thế này. THA chỉ dựa vào sự đề nghị đơn phương của phía Mandarin rồi ra văn bản là không đúng trình tự, thủ tục và quy định pháp luật. Đó là chưa kể khi có văn bản xác nhận sự thay thế của Sở thì hai thành viên vừa nêu bị đẩy ra khỏi cơ quan, biến họ từ người góp vốn thành kẻ trắng tay mà chưa kịp biết mình “chết” vì lý do gì. Hai thành viên này đề nghị Cục hủy công văn của THA TP.
Đây là một tranh chấp khá lạ và cần phải có thời gian đối chiếu pháp luật, đối chiếu điều lệ công ty, hợp đồng liên doanh để xem việc ra văn bản của THA TP là đúng hay sai, có vượt thẩm quyền như khiếu nại hay không. Vì vậy, Cục THA đã có yêu cầu như trên. Theo nhận định của các chuyên gia pháp luật về kinh tế thì chuyện khiếu nại của hai thành viên cũ của HĐQT là có cơ sở.
2. Báo Hà Nội mới có bài Trắng tay vì hợp đồng ủy quyền. Bài báo phản ánh: Trước đây, khi không muốn ủy quyền cho người khác bán, thuê, tặng, cho nhà đất thì chủ sở hữu có thể đến bất cứ phòng công chứng nào để hủy hợp đồng. Tuy nhiên, theo Luật Công chứng mới thì lại không thể... Rắc rối này và nhiều quy định chưa rõ ràng khác của Luật Công chứng khiến không ít người dân thiếu hiểu biết pháp luật đối mặt với nguy cơ mất chốn an cư. Vấn đề này đã được không ít phòng công chứng "kêu" với Bộ Tư pháp nhưng tiếc thay, cơ quan chủ quản vẫn chưa có câu trả lời.
Kẽ hở của Luật Công chứng
Bỏ ra 980 triệu đồng để cầm trong tay bản hợp đồng mua nhà chung cư tại Khu đô thị mới Mễ Trì Hạ (huyện Từ Liêm, Hà Nội) mang tên một người khác, chị Hà (quận Cầu Giấy, Hà Nội) như ngồi trên đống lửa. Bởi lẽ người bán lô đất cho chị Hà hứa sẽ làm việc với chủ đầu tư để sang tên hợp đồng chính chủ ngay sau khi chủ đầu tư bàn giao nhà, nhưng càng đợi càng sốt ruột vì thời hạn giao nhà chậm gần 1 năm so với dự kiến. Được tư vấn của luật sư, hai người bèn dắt nhau đến phòng công chứng để làm giấy "công chứng ủy quyền". Theo đó, người bán (chủ hợp đồng) ủy quyền cho chị Hà được làm sổ đỏ, ở, cho thuê, bán căn hộ và hẹn khi chị Hà đã hoàn tất thủ tục giấy tờ đứng tên người bán, 2 bên sẽ chính thức làm hợp đồng chuyển nhượng. Đây là dạng mua bán rất phổ biến hiện nay ở các dự án nhà ở hoặc khu đô thị mới. Bởi không ít chủ đầu tư quy định, những hợp đồng góp vốn sẽ không được chuyển nhượng trong suốt quá trình thực hiện dự án, chỉ được chấp thuận sang tên khi đã được cấp sổ đỏ.
Rắc rối càng lộ diện khi chị Hà muốn bán căn nhà đó nhưng lại không thể thực hiện được. Vì với bản ủy quyền công chứng ấy, sổ đỏ vẫn mang tên người mua đầu tiên (tức là người đứng tên chủ hợp đồng), luật lại không cho phép ủy quyền việc sang tên. Thế nên dù rất thích căn hộ nhưng khách đến xem không dám mua vì không thể làm sổ đỏ đứng tên mình. Về trường hợp này, luật gia Nguyễn Quang Thiều phân tích, nếu gặp người bán đứng đắn, ngay sau khi có sổ đỏ đứng tên người bán, hai bên sẽ cùng ra phòng công chứng làm hợp đồng chuyển nhượng sang tên cho người mua (là chị Hà), lúc này chị Hà mới có thể bán nhà dễ dàng. Thế nhưng, nếu người bán (chủ hợp đồng) muốn lật lọng khi giá nhà đất lên cao, khi ra tòa, căn hộ đó sẽ được xử trả về cho người đứng tên sổ đỏ. "Cùng lắm họ chỉ bị phạt phải trả lại số tiền mà người mua đã trả trước đây". Trường hợp người bán đứng đắn nhưng vì lý do khách quan họ đã chết hoặc định cư ở nước ngoài, khi căn hộ đó được cấp sổ đỏ thì việc tìm lại người đứng tên giấy tờ để làm thủ tục sang tên sẽ rất mất thời gian, thậm chí là không thể làm được. Với các quy định pháp luật hiện hành, người dân không nên tin tưởng vào giấy ủy quyền để đỡ phải đối mặt với nguy cơ trắng tay.
Xung đột pháp luật
Không gặp phải trường hợp éo le như chị Hà nhưng anh Nguyễn Ngọc Dũng ở Hà Đông cũng đang phải rơi vào cảnh khổ sở cũng chỉ vì Luật Công chứng không thống nhất với Bộ luật Dân sự. Số là do bận rộn làm ăn, anh đã ký hợp đồng ủy quyền cho cô em họ đứng ra bán căn nhà có diện tích hơn 50m2 ở quận Hai Bà Trưng. Sau khi ủy quyền, anh phát hiện cô này không trung thực nên muốn hủy bỏ hợp đồng ủy quyền. Tuy nhiên, công chứng viên buộc người được ủy quyền phải có mặt hoặc đồng ý bằng văn bản thì mới cho anh hủy hợp đồng ủy quyền. Anh Dũng đang rất bối rối, không biết phải làm sao vì sau khi xích mích, quan hệ giữa hai anh em đã trở nên căng thẳng, cô em họ nhất quyết không chịu hủy hợp đồng ủy quyền.
Nếu như tranh chấp này xảy ra khi Luật Công chứng chưa có hiệu lực thì có thể giải quyết dễ dàng. Bởi Bộ luật Dân sự có qui định "người ủy quyền hoàn toàn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng ủy quyền bất cứ lúc nào (ủy quyền không có thù lao)", miễn là báo trước cho bên được ủy quyền một thời gian hợp lý. Thế nhưng, Luật Công chứng vừa mới ra đời được vài tháng lại có nội dung "Việc sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ hợp đồng giao dịch đã được công chứng chỉ được thực hiện khi có sự thỏa thuận, cam kết bằng văn bản của tất cả những người đã tham gia hợp đồng giao dịch đó và phải được công chứng".
Vậy Luật Công chứng hay Bộ luật Dân sự là đúng? Theo khảo sát của phóng viên báo Hànộimới thì mặc dù các phòng công chứng vẫn biết là có sự mâu thuẫn này nhưng do Luật Công chứng là luật chuyên ngành nên các phòng công chứng phải thực hiện qui định của Luật Công chứng. Nhiều công chứng viên thừa nhận việc áp dụng Luật Công chứng mới đã phát sinh rất nhiều bất hợp lý. Đặc biệt qui định về ủy quyền làm nhiều người dân lâm vào cảnh "sống dở chết dở", nhiều ý kiến đã được người có trách nhiệm gửi tới Bộ Tư pháp, nhưng thật buồn là chưa có hồi âm. Trong khi đó, để đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, Bộ Tư pháp lại đang đặt quyết tâm "phủ sóng" công chứng trên cả nước, cụ thể đến năm 2015 có thêm khoảng 600 PCC ở các huyện, xã. Nếu các bất cập kể trên không được giải quyết song song thì e rằng mục tiêu cải cách hành chính chỉ là viễn tưởng, còn hậu quả do các hợp đồng ủy quyền gây ra là vô cùng lớn đối với không ít người dân có nhu cầu mua bán nhà đất.
3. Báo Quân đội nhân dân phản ánh: Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính) và Chương trình Hỗ trợ Kỹ thuật châu Âu cho Việt Nam (ETV2) – Hợp phần 1 “Chính sách Tài chính và Dịch vụ Tư vấn Pháp lý”, vừa khai trương “Trung tâm Thông tin Pháp luật Tài chính và Website.
Mục đích của trung tâm thông tin và website này là tạo điều kiện phổ biến các kiến thức pháp luật tài chính, thông tin và tư vấn cho người dân và các cơ quan quản lý. Trung tâm Pháp luật Tài chính được đặt tại Vụ Pháp chế của Bộ Tài chính, nơi mà các cán bộ nhân viên được chỉ định sẽ thường xuyên cập nhật thông tin để đưa ra những tư vấn tốt nhất có thể phục vụ cho các cán bộ nhà nước trong công tác nghiên cứu xây dựng chính sách, tham gia vào tiến trình đánh giá và giám sát các tài liệu pháp luật được các đơn vị thuộc Bộ Tài chính dự thảo hoặc chịu trách nhiệm tuyên truyền và tư vấn pháp luật tới những người làm công tác báo cáo pháp luật và công chúng nói chung.
Trung tâm này bao gồm một thư viện, một tủ sách, một thư viện điện tử và sẽ chịu trách nhiệm lưu trữ, phân loại, cập nhật, và phổ biến các tài liệu.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 22/01/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.