Trong buổi sáng ngày 19/12/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Thông tấn xã Việt Nam có bài Lại phát hiện hơn 100 cô gái đang được người Hàn Quốc "xem mặt". Bài báo phản ánh: 10 giờ 30 phút ngày 18/12, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (PC 14) Công an TP Hồ Chí Minh phối hợp với Công an quận Tân Phú kiểm tra căn nhà cho thuê số 137/1A đường Trịnh Đình Trọng, phường Phú Trung, quận Tân Phú (TP Hồ Chí Minh), bắt quả tang một vụ môi giới hôn nhân trái phép cho người Hàn Quốc với quy mô lớn.
Tại đây có 10 người quốc tịch Hàn Quốc (gồm 4 “chú rể”, 5 người thân của “chú rể” cùng một người trưởng đoàn là ông Yang Hong Yl) đang săm soi 106 cô gái trẻ, đa số ở các tỉnh, thành miền Tây Nam bộ để chọn vợ. Công an đã mời các cô gái trên cùng những người khách Hàn Quốc và các đối tượng môi giới về trụ sở công an làm việc.
Hiện công an mời đại diện Hội phụ nữ quận Tân Phú đến tư vấn cho các cô gái trên về hậu quả của môi giới hôn nhân trái phép và như những lần trước, sẽ yêu cầu họ trở về địa phương cư trú. Riêng những người khách Hàn Quốc và các đối tượng môi giới trái phép sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Thanh tra Chính phủ vừa hoàn tất quá trình thanh tra tại Tổng công ty Xuất nhập khẩu xây dựng Việt Nam (Vinaconex). Đoàn thanh tra đã phát hiện hàng loạt sai phạm và kiến nghị thu hồi số tiền 1.400 tỉ đồng.
Giá trị thực tế của Vinaconex để cổ phần hóa (CPH) do Công ty kiểm toán Việt Nam (VACO) xác định tại thời điểm 1.1.2005 là 3.300 tỉ đồng, giá trị thực tế phần vốn của Nhà nước tại doanh nghiệp là 998,7 tỉ đồng. Số liệu này đã được Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng thẩm định, phê duyệt và công bố chính thức. Nhưng VACO không trực tiếp kiểm kê, phân loại tài sản, công nợ mà chỉ căn cứ vào các biên bản kiểm kê tài sản của đơn vị được kiểm toán, trong khi sổ sách kế toán của Vinaconex chưa được người lập biểu, kế toán trưởng ký duyệt. Nhưng đáng nói hơn là Vinaconex đã chuyển nhượng sai quy định 3 triệu cổ phần ưu đãi với giá trị ưu đãi là 15,6 tỉ đồng.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 18-12, tại Hà Nội, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCSHCM phối hợp với Quỹ Dân số Liên hiệp quốc (UNFPA) tổ chức lễ công bố báo cáo tình trạng dân số thế giới 2008 với chủ đề “Hướng tới một nền tảng chung: Văn hóa, giới và quyền con người”.
Báo cáo đề cập đến các vấn đề: Quyền con người; nâng cao vị thế cho phụ nữ và bình đẳng giới; sức khỏe sinh sản và quyền; nghèo đói, bất bình đẳng và dân số; giới và sức khỏe sinh sản trong các cuộc xung đột. Từ đó, đưa ra thông điệp chung là lời kêu gọi hành động nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức và cam kết về văn hóa trong việc xây dựng và thực hiện các chương trình phát triển và quyền con người, đặc biệt là quyền của phụ nữ thông qua cách tiếp cận nhạy cảm về văn hóa. Theo đó, bất bình đẳng giới vẫn còn phổ biến và ăn sâu vào các nền văn hóa. Có 3/5 trong số 1 tỷ người nghèo nhất là phụ nữ và trẻ em gái, 2/3 trong số 960 triệu người lớn không biết đọc là phụ nữ, 70% trong số 130 triệu trẻ em không được đến trường là các bé gái.
Báo cũng có bài "Năm nay thưởng tết thấp hơn". Bài báo phản ánh: Đó là dự báo của các chuyên gia, quản lý về lao động. Do làm ăn gặp khó khăn nên rất nhiều đơn vị, doanh nghiệp (DN) cắt giảm mức thưởng tết và mức thưởng bình quân phổ biến là 1 tháng lương.
Nhìn chung khu vực kinh tế quốc doanh, công ty cổ phần và một số DN có vốn đầu tư nước ngoài vẫn duy trì mức thưởng khá. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của cơn khủng hoảng tài chính thế giới, đến giờ này có nhiều DN, công ty chưa về tới đích, kế hoạch cả năm chỉ mới hoàn thành được 2/3 nên chưa tính đến chuyện thưởng tết.
Ngay cả những ngành nghề luôn dẫn đầu top thưởng tết mọi năm như tài chính, ngân hàng, địa ốc, bảo hiểm…, một số “thuyền trưởng” cũng e dè và dự báo mức thưởng tết khiêm tốn, thậm chí thấp hơn năm trước do kế hoạch kinh doanh cả năm không hoàn thành, tăng trưởng thấp. Đưa ra nhận định ban đầu, ông Lê Thành Tâm, Giám đốc Sở LĐTB-XH TPHCM, nói: “So với năm trước mức thưởng tết bình quân năm nay có khả năng thấp hơn. Có một số DN, công ty năm trước thưởng tết 2 - 3 tháng lương nhưng năm nay báo cáo chỉ thưởng 1 tháng lương. Qua khảo sát cho thấy, những DN, đơn vị hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ ít bị ảnh hưởng từ cơn bão suy thoái kinh tế toàn cầu nên có mức thưởng khá hơn.
4. Báo Nhân dân phản ánh: Chiều 18-12, Phòng Cảnh sát Môi trường (Công an Hải Phòng) phối hợp với Trung tâm Quan trắc (Sở Tài nguyên - Môi trường Hải Phòng) tiến hành kiểm tra 6 cơ sở sản xuất rau câu và giấy tại khu vực bờ đê thuộc phường Cát Bi, quận Hải An. Kết quả, cả 6 cơ sở này đều đổ nước thải có chứa các hoá chất độc hại như xút, dung dịch giaven tẩy mùi, các axít clohydric... trực tiếp xuống sông Lạch Tray.
Tại thời điểm kiểm tra, cả 6 cơ sở này đều không xuất trình được giấy cam kết bảo vệ môi trường, giấy đăng ký nguồn thải hay giấy phép xả thải do các ngành chức năng cấp. Các đơn vị vi phạm: Công ty Thương mại Dũng Thanh (sản xuất giấy) và 5 cơ sở sản xuất rau câu: Công ty TNHH thương mại Thuỷ sản Hải Đông, công ty TNHH Hải Thành, cơ sở sản xuất Yến Hồng cùng 2 hộ kinh doanh cá thể khác. Các cơ quan chức năng đang tiếp tục điều tra làm rõ để xử lý theo quy định.
Trước đó, cuối tháng 10-2008, Phòng cảnh sát Môi trường cũng đã đình chỉ hoạt động của 4 cơ sở sản xuất rau câu khác ở xã Mỹ Đức, huyện An Lão vì lý do đổ nước thải độc hại trực tiếp xuống sông Đa Độ.
5. Báo Tuổi trẻ có bài Quảng Bình: 100% xã có điện. Bài báo phản ánh: Đến ngày 18-12, bà con các dân tộc ít người như Areem, Ma Coong ở hai xã Tân Trạch và Thượng Trạch, huyện Bố Trạch đã có điện phục vụ sinh hoạt.
Đây là xã thứ 158 và 159 của tỉnh có điện, đưa tỉ lệ số hộ dùng điện trong tỉnh lên 98,5% và có 100% xã, phường của tỉnh có điện sinh hoạt. Do là xã vùng sâu vùng xa nên hai xã cuối cùng này đã được tỉnh đầu tư lắp đặt hệ thống pin mặt trời công suất lớn. Dự kiến trong thời gian tới tỉnh tiếp tục đầu tư hàng chục tỉ đồng lắp đặt pin mặt trời cho các thôn, bản vùng xa ở 10 xã của huyện Quảng Trạch, Tuyên Hoá. Tổng vốn cho dự án pin mặt trời này là 53 tỉ đồng.
Báo cũng phản ánh: Hôm qua (18-12), tại Hà Nội, Tổng cục Dân số (Bộ Y tế) đã họp báo nhân Ngày Dân số Việt Nam 26-12. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Bá Thủy cho biết năm 2008 là năm thứ hai liên tiếp các chỉ số giảm sinh không đạt kế hoạch.
Cụ thể, mức giảm sinh chỉ đạt 2,5 phần ngàn (kế hoạch là 0,3 phần ngàn). Số trẻ sinh là con thứ ba vẫn gia tăng, đạt 142.485 cháu, chiếm hơn 11% số trẻ được sinh ra trong năm. Tỷ lệ giới tính cũng ngày càng chênh lệch với 112 bé trai/100 bé gái. Tổng cục Dân số đưa ra kế hoạch năm 2009 giảm tỷ lệ sinh xuống 0,2 phần ngàn.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Đất Việt có bài Treo biển văn phòng thường trú không phép. Bài báo phản ánh: Chỉ là một cộng tác viên của báo Pháp Luật Việt Nam tại thành phố Việt Trì, người đàn ông này trưng biển “Văn phòng thường trú báo Pháp Luật khu vực Tây Bắc” tại nhà riêng. Người công khai làm liều đó là ông Hà Tuấn Ngọc, trú tại số 28 Nguyễn Du, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Tấm biển “Văn phòng thường trú báo Pháp Luật khu vực Tây Bắc” được treo ngay phía trên cánh cửa nhà riêng của người đàn ông này.
Một số người dân ở thành phố Việt Trì, biết rõ về ông Ngọc đã lấy làm lạ và phản ánh đến nhiều cơ quan chức năng, sự việc đã diễn ra nhưng không thấy cơ quan chức năng, kể cả đơn vị được ông Ngọc “mượn danh” là báo Phát luật Việt Nam nhắc nhở. Trao đổi với Đất Việt, ông Nguyễn Đức Tiến, Trưởng phòng trị sự, Báo Pháp luật Việt Nam cho biết, anh Ngọc là cộng tác viên lâu năm của báo, hưởng chế độ theo nhuận bút tin, bài. Báo không có hợp đồng lao động cũng như ký kết gì với anh Ngọc ngoài việc gửi công văn tới UBND tỉnh Phú Thọ, đề nghị giúp đỡ, tạo điều kiện cho cộng tác viên Ngọc tác nghiệp.
Ông Ngọc là cán bộ của một cơ quan truyền thông cấp huyện, thường xuyên cộng tác bài vở với báo Pháp luật Việt Nam. Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó trưởng đài phát thanh thành phố Việt Trì: "Cơ quan của ông biết việc anh Ngọc “làm việc” cho Báo Pháp Luật từ lâu. Tuy nhiên việc tự ý mở Văn phòng đại diện tại nhà và tự nhận là phóng viên thường trú của một cơ quan báo cấp Bộ mà không được chính quyền địa phương và cơ quan chủ quản cho phép là vi phạm".
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Đòi Vedan bồi thường thiệt hại: Nhiều nông dân không kiện được vì vướng luật". Bài báo phản ánh: Về nguyên tắc, khi gây ô nhiễm môi trường, xâm phạm đến tài sản của người khác mà gây thiệt hại, Công ty Vedan phải bồi thường. Nhưng ai được quyền khởi kiện yêu cầu bồi thường, thủ tục khởi kiện thế nào?
Ngày 10-10, UBND tỉnh Đồng Nai ra văn bản chỉ đạo UBND hai huyện Long Thành, Nhơn Trạch kiểm tra mức độ thiệt hại của các hộ dân liên quan để giúp họ khởi kiện Vedan. Đến ngày 28-10, UBND tỉnh ra thông báo hủy bỏ chỉ đạo này, đồng thời đề nghị các cơ quan chức năng hướng dẫn, trả lại đơn để người dân viết đơn riêng gửi trực tiếp đến Vedan yêu cầu bồi thường. Trường hợp không thỏa thuận được việc bồi thường, các hộ dân có thể gửi đơn đến TAND địa phương để được xem xét, giải quyết.
Sở dĩ có việc “nói đi nói lại” này là do chỉ đạo trước đó của UBND tỉnh không đúng quy định của pháp luật nên việc hủy bỏ là cần thiết. Theo đúng nguyên tắc, ai có quyền lợi bị xâm hại thì chính người đó mới có quyền khởi kiện. Việc cơ quan nhà nước đứng ra “kiện giùm” là bất bình thường và sai luật.
Hội Nông dân là một tổ chức đoàn thể nên chỉ có thể cùng hợp tác để giải quyết quyền lợi chung cho hội viên của mình chứ không đương nhiên có quyền đứng ra khởi kiện thay cho hội viên. Từng nông dân có thể ủy quyền cho Hội thay mặt họ đi kiện nhưng ngặt nỗi Hội Nông dân lại không rành rẽ các thủ tục pháp lý. Như vậy, trong quá trình đòi Vedan bồi thường, người dân vẫn phải tự lực cánh sinh là chính.
Sau khi Vedan bị phát hiện gây ô nhiễm, tám nông dân có gửi tám hồ sơ đến Chương trình trợ giúp pháp lý miễn phí của Báo Pháp Luật TP.HCM để nhờ trợ giúp thủ tục khởi kiện Vedan. Tổ luật sư của chương trình đã nhóm họp và quyết định trả lại đơn cho tám nông dân trên với lý do “thời hiệu khởi kiện đã hết”.
Luật sư Lâm Trí Quang cho biết tám đơn này chủ yếu đòi bồi thường việc mất thu nhập do không đánh bắt được cá, tôm trên sông. Các hộ cũng đòi bồi thường những phương tiện đánh bắt bị bỏ không dẫn đến hư hỏng. “Khi nghiên cứu những bộ hồ sơ này, chúng tôi nhận thấy các hộ ở xã Phước Thái (huyện Long Thành) đã chấm dứt hành nghề từ năm 1999. Như vậy, nếu cho rằng đã bị Vedan gây thiệt hại vào thời điểm này, các hộ phải khởi kiện trong thời hạn luật định. Cụ thể, theo khoản 6 Điều I Nghị quyết 03 ngày 8-7-2006 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao, đối với những trường hợp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh trước ngày 1-1-2005, thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là hai năm kể từ ngày 1-1-2005. Như vậy, các hộ chỉ có quyền khởi kiện đến ngày 1-1-2007. Đến nay, do đã quá hạn nên các hộ không còn quyền khởi kiện để đòi bồi thường thiệt hại liên quan đến việc đánh bắt tôm cá trên sông. Riêng đối với những thiệt hại về vấn đề khác do Vedan gây ra (nếu có), chúng tôi sẽ vẫn tiếp tục xem xét, hỗ trợ khi có yêu cầu của nông dân” - luật sư Quang khẳng định.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 19/12/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.