Trong buổi sáng ngày 21/10/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Tin từ UBND TP Hà Nội cho biết, sau khi thống nhất cơ chế, chính sách TP Hà Nội (mới), các văn bản quy phạm liên quan sẽ được tập hợp hoàn chỉnh và in thành sách.
Sách này sẽ được phát miễn phí cho các sở, ban, ngành, quận, huyện, TP trực thuộc và tới cấp xã để phổ biến cho tổ chức, DN và cá nhân. Tổ chức, DN và cá nhân cũng có thể đặt mua sách này với mức giá hợp lý. Dự kiến Hà Nội sẽ hoàn thành việc thống nhất cơ chế, chính sách vào tháng 4-2009.
2. Báo Vietnamnet phản ánh: "Doanh nghiệp vận tải luôn chờ đợi giá xăng dầu giảm. Nhưng việc giá xăng dầu giảm liên tục theo cách nhỏ giọt thời gian qua là thiếu cơ sở khoa học khiến các doanh nghiệp vận tải rất... khó khăn"! - quan điểm của Chủ tịch Hiệp hội vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng.
Theo người đứng đầu Hiệp hội vận tải ô tô, bản thân các doanh nghiệp vận tải rất ủng hộ và hoan nghênh việc điều chỉnh giá xăng theo cơ chế thị thị trường. Và hơn ai hết, chi phí xăng dầu là chính yếu trong kinh doanh vận tải nên các doanh nghiệp rất mong chờ giá xăng dầu giảm. Vậy nhưng, khi giá xăng dầu liên tiếp giảm 3 lần trong tháng 10 vừa qua lại khiến các doanh nghiệp vận tải... "khốn đốn". Mới nghe qua có vẻ... "nghịch lí", song ông Hùng phân tích: Giá xăng dầu lên thì giá cước vận tải lên. Vì thế, khi giá xăng dầu hạ, tất yếu dư luận sẽ nhìn xem "ông vận tải" có giảm chịu giảm giá không?! Vậy nhưng, tăng thì họ (doanh nghiệp xăng dầu) tăng trên 10%, nên trên cơ sở đó mà cước vận tải tăng 5-7%. Còn giờ đây, họ giảm nhỏ giọt 2%, thì cước vận tải chỉ có thể giảm 1%. Mà mức giảm 1% thì chỉ 100đ, thậm chí 75đ/ trên 1km như taxi thì chắc chỉ làm dư luận thêm... bức xúc!
Ông Hùng cho rằng, việc các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu chậm điều chỉnh theo giá thị trường, hoặc có điều chỉnh theo hướng nhỏ giọt mức 500đ, 300đ như vừa qua là chỉ vì sức ép dư luận chứ không có cơ sở khoa học".
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Những bức xúc về ngành điện đã lên tới “đỉnh điểm” khi mới đây, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) xin trích lại 1.002 tỷ đồng để lập quỹ khen thưởng từ khoản lãi có được do chênh lệch giá điện năm 2007 (2.763 tỷ đồng). EVN kêu lỗ vốn và đòi tăng giá điện, kêu thiếu vốn để “trả lại” Chính phủ 13 dự án điện… nhưng vẫn có lợi nhuận và đòi trích thưởng với số tiền bằng 1,5 tổng thu ngân sách của một tỉnh. Trao đổi với PV Báo SGGP bên lề kỳ họp, ngày 20-10, ý kiến của nhiều ĐBQH cho rằng, cần xem xét lại trách nhiệm xã hội của EVN.
Chiều 20-10, trao đổi với báo chí, ông Đinh Quang Tri, Phó Tổng giám đốc EVN, khẳng định từ năm 1995 đến nay EVN không hề lỗ. Nếu chi phí năm 2007 không bị đội lên thì EVN phải lãi trên 6.000 tỷ đồng. Việc xin trích 1.002 tỷ đồng là để đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Về căn cứ để xin trích 1.002 tỷ đồng làm quỹ khen thưởng, ông Đinh Quang Tri giải thích: Căn cứ vào tổng lợi nhuận năm 2007 của EVN và các đơn vị thành viên do EVN giữ 100% vốn sau khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 28%, trích quỹ dự phòng tài chính, và đơn vị xin trích 3 tháng lương bình quân thực hiện để làm quỹ khen thưởng phúc lợi. Mức tính trên cơ sở mức lương bình quân của các cán bộ, công nhân viên EVN là 3,9 triệu đồng/tháng của 84.000 cán bộ, công nhân viên ngành điện nhân với 3 tháng để làm quỹ chia thưởng. Đây là cách tính theo mục 5 Điều 27 Nghị định 199 của Chính phủ. Nếu không lo cho người lao động thì họ sẽ không yên tâm làm việc. “Số tiền 1.002 tỷ đồng cho quỹ phúc lợi này không là gì so với tổng số 600.000 tỷ đồng mà chúng tôi đang thiếu” – ông Tri nói.
Báo cũng phản ánh: Xã Nhị Bình (huyện Hóc Môn, TPHCM) - là một trong 5 xã ở TPHCM được chọn thí điểm bầu trực tiếp chủ tịch UBND xã. Công việc chuẩn bị đang vào giai đoạn nước rút.
Có không ít người băn khoăn: liệu có xảy ra tình trạng vận động trong dòng tộc, người thân để dồn phiếu cho “người của mình”? Bởi tư tưởng “Một người làm quan, cả họ được nhờ” vẫn còn khá phổ biến ở các xã vùng nông thôn.
“Để người dân hiểu rõ từng ứng cử viên, thì cần phải cung cấp thông tin đầy đủ cho dân biết về trình độ, năng lực, phẩm chất, lối sống bản thân và gia đình, tất nhiên là cả tài sản kê khai theo quy định của pháp luật”- ông Nguyễn Đăng Sơn, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng TPHCM đặt vấn đề. Nói đến kê tài sản, bà Lê Thị Vân (xã Nhị Bình, huyện Hóc Môn) lập luận: “Kê khai mà không công khai thì chẳng có mấy giá trị! Cử tri không nắm được thông tin về tài sản của ứng cử viên thì làm sao “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra” được, như thế không thể gọi là giám sát và càng không thể lựa chọn người một cách chính xác”.
Bà con ở xã Nhị Bình bày tỏ ý kiến: các ứng cử viên cần có sự tranh luận công khai để thể hiện quan điểm cũng như những kế hoạch cụ thể của mình nếu được bầu vào vị trí chủ tịch UBND xã. Như vậy, ứng cử viên nào nhận biết đầy đủ và sâu rộng vấn đề của địa phương, đưa ra được những cách xử lý thấu đáo với những vấn đề tồn tại của địa phương thì chắc chắn sẽ có cơ hội trúng cử…
Báo cũng cho biết: Hai dự án luật được QH cho ý kiến trong ngày làm việc hôm qua, 20-10, là dự án Luật Cán bộ công chức và Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi).
Quy định về thanh tra công vụ để khắc phục tình trạng “công chức ba không” - đó là một nguyên tắc quan trọng được các đại biểu QH yêu cầu quán triệt trong dự án Luật Cán bộ công chức (CBCC). ĐB Nguyễn Thị Kim Thúy (TP Đà Nẵng) được nhiều đại biểu QH đồng tình khi thẳng thắn nhận xét rằng: “Với nội dung như dự thảo luật thì chưa thể khắc phục được thực trạng đội ngũ CBCC của chúng ta hiện nay: tuy đông nhưng thiếu tính chuyên nghiệp; thiếu người giỏi, chưa có sự cạnh tranh và cũng chưa có cơ chế để phát hiện sử dụng người tài”. Cũng với mục tiêu nâng cao chất lượng CBCC, ĐB Phạm Phương Thảo (TPHCM) đánh giá cao việc thi tuyển CBCC trong thời gian qua và đề nghị mở rộng thi tuyển cả cho một số chức danh lãnh đạo, từ phó trưởng phòng của cấp quận, huyện trở lên.
Dành đủ đất cho các công trình giao thông đường bộ và trách nhiệm của người tham gia giao thông đường bộ là hai vấn đề được nhiều ĐBQH bày tỏ quan tâm. Đa số thống nhất với tỷ lệ 16% - 26% quỹ đất xây dựng đô thị như quy định tại dự thảo (tùy thuộc đặc thù mỗi đô thị trong từng thời kỳ phát triển), song yêu cầu làm rõ trong luật về thứ tự ưu tiên cho quy hoạch giao thông khi xây dựng các loại quy hoạch đô thị, bởi ách tắc giao thông hiện là vấn đề hết sức nan giải đối với một số đô thị lớn.
Liên quan đến trách nhiệm của người tham gia giao thông, một số ĐB không đồng tình với dự thảo luật khi quy định người điều khiển phương tiện cơ giới có trách nhiệm đội nón bảo hiểm (NBH) đạt yêu cầu chất lượng. ĐB Phan Văn Tường (Thái Nguyên) phản biện: “Yêu cầu phải đội NBH đúng quy cách là đúng, nhưng việc đảm bảo chất lượng NBH là trách nhiệm của cơ quan quản lý chứ! Cứ với cái lý này thì những người uống phải sữa kém chất lượng, sử dụng nhầm phân bón giả, thuốc trừ sâu giả… cũng sẽ bị phạt”. Về kinh phí để duy tu, bảo trì đường bộ, đa số ý kiến thống nhất với quy định tại dự thảo.
Báo cũng phản ánh: Ngày 20-10, UBND tỉnh Đồng Nai đã có công văn giao Sở TN-MT tỉnh chủ trì phối hợp với Sở Tư pháp, Thanh tra tỉnh nghiên cứu chỉ đạo của Bộ TN-MT để thống nhất ý kiến, dự thảo quyết định trình UBND tỉnh Đồng Nai xử lý đối với Công ty cổ phần hữu hạn Vedan Việt Nam (gọi tắt là Công ty Vedan), đồng thời báo cáo UBND tỉnh trước ngày 23-10-2008.
Trước đó, ngày 17-10, Bộ TN-MT lần thứ 2 có công văn, đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai xử lý vi phạm bảo vệ môi trường đối với Công ty Vedan. Bộ TN-MT cho rằng: Căn cứ vào khoản 2 Điều 12 của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 và Pháp lệnh sửa đổi bổ sung ngày 2-4-2008, thì quy định biện pháp tạm thời đình chỉ hoạt động sản xuất đối với Công ty Vedan là biện pháp khắc phục hậu quả, chứ không phải là hình thức xử phạt bổ sung, như văn bản mà UBND tỉnh Đồng Nai viện dẫn gởi Bộ TN-MT trước đó.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Kinh tế nông thôn có bài "Cần nghiêm khắc với hành động coi thường pháp luật". Bài báo phản ánh: Chị Trần Ngọc Bảo, thường trú tại phường Hàng Bồ, quận Hoàn Kiếm mua căn hộ số 27, Hàng Đồng năm 1997 của bà Nguyễn Thị Cúc. Khi làm thủ tục mua bán và chuyển nhượng nhà ở, bà Cúc ghi rõ diện tích ngôi nhà là 12m2, được UBND phường Hàng Bồ xác nhận. Khu công trình phụ trong ngõ có diện tích 3m2, gồm bếp và nhà vệ sinh công cộng (4 gia đình sử dụng chung).
Ngày 29/9/2008, luật sư Đoàn Trọng Bằng (tạm trú tại tổ 11 - Trung Hoà - Cầu Giấy) được uỷ quyền sử dụng 3 căn hộ phía trong ngõ số nhà 27 đã cho người đập phá cầu thang nhà chị Bảo. Chưa hết, ông Bằng còn thuê người xây bịt cửa ngách, nơi ra vào của gia đình chị Bảo. Hành động “huỷ hoại tài sản công dân” của ông Bằng đã bị UBND phường Hàng Bồ lập biên bản xử lý và yêu cầu phải khôi phục hiện trạng ban đầu. Tuy nhiên, ông Bằng không chấp hành mà còn ngang nhiên khoá trái cửa ngách và “cấm” không cho gia đình chị Bảo sử dụng khu vệ sinh chung.
Ngày 30/9/2008, UBND phường Hàng Bồ tổ chức cưỡng chế phần xây dựng và khôi phục hiện trạng ban đầu ở số nhà 27. Tuy nhiên, khi cán bộ phường “rút”, ông Bằng lại tiếp tục khoá cửa ngách và kiên quyết không cho gia đình chị Bảo ra khu vệ sinh.
Chính quyền chưa thực sự vào cuộc?
Trước hành động coi thường luật pháp của ông Bằng, gia đình chị Bảo đã gửi đơn nhờ UBND phường Hàng Bồ can thiệp để được sử dụng khu vệ sinh chung của 4 hộ dân. Tuy nhiên, bao nhiêu lần lên UBND phường cầu cứu là bấy nhiêu lần chị thất vọng vì thái độ thờ ơ của chính quyền sở tại.
Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế nông thôn xung quanh vấn đề tranh chấp tại số nhà 27, ông Đỗ Văn Khoa, Phó chủ tịch UBND phường Hàng Bồ cho biết: “Phường đã lập biên bản xử lý vi phạm và cưỡng chế khôi phục hiện trạng tại số nhà 27 ngay sau khi sự việc xảy ra”. Tuy nhiên, ông Bằng vẫn khoá trái cửa và không cho gia đình chị Bảo sinh hoạt ở công trình phụ. Ông Khoa cho biết lý do khiến UBND phường chưa giải quyết dứt điểm là việc tranh chấp có những diễn biến mới về đất đai xung quanh số nhà 27 (thửa đất số 1492) nên phải chờ toà án phân xử... Lãnh đạo phường Hàng Bồ yêu cầu các bên giữ nguyên hiện trạng để họp các ban ngành mới có quyết định chính thức. Điều đáng nói là hiện trạng ban đầu mà UBND phường yêu cầu đã bị “lệch” do cửa ngách nhà chị Bảo bị ông Bằng ngang nhiên khoá lại nhưng vẫn không bị xử lý.
Hiện tại, trong khi chờ UBND phường có quyết định chính thức, gia đình chị Bảo phải chuyển đi nơi khác để làm ăn sinh sống do không có công trình phụ để sinh hoạt.
2. Báo điện tử Vneconomy có bài "Bán đấu giá tài sản sắp có cơ chế pháp lý mới". Bài báo phản ánh: Theo thống kê của Bộ Tư pháp, hiện cả nước có 373 đấu giá viên hoạt động tại 62 trung tâm bán đấu giá tài sản thuộc sở tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và 56 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh trong lĩnh vực này. Điều đó cho thấy ngành nghề bán đấu giá tài sản đang phát triển nhanh ở nước ta.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên cho biết, sau khi Chính phủ quyết định giao cho Bộ Tư pháp quản lý thống nhất về lĩnh vực bán đấu giá tài sản trong cả nước, Bộ đã lên chương trình xây dựng nghị định thay thế Nghị định 05/2005/NĐ-CP về bán đấu giá tài sản. Việc thay thế này nhằm hạn chế những điểm còn hạn chế vốn dĩ chưa phát sinh trước khi xây dựng Nghị định 05.
Theo bà Nguyễn Thị Minh, Phó Vụ trưởng Vụ Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp), từ khi Nghị định 05 về bán đấu giá tài sản ra đời đến nay đã 3 năm nhưng chưa phát huy được hiệu quả, thậm chí nhiều quy định bất hợp lí so với thực tế. Kể từ khi định hình, hoạt động bán đấu giá tài sản ở nước ta đến nay vẫn bị đánh giá là yếu, chưa thực sự chuyên nghiệp, thiếu minh bạch. Đã có quá nhiều trường hợp dàn xếp, thông đồng trong việc bán đấu giá tài sản.
Hoạt động bán đấu giá tài sản hiện nay cũng trở nên khó quản lý, doanh nghiệp nào cũng có thể đăng ký thêm ngành nghề bán đấu giá nhưng chỉ đăng ký rồi để đấy. Các trung tâm bán đấu giá của sở tư pháp chỉ có một đến hai đấu giá viên nhưng nhiều khi không hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng. Nhiều nơi chỉ tổ chức bán đấu giá những tài sản thi hành án, người dân chưa quen đưa tài sản đến các trung tâm đấu giá để bán. Bên cạnh đó, khi rà soát lại các văn bản pháp luật liên quan đến bán đấu giá thì thấy sự thiếu thống nhất trong việc hướng dẫn trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản. Một trong những khó khăn nhất hay gặp phải là việc các ngân hàng, tổ chức tín dụng bán đấu giá tài sản cầm cố, các khoản nợ do thủ tục pháp lý để đưa loại tài sản này ra bán đấu giá quá phức tạp. Thêm một khó khăn cho hoạt động bán đấu giá tài sản hiện nay là việc áp dụng các trình tự thủ tục để đưa tài sản ra đấu giá còn những điểm vênh nhau, nhất là loại tài sản bắt buộc phải bán đấu giá như tài sản thi hành án, tài sản thu từ các vi phạm hành chính... Rồi những tranh chấp phát sinh đối với bên mua tài sản đấu giá khi xuất hiện bên liên quan đến tài sản mà trong quá trình đưa tài sản ra đấu giá cơ quan chức năng không xác minh rõ. Những thiệt hại này chưa được đề cập đến trong các văn bản pháp luật điều chỉnh về bán đấu giá tài sản, trong dự thảo nghị định mới thay thế Nghị định 05 cần đưa vào.
Theo nhiều ý kiến, nếu có những thiệt hại xảy ra đối với bên mua tài sản qua đấu giá mà lỗi không thuộc về bên mua thì phải được bồi thường. Trong thực tế đã xảy ra trường hợp người mua tài sản thi hành án qua đấu giá nhưng đây lại là tài sản chưa được đảm bảo nên người mua không nhận được tài sản dù họ đã thanh toán tiền ngay sau phiên đấu giá.
Tại Nghị định 05, những chế tài áp dụng cho các hành vi vi phạm trong hoạt động bán đấu giá tài sản còn quy định một cách chung chung, nhất là đối với các doanh nghiệp hoạt động bán đấu giá. Các quy định đối với hành vi thông đồng, dìm giá tài sản giữa các bên tham gia mua tài sản đấu giá cần chặt hơn và các trung tâm, doanh nghiệp tổ chức bán đấu giá tài sản phải có trách nhiệm giám sát việc này. Trong trường hợp phát hiện có dấu hiệu thông đồng, dìm giá tài sản phải dừng cuộc đấu giá tránh thiệt hại cho bên bán.
Có ý kiến cho rằng khi xây dựng nghị định mới thay thế Nghị định 05 cần phải phân biệt đâu là loại tài sản phải đưa đến trung tâm bán đấu giá của sở tư pháp, đâu là loại tài sản mà các doanh nghiệp hoạt động bán đấu giá được phép tổ chức bán. Việc phân loại này sẽ giúp cho việc quản lý Nhà nước hoạt động bán đấu giá tài sản tốt hơn, nhất là quản lý đối với các doanh nghiệp kinh doanh ngành nghề bán đấu giá.
Có ý kiến lại cho rằng không nên quy định phân loại tài sản nào được bán đấu giá ở trung tâm hay bán ở doanh nghiệp. Đã có chức năng tổ chức bán đấu giá tài sản thì phải được tổ chức bán đấu giá tất cả các loại tài sản theo quy định. Quan trọng là đưa ra được những quy định chặt chẽ về trình tự, thủ tục tổ chức bán đấu giá. Cũng cần quy định rõ loại tài sản nào bắt buộc phải đem ra bán đấu giá như tài sản thu từ các vi phạm hành chính, tài sản thi hành án, tài sản thuộc sở hữu Nhà nước...
Theo Ban soạn thảo, nghị định mới sẽ quy định chặt chẽ về nghĩa vụ của các trung tâm và doanh nghiệp bán đấu giá. Đây sẽ là chế tài để quản lý hoạt động của các trung tâm, doanh nghiệp, nếu vi phạm gây thiệt hại cho bên bán hoặc bên mua sẽ phải chịu trách nhiệm bồi hoàn.
Trong trường hợp phát hiện có sự thông đồng dìm giá giữa trung tâm, doanh nghiệp tổ chức bán đấu giá với bên mua thì phải được xử lý, bồi hoàn thiệt hại cho bên bán và bên mua tài sản. Những quy định này sẽ đảm bảo hiệu quả của hoạt động bán đấu giá, hạn chế được việc thông đồng, dàn xếp giá giữa các bên tham gia mua trong các cuộc bán đấu giá.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 21/10/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.