Trong buổi sáng ngày 15/10/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Kinh tế nông thôn phản ánh: Chiều 14/10, đại diện VKSND TP Hà Nội đã chính thức đề nghị bị cáo Phạm Xuân Quắc, nguyên Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về TTXH (C14) từ 12 - 24 tháng tù treo, bị cáo Nguyễn Văn Hải bị đề nghị mức án từ 18 - 24 tháng tù treo. Hai bị cáo Đinh Văn Huynh, Nguyễn Việt Chiến bị đề nghị mức hình phạt từ 24 - 30 tháng tù giam.
Theo đó, hai bị cáo nguyên là nhà báo bị truy tố về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân”. Hai bị cáo từng là cán bộ điều tra bị truy tố về tội danh "Cố ý làm lộ bí mật công tác".
2. Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Ngày 14/10, Đoàn đại biểu Việt Nam do Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan dẫn đầu lên đường sang Quebec (Canada) để tham dự Hội nghị Cấp cao lần thứ 12 các nước có sử dụng tiếng Pháp, diễn ra từ ngày 17-19/10/2008.
Cùng với hơn 60 vị Lãnh đạo của các nước Pháp ngữ, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan sẽ tham gia thảo luận về các chủ đề chính của Hội nghị, trong đó có những vấn đề chính trị mang tính thời sự của thế giới, Cộng đồng và vấn đề hợp tác quốc tế về môi trường.
3. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Ngày 14-10, đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội đã làm việc với HĐND, UBND và các ban ngành đoàn thể của thành phố Hà Nội để lấy ý kiến chuẩn bị cho kỳ họp thứ tư Quốc hội khóa XII tới đây. Đại diện các cơ quan có mặt đều đề nghị đoàn đại biểu Quốc hội có ý kiến để Quốc hội trao cho Hà Nội cơ chế đặc thù nhằm quản lý tốt hơn các vấn đề kinh tế, xã hội của thủ đô sau mở rộng phát sinh nhiều khó khăn hơn…
Theo ông Hoàng Mạnh Hiển, phó chủ tịch UBND TP Hà Nội: Sau khi mở rộng, sát nhập nhiều địa phương khác về, nguồn lực kinh tế cơ bản của thủ đô đã thay đổi. Vì thế, Hà Nội mong muốn được Quốc hội xem xét, điều tiết 50% nguồn thu ngân sách để giúp thành phố có điều kiện đầu tư, đặc biệt là tập trung cho các dự án lớn, quan trọng như dự án đường Láng - Hòa Lạc (vốn đầu tư đã đội lên trên 7.000 tỉ đồng) hay các dự án kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, giao thông nông thôn…
Cùng quan điểm trên, ông Vũ Hồng Khanh, phó chủ tịch UBND TP Hà Nội, đề nghị: Thành phố cần có thêm thời gian trước khi có thể thực hiện tinh gọn bộ máy quản lý như yêu cầu chung của Chính phủ. Đây cũng là nội dung được chủ tịch HĐND kiêm trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Ngô Thị Doãn Thanh nhấn mạnh.
Chủ tịch cho biết trung ương đã cho chủ trương luân chuyển các phó giám đốc sở về làm phó bí thư, phó chủ tịch UBND cấp huyện. Nhưng theo quy định, nếu bổ sung thêm một phó chủ tịch UBND cấp huyện thì lại phải bớt đi một ủy viên UBND cùng cấp, điều này không có lợi cho công tác quản lý. Chính vì vậy, Hà Nội cần được Quốc hội trao cho cơ chế đặc thù trước khi luật thủ đô ra đời.
Trưởng đoàn ĐBQH Ngô Thị Doãn Thanh đề nghị UBND TP tiếp tục chuẩn bị kỹ càng những nội dung liên quan đến đề nghị nâng pháp lệnh thủ đô thành luật thủ đô. Đồng thời có kế hoạch đề nghị Chính phủ trình Quốc hội về dự án luật này. Mục tiêu là để Quốc hội có thể đưa luật thủ đô vào chương trình xây dựng pháp luật năm 2009.
4. Báo Hà Nội mới phản ánh: Cơ quan CSĐT Bộ Công an vừa kết thúc điều tra vụ án tiêu cực trong quá trình thi công xây dựng tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ; chuyển hồ sơ đề nghị VKSND Tối cao truy tố 10 đối tượng về các tội: "cố ý làm trái", "tham ô" , "lợi dụng chức vụ quyền hạn", "đưa- nhận hối lộ", và "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".
Theo đó, 10 đối tượng bị đề nghị truy tố gồm: Lương Phượng Các, Phó GĐ sở VHTT tỉnh Lai Châu (cũ); Lê Văn Viễn, nguyên Phó GĐ BQL dự án di tích Điện Biên Phủ; Trần Quốc Hưng, nguyên kế toán BQL Dự án; Nguyễn Văn Chính, nguyên cán bộ giám sát BQL Dự án; Võ Thị Hồng, nguyên GĐ công ty Mỹ thuật trung ương (MTTW); Nguyễn Trọng Hạnh, Phó GĐ công ty TNHH Đoàn Kết; Lê Huyên, Phó giáo sư- tiến sĩ, nguyên Hiệu trưởng trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội; Nguyễn Đức Sứng, PGS-TS, nguyên Trưởng khoa tạo dáng- Đại học Mỹ thuật công nghiệp Hà Nội; Nguyễn Trung Kiên, nguyên cán bộ giám sát BQL Dự án; và Phạm Hoàng Be, nguyên Phó chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu (cũ).
Đáng chú ý, CQĐT Bộ Công an đã đề nghị cấp có thẩm quyền xử lý hành chính hơn 20 cán bộ, trong đó có ông Vi Trọng Toán, nguyên Thứ trưởng Bộ VHTT; ông Quàng Văn Binh, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu (cũ); ông Bùi Viết Bính, Phó chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên; Nguyễn Đăng Đạo, nguyên GĐ Sở KH- ĐT tỉnh Lai Châu (cũ).
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Từ vụ tranh chấp ở chung cư Botanic Towers (TP.HCM): Lỗ hổng của luật về sở hữu chung". Bài báo phản ánh: Luật chưa quy định rõ: tầng hầm, tầng lửng, tầng trệt, nhà trẻ, hồ bơi, siêu thị... trong chung cư có phải sở hữu chung không?Mấy ngày qua, hơn 30 hộ ở chung cư Botanic Towers (quận Phú Nhuận) đã gửi đơn khiếu nại chủ đầu tư vì cho rằng những hạng mục đi kèm chung cư như tầng trệt, tầng hầm, lửng... là sở hữu chung nhưng lại bị chủ đầu tư chiếm dụng.
Luật quy định còn thiếu
Trong khi đó, chủ đầu tư là Công ty Phú Hưng Gia khẳng định mình không vi phạm. Bởi lẽ khi bán, chủ đầu tư chỉ bán phần diện tích căn hộ. Điều này thể hiện trong hợp đồng hai bên đã ký kết. Theo chủ đầu tư, phần sở hữu chung chỉ bao gồm diện tích sảnh, thang máy và các hành lang lối đi chung. Do đó, phần công trình còn lại vẫn thuộc sở hữu của chủ đầu tư. Tranh chấp về sở hữu riêng, sở hữu chung tỏ ra không chỉ dừng lại ở chung cư này mà lan rộng ra nhiều nơi khác, kể cả Hà Nội.
Khái niệm phần nào là sở hữu chung trong nhà chung cư đang được tranh luận quyết liệt mặc dù Luật Nhà ở năm 2007 và Quy chế quản lý nhà chung cư năm 2008 do Bộ Xây dựng ban hành có quy định về điều này. Theo luật, phần sở hữu chung trong nhà chung cư bao gồm “Phần diện tích nhà còn lại của nhà chung cư ngoài phần diện tích thuộc sở hữu riêng; Không gian và hệ thống kết cấu chịu lực, trang thiết bị kỹ thuật dùng chung trong nhà chung cư, gồm khung, cột, tường chịu lực, tường bao ngôi nhà, tường phân chia các căn hộ, sàn, mái, sân thượng, hành lang, cầu thang bộ, thang máy, đường thoát hiểm, lồng xả rác, hộp kỹ thuật, nơi để xe, hệ thống cấp điện, nước, ga, thông tin liên lạc, phát thanh, truyền hình, thoát nước, bể phốt, thu lôi, cứu hỏa và các phần khác không thuộc sở hữu riêng của căn hộ nào; Hệ thống hạ tầng kỹ thuật bên ngoài nhưng được kết nối với nhà chung cư đó”. (Điều 70 Luật Nhà ở).
Mặc dù liệt kê rất nhiều và rất chi tiết nhưng Điều 70 Luật Nhà ở còn quá thiếu. Chẳng hạn như tầng hầm, tầng lửng, tầng trệt có xem là “phần diện tích nhà còn lại của nhà chung cư” nên thuộc sở hữu chung hay không? Các hạng mục khác như nhà trẻ, hồ bơi, siêu thị... có xem là “hệ thống hạ tầng kỹ thuật bên ngoài nhưng được kết nối với nhà chung cư đó” không? Nếu không thì nó thuộc về ai, luật chưa nói đến. Giả sử chủ đầu tư thấy siêu thị kinh doanh không hiệu quả nên lấy lại làm văn phòng cho thuê thì có được không? Những vấn đề này nếu không được quy định rõ thì sẽ gây ra những tranh chấp rất khó giải quyết.
Cao ốc đa năng: sở hữu chung càng rối
Luật sư Lê Thành Kính (Văn phòng luật sư Lê Nguyễn) đồng tình với ý kiến các hạng mục đi kèm chung cư như tầng hầm, tầng lửng, trệt... là sở hữu chung của cộng đồng dân cư ở đây. Ông cho rằng đây là những bộ phận tất yếu đi kèm của chung cư đó nhằm phục vụ cho bên mua. Nhà trẻ, siêu thị, hồ bơi... cũng thế. Do đó, việc sử dụng chúng phải theo ý chí của bên mua. Tuy nhiên, Luật Nhà ở chưa đề cập đến các đối tượng này. “Có lẽ là do ta chưa có nhiều kinh nghiệm nên luật còn thiếu sót” - ông nhận xét.
Trở lại trường hợp các hộ dân khiếu nại chủ đầu tư căn hộ Botanic Towers, theo ông là rất khó có cơ sở nếu hợp đồng hai bên ký kết đã chấp nhận điều này, bởi thỏa thuận vẫn là yếu tố pháp lý cao nhất trong quan hệ dân sự.
Ông Nguyễn Văn Hiệp, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, thì lại có ý kiến khác. Ông đặt ra tình huống một cao ốc đa năng gồm một phần là căn hộ, một phần là văn phòng cho thuê, một phần là trung tâm thương mại, dịch vụ thì không lẽ toàn bộ tầng hầm, lửng, trệt... của cao ốc lại thuộc về sở hữu chung của một số người sở hữu căn hộ? Như vậy, khách hàng thuê văn phòng, người đến mua sắm... muốn gửi xe thì phải thông qua ý chí của những người này? Theo ông, Điều 70 Luật Nhà ở phải được hiểu theo nghĩa chỉ những bộ phận dính liền với nhà chung cư, ví dụ như thang máy, hành lang, lối đi chung... thì mới là sở hữu chung của các hộ dân. Phần còn lại vẫn thuộc về sở hữu của chủ đầu tư.
2. Báo Người lao động có bài "Lừa đảo, nguyên cán bộ Sở Tư pháp Cần Thơ bị bắt". Bài báo phản ánh: Cơ quan CSĐT Công an TP Cần Thơ ngày 14-10 đã bắt tạm giam Trương Khắc Trung (SN 1972), nguyên cán bộ của Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản Sở Tư pháp Cần Thơ (đã bị cho thôi việc từ tháng 3- 2008) do hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Từ năm 2003, Trung quen biết một số hộ dân thuộc diện được cấp nền tái định cư ở vài khu dân cư trên địa bàn Cần Thơ. Vờ có ý định mua lại nền nhà của các hộ dân này, Trung đã mượn bản sao giấy chủ quyền đất của họ và tẩy xóa để thay tên mình vào. Trung đem những giấy chủ quyền giả mạo này để lừa bán nền cho người khác, chiếm đoạt hơn 2 tỉ đồng của 5 người.
3. Báo Hà Nội mới có bài "Dự án Luật đăng ký bất động sản: không rõ ràng, vẫn phiền hà". Bài báo phản ánh: Để tiến tới cấp một giấy đăng ký cho cả nhà và đất, khi soạn thảo dự án Luật Đăng ký BĐS, Chính phủ giao Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất, trực thuộc Sở TN-MT thẩm quyền cấp giấy chứng nhận (GCN) quyền sử dụng đất (SDĐ), quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Dự kiến, giấy mới sẽ có tên là “GCN quyền SDĐ, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất”. Thế nhưng, khi thẩm tra vấn đề này, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (QH) cho rằng, quy định này chỉ gây tốn kém và làm phiền hà cho dân.
Để bảo vệ quan điểm của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết, hiện pháp luật có nhiều văn bản qui định về đăng ký BĐS như các luật: Đất đai, Xây dựng, Nhà ở, Kinh doanh BĐS, Bảo vệ và phát triển rừng. Chức năng quản lý về đăng ký BĐS cũng thuộc nhiều cơ quan như Bộ TN-MT quản lý về đăng ký quyền SDĐ, Bộ Xây dựng quản lý đăng ký quyền sở hữu nhà, công trình xây dựng, Bộ Tư pháp quản lý đăng ký giao dịch bảo đảm. Bên cạnh đó, hệ thống cơ quan đăng ký BĐS cũng được tổ chức phân tán tại các địa phương. Sự phân tán về thẩm quyền, tổ chức các cơ quan đăng ký đã khiến người dân phải tìm đến hai cơ quan khác nhau để đăng ký một việc. Muốn bán nhà ở, người dân phải đến Văn phòng đăng ký quyền SDĐ để làm thủ tục chuyển nhượng quyền SDĐ, đến Sở Xây dựng đăng ký quyền sở hữu nhà ở. Chính vì vậy, Chính phủ cho rằng việc giao cho Văn phòng Đăng ký quyền SDĐ thẩm quyền cấp GCN quyền SDĐ, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm an toàn pháp lý cho các bên tham gia giao dịch.
Thế nhưng, không ít người tỏ ra lo ngại trước đề xuất này. Nguyên nhân do việc cấp GCN quyền SDĐ là một trong những nội dung quan trọng trong quản lý nhà nước về đất đai, không thể và không nên giao cho Văn phòng Đăng ký BĐS. Hơn nữa, việc hình thành hệ thống Văn phòng Đăng ký quyền SDĐ đồ sộ bên cạnh hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai cấp tỉnh, huyện sẽ gây những xáo trộn, tốn kém không cần thiết. Việc chuyển chức năng quản lý nhà nước về đăng ký BĐS từ một số bộ, ngành cho một số cơ quan thực hiện... cũng cần phải được nghiên cứu một cách thận trọng để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật hiện hành.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Hà Văn Hiền phân tích: Xác lập quyền sở hữu là do UBND, người đại diện cho quyền lực nhà nước cấp, còn đăng ký là để phục vụ nhu cầu giao dịch. Nếu gom các loại “giấy hồng”, “giấy đỏ” thành một giấy và giao cho Văn phòng Đăng ký BĐS cấp là không ổn. Quy định như thế thì Văn phòng Đăng ký BĐS bao trùm lên cả cơ quan chính quyền và chính quyền lại đi giúp việc cho nơi này. Nghĩa là chính quyền xác lập quyền sở hữu, sau đó lại đem sang Văn phòng Đăng ký BĐS thì mới được cấp giấy “gốc”. Như vậy, người dân lại phải qua nhiều cửa.
Bà Lê Thị Thu Ba - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng nhận xét: Chính phủ nói là xây dựng Luật Đăng ký BĐS để tách bạch quan hệ hành chính và quan hệ dân sự. Nhưng quy định “một giấy” và trao thẩm quyền cho Văn phòng Đăng ký BĐS vừa công nhận quyền sử dụng, quyền sở hữu, lại vừa là nơi đăng ký để giao dịch là không thống nhất. Mặt khác, Văn phòng Đăng ký BĐS là đơn vị thực hiện dịch vụ công thì không có thể có thẩm quyền cấp “giấy đỏ”, giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Ông Nguyễn Đức Kiên - Phó Chủ tịch QH cũng đồng ý với quan điểm chỉ những người có nhu cầu chuyển nhượng, cầm cố, thế chấp BĐS mới cần đến cơ quan nhà nước để khi phát sinh vấn đề về pháp lý thì được bảo vệ quyền lợi. “Nếu như tôi có miếng đất, tôi xây nhà ở suốt đời, không có nhu cầu thì việc gì phải đăng ký? Việc sở hữu, sử dụng, có nhu cầu chuyển nhượng thì quan hệ hành chính, dân sự, kinh tế đan xen chặt chẽ với nhau. Giờ phải tách biệt tôi thấy không thuyết phục” - ông Kiên nhấn mạnh. Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai, Chủ nhiệm UB Kinh tế Hà Văn Hiền thẳng thắn nhận xét: Các ủy viên UBTVQH mà còn thấy quan điểm xây dựng và phạm vi điều chỉnh của dự án Luật rất lằng nhằng, khó hiểu thì người dân có thể tiếp cận được hay không? Do đó, thay vì ban hành một đạo luật độc lập về đăng ký bất động sản, QH và Chính phủ nên rà soát, sửa đổi những vướng mắc trong Luật Đất đai, Luật Nhà ở và các luật có liên quan đến cấp GCN quyền SDĐ và tài sản gắn liền với đất, sửa đổi, bổ sung ngay những quy định chưa phù hợp trong các văn bản hướng dẫn thi hành các luật này.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 15/10/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.