Trong buổi sáng ngày 31/10/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Đầu tuần tới, Cơ quan cảnh sát điều tra sẽ chuyển hồ sơ và kết luận điều tra sang Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao để tiến hành truy tố.
Đại tá Nguyễn Huy Đức, Phó Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra, Cục trưởng Cục C37( Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng) Bộ Công an ngày 30/10 cho phóng viên Cổng TTĐT Chính phủ biết, đã cơ bản hoàn tất điều tra vụ án, vào đầu tuần tới sẽ chuyển hồ sơ và kết luận điều tra sang Viện KSNDTC đề nghị truy tố các đối tượng đã bị khởi tố trong vụ án tham nhũng xảy ra trong quá trình thực hiện Đề án tin học hóa quản lý hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2005 (gọi tắt là Đề án 112).Đại tá Nguyễn Huy Đức cho biết, vụ án không thể kéo dài thêm được nữa.
Trong vụ án này, ngày 27/10, Cơ quan cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố bị can thêm 5 đối tượng và đã được Viện KSNDTC phê chuẩn. Các đối tượng bị khởi tố đã được tống đạt quyết định khởi tố. Như vậy đến nay, đối với vụ án này, Cơ quan cảnh sát điều tra đã khởi tố bị can 27 đối tượng ở nhiều cương vị khác nhau trong Ban quản lý Đề án 112 và trong các đơn vị liên quan.
5 đối tượng vừa bị khởi tố gồm Nguyễn Cát Hồ (nguyên tổ trưởng tổ đào tạo, Ban Đề án 112), Phạm Văn Tuấn (nguyên Phó giám đốc Nhà xuất bản Tư Pháp), 3 chủ nhà sách là: Đặng Thị Hiền (chủ nhà sách Tri Thức), Nguyễn Thị Thanh Hà (chủ nhà sách Đông Đô), Đặng Quang Hưng (chủ nhà sách Hưng Dân).Theo Quyết định khởi tố số 28/C37(P34) ngày 27/10/2008, bị can Nguyễn Cát Hồ (sinh 1941, trú tại phường Cống Vị, quận Ba Đình) được giao làm Tổ trưởng Tổ đào tạo của Ban Điều hành Đề án 112CP nhưng đã không xây dựng hồ sơ thầu, đề xuất chọn đơn vị thực hiện các hợp đồng in giáo trình tài liệu trái nguyên tắc, gây thiệt hại 957.744.000 đồng; là Ủy viên Hội đồng đấu thầu mua sắm phần mềm dùng chung, không tham gia xây dựng hồ sơ thầu, không tham gia mở thầu, chấm thầu nhưng lại ký biên bản mở thầu và kiến nghị cho Công ty ISA trúng thầu trái quy định về công tác quản lý đấu thầu, gây thiệt hại 3,3 tỷ đồng. Bị can Nguyễn Cát Hồ bị khởi tố vì cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, quy định tại Điều 165 – Bộ Luật Hình sự.
Theo Quyết định khởi tố số 29/C37(P4), bị can Phạm Văn Tuấn (sinh năm 1962, trú tại phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội) bị khởi tố về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, quy định tại Điều 281, Bộ Luật Hình sự. Bị can này đã thực hiện, thanh quyết toán các hợp đồng in giáo trình tài liệu giữa Nhà xuất bản Tư pháp với Ban Đề án 112CP với việc gửi giá lấy tiền chia nhau, hưởng lợi 60 triệu đồng.
Tại Quyết định khởi tố số 30, 31, 32/C37(P4), các bị can Đặng Quang Hưng (sinh năm 1980, trú tại phường Ô Cầu Dền, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội), Đặng Thị Hiền (sinh năm 1976 - trú tại phường Khương Trung, quận Thanh Xuân, Hà Nội) và Nguyễn Thị Thanh Hà (sinh năm 1972, trú tại phường Ngọc Hà, quận Ba Đình, Hà Nội) đã giúp Nguyễn Thị Phương Hoa rút tiền Nhà nước trong thực hiện các hợp đồng in giáo trình, tài liệu giữa Tổng Công ty Sách với Ban Đề án 112CP.
3 bị can này đã bị khởi tố về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, quy định tại Điều 281, Bộ Luật hình sự với vai trò đồng phạm.
Cũng liên quan đến vụ án này, mới đây, cơ quan điều tra đã thay đổi tội danh đối với Lương Cao Phong - Giám đốc Trung tâm thẩm định và tư vấn công nghệ thông tin (Công ty cổ phần và tư vấn xây dựng) từ tội "lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" sang tội "lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi".
Vụ Đề án 112 là một trong số những vụ án mà dư luận xã hội rất quan tâm và được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo sát sao.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Tại hội thảo về đổi mới tổ chức hệ thống tòa án do Nhà pháp luật Việt-Pháp tổ chức vào ngày 29 và 30-10, Phó Chánh án TAND TP.HCM Trần Văn Sự đã giới thiệu một số nét chính của đề án thí điểm thành lập tòa án khu vực ở TP.HCM. Đề án này đã được gửi tới TAND tối cao, Ban cải cách tư pháp trung ương... xin ý kiến và dự kiến triển khai từ năm 2011.
Đề án dự kiến thành lập 10 tòa khu vực dựa trên các tiêu chí về số lượng vụ việc, quy mô dân số, vị trí địa lý. Các quận, huyện gần nhau sẽ thành một khu vực. Biên chế của một tòa khu vực khoảng 120 người, trong đó có 40-50 thẩm phán. Những thẩm phán được điều chuyển từ khu vực này sang khu vực khác sẽ được hưởng chính sách trợ cấp.
Đề án cũng dự kiến làm cầu truyền hình xét xử và những tòa án quận, huyện sẽ thành chi nhánh của tòa khu vực. Ông Sự lý giải: Nếu bắt người dân ở Cần Giờ đi về tòa án khu vực Nhà Bè (cách 50 km) để tiến hành các bước tố tụng thì rất vất vả cho họ bởi đường sá xa xôi, cầu đường chưa xong. Do đó, thẩm phán của tòa khu vực sẽ được cử về đó thụ lý hồ sơ, hướng dẫn người dân làm thủ tục, sau đó chuyển hồ sơ về tòa khu vực.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Tiêu thụ trong nước bao gồm đầu tư và tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng. Cả hai chỉ tiêu này đã tăng chậm lại trong những tháng qua. Về vốn đầu tư, chỉ có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là tăng cao, còn các nguồn vốn trong nước tăng chậm, thậm chí có nguồn còn bị giảm.
Báo cáo 9 tháng của Tổng cục Thống kê cho biết, nguồn vốn khu vực nhà nước 9 tháng chỉ tăng 8%; nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước 10 tháng còn đạt thấp so với kế hoạch năm (vốn Trung ương đạt 72,9%, trong đó Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng còn đạt thấp hơn; vốn địa phương đạt 79,2%). Nguồn vốn khu vực ngoài nhà nước 9 tháng giảm 9,6% so với cùng kỳ. Đây cũng là nguyên nhân chủ yếu làm cho GDP do ngành xây dựng 9 tháng năm nay bị giảm 0,33% so với cùng kỳ năm trước (trong khi cùng kỳ năm trước tăng 10,14%).
Chính sự giảm xuống ở cả hai nhóm này vào tháng 10, trong điều kiện giá nhiều loại hàng mà VN xuất nhập khẩu đều giảm giá mạnh so với thời gian trước đã làm xuất hiện cảnh báo về thiểu phát, "nhập khẩu thiểu phát" và quan trọng hơn là tâm lý chờ đợi trong việc vay vốn đầu tư, sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng, tạo nên nguy cơ trì trệ, suy thoái.
Nhiều người nói rằng còn quá sớm để nói đến thiểu phát, nhưng việc cảnh báo sớm trong điều kiện biến chuyển nhanh là rất cần thiết, cũng giống như cuối năm 2007 đâu đã có nhiều người nói là đầu năm 2008 lạm phát cao, là giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế?
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ có bài "Góp ý dự luật bồi thường nhà nước: Còn “bỏ lọt” nhiều hành vi". Bài báo phản ánh: Có thể nói việc xây dựng dự luật về bồi thường thiệt hại do người thi hành công vụ gây ra, với tên gọi “Luật bồi thường nhà nước” là một bước tiến lớn. Đó là Nhà nước đã nhìn nhận một cách chính thức mình là chủ thể bình đẳng như bao chủ thể khác khi tham gia vào các quan hệ xã hội, và Nhà nước cũng có nghĩa vụ bồi thường nếu gây thiệt hại cho các chủ thể khác.
Dự luật lần này được hình thành dựa trên những quy định khá chặt chẽ và minh bạch. Theo đó người bị thiệt hại có quyền đưa vụ kiện tới tòa án để giải quyết nếu không thương lượng, hòa giải được với cơ quan giải quyết bồi thường. Điều này tưởng như đơn giản nhưng thực tế đã gỡ được nhiều điểm “tắc” mà trước đây không thể thực hiện trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, thi hành án dân sự, hay việc áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời trong các vụ án dân sự...
Dự luật cũng đã tháo gỡ cho những trường hợp người bị tạm giam đã hết thời hạn điều tra nhưng cơ quan điều tra không chứng minh được phạm tội, cũng được bồi thường thiệt hại. Đây cũng là điểm mà nghị quyết 388 về bồi thường cho người bị oan không đề cập.
Đối với những ý kiến lo ngại cán bộ, công chức sẽ xin nghỉ việc hàng loạt vì quyền lợi chưa tương xứng với nghĩa vụ họ gánh vác, dự luật cũng đã có cách hóa giải. Theo đó, chỉ khi người thi hành công vụ gây thiệt hại có lỗi thì mới phải hoàn trả một phần hoặc toàn bộ khoản tiền mà Nhà nước đã bồi thường; còn nếu lỗi vô ý thì không phải hoàn trả. Đây là một điểm mới, sẽ giúp đối tượng cán bộ công chức an tâm hơn khi thực thi công vụ, đồng thời cũng giúp họ cẩn trọng, giảm thiểu oan sai.
Tuy nhiên vẫn còn nhiều điểm phải bàn thêm. Ví dụ, dự luật chỉ đưa vào một số loại việc trong pháp lệnh giải quyết các vụ án hành chính (sau đây gọi tắt là pháp lệnh), còn lại những loại việc như ban hành quyết định hành chính về trưng dụng, trưng mua, tịch thu tài sản, về chuyển giao tài chính trong nước và quốc tế... vẫn để giải quyết theo pháp lệnh. Như vậy sẽ dễ tạo ra tâm lý so bì tại sao loại việc này được đưa vào giải quyết theo Luật bồi thường nhà nước mà loại việc kia lại theo pháp lệnh?
Ngoài ra, rất nhiều hành vi hành chính, quyết định hành chính, hành vi thi hành công vụ... sai sót, trong những chuyện to như “cái đình” được cả xã hội quan tâm lại bị dự luật “bỏ lọt” và cũng không chịu sự điều chỉnh của pháp lệnh như: hành vi chậm công bố chất 3-MCPD trong vụ nước tương “đen” ít nhiều đã gây thiệt hại sức khỏe của người sử dụng; chuyện kiểm tra, cấp phép cho dựng “lô cốt”, đào đường đang diễn ra ở nhiều địa phương đã để xảy ra thiệt hại tài sản, tính mạng của người dân; hay chuyện xử lý vi phạm ô nhiễm môi trường không triệt để gây hậu quả nghiêm trọng (mà vụ Vedan chỉ là một ví dụ)....
Một số trường hợp khác như nghi can, bị can, bị cáo... bị người tiến hành tố tụng đánh đập, ép cung, nhục hình, hoặc những bị cáo được tuyên án thấp hơn so với số ngày đã bị giam giữ cũng cần phải được Nhà nước bồi thường đã không được đưa vào dự luật.
Trong bối cảnh đó, nếu đương sự kiện và cán bộ, công chức có lỗi thì theo Bộ luật dân sự, cơ quan, tổ chức quản lý cán bộ, công chức đó vẫn phải đứng ra bồi thường. Tuy nhiên với những quy định “rối rắm”, chung chung hiện có, thiếu hẳn một cơ chế minh bạch về giải quyết bồi thường như trong dự luật, người dân sẽ gặp khó khăn khi muốn “đáo tụng đình” với cơ quan nhà nước. Mặt khác, Nhà nước cũng sẽ nan giải khi muốn buộc người thi hành công vụ hoàn trả tiền bồi thường theo quy định hiện hành. Trong khi đó dù áp dụng theo thủ tục khởi kiện nào, nếu thua kiện thì thực chất cơ quan, tổ chức đó vẫn phải lấy tiền từ ngân sách nhà nước ra để bồi thường giống như việc nhà nước bồi thường như trong dự luật mà thôi.
2. Báo Vietnamnet có bài "Bộ Tư pháp đề nghị ngưng bán đấu giá "đất vàng". Bài báo phản ánh: Ngày 29/10, Bộ Tư pháp đã có công văn đề nghị UBND TP.HCM tạm ngừng tổ chức bán đấu giá khu đất số 100 Hùng Vương (quận 5); đề nghị UBND TP chỉ đạo Sở Tư pháp chủ trì rà soát, kiểm tra việc tổ chức bán đấu giá khu đất nhằm đảm bảo đúng trình tự, thủ tục bán đấu giá theo quy định pháp luật.
Bộ này cho rằng, việc tổ chức lựa chọn người bán đất giá và chuyển giao tài sản để bán đấu giá của Phòng Tài chính - Kế hoạch quận 5 chưa được chặt chẽ theo quy định pháp luật, gây băn khoăn trong dư luận xã hội.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 31/10/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.