Trong buổi sáng ngày 29/10/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Một vụ cháy lớn đang xảy ra tại Khu công nghiệp Sóng Thần (Huyện Dĩ An, tỉnh Bình Dương). Theo thống kê ban đầu, vụ cháy đã làm ít nhất hơn 8.000 m2 nhà xưởng sản xuất bị thiêu rụi.
Đám cháy lớn đã phát ra từ khu vực nhà xưởng của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Vùng Quê (KCN Sóng Thần, huyện Dĩ An, tỉnh Bỉnh Dương.
2. Báo Thể thao văn hoá phản ánh: Cả nước hiện có gần 1,7 triệu người mù chữ, tập trung nhiều nhất vào độ tuổi trên 36. Trong đó, Hà Nội có gần 235.000 người và TP HCM hơn 90.000 người không biết đọc, viết. Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, tính đến tháng 6, cả nước có hơn 140.000 người trong độ tuổi 15-25 không biết chữ. Ở độ tuổi 25-35, con số này là gần 250.000 người. Tỷ lệ mù chữ nhiều nhất rơi vào độ tuổi trên 36, với gần 1,3 triệu người.
Với gần 235.000 người, Hà Nội hiện là địa phương có số người mù chữ nhiều nhất nước. Tuy nhiên, riêng Hà Tây cũ đã chiếm tới hơn 220.000 người. Tiếp đến là TP HCM với hơn 90.000 người, Long An hơn 60.000 người. Số người mù chữ tập trung chủ yếu là các tỉnh miền núi phía Bắc, Tây Nguyên, đồng bằng sông Cửu Long...
Sau 3 năm thực hiện đề án "Xây dựng xã hội học tập" và phát triển trung tâm học tập cộng đồng, đã có hơn 160.000 người được huy động ra các lớp xóa mù chữ và hơn 120.000 người được tiếp tục giáo dục sau khi biết chữ. Tuy nhiên, Hà Tây (cũ), Lạng Sơn, Gia Lai... vẫn có số người tái mù chữ cao.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng có bài "Bộ trưởng Bộ Tư pháp HÀ HÙNG CƯỜNG: Cân nhắc việc đình chỉ toàn bộ hoạt động của Vedan". Bài báo phản ánh: Đã hơn 20 ngày trôi qua kể từ khi Bộ Tài nguyên-Môi trường đề nghị đình chỉ hoạt động của Công ty Vedan, nhưng đến nay việc xử lý vụ này vẫn chưa ngã ngũ. Hôm qua 28-10, bên hành lang kỳ họp Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường (ảnh) đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh khía cạnh pháp lý của vụ việc. Bộ trưởng cho biết: Việc đình chỉ hoạt động của Công ty Vedan dựa trên nhiều yếu tố pháp lý như quy định về bảo vệ nguồn nước, đầu tư, xử phạt hành chính…, chứ không chỉ riêng Luật Bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, theo tôi, đã đến mức tạm đình chỉ toàn bộ hoạt động của Công ty Vedan chưa thì cần phải cân nhắc thêm. Tôi cho rằng, việc Bộ TN-MT ký quyết định xử phạt hành chính, truy thu trên 127 tỷ đồng phí bảo vệ môi trường và đình chỉ hiệu lực giấy phép xả nước thải vào nguồn nước của Vedan trong thời gian 6 tháng là đủ, vì bản chất hoạt động của công ty này là dùng nước và xả nước. Còn các hoạt động khác không liên quan đến xả nước thì chưa nhất thiết phải dừng lại. Điều quan trọng là 2 quyết định trên của Bộ TN-MT cần được thực thi một cách nghiêm túc. Đương nhiên cũng phải tùy thuộc vào thái độ của doanh nghiệp, nếu họ không thực hiện nghiêm túc, thì sẽ phải tính đến các chế tài khác như đình chỉ toàn bộ hoạt động và thậm chí là rút giấy phép đầu tư.
* PV: Nhưng vấn đề ở chỗ hiện nay dù Bộ TN-MT đã đề nghị đình chỉ toàn bộ hoạt động của Vedan, nhưng tỉnh Đồng Nai lại nói rằng chưa đủ căn cứ?
* Bộ trưởng HÀ HÙNG CƯỜNG: Vụ việc do Thanh tra Bộ TN-MT phát hiện và những gì thuộc thẩm quyền thì Bộ TN-MT cũng đã làm. Còn bây giờ có tiến thêm một bước nữa không thì phải cân nhắc nhiều mặt, trong đó có thái độ khắc phục của Vedan. Và theo Luật Bảo vệ môi trường, thẩm quyền đình chỉ toàn bộ hoạt động của Vedan là của Thủ tướng và Thủ tướng có thể ủy quyền cho UBND tỉnh Đồng Nai ra quyết định.
* Một số ý kiến còn cho rằng, với những sai phạm nghiêm trọng như vậy thì cần truy tố trách nhiệm hình sự. Thưa bộ trưởng, về khía cạnh pháp lý, điều này có thể thực hiện được không?
* Các cơ quan có thẩm quyền cũng đã xem xét để có thể xử lý hình sự. Tuy nhiên, đã có những vướng mắc về mặt pháp lý. Theo Bộ luật Hình sự, các tội phạm về môi trường được cấu thành sau khi đã bị xử phạt hành chính mà cố tình không thực hiện các biện pháp khắc phục. Nhưng vụ việc được phát hiện khi đã quá 1 năm so với lần xử phạt trước đó, mà theo Nghị định 81/2006/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, nếu quá thời hạn 1 năm thì được coi là chưa bị xử phạt hành chính. Có ĐBQH cho rằng cần truy cứu trách nhiệm hình sự đối với doanh nghiệp, là pháp nhân. Nhưng điều này pháp luật hình sự chưa quy định. Sắp tới Chính phủ sẽ đề nghị sửa đổi theo hướng có thể truy cứu hình sự đối với pháp nhân.
* Ngay sau khi vụ việc vỡ lở, một số lãnh đạo Vedan là người nước ngoài đã rời khỏi Việt Nam. Phải chăng họ lo ngại sẽ bị xử lý hình sự đối với cá nhân?
* Tôi có nghe về việc đó. Nếu sự thật đúng như vậy thì đó là sự cố ý và nếu là cố ý thì cần phải trừng trị. Nhưng tôi nghĩ họ không thể trốn tránh được mãi, vì công ty họ vẫn còn ở Việt Nam.
* Hiện nay, đã có một số người dân bị thiệt hại vì nguồn nước ô nhiễm khởi kiện Vedan, nhưng về khía cạnh pháp lý để khởi kiện vẫn bị nhiều khó khăn. Bộ trưởng có ý kiến gì về vấn đề này?
* Đó là mối quan hệ dân sự, kiện hay không là toàn quyền của người dân bị thiệt hại. Tôi được biết một số luật sư cũng đã đứng lên tình nguyện giúp người dân làm việc này. Điều quan trọng là phải có chứng cứ, chứng minh được thiệt hại, chứng minh được mối liên hệ giữa nguyên nhân và hậu quả.
* Nhưng vừa qua tòa án đã trả lại hồ sơ khởi kiện. Theo bộ trưởng, việc làm đó có đúng không?
* Tôi nghĩ chắc chỉ là vướng mắc ở vấn đề thủ tục.
2. Báo Thanh niên có bài "Tái diễn bi kịch cô dâu Việt ở Hàn Quốc - Kỳ 3:Giám đốc Trung tâm hỗ trợ kết hôn nói gì?". Bài báo phản ánh: Xung quanh câu chuyện của V. và những thông tin V. cung cấp, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn bà Nguyễn Thị Bạch Tuyết, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ kết hôn (xin gọi tắt là Trung tâm) để làm rõ.
Tin tưởng lẫn nhau là chính
* Trước tiên, xin bà xác nhận có phải trung tâm thuộc Hội Liên hiệp Phụ nữ TP.HCM, liên kết với Công ty PIM (Hàn Quốc) để mai mối cô dâu Việt cho những người đàn ông Hàn?
- Không phải liên kết mà là chúng tôi hợp tác với Công ty Hàn Quốc để làm thí điểm. Khi giới thiệu cô dâu Việt với đàn ông Hàn, sẽ rất nguy hiểm nếu chúng tôi không biết rõ về nhân thân của họ. Vì vậy, chúng tôi đã xin phép Hội LHPN TP.HCM cho phép được hợp tác với một công ty Hàn Quốc để làm thí điểm. Lúc đầu cũng có nhiều công ty Hàn Quốc đặt vấn đề, nhưng chúng tôi thấy Công ty PIM có trách nhiệm và uy tín nên chọn họ.
* Cụ thể nội dung hợp tác như thế nào, bà có thể nói rõ hơn?
- Chúng tôi hợp tác dựa trên sự tin tưởng lẫn nhau. Bên công ty Hàn Quốc có những người đàn ông Hàn muốn lấy vợ Việt. Ở đây chúng tôi cũng đóng vai trò tư vấn hôn nhân cho các cô gái muốn lấy chồng Hàn. Công ty Hàn Quốc sẽ gửi những thông tin cá nhân về chú rể như nghề nghiệp, độ tuổi, nhân thân có phạm pháp hay không, nhu cầu cô dâu của họ như thế nào, độ tuổi cô dâu... Dựa trên những thông tin đó chúng tôi sẽ giới thiệu họ cho những cô gái theo như yêu cầu.
* Khi liên kết với một công ty Hàn Quốc kinh doanh dịch vụ môi giới hôn nhân, bà có biết những xung đột trước đây như vụ các công ty Hàn Quốc ngang nhiên quảng cáo xúc phạm nhân phẩm phụ nữ Việt Nam; hay những bi kịch hôn nhân của cô dâu Việt trên đất Hàn như bị cách ly, đánh đập, bức tử... đều liên quan đến hoạt động môi giới hôn nhân của các công ty Hàn Quốc?
- Tôi cũng không biết xác thực về các công ty bên Hàn Quốc, nhưng tôi nghĩ bên cạnh những công ty làm ăn không có lương tâm thì cũng có công ty làm ăn có lương tâm. Trung tâm giúp đỡ các cô gái trong việc kết hôn nhưng mình không có thông tin về chú rể thì mình cần đến họ. Thực tế trong hai năm qua thông tin của họ hầu hết đều chính xác. Mà các cô gái đến đây cũng được chúng tôi khuyến khích phải hỏi chú rể thật nhiều, thật chính xác. Khi gặp nhau nếu cả hai không ưng thuận thì chúng tôi cũng chấp nhận, không có sự ép buộc hay cưỡng ép ở đây. Từ lúc thành lập ngày 20.10.2003 đến nay, chúng tôi chỉ giới thiệu 256 cô dâu, trong khi Lãnh sự quán Hàn Quốc tại TP.HCM mỗi tháng cấp visa cho trên 400 cô gái Việt đến Hàn định cư vì mục đích kết hôn. Con số đó đủ nói rằng sự giới thiệu của chúng tôi có chọn lọc, không dễ dàng, không phải ai cũng giới thiệu.
Vẫn làm dù biết hôn nhân không tình yêu
* Những chú rể Hàn được giới thiệu qua Trung tâm thường sang Việt Nam vào tối thứ bảy, sáng chủ nhật gặp các cô dâu và vài ngày sau là tổ chức đám cưới. Cá nhân bà có tin vào những cuộc hôn nhân quá chóng vánh như vậy?
- Thực ra các cô dâu đã biết chú rể trước đó qua webcam. Còn thời gian đó đủ có tình yêu chưa thì tôi nghĩ là chưa. Nhưng ở đây nếu các cô dâu không muốn thì họ cũng có quyền từ chối, không có có chuyện sắp đặt sẵn hay cưỡng ép. Mà sự thật ở đây cũng đã có nhiều cô từ chối như vậy.
* Việc cô dâu phải ký một bản cam kết bồi thường 40 triệu đồng nếu ly hôn trước 6 tháng, đó là một khoản tiền quá lớn so với hoàn cảnh của họ. Có những cô dâu khi gặp hoàn cảnh bị nhà chồng đối xử tệ, bị đánh đập... nhưng vì sợ không có khả năng bồi thường số tiền trên nên họ cắn răng chịu đựng, không dám ly hôn. Hôn nhân là sự tự nguyện, vậy bà có thể lý giải tại sao các cô dâu bị trói buộc bởi cam kết này?
- Tôi đồng ý hôn nhân là sự tự nguyện, ở đây cũng không phải là sự áp đặt. Còn bản cam kết đó chỉ là thủ tục, vì ở đây có những cô dâu sau khi nhận tiền rồi là... biến mất. Cam kết đó chỉ là để cô dâu có trách nhiệm, chứ từ trước đến giờ tôi có đòi ai đâu, có lấy tiền ai đâu?
* Còn chuyện có lúc có 16 cô dâu mà tiền ăn mỗi ngày chỉ phát khoảng 35 ngàn đồng khiến các cô dâu phản ứng, thực hư ra sao?
- Chuyện này tôi không biết rõ. Trung tâm chỉ tư vấn, dạy học... Còn tiền ăn, ở là do phía công ty chịu trách nhiệm. Nhưng chắc không phải như vậy đâu, tôi nhớ mỗi cô dâu mỗi ngày được khoảng 2 hay 5 ngàn đồng gì đó, tôi cũng không rõ lắm... Qua đó rồi thì Trung tâm không biết...
* Bà có biết trường hợp cô dâu Th. do Trung tâm giới thiệu, vì bức bối với cuộc sống gia đình chồng đã tự tử hụt?
- Trường hợp Th. lúc đầu qua Hàn có khó khăn vì chồng hay ghen tuông. Tôi đã đề nghị công ty đến giải quyết và mọi chuyện đều ổn (?). Mấy ngày trước Th. có gọi về cho tôi, thấy cũng vui vẻ, nói rằng bây giờ cô ấy sướng lắm, được chồng cô yêu lắm. Còn chuyện tự tử hụt, tôi chưa nghe qua, cũng không thấy ai báo lại chuyện này với tôi.
* Còn trường hợp cô dâu V., bà có biết những chuyện cô này bị chồng đối xử thế nào hay không? Cá nhân bà cảm thấy thế nào về nhân phẩm người phụ nữ Việt Nam khi cô dâu mà Trung tâm giới thiệu đã bị đối xử không hơn một món hàng giải trí?
- Tôi không có thời gian gần gũi với cô V. nhiều nên không hiểu V., và V. cũng không tham gia những buổi tư vấn của Trung tâm để được chúng tôi hướng dẫn. Ở bên này chúng tôi đã cố gắng bảo vệ hết mình cho các cô dâu, không biến cô dâu thành những món hàng hóa. Thực tế các cô dâu ở trung tâm cũng nhận những chế độ cao hơn những nơi khác như số tiền cho gia đình nhiều hơn, được học nấu ăn, cắm hoa, tiếng Hàn... Nhưng khi các cô dâu qua bên đó rồi thì tình hình ra sao tôi không thể biết, chỉ nghe phản ánh lại. Chuyện của V. cũng qua báo chí tôi mới nghe. Nhưng tôi nghĩ dù có chuyện gì xảy ra thì khi về, V. cũng nên đến đây để nói chuyện với chúng tôi. Tôi cũng không biết về các công ty môi giới Hàn Quốc nhiều lắm, nhưng tôi nghĩ Công ty PIM rất có trách nhiệm với trung tâm. Khi chúng tôi có yêu cầu gì thì họ hợp tác chứ không phủi tay.
Báo cũng có bài "Vụ tiêu cực tại Đề án 112: Khởi tố thêm 5 bị can". Bài báo phản ánh: Cơ quan CSĐT (Bộ Công an) ngày 27.10 đã ra quyết định khởi tố bị can (cho tại ngoại) thêm 5 người liên quan đến sai phạm trong việc triển khai Đề án 112 (tin học hóa quản lý hành chính nhà nước), gồm: Phạm Văn Tuấn (nguyên Phó giám đốc Nhà xuất bản Tư Pháp) về tội "lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ", Nguyễn Cát Hồ (nguyên tổ trưởng tổ đào tạo, Ban đề án 112) về tội "cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng"; 3 chủ nhà sách là: Đặng Thị Hiền (chủ nhà sách Tri Thức), Nguyễn Thị Thanh Hà (chủ nhà sách Đông Đô), Đặng Quang Hưng (chủ nhà sách Hưng Dân) cùng về hành vi với vai trò giúp sức cho một số bị can khác là cán bộ nhà nước.
Cũng liên quan đến vụ án này, mới đây, cơ quan điều tra đã thay đổi tội danh đối với Lương Cao Phong - Giám đốc Trung tâm thẩm định và tư vấn công nghệ thông tin (Công ty cổ phần và tư vấn xây dựng) từ tội "lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" thành tội "lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi". Phong là em của bị can Lương Cao Sơn, nguyên Thư ký Ban điều hành Đề án 112.
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: Bên lề kỳ họp Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết, ngày mai (29/10), liên bộ Tư pháp, Y tế, Công an, Giao thông vận tải, Lao động - Thương binh - Xã hội sẽ họp bàn tiếp về các quy định mới của Bộ Y tế về tiêu chuẩn sức khỏe để được cấp bằng lái xe.
Thưa Bộ trưởng, Bộ Tư pháp vừa có văn bản đề nghị Bộ Y tế xem xét lại việc ban hành tiêu chuẩn sức khoẻ để được cấp bằng lái xe. Điều này phải chăng là do các quy định này đang gây phiền hà cho người dân và không bảo đảm yêu cầu về cải cách hành chính?
Ở đây có hai việc: Thứ nhất là người dân đang băn khoăn trăn trở là nội dung của quyết định đó như thế nào. Tôi cũng được nghe Bộ Y tế trả lời rằng các Bộ Công an, Giao thông Vận tải (GTVT), Lao động - Thương Binh xã hội đều có văn bản đồng ý về nội dung của tiêu chuẩn sức khoẻ này. Tuy nhiên, khi dư luận phản hồi mạnh, tôi đã kiểm tra lại 83 tiêu chuẩn về sức khoẻ mà Bộ Y tế ban hành và thấy trong đó có những quy định cần phải cân nhắc thêm. Chính vì vậy, tôi đã đề nghị Bộ Y tế trong ngày mai (29/10) tổ chức cuộc họp liên bộ Tư pháp, Công an, GTVTi, Y tế, Lao động - Thương binh - Xã hội để bàn tiếp về nội dung này.
Bộ trưởng có thể cho biết những quy định nào theo Bộ trưởng "cần phải xem xét lại"?
Trong Luật Giao thông đường bộ có quy định người điều khiển phương tiện giao thông phải có tiêu chuẩn sức khoẻ phù hợp với loại xe, công dụng... cái đó là đúng. Thậm chí, quy định cụ thể về chiều cao, cân nặng, lồng ngực để phù hợp với việc điều khiển từng loại xe có phân khối 125cc, 150cc hay 175cc... đều có lý. Nhưng việc quy định người điều khiển phương tiện 50 phân khối phải đảm bảo quá nhiều tiêu chuẩn như vậy thì có khi gây tốn kém cho người dân. Điều tôi quan tâm là phải xem xét lại các quy định cho việc điều khiển các phương tiện dưới 100 phân khối hợp lý, đơn giản hơn, bởi đây là loại phương tiện hiện đang được sử dụng rất phổ thông ở nước ta.
Trên thực tế, chưa có một đánh giá tổng kết nào về những người thấp bé, nhẹ cân, cụ thể là nặng dưới 40kg và cao dưới 1m45 đi xe gây nhiều tai nạn, nhưng Bộ Y tế lại có quy định cấm đối tượng này điều khiển phương tiện trên 50 phân khối. Bộ trưởng nghĩ sao?
Điều này thì tôi cũng chưa dám khẳng định. Những tiêu chuẩn được một bộ chuyên ngành đưa ra thì chắc họ cũng có tổng kết, tính toán. Sơ bộ tôi được biết, Bộ GTVT cũng đồng ý với những tiêu chuẩn như vậy.
Theo quan điểm của Bộ Tư pháp, việc ban hành văn bản trên phải là thông tư liên bộ. Nhưng thực tế, nó lại được Bộ Y tế ban hành. Điều này liệu có trái với quy định không, thưa Bộ trưởng?
Bộ Y tế có cái lý của họ, họ ban hành dựa vào nghị quyết 32 của Chính phủ về thực hiện một số biện pháp nhằm kiềm chế tai nạn giao thông. Nhưng ở đây phải xem xét một cách toàn diện, vì nghị quyết này là mang tính chất giao việc, còn Luật Giao thông đường bộ mới là cơ sở pháp lý cao nhất. Luật này quy định việc ban hành hệ thống tiêu chuẩn sức khoẻ phải là thông tư liên tịch và trách nhiệm ban hành thuộc Bộ GTVT. Bộ Tư pháp cũng đã đề nghị là quy định này phải được ban hành liên tịch.
Vậy một văn bản ban hành sai quy trình như vậy, lại gặp phải sự phản đối khá lớn của đại bộ phận dân chúng thì Chính phủ có nên tính toán để sửa đổi lại cho phù hợp hay không, thưa Bộ trưởng?
Theo tôi, các Bộ liên quan cũng đã lắng nghe ý kiến của nhân dân nên chắc chắn sẽ có tính toán lại. Tôi được biết, các quyết định của Bộ Y tế chưa được đăng công báo, về nguyên tắc là chưa có hiệu lực thi hành. Việc phản hồi của người dân và báo chí như vậy cũng là kịp thời.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 29/10/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.