Trong buổi sáng ngày 23/7/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Chiều 22/7, đoàn công tác của Thường vụ Quốc hội đã có buổi làm việc với HĐND Hà Nội và Hà Tây về công tác chuẩn bị cho mở rộng địa giới thủ đô.
Theo Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, tổ chức nhân sự là việc đầu tiên và quyết định hiệu quả của bộ máy thủ đô mới. Với đặc điểm phức tạp về kinh tế - xã hội, số phó chủ tịch UBND thành phố sẽ phải tăng cường. "Chính phủ sẽ hướng dẫn HĐND thành phố bầu số lượng phó chủ tịch. Với tinh thần hợp nhất nguyên trạng, từ nay đến hết nhiệm kỳ, số phó chủ tịch UBND có thể là 8", ông Lưu nói.
Ngày 1/8, trong kỳ họp hợp nhất của Hà Nội và Hà Tây, tất cả chức danh lãnh đạo HĐND và UBND của thủ đô "mới" sẽ được quyết định. Ngoài ra, kỳ họp cũng sẽ xem xét, thông qua Nghị quyết về nhiệm vụ kinh tế - xã hội, điều chỉnh ngân sách của thủ đô mới trong 5 tháng còn lại năm 2008.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 22-7, Bộ NN-PTNT đã ban hành công văn số 2117/BNN-CB thông tin về tình hình cân đối cung cầu muối năm 2008. Theo đó, tổng nhu cầu cả nước là 1.380.000 tấn muối, sản xuất trong nước là 1.100.000 tấn và nhập khẩu là 280.000 tấn. Tuy nhiên từ đầu năm đến nay, dự kiến sản lượng muối năm 2008 là 900.000 - 950.000 tấn, thiếu hụt khoảng 150.000 - 200.000 tấn so với kế hoạch, trong khi nhu cầu muối cho sản xuất công nghiệp và tiêu dùng tăng lên. Bộ NN-PTNT cho biết, để cân đối cung cầu thì dự kiến cần bổ sung hạn ngạch nhập khẩu khoảng 200.000 tấn. Việc phân bổ chỉ tiêu hạn ngạch nhập khẩu sẽ được điều chỉnh theo thực tế diễn biến của thị trường.
3. Báo Tiền phong phản ánh: Theo Văn phòng Chính phủ, ngày 22/7 Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý chuyển hơn 17 tỷ đồng thuộc dự toán năm 2007 của Ban Điều hành Đề án 112 từ Văn phòng Chính phủ sang Bộ Thông tin và Truyền thông như đề nghị của Bộ Tài chính.
Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện việc điều chuyển, tiếp nhận, quản lý và sử dụng số vốn nêu trên theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Bộ Tư pháp đề nghị dừng việc giám định sức khỏe luật sư". Bài báo phản ánh: Ông Lê Hồng Sơn - Quyền Vụ trưởng Vụ Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) vừa có công văn gửi Sở Tư pháp tỉnh Bến Tre đề nghị cho dừng việc yêu cầu các luật sư thành viên của đoàn luật sư tỉnh này đi giám định sức khỏe.
Theo đó, Bộ Tư pháp thấy dù Điều 10 Luật Luật sư quy định “có sức khỏe bảo đảm hành nghề luật sư” là một trong những tiêu chuẩn của luật sư nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản nào hướng dẫn về vấn đề này.
Như Pháp Luật TP.HCM đã phản ánh, ngày 30-5, Sở Tư pháp tỉnh Bến Tre có công văn chỉ đạo đoàn luật sư tỉnh này giám định lại sức khỏe đối với các luật sư trong đoàn sinh từ năm 1950 trở về trước (từ 58 tuổi trở lên). Nếu qua giám định, luật sư nào không còn đủ sức khỏe thì ban chủ nhiệm đoàn đề nghị bộ trưởng Bộ Tư pháp xem xét, thu hồi chứng chỉ hành nghề. Công văn này sau khi được Đoàn luật sư tỉnh Bến Tre triển khai đã gặp phản ứng quyết liệt không những từ chính các luật sư thành viên của đoàn mà còn trong cả giới luật sư cả nước. Ban chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Bến Tre cũng đã có công văn gửi Vụ Bổ trợ tư pháp để phản đối chỉ đạo giám định sức khỏe của Sở Tư pháp tỉnh và đề nghị Bộ Tư pháp cho ý kiến.
Báo cũng có bài "Bà hội đồng tỉnh “ngăn” thi hành án". Bài báo phản ánh: Năm 1992, ông Trần Văn Đinh qua đời không di chúc để lại hai thửa đất (một gần 2.000 m2, một hơn 5.000 m2) tại xã Hòa Long, thị xã Bà Rịa (Bà Rịa-Vũng Tàu). Sau đó, sáu con người vợ lớn của ông Đinh quản lý phần lớn diện tích hai thửa đất; bốn mẹ con người vợ hai thì cất nhà ở tạm trên diện tích hơn 800 m2 thuộc thửa thứ nhất.
Năm 2004, phía người vợ hai của ông Đinh khởi kiện yêu cầu chia lại cho đồng đều di sản thừa kế của người đã mất. Tháng 9-2005, TAND thị xã Bà Rịa xử sơ thẩm, xác định tổng diện tích đất trên là tài sản chung của đồng thừa kế gồm 10 người (sáu con vợ lớn và bốn mẹ con vợ hai). Từ đó, tòa công nhận cho phía đồng nguyên đơn được sở hữu hơn 800 m2 đất đang sử dụng (thuộc thửa thứ nhất) và một phần diện tích ở thửa thứ hai. Tòa còn kiến nghị UBND thị xã thu hồi “giấy đỏ” cũ cấp năm 1992 để làm lại giấy mới. Các đồng nguyên đơn có nghĩa vụ đăng ký kê khai với UBND thị xã để cấp “giấy đỏ” mới.
Tháng 12-2005, TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu xử phúc thẩm cũng đã tuyên y án sơ thẩm. Sau phiên xử này, phía đồng bị đơn khiếu nại đến TAND tối cao cho rằng bản án không công bằng. Sau khi nghiên cứu hồ sơ, TAND tối cao đã có văn bản trả lời là hai bản án sơ, phúc thẩm đã làm đúng quy định pháp luật và phù hợp đạo lý.
Tháng 6-2006, Thi hành án (THA) dân sự thị xã Bà Rịa đã ra quyết định THA. Do các đồng bị đơn không tự nguyện thi hành nên bốn tháng sau, THA thị xã đã tổ chức cưỡng chế giao quyền sử dụng đất cho các đương sự theo bản án phúc thẩm (phía bị đơn vắng mặt).
Mọi việc tưởng xuôi chèo mát mái khi đầu năm nay, UBND thị xã Bà Rịa ra quyết định thu hồi “giấy đỏ” cũ của hai thửa đất để lập hồ sơ cấp lại giấy mới cho các đương sự theo đúng mốc mà THA đã đo đạc. Tuy nhiên năm ngày sau, Phó Chủ tịch thường trực HĐND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu Nguyễn Thị Hồng Xinh đã gửi văn bản yêu cầu UBND thị xã tạm ngưng việc thu hồi với lý do: “Bản án phúc thẩm chưa thực sự khách quan, đang được thường trực HĐND tỉnh yêu cầu cơ quan điều tra làm rõ các tình tiết liên quan”. Văn bản này còn nêu: “Để vụ việc không phức tạp thêm, thường trực HĐND tỉnh đề nghị UBND thị xã ngưng thi hành quyết định trên để chờ kết quả xác minh, điều tra của công an tỉnh”.
Ngày 23-1, UBND thị xã có công văn phúc đáp nêu rõ quan điểm: “Hiện nay, UBND thị xã chưa nhận được bất cứ văn bản kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm hoặc hoãn cũng như tạm đình chỉ THA có hiệu lực pháp luật của cơ quan có thẩm quyền nào đối với bản án dân sự phúc thẩm. Vì vậy, việc HĐND đề nghị tạm ngưng việc THA là không có cơ sở để thực hiện”.
Gần một tháng sau, bà Xinh lại ký văn bản thứ hai tiếp tục yêu cầu UBND thị xã ngưng việc THA vì phía đồng bị đơn “đã đưa ra được những tình tiết mới”. Theo HĐND tỉnh, sau khi nghiên cứu biên bản hòa giải tại xã Hòa Long giữa các bên đương sự và biên bản gia tộc thì thấy đương sự (phía bị đơn) chứng minh được là có “oan sai”. Chi tiết này là cơ sở để xem xét lại vụ việc. Do đó, với chức năng giám sát việc thực thi pháp luật, thường trực HĐND tỉnh đề nghị UBND thị xã tiếp tục dừng việc THA để chờ kết quả xác minh của công an tỉnh.
Thế rồi sự việc bị hai cơ quan trên cù cưa qua lại cho đến ngày 25-2, UBND thị xã Bà Rịa đành quyết định “buông súng” bằng việc ra văn bản chấp nhận tạm ngưng việc THA để chờ ý kiến chỉ đạo của HĐND tỉnh.
Như vậy là hơn hai năm sau khi bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật, việc THA vẫn chưa thể tiến hành vì bị HĐND tỉnh ngăn cản.
2. Báo Quân đội nhân dân có bài "Bộ Quốc phòng: Nâng cao năng lực, hiệu quả công tác pháp chế". Bài báo phản ánh: Ngày 22-7, Bộ Quốc phòng đã khai mạc khóa tập huấn nghiệp vụ pháp chế toàn quân năm 2008. Thượng tướng Phan Trung Kiên, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đến dự và phát biểu chỉ đạo.
Từ tháng 12-2007, Bộ Quốc phòng đã thành lập lại tổ chức pháp chế ở các cơ quan, đơn vị toàn quân. Đây là khóa tập huấn đầu tiên cho hệ thống pháp chế mới, bao gồm 5 chuyên đề: Những vấn đề cơ bản về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức pháp chế nước ta và trong quân đội; công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật; phổ biến, giáo dục pháp luật; nghiên cứu, tham mưu giúp lãnh đạo, chỉ huy tổ chức thực hiện quản lý Nhà nước về quân sự, quốc phòng theo pháp luật.
3. Báo Vietnamnet có bài "Công chứng tư: TP. HCM thận trọng một cách "không cần thiết". Bài báo phản ánh: Ngày 22/7, phát biểu bế mạc Hội nghị giao ban công tác tư pháp 6 tháng đầu năm các tỉnh thành phía Nam, Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường cho rằng, loại hình công chứng tư đến thời điểm này đã thực sự đi vào cuộc sống của người dân.
Cụ thể, Cần Thơ, Bà Rịa - Vũng Tàu và Hà Nội đã cấp phép cho những văn phòng đầu tiên. Ở nhiều địa phương, sở Tư pháp được đánh giá cao trong việc tham mưu cho UBND về văn bản cũng như những vấn đề liên quan đến pháp luật. "Điều đó cho thấy tư pháp ngày càng gần gũi với người dân hơn. Tuy nhiên, cần phải cố gắn hơn nữa để làm sao tư pháp thiết thực và gần dân hơn; đáp ứng nhu cầu cuộc sống nhân dân", Bộ trưởng Cường nói.
Phân tích nguyên nhân việc triển khai thực hiện Luật Công chứng của các địa phương trong thời gian qua tương đối chậm so với yêu cầu của xã hội, Bộ trưởng cho rằng, công chứng tư còn rất mới, hơn nữa, lại giao cho UBND các tỉnh triển khai nên nhiều địa phương lúng túng.
Lĩnh vực công chứng chủ yếu liên quan đến bất động sản, giá trị tài sản lớn, nên tính an toàn về pháp lý cần phải được đề cao. Theo “truyền thống”, công chứng viên phải chịu trách nhiệm suốt đời về những giao dịch mà họ đã công chứng, vì vậy, đòi hỏi việc lưu trữ hồ sơ tốt, bảo đảm sự ổn định. Do vậy, cần thận trọng khi xem xét thành lập các văn phòng công chứng.
Tuy nhiên, về việc đề án phát triển công chứng tư tại TP.HCM qui định năm 2009 chỉ được mở 4 văn phòng công chứng, đến 2010 mới mở 6 văn phòng, Bộ trưởng Hà Hùng Cường băn khoăn: "Có gì đó thận trọng, không cần thiết". Ông Cường cho biết, Bộ Tư pháp đang cố gắng đến năm 2009 sẽ xây dựng xong đề án phát triển nghề công chứng cho cả nước. Trên cơ sở đó, sẽ có cái nhìn tổng thể hơn đối với việc quy hoạch nghề công chứng.
Bộ trưởng Hà Hùng Cường cũng thừa nhận, ở trên cương vị Bộ trưởng đã được 10 tháng, nhưng ông còn quan liêu trong chỉ đạo, điều hành đơn vị. Thậm chí, công tác điều hành tại một số lĩnh vực vẫn còn hạn chế. Ngoài ra, việc chậm và thiếu kiểm tra, để lọt một số văn bản không phù hợp với thực tế là lỗi thuộc về Bộ. Còn tồn tại nhiều yếu kém trong công tác tham mưu, ban hành văn bản tại huyện và xã (30% văn bản sai về hình thức và nội dung).
Việc phân loại án không có điều kiện thi hành vẫn chưa đủ độ tin cậy, có nơi chạy theo thành tích, và một số có dấu hiệu tiêu cực. Có địa phương, số lượng án chưa có điều kiện thi hành chiếm 70%. Theo Bộ trưởng, kết quả của nền tư pháp thể hiện rõ nét qua công tác thi hành án, nếu thực hiện không tốt, sẽ không thể hiện sự minh bạch cho nền kinh tế… Về vấn đề nhân sự của ngành vừa thiếu lại vừa yếu, Bộ trưởng Hà Hùng Cường thẳng thắn: "Bản thân tôi xin nhận khuyết điểm về việc kiện toàn tổ chức công tác thi hành án".
Trên đây là điểm báo sáng ngày 23/7/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.