Trong buổi sáng ngày 26/12/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: TP.HCM vừa ra mắt website hệ thống văn bản quy phạm pháp luật TP.HCM do Sở Tư pháp thực hiện tại địa chỉ: http://www.hochiminhcity.gov.vn. Website có hơn 4.500 văn bản do HĐND và UBND TP ban hành từ năm 1975 và đã được chuẩn hóa hiệu lực bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tại đây, người truy cập có thể tìm hiểu nội dung, tình trạng hiệu lực của văn bản cần tra cứu, các văn bản làm căn cứ để ban hành văn bản đó. Văn bản được tra cứu theo nhiều tiêu chí và có thể tải về miễn phí.
Theo quy định, sau năm ngày kể từ ngày ký, các văn bản do UBND TP ban hành sẽ được cập nhật lên website.
Báo cũng phản ánh: Hôm nay (26-12), nhà máy xử lý nước thải lớn nhất Việt Nam (xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh, TP.HCM) chính thức khánh thành.Nhà máy này nằm trong dự án cải thiện môi trường nước lưu vực kênh Tàu Hủ, Bến Nghé-kênh Đôi, kênh Tẻ thuộc Ban quản lý dự án đại lộ Đông Tây và môi trường nước TP.
Ông Đặng Ngọc Hồi, Trưởng Phân ban quản lý môi trường nước, cho hay nhà máy có công suất 140 ngàn m3 nước thải mỗi ngày đêm, đã qua hai tháng thử có tải và đáp ứng các yêu cầu về kỹ thuật. Dự kiến đầu năm 2009, nhà máy vận hành chính thức, xử lý nước thải cho nhiều quận của TP.HCM.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Ngày 25-12, UBND TP Hà Nội đã sơ kết giai đoạn I Chương trình hành động phổ biến giáo dục pháp luật trên địa bàn Thủ đô (Chương trình 212). Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Ngô Thị Thanh Hằng chủ trì cuộc họp.
Đánh giá kết quả 3 năm (2006-2008 ) triển khai thực hiện giai đoạn I của Chương trình 212, các đại biểu có chung nhận định, các cơ quan phối hợp triển khai gồm Thanh tra TP, Ủy ban MTTQ TP, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Tư pháp đã làm tốt việc đưa thông tin pháp luật đến cán bộ, nhân dân thông qua phương tiện thông tin đại chúng và thiết chế văn hóa thông tin ở xã, phường, thị trấn. Việc truyền tải thông tin đến với nhân dân ngày càng bớt khô cứng.
Tháng cuối năm cũng là thời điểm dễ xảy ra nhiều tai nạn giao thông. Vì vậy, thời gian tới công tác tuyên truyền, phổ biến các qui định về an toàn giao thông sẽ được các cơ quan chức năng tiếp tục đẩy mạnh. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới địa bàn các huyện, xã vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Bộ Công thương vừa cho biết, Hiệp hội Công nghiệp giày Brasil (Abicalcado) đã chính thức khởi kiện mặt hàng giày dép VN bán phá giá tại thị trường này.
Hiện Cục Bảo vệ thương mại Brasil đã bắt đầu thụ lý vụ kiện. Có khá nhiều loại giày của VN sẽ bị Abicalcado kiện trong đợt này gồm giày mũ da, mũ cao su, đế cao su, đế da tổng hợp, da thuộc… Năm 2007, Brasil nhập khẩu khoảng 28,6 triệu đôi giày các loại, trong đó có 2,3 triệu đôi từ VN.
4. Trang web Đài tiếng nói Việt Nam phản ánh: Sáng 25/12, tại Hội trường Thống Nhất, thành phố HCM, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì Hội nghị toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2009.
Thảo luận tại Hội nghị, lãnh đạo các địa phương bày tỏ đồng tình cao trước những giải pháp cấp bách mà Chính phủ đã đề ra nhằm ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng và đảm bảo an sinh xã hội trong năm 2009. Một số ý kiến đề nghị rút kinh nghiệm trong công tác điều hành chính sách tiền tệ, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực bất động sản, xây dựng chiến lược nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước, xây dựng phương thức đền bù giải phóng mặt bằng cho các dự án đầu tư triển khai đúng tiến độ.
Nhiều đại biểu cho rằng, nếu không triển khai ngay các biện pháp hỗ trợ, nhất là tháo gỡ khó khăn về vốn, cơ cấu lại nợ cho doanh nghiệp gặp khó khăn thì trong vài tháng nữa doanh nghiệp ở nhiều địa phương sẽ rơi vào tình trạng đình trệ sản xuất kinh doanh, bán tháo hàng hóa và đi đến phá sản, kéo theo là hàng vạn lao động sẽ mất việc làm.
Ông Nguyễn Ngọc Phi, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc cho rằng, trong lúc này ngân hàng phải sát cách, chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp, nhất là việc cơ cấu lại nợ cho các doanh nghiệp gặp khó khăn, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Có như vậy mới trực tiếp cùng Chính phủ thực hiện hiệu quả các biện pháp duy trì sản xuất kinh doanh, thúc đẩy sản xuất.
Ý kiến khác đề nghị Chính phủ cần phân cấp đầu tư mạnh và rộng hơn gắn với giao trách nhiệm cho các địa phương; hỗ trợ lãi suất vay vốn cho các dự án cứng hóa kênh mương nội đồng, giao thông nông thôn, xây dựng nhà ở xã hội và các dự án bảo vệ môi trường….
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Công an nhân dân có bài "Giữ nguyên hình thức kỷ luật GĐ Sở Tư pháp Gia Lai". Bài báo phản ánh: Ủy ban Kiểm tra Trung ương đồng tình với hình thức xử lý khiển trách của Thường vụ Tỉnh ủy Gia Lai với ông Trần Xuân Hiệp, Giám đốc Sở Tư pháp Gia Lai.
Sau khi Báo CAND phản ánh một số sai phạm của Giám đốc Sở Tư pháp Gia Lai, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Gia Lai vào cuộc làm rõ. Ngày 7/5/2008, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Gia Lai có Quyết định số 689-QĐ/TU kỷ luật hình thức khiển trách đối với ông Trần Xuân Hiệp, Giám đốc Sở Tư pháp Gia Lai vì đã có những sai phạm trong công tác quản lý chi tiêu ngân sách nhà nước, công tác quy hoạch bổ nhiệm cán bộ… Tuy nhiên, Giám đốc Trần Xuân Hiệp đã không đồng ý với hình thức kỷ luật nên khiếu nại lên cấp trên.
Vừa qua, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã xem xét kết luận hình thức kỷ luật khiển trách đối với ông Trần Xuân Hiệp là thỏa đáng và ra Quyết định số 1094-QĐ/UBKTTW giữ nguyên hình thức kỷ luật khiển trách đối với ông Trần Xuân Hiệp.
2. Báo Tuổi trẻ có bài Bà Nguyễn Lê Lan làm phó giám đốc Sở Tư pháp Bình Phước. Bài báo phản ánh: Chiều 23-12, ông Trương Tấn Thiệu, chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước - đã trao quyết định bổ nhiệm chức vụ phó giám đốc Sở Tư pháp cho bà Nguyễn Lê Lan.
Trước đó, Tòa án nhân dân tối cao cũng đã có quyết định kỷ luật cảnh cáo đối với bà Nguyễn Lê Lan - chánh án TAND tỉnh Bình Phước (liên quan đến vụ đánh ghen xảy ra ngày 27-3, khi chồng bà là ông Trần Phụng cùng hai người bạn đến nhà hàng Hưng Phát hát karaoke), vì đã có hành vi làm ảnh hưởng đến uy tín ngành tòa án.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Sáng 22-12, Văn phòng công chứng tư Ngọc Ẩn đã chính thức đi vào hoạt động. Đây là phòng công chứng tư đầu tiên ở tỉnh Vĩnh Long, đặt tại 25 đường Hai Tháng Chín (phường 1, thị xã Vĩnh Long).
Ông Nguyễn Ngọc Ẩn - Trưởng văn phòng công chứng này cho biết ngay trong buổi sáng khai trương đã có hơn chục hợp đồng được công chứng. Phí công chứng tương đương như ở Phòng Công chứng tỉnh.
Báo cũng có bài "Thông tư 07 về quản lý blog: Quy định nghiêm nhưng khó khả thi". Bài báo phản ánh: Ông Lê Mạnh Hà - Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM cho rằng Thông tư 07 đã được ban hành thì cũng phải thực hiện. Tuy nhiên, thông tư còn nhiều điểm chưa rõ nên sẽ rất khó khăn cho người dân trong việc chấp hành, khó cho cơ quan quản lý trong thực thi.
Theo ông, sẽ rất khó cho những người viết blog (blogger) trong việc xác định trang thông tin nào vi phạm quy định để không đặt đường liên kết. Do đó, nếu muốn cấm thì cơ quan quản lý (cụ thể là Bộ Thông tin và Truyền thông) phải xác định được và cung cấp danh sách những trang thông tin cấm này cho tất cả blogger biết. Nếu không thì làm sao các blogger biết đó là thông tin cấm mà tránh! Hơn nữa, ngay khi xác định thông tin đó thuộc dạng cấm thì cơ quan quản lý đã phải thực hiện các biện pháp loại bỏ thông tin và xử lý người đăng thông tin vi phạm pháp luật, lúc đó các blogger có đặt liên kết cũng chẳng được gì.
Về việc blogger có phải “chọn bạn mà chơi” hay không, ông Hà cho rằng đây cũng chỉ là lời khuyên chứ không phải quy định của pháp luật. Chơi với bạn xấu để giúp họ tiến bộ cũng là một hành động đẹp, một ứng xử của xã hội văn minh và nên khuyến khích. Nếu người ta xấu đến mức phải cách ly khỏi xã hội thì cần xử lý theo quy định của pháp luật. Chứ còn để cho blogger vẫn được hoạt động thoải mái mà lại bảo là “kẻ xấu”, “cấm chơi” thì chưa được thuyết phục!
Theo giải thích của Cục Quản lý phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử thì đưa thông tin dưới dạng báo chí lên blog như một trang thông tin điện tử tổng hợp thì phải xin phép. Về vấn đề này, ông Lê Mạnh Hà cho rằng trang thông tin điện tử tổng hợp được hiểu là một trang thông tin mà trên đó trích dẫn lại thông tin chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội lấy từ các cơ quan báo chí hoặc từ các trang thông tin điện tử của các cơ quan Đảng và nhà nước. Trường hợp cá nhân tự viết ra, tự đưa lên blog của mình thì dù đó cũng là thông tin kinh tế, xã hội nhưng vẫn không bị xem là trang thông tin điện tử tổng hợp, bởi vì tôi đăng bài do tôi viết ra chứ tôi có đăng lại bài vở của cơ quan báo chí nào đâu! Thậm chí, thông tư không cấm việc lập trang thông tin tổng hợp và hiện nay việc xin phép lập trang này cũng thuận lợi. Do đó, nếu cơ quan quản lý cho rằng blogger phải xin giấy phép như trang thông tin tổng hợp thì cơ quan quản lý đó phải đưa ra quy trình xin phép, điều kiện cấp phép để blogger nào muốn “tổng hợp” thì có thể xin phép. Nếu cơ quan quản lý không cấp phép thì cũng phải nói rõ lý do tại sao không cấp. Thông tư quy định chủ thể trang thông tin điện tử phải bảo vệ mật khẩu, khóa mật mã và thông tin cá nhân. Thế nhưng thực tế có những blog do một nhóm người lập nên, ví dụ cả lớp làm chung một blog để trao đổi thông tin, một cơ quan làm chung một blog để tuyên truyền... Đến khi có sơ sẩy thì quy trách nhiệm cho ai?!
Blogger GH (Hà Nội) cho rằng cơ quan quản lý không thể buộc blogger chịu trách nhiệm về những gì người khác comment trong blog của mình. Có những người vài tháng liền không vào blog, làm sao biết trong blog của mình xuất hiện những comment có nội dung vi phạm?! Bắt blogger chịu trách nhiệm về những việc ngoài tầm kiểm soát của họ là một điều rất vô lý. Thậm chí, một blogger giấu tên cũng cho biết anh có gần 300 bạn trong danh sách nhưng anh không thể lúc nào cũng theo dõi xem bạn bè của mình có đưa thông tin “xấu” hay không. Nếu bắt “chọn bạn mà chơi” thì rất khó để biết bạn nào “tốt”, bạn nào “xấu”.
Một blogger khác dẫn chứng trường hợp một blogger viết bài có ý chê bai về Hà Nội, lập tức bị các blogger khác comment phản ứng dữ dội với hàng trăm, hàng ngàn comment. Cô cho rằng bản thân mình bị công kích, mình muốn xóa comment còn xóa không kịp nói gì đến những comment chỉ đưa đường dẫn, mình đâu có rảnh đi kiểm tra đường dẫn đó xem dẫn đến thông tin gì, rồi lại phải cân nhắc xem thông tin đó có “xấu” hay không, có phải xóa hay không. Đặc biệt, thời gian gần đây có loại phần mềm comment tự động, mỗi ngày “tống” vài comment vô blog, chủ blog muốn điên đầu mà còn xóa không xong, bây giờ lại còn bắt chịu trách nhiệm thì rất vô lý! Theo blogger này, người nào có hành vi đặt đường liên kết thì người đó chịu trách nhiệm. Cụ thể, blogger khác nhảy vô blog mình comment để đặt liên kết đến thông tin xấu thì blogger đó chịu trách nhiệm chứ không thể bắt mình chịu trách nhiệm được! Blogger này cho rằng quy định của Bộ không thực tế, không hiểu hết thế giới blog!
Ông Lê Mạnh Hà cho rằng với một thông tư như vậy mà muốn đi vào cuộc sống thì có lẽ lại phải có... văn bản hướng dẫn! Biết đâu văn bản hướng dẫn đó mà chưa rõ thì lại phải... tiếp tục hướng dẫn nữa. Khi cơ quan quản lý đưa ra quy định mà không khả thi thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của mình.
4. Báo Thanh niên có bài Dự án bãi đậu xe ngầm Lam Sơn, TP.HCM: Công ty Đông Dương khởi kiện là phù hợp. Bài báo phản ánh: Ngày 25.12, Bộ Tư pháp có công văn 4173 giải đáp vấn đề liên quan đến việc TAND TP.HCM từ chối đơn khởi kiện UBND TP.HCM của Công ty TNHH Đông Dương. Như Thanh Niên đã thông tin, Công ty Đông Dương được UBND TP.HCM cấp giấy chứng nhận đầu tư dự án bãi đậu xe ngầm Lam Sơn ngày 18.3.2008.
Tuy nhiên, ngày 7.7, UBND TP.HCM có công văn 560 yêu cầu ngừng thực hiện dự án. Bộ Tư pháp cho rằng Công ty Đông Dương không khởi kiện UBND TP.HCM vì tranh chấp đất đai mà khởi kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính của UBND TP.HCM về việc ngừng thực hiện dự án khi đã cấp giấy chứng nhận đầu tư. Bộ Tư pháp nhận thấy việc khởi kiện này phù hợp với quy định của Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính hiện hành và thuộc thẩm quyền của TAND TP.HCM.
5. Báo Hà Nội mới có bài Xử lý sai, Nhà nước phải bồi thường. Bài báo phản ánh: Hôm qua (25-12), tại buổi thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về Dự án Luật Bồi thường Nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH Hà Văn Hiền cho rằng việc ban hành luật là rất cần thiết, có thể lúc đầu gặp khó khăn nhưng sẽ thể hiện được trách nhiệm của Nhà nước với công dân, từng bước nâng cao tinh thần trách nhiệm người thi hành công vụ.
Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng tỏ ý kiến đồng tình: "Tính toán thiệt hại của hành vi không hành động là vô cùng phức tạp. Ví dụ chậm cấp giấy phép đầu tư nửa năm đối với một dự án lớn, chậm xem xét lại bản án dân sự, kinh tế (trong khi thời hạn kháng nghị giám đốc thẩm chỉ 3 năm) có đền không ?".
Về vấn đề này, Ủy ban Pháp luật phân tích, theo nguyên tắc bồi thường của pháp luật dân sự thì thiệt hại đến đâu phải bồi thường đến đó. Tuy nhiên trong điều kiện khả năng ngân sách và trình độ cán bộ công chức của Việt Nam hiện nay, yêu cầu triệt để như vậy rất khó thực hiện. Vì vậy, nên quy định mức bồi thường được xác định trên cơ sở thương lượng giữa cơ quan giải quyết bồi thường và người bị thiệt hại. Trong trường hợp thương lượng không thành thì cơ quan giải quyết vẫn phải quyết định mức bồi thường một cách thỏa đáng, nếu người bị thiệt hại không đồng ý thì có quyền khởi kiện tại tòa. Nhiều ủy viên cho rằng cần quy định rõ về mức và lộ trình thực hiện bồi thường, tránh tình trạng người được bồi thường thì yêu cầu cao, bên phải bồi thường lại đánh giá thấp. Đặc biệt, Ủy ban Pháp luật yêu cầu Ban soạn thảo xác định rõ trong luật rằng, hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ bao gồm cả trường hợp không hành động mà gây thiệt hại. Quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng nhiều cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức không thực thi hoặc chậm thực thi công vụ, gây thiệt hại không nhỏ cho tổ chức, cá nhân có liên quan.
Sau khi nghe thảo luận, Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh đây là một dự án luật khó vì thực tiễn chưa tổng kết được nhiều và liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau. Chủ tịch QH kiến nghị giao cho Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu chủ trì mời các cơ quan liên quan đến thảo luận để làm rõ các vấn đề đại biểu nêu, chọn ra những nội dung có điều kiện giải quyết để đưa vào luật, mức bồi thường thiệt hại cũng phải xuất phát từ điều kiện kinh tế của ta.
Cũng phản ánh phiên họp Uỷ ban thường vụ Quốc hội ngày 25/12, báo Công an nhân dân có bài"Không thể bồi thường theo kiểu "liệt kê thiệt hại". Bài báo phản ánh: Ủy ban Pháp luật của Quốc hội nhận định: Quy định trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đối với các thiệt hại do người thi hành công vụ gây ra trong ba lĩnh vực hoạt động chủ yếu của Nhà nước là quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án là phù hợp thực tiễn. Tuy nhiên, do đặc thù của việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong tố tụng hình sự nên căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường ở lĩnh vực này khác với căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường trong lĩnh vực quản lý hành chính, thi hành án…
Nhiều ý kiến phân tích: Nếu theo cơ chế giải quyết bồi thường của hoạt động quản lý hành chính và thi hành án thì có thể sẽ dẫn đến trường hợp cơ quan tiến hành tố tụng (Tòa án, Viện Kiểm sát) lại xem xét, xử lý việc giải quyết bồi thường của chính mình. Đây chính là một bất hợp lý trong cơ chế giải quyết bồi thường được quy định trong Nghị quyết số 388 mà luật này cần phải khắc phục triệt để.
Một số đánh giá cho rằng, trong hoạt động tố tụng, việc xác định người thi hành công vụ liên đới gây thiệt hại rất khó khăn do các hoạt động như tạm giữ, tạm giam, truy tố... thường do nhiều người thực hiện, trong khi người ký quyết định là thủ trưởng, phó thủ trưởng CQĐT hoặc viện trưởng, phó viện trưởng VKS.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng nhận định: Nghị quyết 388 dù chưa làm được nhiều nhưng đã thể hiện rõ quan điểm của Nhà nước đối với người bị oan sai do cơ quan tiến hành tố tụng gây ra. Quan điểm đó là đúng hướng và được dư luận ủng hộ, cần được hoàn thiện về pháp lý trong luật này để đảm bảo người bị oan, sai được bồi hoàn phần nào thiệt hại. Tuy nhiên, thực tế nhiều vụ việc, người bị oan đã đòi hỏi quá khả năng đáp ứng thực tế, liệt kê nhiều khoản không phù hợp nên dẫn đến mức bồi thường đưa ra thấp hơn nhiều so với đề nghị ban đầu của người bị oan, sai
Trên đây là điểm báo sáng ngày 26/12/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.