Trong buổi sáng ngày 14/10/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Ngày 13/10, tại Hà Nội, Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ Nguyễn Thế Doanh đã trao Quyết định công nhận tổ chức tôn giáo Hội thánh Baptist Việt Nam (Nam Phương) cho mục sư Nguyễn Thông, Chủ tịch Ban chấp hành Hội.
Đây là tổ chức Tin lành thứ ba ở Việt Nam được công nhận tổ chức tôn giáo kể từ khi Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo có hiệu lực và là tổ chức Tin lành thứ 5 được Nhà nước công nhận về mặt tổ chức cho đến nay.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Chiều 13/10, tại Hà Nội Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đã công bố 2 Nghị định của Chính phủ quy định mức lương tối thiểu vùng đối với lao động làm việc cho doanh nghiệp trong nước và mức lương tối thiểu vùng của lao động làm việc tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).
Cả nước hiện đang có 9,5 triệu người làm việc tại doanh nghiệp, trong đó riênng khối FDI có khoảng 1,5 triệu. Tuy nhiên, không phải tất cả số người này đều được tăng lương, mà chỉ một số ít người lương thấp mới được điều chỉnh.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 13-10, tại Hà Nội, Bộ LĐ-TBXH đã tổ chức tọa đàm báo chí nhân Ngày thế giới xóa đói nghèo và Ngày vì người nghèo Việt Nam (17-10). Theo dự kiến, mức chuẩn nghèo của Việt Nam từ năm 2009 là 300.000 đồng/người/tháng ở nông thôn và 390.000 đồng/người/tháng ở thành thị (tăng 50%). Khi đó ước tính tỷ lệ hộ nghèo sẽ tăng lên khoảng 16%-17%.
Về phương hướng giảm nghèo trong thời gian tới, Bộ LĐ-TB và XH sẽ trình Chính phủ đề án giảm nghèo ở 61 huyện có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%. Các huyện này sẽ được tạo cơ chế đặc thù trong các chính sách giảm nghèo để đẩy nhanh tiến độ giảm nghèo. Ngoài ra, bộ cũng sẽ trình Chính phủ chính sách tiếp tục hỗ trợ hộ nghèo trong 2 năm sau khi họ đã thoát khỏi danh sách hộ nghèo.
4. Báo Công an nhân dân phản ánh: Ngày 13/10, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Chính phủ đã đến Thủ đô Canberra bắt đầu chuyến thăm chính thức Australia theo lời mời của Thủ tướng Kevin Rudd. Đây là chuyến thăm đầu tiên Australia của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trên cương vị Thủ tướng Chính phủ.
Ngay sau cuộc hội đàm, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Kevin Rudd đã chứng kiến lễ ký Hiệp định chuyển giao người bị kết án và lễ cấp giấy phép thành lập ngân hàng 100% vốn nước ngoài tại Việt Nam cho Ngân hàng ANZ và gặp gỡ ngắn với báo chí.
Chiều cùng ngày, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có các cuộc gặp và tiếp lãnh tụ phe đối lập Malcolm Turnbull, Chủ tịch Hạ viện Harry Jenkins, Chủ tịch Thượng viện John Hoog, toàn quyền Australia Quentin Bryce; nói chuyện với Đại sứ quán, Việt kiều, sinh viên và Trường Đại học Quốc gia Australia.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Tiền Giang: Đề nghị khởi tố một chấp hành viên thi hành án". Bài báo phản ánh: Ngày 13-10, nguồn tin từ UBND tỉnh Tiền Giang cho biết Công an tỉnh Tiền Giang đã đề nghị khởi tố ông Lê Tấn Trung, chấp hành viên thi hành án dân sự (THADS) tỉnh Tiền Giang về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Đồng thời xem xét trách nhiệm liên đới những cán bộ có liên quan vì đã có dấu hiệu làm sai lệch hồ sơ trong một vụ thi hành án làm thiệt hại cho nhà nước gần một tỷ đồng.
Sự việc bắt đầu khi bà Cao Quới Hoa (ngụ thị trấn Cai Lậy, huyện Cai Lậy) đấu giá trúng căn nhà số 17 (khu 6 Lộ Dừa) với số tiền 206 triệu đồng. Khi nộp tiền, bà Hoa được biết căn nhà trên có “sự cố”. Sau đó không lâu, bà Hoa phát hiện căn nhà trên có chủ mới là một cán bộ Đội thi hành án huyện Cai Lậy.
Sau bảy năm khiếu nại từ địa phương đến trung ương, bà Hoa được Thanh tra Chính phủ kết luận việc bà khiếu nại là có cơ sở. Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở Tư pháp, THADS tỉnh tạm ứng tiền ngân sách gần một tỷ đồng để khắc phục hậu quả bằng cách “chuộc” lại căn nhà trên để giao lại cho bà Hoa.
Báo cũng phản ánh: Thủ tục xóa án tích hiện nay còn rất nhiêu khê - Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức góp ý dự án Luật Lý lịch tư pháp.
So với bản dự luật trước đây, dự luật lần này có nhiều điểm khác biệt. Dự luật trước điều chỉnh cả tiền án, quyết định phạt hành chính, xóa án tích, kể cả lý lịch của các doanh nghiệp (phá sản), còn dự luật lần này chỉ xoay quanh nội dung tiền án và xóa án tích.
Ông Phan Hùng Dũng, đại diện Công an TP.HCM, cho rằng lý lịch tư pháp không chỉ có xóa án tích mà phải có đầy đủ phần nhân thân từ lúc sinh ra đến lúc lớn lên, làm việc tại đâu, có tiền án không. Nếu chỉ xóa án tích thì không cần thiết phải lập một hệ thống trung tâm quản lý vì như thế rất lãng phí. Luật sư Nguyễn Thị Hường (Đoàn luật sư TP.HCM) lại cho rằng trong tình hình hiện nay chỉ có thể đưa vào áp dụng ban đầu như thế. Sau khi luật ban hành thì vừa làm vừa hoàn thiện, cần phải có sự thống nhất giữa tòa án, công an, tư pháp thông qua nối mạng.
Theo Bộ luật Hình sự, có hai loại xóa án tích: Đương nhiên được xóa án tích và xóa án tích do tòa án quyết định. Người được xóa án tích coi như chưa bị kết án. Bà Trịnh Thị Bích, Trưởng phòng Hộ tịch-Lý lịch tư pháp-Quốc tịch (Sở Tư pháp TP.HCM), cho biết hiện nay người bị kết án muốn được cấp giấy chứng nhận xóa án tích rất nhiêu khê. Họ phải về công an địa phương làm giấy xác nhận không tái phạm rồi gửi giấy này đến công an quận, chờ cơ quan điều tra xác nhận. Tiếp đó, tòa án hẹn khoảng 30 ngày mới ra quyết định xóa án tích. Ông Dũng cũng cho rằng luật quy định được đương nhiên xóa án tích mà người dân phải đi xin tòa cho xóa án tích là không hợp lý.
2. Báo Quân đội nhân dân có bài "Hoạt động công chứng tại thành phố Hồ Chí Minh: chủ cầm chừng, khách e ngại". Bài báo phản ánh: Mặc dù đã chuẩn bị lộ trình từ năm 2007 cùng với hành lang pháp lý thuận lợi và được sự hỗ trợ, tạo điều kiện tối đa của các cơ quan chức năng liên quan, song cho đến nay, hoạt động của mô hình phòng công chứng tư (CCT) tại Thành phố Hồ Chí Minh vẫn còn rất dè dặt. Tại sao?
Cận cảnh phòng công chứng tư đầu tiên
Phòng công chứng Nguyễn Thị Tạc ở đường Quang Trung, quận Gò Vấp (do công chứng viên Nguyễn Thị Tạc làm chủ), là phòng CCT đầu tiên ở Thành phố Hồ Chí Minh, khai trương hoạt động từ ngày 22-9-2008. Chúng tôi đến tìm hiểu tình hình tại đây sau hơn 10 ngày văn phòng đi vào hoạt động. Mặc dù lượng khách hàng đến giao dịch không nhiều, song cuộc làm việc của chúng tôi luôn bị gián đoạn do bà Tạc phải trả lời khách hàng qua điện thoại liên tục. Bà cho biết:
- Mỗi ngày tôi phải trả lời hàng trăm cuộc điện thoại của khách hàng. Nhiều khách hàng gọi điện nhờ tư vấn về thủ tục công chứng, song cũng không ít người chỉ hỏi thăm. Dịch vụ này còn rất mới mẻ với người dân thành phố nên khách hàng vẫn còn e dè.
Chúng tôi đã tiếp xúc với các khách hàng tại phòng CCT Nguyễn Thị Tạc. Ông Phan Ngọc Ánh, Giám đốc Công ty TNHH dịch vụ và thương mại Phan Anh (quận Bình Thạnh) bày tỏ:
- Trước đây, tôi vẫn chưa thực sự tin vào CCT. Chúng tôi muốn đến các phòng công chứng Nhà nước cho chắc ăn về mặt luật pháp. Tuy nhiên khi đến đây, chúng tôi thấy mọi thủ tục đều rất tiện lợi và nhanh gọn, tiết kiệm được 50% lượng thời gian so với trước. Công chứng viên có trình độ nghiệp vụ chuyên môn cao, tư vấn hướng dẫn các thủ tục pháp lý rất chu đáo, cẩn thận. Nhân viên luôn có thái độ hòa nhã, niềm nở, nhiệt tình với khách hàng. Chúng tôi rất hài lòng với cung cách làm việc, phục vụ ở đây.
Bà Tạc trước đây là Trưởng phòng Công chứng số 4, là một trong số các công chứng viên có trình độ nghiệp vụ cao, dày dạn kinh nghiệm, nên việc thành lập phòng CCT của bà hết sức thuận lợi. Để chuẩn bị cho hoạt động này, hơn một năm qua bà Tạc đã gửi đội ngũ nhân viên của mình đi tập huấn nghiệp vụ do Sở Tư pháp tổ chức và đưa nhân viên đến thực tập tại các phòng công chứng Nhà nước. Nhờ có được nhiều mối quan hệ với khách hàng nên sau khi nghỉ hưu mở văn phòng CCT, hoạt động chuyên môn của phòng CCT Nguyễn Thị Tạc đã đi vào nền nếp ngay từ những ngày đầu. Bà Tạc nói:
- Về năng lực, mỗi ngày phòng CCT của chúng tôi có thể giải quyết từ 40 hồ sơ trở lên và cũng phải với hiệu suất ấy thì mới đáp ứng được yêu cầu về cân đối thu – chi. Tuy nhiên thực tế hiện nay, mỗi ngày văn phòng chỉ tiếp nhận được từ 20 đến 25 hồ sơ. Tôi mở văn phòng CCT tại nhà riêng nên không phải lo phần chi phí dịch vụ thuê văn phòng. Với nguồn thu hiện nay, nếu phải thuê văn phòng, trả lương cho đội ngũ nhân viên 10 người, sẽ rất khó khăn.
Khó khăn chỉ là tạm thời
Đến nay, Thành phố Hồ Chí Minh đã thành lập 8 phòng CCT, song hiện mới chỉ có 2 phòng CCT đi vào hoạt động. Cùng với phòng công chứng Nguyễn Thị Tạc, phòng CCT của công chứng viên Lê Văn Tươi ở đường Cộng Hòa, quận Tân Bình cũng chỉ mới mở cửa để từng bước làm quen với khách hàng. Việc các phòng CCT hoạt động dè dặt, cầm chừng, bên cạnh nguyên nhân do mô hình này còn mới mẻ, chưa hình thành thói quen của đông đảo người dân, nguyên nhân chính là do nhu cầu giao dịch trên một số lĩnh vực trọng tâm đã và đang giảm mạnh. Theo ông Phan Văn Cheo, Trưởng phòng công chứng số 1: Các văn phòng công chứng Nhà nước hiện nay cũng chỉ giải quyết khoảng 50% giao dịch so với cùng kỳ năm ngoái do khả năng vay vốn ngân hàng giảm, hoạt động giao dịch bất động sản ngưng trệ. Bà Nguyễn Thị Tạc cũng cho rằng: Trong các hoạt động giao dịch cần đến thủ tục công chứng tại Thành phố Hồ Chí Minh thì hoạt động giao dịch bất động sản chiếm phần lớn. Tại những thời điểm thị trường bất động sản sôi động, giao dịch tăng mạnh, hoạt động tại các phòng công chứng luôn quá tải. Khi lĩnh vực này sụt giảm, hoạt động giao dịch bị chi phối, giảm sút là điều tất yếu. Các phòng CCT cũng chịu sự chi phối nói trên. Do nhu cầu giao dịch trong xã hội kém sôi động nên mặc dù đã có quyết định thành lập nhưng nhiều phòng CCT vẫn đang nghe ngóng, chờ đợi thời điểm thích hợp mới tổ chức hoạt động. Tuy nhiên, theo các nhà chuyên môn, sự khó khăn của hoạt động CCT chỉ là tạm thời. Dự kiến các giao dịch ngân hàng, bất động sản sẽ sôi động trở lại vào dịp cuối năm.
Những kiến nghị
Những vấn đề được các phòng CCT quan tâm hiện nay, theo bà Nguyễn Thị Tạc, chính là sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng liên quan đối với việc xác minh tài sản của khách hàng. Luật Công chứng qui định công chứng viên phải xác minh tài sản khách hàng, song trên thực tế hoạt động của phòng CCT hiện nay, vấn đề này chủ yếu do khách hàng tự cam kết. Tuy nhiên, đối với những trường hợp đặc biệt không thể không tiến hành xác minh, phòng CCT rõ ràng không có được lợi thế như hệ thống công chứng công. Do đó, rất cần có sự hỗ trợ của cơ quan chức năng liên quan. Bên cạnh đó, để bảo đảm cho mô hình này hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng pháp luật, tránh rủi ro, cần thiết phải sớm có hình thức bảo hiểm đối với các phòng CCT.
3. Báo Đất Việt có bài "Cấp sai giấy khai sinh để 'chạy hưu' cho giám đốc sở". Bài báo phản ánh: Trong tất cả các giấy tờ từ trước đến nay, ông Bùi Ngọc Hòa, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Kế hoạch - Đầu tư Thái Bình, đều khai ngày sinh của mình là 1/1/1949. Nhưng vài ngày trước khi đến thời điểm thông báo nghỉ hưu, ông Hòa đột ngột nộp đơn đề nghị được đính chính ngày sinh của mình là 5/8/1950.
Dù chưa đủ căn cứ pháp lý nhưng UBND huyện đã vội vã cho ông Hòa “đính chính”. Dư luận Thái Bình nghi ngờ ông Hòa đã được “chạy hưu”.
Sắp về hưu phát hiện ngày sinh mới
Báo cáo với Ban Thường vụ và Ban Tổ chức Tỉnh ủy Thái Bình, ông Hòa trình bày, do một sự tình cờ hy hữu, ông đã tìm thấy giấy khai sinh của mình và chị gái. Khi sửa căn nhà do ông nội để lại, bác ông Hòa phát hiện một ống tre, trong đó có giấy khai sinh của hai chị em ông Hòa.
Theo đó, giấy khai sinh của bà Bùi Thị Bằng (chị ông Hòa) ghi rõ ngày tháng năm sinh là 23/9/1948, được khai tại xã Vạn Đồn, huyện Thụy Anh, Thái Bình (nay là xã Thụy Hồng, Thái Thụy, Thái Bình); giấy khai sinh của ông Hòa ghi ngày tháng năm sinh là 5/8/1950, được lập tại xã Vạn Đồn ngày 30/8/1950.
Ông Hòa cho rằng, trong suốt quá trình học tập, công tác, hồ sơ của ông đều khai ngày sinh là 1/1/1949 nhưng từ sự tình cờ trên, ông khẳng định ngày tháng năm sinh chính xác của mình là 5/8/1950 và đề nghị được đính chính ngày sinh trong hồ sơ. Với ngày sinh mới tìm thấy sau 60 năm này, đương nhiên ông Hòa chưa đến tuổi nghỉ hưu.
Cấp lại bản chính khai sinh chỉ trong 1 ngày
Việc ông Hòa đề nghị đính chính, theo một số cơ quan chức năng của Thái Bình là yêu cầu, nguyện vọng chính đáng, có cơ sở. Nghiên cứu đơn và toàn bộ hồ sơ, giấy tờ liên quan đến trường hợp của ông Hòa do Ban Tổ chức Tỉnh ủy gửi về đề nghị cho ý kiến, Sở Tư pháp Thái Bình cho biết: Toàn bộ hồ sơ cá nhân của ông Hòa từ khi đi học đến nay đều khớp về ngày sinh là 1.1.1949, chỉ duy nhất giấy khai sinh mới tìm thấy là khác. Tuy nhiên, trong khi giấy khai sinh của chị ông Hòa là bà Bùi Thị Hằng có đủ dấu, chữ ký thì giấy khai sinh mới phát hiện của ông Hòa chỉ có chữ ký, không có dấu. Vì vậy, giấy khai sinh của ông Hòa là không hợp lệ.
Điều đáng nói là nếu căn cứ vào hai giấy khai sinh này thì hai chị em ông Hòa chỉ cách nhau có 4 tháng tuổi! Vì vậy, vụ việc đã chuyển về xã, huyện để xác minh theo trình tự. Song, dù quá trình xác minh còn một số diểm chưa rõ ràng nhưng ngày 9/6/2008, Phó Chủ tịch UBND huyện Thái Thụy Nguyễn Trọng Khiêm đã ký quyết định số 16 thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính (bản gốc, cấp lại) cho ông Hòa. Theo đó, ông Hòa được cải chính ngày, tháng, năm sinh thành 5/8/1950. Trong khi đó, theo ông Nguyễn Tiến Độ, cán bộ tư pháp xã Thụy Hồng, ngày 9/6/2008, ông Bùi Ngọc Hòa mới chính thức xin cấp lại giấy khai sinh! Chính quyền huyện Thái Thụy đã “đặc biệt quan tâm” khi giải quyết vụ này chỉ trong một ngày. Thậm chí, ngay cả khi ông Hòa chưa ký vào phần “Người đề nghị cấp lại” trong Giấy khai sinh (bản chính – cấp lại), cán bộ tư pháp huyện và ông Nguyễn Trọng Khiêm vẫn ký tên, đóng dấu.
Lý giải về sự “hớ hênh” đó, bà Đỗ Thị Thủy, cán bộ Phòng Tư pháp huyện Thái Thụy - người trực tiếp thụ lý, làm lại giấy khai sinh cho ông Hòa nói: "Có lẽ lúc đó ông Hòa quên không ký nhưng trong đơn đề nghị ông ấy đã ký rồi nên chúng tôi cứ làm rồi gửi lên cho ông Hòa tự ký sau".
Không có giá trị pháp lý
Ngày 13/8/2008, ông Trần Thất, Vụ trưởng Vụ hành chính tư pháp (Bộ Tư pháp) ký công văn gửi Sở Tư pháp Thái Bình, trong đó khẳng định: Giấy khai sinh của bà Bùi Thị Bằng (chị gái ông Hòa) được cấp phù hợp với quy định của pháp luật không thể là căn cứ để xác định chính xác ngày, tháng, năm sinh của ông Hòa. Giấy khai sinh này chỉ có thể làm tài liệu tham khảo khi xác định ngày, tháng, năm sinh cho ông Hòa. Vì Giấy khai sinh của ông Hòa không có dấu xác nhận của cơ quan có thẩm quyền đăng ký khai sinh nên không có giá trị pháp lý để làm căn cứ điều chỉnh ngày, tháng, năm sinh của ông Hòa.
Hơn nữa, bằng mắt thường cũng dễ dàng nhận ra một số vô lý ngay trong hai giấy khai sinh mới được tìm lại của chị em ông Hòa. Thứ nhất, hai giấy khai sinh này có cùng một người khai là ông Thớ, bố ông Hòa. Nhưng chữ ký trong phần “Người đứng khai” lại hoàn toàn khác nhau. Thứ hai, tại thời điểm khai sinh cho chị ông Hòa (năm 1948), ông Thớ khai tuổi của mình là 23. Nhưng 2 năm sau, khi đứng đơn khai sinh cho ông Hòa, ông Thớ khai tuổi của mình đã là 27! Thứ ba, mục ghi tên tuổi, chỗ ở người làm chứng trong Giấy khai sinh của ông Hòa có tên ông Đinh Văn Nhuệ, hai mươi tám tuổi và ông Đinh Văn Hãn, ba mươi ba tuổi đều ở Vạn Đồn (đã chết) nhưng phần ký của nhân chứng chỉ có một chữ ký không ghi rõ họ tên của ai. Nhưng không hiểu vì sao các cơ quan chức năng lại khẳng định đó là chữ ký của ông Nhuệ? Trong khi hiện nay ông Nhuệ đã 85 tuổi, lúc nhớ lúc không. Dư luận nghi ngờ tính chính xác và độ tin cậy của 2 giấy khai sinh này.
Vụ hành chính tư pháp cũng lưu ý Sở Tư pháp về trường hợp ông Hòa. Vì việc điều, chỉnh ngày, tháng, năm sinh của cán bộ, công chức là vấn đề phức tạp, liên quan đến vấn đề giải quyết chế độ, chính sách của cán bộ, công chức. Hơn nữa, ông Hòa là cán bộ thuộc diện quản lý của Tỉnh ủy Thái Bình.
4. Báo Sài Gòn giải phóng đưa tin: Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh Quảng Nam vừa tổ chức đợt trợ giúp pháp lý lưu động cho người dân thị trấn Trà My, xã Trà Sơn và xã Trà Tân, huyện Bắc Trà My, trong đó phần lớn là đồng bào dân tộc Cadong. Đồng bào được tư vấn về các lĩnh vực đất đai, chính sách người có công với cách mạng, dân sự, hộ tịch, hộ khẩu, hôn nhân gia đình...
Trên đây là điểm báo sáng ngày 14/10/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.