Trong buổi sáng ngày 02/01/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Tuổi trẻ phản ánh về việc Không bổ nhiệm lại tổng biên tập báo Tuổi Trẻ Lê Hoàng. Theo báo, ông Tất Thành Cang, bí thư Thành đoàn TP.HCM, đã trao quyết định của Ban thường vụ Thành đoàn về việc không bổ nhiệm lại ông Lê Hoàng giữ chức vụ tổng biên tập báo Tuổi Trẻ kể từ ngày 1-1-2009.
Chiều 31-12, tại trụ sở báo Thanh Niên, ông Võ Văn Thưởng, bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn, đã trao quyết định của Ban bí thư Trung ương Đoàn, về việc cho ông Nguyễn Công Khế thôi giữ chức tổng biên tập báo Thanh Niên từ ngày 1-1-2009. Trong thời gian chờ bổ nhiệm tổng biên tập mới, ông Đặng Thanh Tịnh - sinh năm 1952, bí thư chi bộ, phó tổng biên tập báo Thanh Niên - được giao điều hành hoạt động của báo.
Trong ngày 31-12, tại trụ sở báo Pháp Luật TP.HCM, Sở Tư pháp TP đã trao quyết định do giám đốc Sở Nội vụ TP ký về việc cho ông Nam Đồng, tổng biên tập báo Pháp Luật TP.HCM, nghỉ hưu từ ngày 1-1-2009. Ông Nam Đồng (tên thật là Nguyễn Minh Lộc) làm tổng biên tập báo Pháp Luật TP.HCM từ tháng 3-1996. Sở Tư pháp TP cũng công bố quyết định bổ nhiệm ông Phạm Phú Tâm - phó tổng biên tập - giữ chức vụ tổng biên tập báo Pháp Luật TP.HCM từ ngày 1-1-2009, thời gian bổ nhiệm là năm năm. Ông Phạm Phú Tâm, sinh năm 1954, giữ chức vụ phó tổng biên tập báo Pháp Luật TP.HCM từ tháng 7-2000 đến nay.
Trước đó, bà Nguyễn Minh Hiền cũng đã thôi giữ chức tổng biên tập báo Doanh Nhân Sài Gòn từ ngày 8-12 để nghỉ hưu theo quyết định của Thành ủy TP.HCM. Bà Nguyễn Minh Hiền, sinh năm 1951, giữ chức vụ tổng biên tập báo Doanh Nhân Sài Gòn từ năm 2004. Hiện ông Nguyễn Thanh Minh, phó tổng biên tập báo Doanh Nhân Sài Gòn, tạm thời phụ trách tờ báo này trong khi chờ bổ nhiệm tổng biên tập mới.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: "Văn phòng ĐBQH và HĐND cấp tỉnh: Sát nhập tương đối hiệu quả". Theo báo, tại hội nghị do Văn phòng Quốc hội tổ chức ở TP.HCM, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đánh giá việc sát nhập văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND các tỉnh, thành trong một năm qua đã tương đối có kết quả. Các văn phòng này đã tham mưu cho đại biểu Quốc hội đề xuất được nhiều ý kiến với diễn đàn Quốc hội.
Ông Trần Hoàng Thám, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM, xin chưa sát nhập hai văn phòng này do trụ sở của đoàn nhỏ hẹp không đáp ứng cho việc sát nhập. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cho biết Thủ tướng đã chỉ đạo nghiêm túc thực hiện việc sát nhập. “Sắp tới, Văn phòng Quốc hội sẽ tổng kết một năm thực hiện công tác này để xem cái gì làm được, cái gì thiếu cần bổ sung” - bà Phóng nói.
Báo cũng có bài: "Cải cách hành chính: Việc cấp thiết ngàn năm của dân tộc". Theo báo, thời nào cải cách hành chính cũng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Qua đó, nhà nước thực hiện phương thức quản lý mới nhằm làm cho việc tổ chức bộ máy nhà nước phù hợp với hoàn cảnh thực tế, hoạt động nhà nước có hiệu quả hơn, đồng thời hoàn thiện mối quan hệ giữa nhà nước với dân.
Năm 2009 này, nước ta sẽ bắt tay vào việc làm thí điểm không tổ chức hội đồng nhân dân ở 32 quận, 69 huyện, 483 phường của 10 tỉnh, thành phố trong phạm vi cả nước.
Đối với bộ máy tư pháp, sắp tới ta sẽ không tổ chức tòa án theo cấp hành chính như mô hình mẫu lâu nay nữa mà sẽ thiết lập tòa án theo khu vực. Quyền của cơ quan kiểm sát cũng từng bước được sửa đổi, tiến tới có thể sẽ chuyển đổi theo chức năng mới. Luật sư là người bảo vệ quyền lợi của công dân trước pháp luật sẽ được tạo thêm điều kiện thuận lợi để được tôn trọng đúng mức trong quá trình tư vấn, tố tụng, giúp đỡ nhân dân về mặt pháp luật.
Cuối năm 2008, đội ngũ công chứng viên tư đầu tiên đã được cấp giấy phép hành nghề. Sang năm 2009, họ sẽ là một lực lượng góp phần thay đổi dần thế độc quyền của công chứng nhà nước như lâu nay. Năm 2009 cũng bắt đầu áp dụng thử nghiệm chế định “thừa phát lại” ở TP.HCM. “Thừa phát lại” do tư nhân phụ trách sẽ thực hiện vai trò hỗ trợ, tống đạt, tổ chức thi hành các quyết định, bản án dân sự, lập vi bằng các sự kiện xã hội theo yêu cầu của công dân.
Công cuộc cải cách hành chính phải được tiến hành đồng thời với cải cách tư pháp, hướng tới hoàn thiện một xã hội văn minh - xã hội dân sự, xã hội công dân, nhà nước pháp quyền. Trong đó, vai trò chủ động, tự quản của các hội đoàn, tổ chức quần chúng được đề cao. Dân chủ rốt cuộc rồi được hiểu một cách nôm na, giản dị: của dân phải trả lại cho dân.
Mấy năm nay tòa án hành chính được thiết lập để bước đầu giải quyết các tranh chấp, khiếu kiện giữa công dân với nhà nước. Sắp tới, thẩm quyền của loại tòa án “chuyên xử nhà nước” này sẽ tiếp tục được mở rộng. Luật Bồi thường nhà nước đang được Quốc hội thảo luận, khi ra đời sẽ làm cơ sở pháp lý để xét xử cán bộ, cơ quan nhà nước làm trái pháp luật trong khi thừa hành công vụ gây thiệt hại đến quyền lợi hợp pháp của công dân.
Vì vậy, nhiệm vụ kinh tế-xã hội trong năm 2009 của nhà nước và riêng ở TP.HCM đã được xác định là: “Kiên quyết đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, thực hành tiết kiệm. Nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác cải cách hành chính, cải cách tư pháp”.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: "Bảy sự kiện pháp luật nổi bật năm 2008". Đó là:
1. Chuẩn bị có Liên đoàn Luật sư Việt Nam
Thực hiện đề án “Thành lập tổ chức luật sư toàn quốc”, giữa năm 2008, Bộ Tư pháp đã thành lập Hội đồng lâm thời Luật sư toàn quốc. Liên đoàn Luật sư Việt Nam sẽ là tổ chức xã hội nghề nghiệp thống nhất toàn quốc của giới luật sư, đại diện và bảo vệ quyền lợi cho luật sư, các đoàn luật sư.
2. 41 văn phòng công chứng tư ra đời
Ngày 16-4, văn phòng công chứng tư đầu tiên chính thức hoạt động ở Thanh Hóa. Đến nay đã có 41 văn phòng công chứng được cấp phép với 92 công chứng viên được bổ nhiệm (30 văn phòng công chứng đã đi vào hoạt động). Các văn phòng công chứng này góp phần giảm tải cho các phòng công chứng, giảm phiền hà cho người dân.
3. Nghiên cứu mô hình tòa án khu vực
Việc thành lập tòa án sơ thẩm khu vực đã được sự nhất trí cao (tòa khu vực sẽ đảm nhận xét xử sơ thẩm trên địa bàn một hoặc một số quận, huyện). Tuy nhiên, các cơ quan chức năng vẫn còn bàn thảo nên tổ chức hệ thống tòa án theo mô hình ba cấp hay bốn cấp (sẽ có tòa phúc thẩm, tòa thượng thẩm, tòa tối cao).
4. Cho phép thí điểm thừa phát lại ở TP.HCM
Theo đề xuất từ nhiều năm trước, TP.HCM đã được cho phép thí điểm thành lập thừa phát lại - lực lượng thực hiện một số công việc như tống đạt giấy tờ, ghi nhận sự thỏa thuận, hiện trạng... phục vụ công tác thi hành án.
5. “Giấy đỏ”, “giấy hồng” về một mối
Ngày 4-12, thống nhất việc đăng ký cấp “giấy đỏ”, “giấy hồng”: Chỉ cần đến văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất ở các địa phương là đủ. Chuyện này đã chấm dứt việc quản lý nhà đất theo kiểu “cắt khúc”, gây phiền hà cho dân lâu nay: nhà thì do cơ quan xây dựng quản, đất thì do cơ quan tài nguyên môi trường nắm.
6. Chuẩn “ngực lép, thấp bé, nhẹ cân” bị dẹp
Bộ Y tế đã phải dừng thực hiện chuẩn “thấp bé, nhẹ cân, ngực lép” cho người điều khiển xe sau khi công luận lên tiếng, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) chỉ ra những sai sót về thẩm quyền cũng như những bất hợp lý trong quy định xa rời thực tế này.
7. Xe ba gác... “treo” lơ lửng
Theo Nghị quyết 32 của Chính phủ, từ ngày 1-1-2008 đình chỉ lưu hành xe tự chế ba, bốn bánh. Tuy nhiên, tại TP.HCM, thời hạn cấm các loại xe này đã lùi hai lần, hạn cuối đến hết năm 2008. Thế nhưng đến nay, số phận các loại xe này vẫn treo lơ lửng
2. Báo Dân trí phản ánh về việc: "Chỉ đạo thanh toán “nợ” của tỉnh Hà Giang với doanh nghiệp". Theo báo, Vụ kiện giữa Công ty TNHH Sông Lô với UBND tỉnh Hà Giang đã ngã ngũ hơn 1 năm trước với phần thắng thuộc về doanh nghiệp. Tuy nhiên, đến nay, Văn phòng Chính phủ vẫn phải liên tiếp nhắc tỉnh thanh toán nợ cho công ty.
Trong vụ kiện hành chính tháng 9/2007, TAND tỉnh Hà Giang đã tuyên huỷ quyết định “tước” dự án đã giao cho Công ty Sông Lô của UBND tỉnh. Đây là dự án khai thác và tuyển luyện quặng tại mỏ Tùng Bá, Hà Giang.
Sông Lô cũng “tố” UBND tỉnh chưa giải quyết, tháo gỡ khó khăn cùng doanh nghiệp. Công ty lâm vào cảnh nợ nần khi số vốn bỏ ra đầu tư xây dựng con đường vào mỏ cũng như nhiều sự án đầu tư từ ngân sách khác không được thanh toán. Một số công ty thành viên của Sông Lô cũng bị tịch thu con dấu, công ty đứng trước nguy cơ phá sản, người lao động lâm vào tình trạng khó khăn.
Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản giao Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang thực hiện các kiến nghị của Thanh tra chính phủ ngày 25/11 vừa qua. Theo ý kiến của thanh tra, tỉnh Hà Giang phải thanh toán dứt điểm đối với các dự án đầu tư từ ngân sách do Công ty TNHH Sông Lô thực hiện theo quy định pháp luật.
UBND tỉnh cũng có trách nhiệm chỉ đạo các đơn vị hưởng lợi tuyến đường Tùng Bá - Na Sơn vào mỏ phải thanh toán dứt điểm kinh phí đầu tư cho Công ty Sông Lô và báo cáo Thủ tướng kết quả thực hiện trong quý I năm 2009.
Việc UBND tỉnh Hà Giang quyết định cấp phép khai thác mỏ chì kẽm Tùng Bá - Na Sơn cho doanh nghiệp khác cũng được Văn phòng Chính phủ giao Bộ TN-MT kiếm tra, có biện pháp giải quyết trong quý I năm 2009.
Đây không phải lần đầu tiên Văn phòng Chính phủ có văn bản yêu cầu UBND tỉnh Hà Giang phải giải quyết dứt điểm những khiếu tố liên quan đến Công ty Sông Lô theo luật định.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 02/01/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ./.