Trong ngày 28/10/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo điện tử Vnexpress có bài "Chúng tôi có tự ý ban hành tiêu chuẩn lái xe đâu". Bài báo phản ánh: Trước phản bác của Bộ Tư pháp rằng, Bộ Y tế quy định về tiêu chuẩn sức khỏe lái xe là trái thẩm quyền, Thứ trưởng Y tế Nguyễn Thị Xuyên khẳng định, việc ban hành là đúng quy trình, có đủ chữ ký thứ trưởng 3 bộ khác.
Theo Thứ trưởng Xuyên, ngày 27/10, Bộ Y tế nhận được văn bản phản bác của Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp). Tuy nhiên, vị đại diện Bộ Y tế khẳng định, việc ban hành hai quyết định tiêu chuẩn sức khỏe số 33 và 34 là có căn cứ pháp luật và đúng quy trình. "Bộ Tư pháp có ý kiến chúng tôi tự ban hành hai quyết định này là không chính xác. Trước khi ban hành, Bộ Y tế đã lấy ý kiến và có đầy đủ chữ ký của thứ trưởng 3 bộ liên quan gồm Giao thông vận tải, Lao động Thương binh và Xã hội, Công an", bà Xuyên nói.
Cũng theo nữ thứ trưởng này, việc xây dựng bản tiêu chuẩn sức khỏe lái xe được Bộ tiến hành cẩn thận trong suốt gần một năm, theo đúng căn cứ pháp lý quy định tại Nghị quyết 32 Chính phủ về sửa đổi, ban hành tiêu chuẩn sức khỏe lái xe. "Đây không phải là quy định mới mà chỉ dựa trên các tiêu chuẩn trước đây. Bộ Y tế ban hành là đúng thẩm quyền", bà Xuyên khẳng định.
Cũng theo Thứ trưởng Xuyên, trong tuần này, Bộ Y tế sẽ họp với Bộ Tư pháp để làm rõ những vấn đề mà Bộ Tư pháp kiến nghị. Bộ Y tế cũng sẽ tổ chức họp báo để giải thích những vấn đề dư luận đặt câu hỏi. Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuyên là Trưởng ban soạn thảo Tiêu chuẩn sức khỏe các ngành nghề, bao gồm việc soạn thảo các quyết định 33, 34.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Báo cáo tổng kết công tác tư pháp và phong trào thi đua năm 2008, Sở Tư pháp TP.HCM cho biết đã giải quyết hơn 47.700 hồ sơ hộ tịch, quốc tịch, lý lịch tư pháp, đạt tỷ lệ hơn 99,5%. Ngoài ra, Sở thường xuyên hướng dẫn, kiểm tra việc chấp hành pháp luật hộ tịch của cán bộ cấp xã, cấp huyện, đã chấn chỉnh kịp thời các biểu hiện sách nhiễu, gây khó khăn trong giải quyết hồ sơ của người dân.
Cũng năm qua, Sở Tư pháp TP đã soạn thảo, góp ý, thẩm định, hoàn thiện 226 lượt dự thảo văn bản theo yêu cầu của UBND TP và các sở, ban, ngành. Tư vấn cho UBND TP, các sở, ngành, quận, huyện 191 vụ việc, tập trung ở lĩnh vực giải quyết nhà đất tồn đọng kéo dài. Công tác rà soát, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cũng được hoàn tất tổng hợp, báo cáo đúng thời hạn. Sở còn tổ chức nhiều lớp tập huấn các nội dung luật quan trọng như bình đẳng giới, thuế thu nhập cá nhân, pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính... Đặc biệt, tập trung tuyên truyền các văn bản pháp luật mới.
Báo cũng có bài "Án tử hình: Chỉ giảm chứ không thể bỏ?". Bài báo phản ánh: Hôm qua (27-10), trong hội thảo về giới hạn hình phạt án tử hình tại Việt Nam, Viện trưởng Viện Phúc thẩm VKSND tối cao tại TP.HCM Lê Thành Dương cho rằng hiện chưa thể đi theo xu hướng bỏ hẳn hình phạt này.
Giữ án tử hình?
Theo ông Dương, trước mắt chưa thể thay đổi được tâm lý và quan niệm xã hội về hình phạt này. Thêm vào đó, trình độ dân trí còn kém và các quan điểm lạc hậu cũ như “giết người đền mạng” còn in sâu trong suy nghĩ của nhiều người. Điều này cũng tạo một phần áp lực cho các cơ quan tố tụng.
Mặt khác, ông Dương nhận xét hình phạt tử hình còn để thể hiện tính công bằng xã hội đối với những loại tội phạm không thể dùng hình phạt nào khác. Tử hình cũng thể hiện tính răn đe, phòng ngừa và bảo đảm an toàn xã hội. Chẳng hạn như trong vụ truy sát người bắt cướp, việc tòa phúc thẩm vừa tuyên y án tử hình đối với Đạt “trắng” đã có tác động xã hội tích cực. Trước kia, người dân nếu gặp trường hợp tương tự không dám nói nửa lời thì từ sự kiện này, hiện một số nơi đã rất tích cực bắt cướp.
Ông Dương kết luận: “Tương lai gần có thể bỏ hình phạt này đối với một số loại tội danh nhưng cũng phải nghiên cứu sâu chứ không thể “ru ngủ” các nhà làm luật rằng giảm hay bỏ án tử hình là cần thiết hay nhân đạo”.
Đồng tình, Chủ tịch Hội đồng lâm thời Đoàn luật sư toàn quốc Lê Thúc Anh cũng nói giữ lại án tử là cần thiết đối với những tội phạm không thể cải tạo được. Ông đề xuất thêm là cần phải bỏ những hành vi chưa xứng đáng bị hình phạt tử hình mà luật hiện vẫn quy định. Ông ví dụ trường hợp một ông xích lô bị một cô bé bán vé số chưa đến 13 tuổi “gạ”. Nhìn cô bé, chẳng ai nghĩ chưa tới 13 tuổi. Mỗi lần “quan hệ”, cô này chỉ xin ông xích lô có vài chục ngàn đồng. Đến khi vụ việc bị phát hiện, hành vi của ông xích lô đã phạm vào tội hiếp dâm trẻ em với tình tiết tăng nặng là phạm tội nhiều lần, hoàn toàn có thể bị xử tử hình. Như vậy phải chăng là quá nặng tay?
Cạnh đó, ông Anh còn băn khoăn về chuyện hình phạt tử hình trong một số tội liệu đã công bằng? Chẳng hạn như giữa hai hành vi hiếp dâm và tạt axit, theo ông Anh, hành vi thứ hai nguy hiểm hơn rất nhiều nhưng phần lớn chỉ bị xử tội cố ý gây thương tích với mức hình phạt cao nhất là tù chung thân, trong khi tội hiếp dâm lại có mức hình phạt cao nhất là tử hình.
Hay bỏ hẳn?
Đối lập, một số chuyên gia lại cho rằng lý do không thể cải tạo hay giáo dục được chẳng qua chỉ là đánh giá chủ quan của cơ quan tố tụng. Nếu tử hình, họ chết rồi thì làm sao biết là có cải tạo được hay không?
Tiến sĩ Hồ Sỹ Sơn (Viện Nhà nước và pháp luật) nói: “Dưới góc độ nhân đạo và tâm linh, tôi thấy hình phạt tử hình nó thế nào ấy! Nói để giữ công bằng hay phòng ngừa tội phạm, tôi thấy trừu tượng và không thuyết phục. Cũng có thể có răn đe nhưng tác động không đáng kể và tử hình không phải là biện pháp duy nhất. Nhà nước còn nhiều cách khác để thực hiện việc này”. Ông Sơn cho rằng nếu lợi nhuận lên đến 300% thì tội phạm hám lợi “có chết cũng làm”, chứng tỏ án tử không quyết định được tất cả. Hơn nữa, không có nền tư pháp nào mà không phạm sai lầm, nếu đã tử hình thì sẽ không thể khắc phục được nữa. Vì vậy, đã đến lúc phải có kế hoạch giảm dần, tiến tới bỏ hẳn hình phạt này theo xu hướng chung của thế giới.
Ủng hộ, tiến sĩ người Đức Willibold Frehner nói nước ông đã bỏ tử hình từ năm 1987: “Ở Đức, nếu cảm thấy ai không thể cải tạo được nữa, chúng tôi có chế độ giam đặc biệt và hình phạt chung thân không bao giờ giảm án”.
Quy định về thi hành án tử chưa rõ
Trong hội thảo, trung tá Nguyễn Hùng Thái, đại diện Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an phía nam (C16), cho biết những năm gần đây, án tử hình năm sau luôn nhiều hơn năm trước. Trong khi đó, vấn đề thi hành án tử hình vẫn còn nhiều điều đáng bàn.
Ông Hùng nói thời gian từ khi bản án có hiệu lực đến khi thi hành còn quá lâu, cá biệt có vụ lên đến cả chục năm. Điều này gây nhiều khó khăn cho cơ quan công an vì việc giam giữ các tử tù là hết sức đặc biệt. Về pháp trường, có rất ít địa phương xây dựng được pháp trường cố định, đa số không xây dựng theo một quy chuẩn nào. Thêm vào đó, việc xử bắn bằng súng rất căng thẳng cho tâm lý của các chiến sĩ nhưng họ lại chẳng có chế độ đặc biệt nào nên chẳng ai muốn làm việc này.
Ngoài ra, việc chôn xác được pháp luật quy định ngay tại nơi bắn, một số địa phương lại không cho chôn. Người nhà của tử tù nhiều khi có đơn xin xác nhưng chưa có quy định nên cũng không có cơ sở chấp nhận. Cũng vì thế mà ở trường bắn Long Bình (TP.HCM) đã từng xảy ra tiêu cực. Người nhà tử tù muốn lấy xác về phải bỏ ra một số tiền lớn cho một số đối tượng mà đình đám nhất là vụ lấy xác Năm Cam (Pháp Luật TP.HCM từng phản ánh). Chưa kể, gần đây còn có trường hợp tử tù xin hiến bộ phận cơ thể cho y học nhưng cũng đang vướng mắc về luật.
3. Báo Thanh tra có bài "Đề nghị Ban Chỉ đạo phòng chống tham nhũng tỉnh vào cuộc". Bài báo phản ánh: Trong các số 111, 112, 113 của báo Thanh tra, và Thanh tra online đăng 3 kỳ bài báo: “Nhiều biểu hiện vi phạm pháp luật tại cơ quan Thi hành án dân sự (THADS) Quảng Ninh”. Ngày 6/10/2008, Trưởng THADS Quảng Ninh có Văn bản số 242/THA, gửi đi nhiều nơi, yêu cầu xem xét lại nội dung bài báo, vì cho rằng tác giả đã suy diễn, phản ánh phiến diện, một chiều, không bám vào Kết luận Thanh tra của Bộ Tư pháp.
Nội dung đầu tiên ông Vũ Văn Vân cho rằng, chính ông đã 3 lần trình bổ nhiệm lại chấp hành viên (CHV) cho ông Nguyễn Trọng Phúc, nhưng Hội đồng Tuyển chọn CHV Quảng Ninh không tán thành. Kết quả này được Bộ Tư pháp chuẩn y. Nội dung này ông Vân phản ánh là đúng. Nhưng còn việc ông cố tình báo cáo sai sự thật, dẫn đến việc ông Phúc không được xem xét, bổ nhiệm lại chức danh CHV, thì… không thấy ông Vân nhắc tới.Vậy, ông Vân đã báo cáo trong hoàn cảnh nào và như thế nào về ông Phúc? Một lần nữa xin trích Kết luận Thanh tra số 2211/KL-BTP, ngày 16/7/2008 của Bộ Tư pháp: Nội dung báo cáo của ông Vân về ông Phúc trong khi ông Phúc đang có mâu thuẫn gay gắt, trầm trọng với chính ông Vân. Trong các báo cáo của ông Vân chỉ thể hiện các sai phạm, khuyết điểm mà không báo cáo những mặt tích cực, những việc đã làm được của ông Phúc… Khuyết điểm, sai phạm của ông Phúc được ông Vân báo cáo là: “Có sai phạm trong chỉ đạo THA dẫn đến nhiều khiếu kiện kéo dài; chất lượng công tác kém; để lại hậu quả nghiêm trọng; ý thức chấp hành kỷ luật kém, quan hệ với đồng chí, đồng nghiệp thiếu tôn trọng mọi người, chấp hành ý kiến chỉ đạo của cấp trên thiếu nghiêm túc…”! Thiết nghĩ, nếu thực sự mắc các khuyết điểm trầm trọng như thế, ông Phúc đáng bị khai trừ Đảng, buộc thôi việc chứ nói gì đến tư cách một CHV, một Trưởng THADS ở địa bàn lớn và phức tạp như TX Cẩm Phả? Và, được nghe những lời báo cáo, nhận xét nặng nề đến như thế của thủ trưởng cơ quan đối với một cán bộ thuộc quyền, dù có công tâm đến mấy cũng không Hội đồng nào dám biểu quyết cho ông Phúc đủ điều kiện bổ nhiệm lại chức danh CHV một cơ quan THADS cấp huyện - thị xã!
Nội dung thứ 2, ông Vân cho rằng: “Khi đến làm việc, tác giả bài báo đã được cung cấp khách quan, đầy đủ thông tin, nhưng không hiểu vì lý do gì lại yêu cầu cung cấp các tài liệu mật là hồ sơ cán bộ công chức của cơ quan”. Xin thưa, ông Vân (và 2 cán bộ thuộc quyền khác) chỉ trao đổi công việc bằng miệng với PV Báo Thanh tra mà không chịu cung cấp các tài liệu có liên quan để chứng minh. Còn, để hiểu rõ những thành tích, khuyết điểm của ông Phúc nhằm kiểm chứng nội dung ông Vân báo cáo về ông Phúc có khách quan hay không, chúng tôi đã đề nghị ông Vân cho tham khảo hồ sơ cán bộ của ông Phúc, bởi hồ sơ cán bộ là tài liệu có giá trị pháp lý cao nhất chứng minh hiệu quả công việc cũng như tư cách đạo đức, khuyết điểm trong công tác, sinh hoạt của mỗi cán bộ, công chức nhà nước, được cập nhật, bổ sung hàng năm theo quy định chung. Nhưng ông Vân đã từ chối với lý do: “Hồ sơ cán bộ là tài liệu mật!”. Sau đó chúng tôi làm việc tiếp với ông Nguyễn Đăng Vĩnh, Trưởng phòng Tổ chức, kiêm Chánh Thanh tra Sở Tư pháp Quảng Ninh. Ông Vĩnh cũng từ chối vì “theo quy định mới, Sở Tư pháp không quản lý nhân sự đối với cơ quan THADS”. Trong văn bản kể trên, ông Vân cũng cho rằng “tác giả bài báo đã dùng những từ ngữ phản cảm, tiêu cực, không có tính xây dựng, làm xấu hình ảnh của cơ quan Nhà nước như “cứng đầu” thì... lãnh đủ; Cuộc “dồn đuổi” cuối cùng...”. Điều này, rõ là ông Vân áp đặt. Chúng tôi khẳng định, đây là những ngôn từ chính xác, rút ra từ chính nội dung bài viết, được đông đảo bạn đọc ghi nhận. Có lẽ, ông Vân và những người có liên quan ở cơ quan THADS Quảng Ninh “có tật giật mình” rồi quy kết lung tung!
Nội dung cuối cùng, ông Vân “quy tội” cho tác giả là “bỏ qua Kết luận Thanh tra của Bộ Trưởng Bộ Tư pháp!”. Một lần nữa, ông Vân lại... nhầm! Kết quả điều tra theo đơn thư bạn đọc của chúng tôi hoàn toàn phù hợp với nội dung Kết luận Thanh tra của Bộ Tư pháp. Tuy nhiên, chúng tôi không thống nhất với quan điểm của Bộ Tư pháp trong phần kết luận những vụ việc cụ thể. Ví dụ, trong việc thi hành vụ án Hoa Hương, Bộ Tư pháp cho rằng “không có cơ quan Nhà nước nào thiệt hại về tài sản”, nhưng chúng tôi khẳng định: Do Cơ quan THADS Quảng Ninh vi phạm nghiêm trọng quy trình, thủ tục bán đấu giá tài sản của Công ty Hoa Hương, nên Nhà nước (trong trường hợp cụ thể này là Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh) đã bị “rút ruột” tới 2.591.706.000 đồng; hoặc Bộ Tư pháp cho rằng, ông Phúc tố cáo ông Vân làm thủ tục đề nghị bổ nhiệm ông Phạm Văn Với, ông Vũ Đình Huề (cháu ruột ông Vân) làm Phó Trưởng THADS TX Cẩm Phả và TX Móng Cái trong lúc 2 ông này đang trong diện phải xem xét, xử lý kỷ luật; tố cáo ông Vân báo cáo không đúng sự thật với các cơ quan chức năng, dẫn tới việc ông Phúc không được xét, bổ nhiệm lại chức danh CHV... chỉ là có một phần cơ sở. Nhưng chiểu theo nhận xét, đánh giá từng vụ việc của chính Bộ Tư pháp, chúng tôi khẳng định: Tất cả các nội dung kể trên, ông Phúc tố cáo ông Vân là hoàn toàn có cơ sở.
Một lần nữa, chúng tôi đề nghị Chủ tịch UBND kiêm Trưởng Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng tỉnh Quảng Ninh cho kiểm tra, xử lý việc cơ quan THADS tỉnh Quảng Ninh cố ý làm trái, gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản Nhà nước trong thi hành vụ án Hoa Hương (năm 2003). Đề nghị Cục THADS và Sở Tư pháp Quảng Ninh khẩn trương tổ chức thực hiện nội dung Kết luận Thanh tra số 2211/KL-BTP, ngày 16/7/2008, xử lý nghiêm minh các tập thể, cá nhân có sai phạm theo chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Tư pháp; đồng thời kiểm tra, xử lý các nội dung Báo đăng, thông báo kết quả cho Báo Thanh tra theo đúng quy định của Luật Báo chí và các văn bản pháp luật có liên quan khác.
Trên đây là điểm báo lần 02 ngày 28/10/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.