Trong buổi sáng ngày 07/8/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Thủ tướng Chính phủ vừa phê chuẩn kế quả bầu cử bổ sung, miễn nhiệm Thành viên UBND tỉnh Quảng Ninh nhiệm kỳ 2004-2009.
Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn ông Nguyễn Văn Đọc, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và ông Đỗ Thông, Bí thư Thị ủy thị xã Cẩm Phả giữ chức Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh.
Thủ tướng cũng phê chuẩn miễn nhiệm chức vụ Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh đối với ông Nguyễn Hồng Quân, để nhận nhiệm vụ mới và ông Nguyễn Quang Hưng, để nghỉ hưu theo chế độ.
Báo cũng phản ánh: Ngày 6-8, tại trụ sở Tỉnh ủy Vĩnh Phúc (thành phố Vĩnh Yên), Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc Nguyễn Ngọc Phi và Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Hữu Thắng đã ký Biên bản bàn giao huyện Mê Linh-tỉnh Vĩnh Phúc về TP Hà Nội.
Biên bản bàn giao gồm 5 nội dung: Địa giới hành chính; tổ chức bộ máy, nhân sự các cơ quan Đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể; Kết quả thực hiện nhiệm vụ 7 tháng đầu năm và nhiệm vụ 5 tháng cuối năm 2008; Tài chính - tài sản - xây dựng cơ bản; Hệ thống văn bản chính sách ưu đãi, khuyến khích thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội đang thực hiện tại huyện Mê Linh.
Báo cũng cho biết: Ông Vũ Ngọc Đạm, Trưởng phòng Phát triển nhà Sở Xây dựng Hà Nội cho biết: trong tháng 8 này, Sở sẽ chính thức trình UBND TP Hà Nội xem xét, phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố giai đoạn 2008-2010.
Hiện nay Sở Xây dựng đang tập hợp ý kiến đóng góp của các sở, ngành để hoàn thiện đề án. Bên cạnh đó, Sở cũng điều chỉnh một số nội dung của đề án để phù hợp với tình hình mới. Đó là, để xây dựng được khoảng 500 căn hộ cho thuê và 400 căn hộ thuê mua dành cho cán bộ, công chức, viên chức và quân nhân chuyên nghiệp (tức là những đối tượng có thu nhập thấp); Kinh phí để thực hiện sẽ lấy từ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ (trước đây dự định sử dụng từ nguồn vốn vay ưu đãi của Quỹ Đầu tư và phát triển thành phố). Ngân sách thành phố sẽ chỉ hỗ trợ chủ đầu tư kinh phí lập và phê duyệt dự án.
Bên cạnh đó, do Hà Nội điều chỉnh địa giới, mở rộng Thủ đô nhưng trong đề án thí điểm xây dựng nhà ở xã hội chưa khảo sát, đề cập đến nhu cầu nhà ở xã hội ở khu vực Hà Tây (cũ); nên trong đề án trình UBND TP Hà Nội lần này sẽ tạm “khoanh vùng” áp dụng cho Hà Nội (cũ) và sẽ nghiên cứu triển khai ra toàn Hà Nội (mới) trong các bước sau.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Hôm (5-8), Chính phủ ban hành nghị định về xác định lại giới tính cho phép người có khuyết tật bẩm sinh về giới tính, giới tính chưa được định hình chính xác, những người chưa thể phân biệt được là nam hay nữ được xác định lại giới tính.
Ba diện được xác định lại giới tính là nam lưỡng giới giả nữ, nữ lưỡng giới giả nam và lưỡng giới thật. Sau khi đã xác định lại giới tính, người được chuyển đổi giới tính sẽ được cấp giấy chứng nhận y tế để làm căn cứ đăng ký lại hộ tịch.
Việc xác định lại giới tính phải được tiến hành tự nguyện, khách quan, trung thực. Cấm chuyển đổi giới tính đối với người đã hoàn thiện về giới tính, cấm thực hiện việc xác định lại giới tính khi chưa được phép của Bộ Y tế hoặc Sở Y tế tỉnh, thành.
3. Báo Tiền phong phản ánh: Ngày 6/8, tại Hà Nội, 170 người là Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã dự lớp bồi dưỡng kiến thức về “Phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế” do Bộ Nội vụ tổ chức. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng dự và phát biểu chỉ đạo lớp học.
Dự kiến, trong 2 ngày (6 và 7/8), Lớp bồi dưỡng sẽ nghe về quá trình thực hiện chính sách điều tiết kinh tế vĩ mô, quản lý, phát triển ngân sách, bảo đảm ổn định và phát triển kinh tế -xã hội; những thuận lợi và khó khăn của Việt Nam sau gần 2 năm gia nhập WTO; các vấn đề về quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường bảo đảm phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương; quản lý an ninh kinh tế, phòng chống tham nhũng và giữ gìn trật tự an toàn xã hội ở địa phương trong giai đoạn hiện nay...
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Xe công vụ gây tai nạn: Bồi thường thế nào?. Bài báo phản ánh: Ngày 5-8, tại cuộc họp góp ý dự án Luật Bồi thường nhà nước, một số chuyên gia băn khoăn về tính hợp lý, khả thi... của các điều khoản về căn cứ và mức bồi thường.
Theo dự án thì một trong những căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường của nhà nước là “có hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ... Hành vi trái pháp luật được xác định theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền”. Ông Nguyễn Văn Mạnh - Vụ Pháp luật (Văn phòng Chính phủ) thắc mắc: “Cơ quan có thẩm quyền là cơ quan nào và văn bản nêu trên được ban hành theo hình thức nào? Thực tế, rất ít khi các cơ quan ban hành quyết định xác định hành vi của công chức là trái pháp luật mà chỉ có văn bản dưới dạng quyết định này hủy quyết định khác, quyết định đình chỉ điều tra, bản án của tòa...”.
Ông Nguyễn Thanh Tịnh - Vụ phó Vụ Pháp luật dân sự-kinh tế (Bộ Tư pháp) cũng thừa nhận: Có nhiều ý kiến cho rằng quy định như dự thảo là không có lợi và làm khó cho người dân. Ông Tịnh nói sẽ xin ý kiến ban soạn thảo về vấn đề này.
Theo Vụ phó Vụ Pháp luật (Văn phòng Chính phủ) Đinh Dũng Sỹ, dự án chỉ chấp thuận việc bồi thường của nhà nước trong một số lĩnh vực nhất định, bao gồm hoạt động quản lý hành chính nhà nước, thi hành án và hoạt động tố tụng (gồm cả hình sự, hành chính và dân sự). Trong các lĩnh vực trên, chỉ trong một số quan hệ cụ thể chứ không phải mọi hoạt động công vụ nào có gây thiệt hại cho người dân đều phải bồi thường. Ông Sỹ lo ngại sẽ có nhiều trường hợp người dân không thể đòi bồi thường theo Luật Bồi thường nhà nước, cũng không thể kiện đòi theo Bộ luật Dân sự. Chẳng hạn, trường hợp tài xế chở một quan chức đi họp gây tai nạn, người dân sẽ đòi bồi thường theo luật nào?
Ngoài ra, theo quy định của dự án luật, việc bồi thường thiệt hại do tổn thất về tinh thần trong thời gian bị tạm giữ hành chính; bị đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo dục; cơ sở chữa bệnh được tính theo cách cứ mỗi ngày bị xâm phạm quyền tự do thân thể thì được bồi thường bằng hai ngày lương tối thiểu. Trường hợp người đó bị tổn hại sức khỏe thì mức bồi thường tối đa không quá 20 tháng lương tối thiểu, trường hợp bị chết thì mức bồi thường là 240 tháng lương tối thiểu. Tương tự, nếu người đó bị tạm giữ, tạm giam, chấp hành hình phạt tù oan thì cứ mỗi ngày được bồi thường ba ngày lương tối thiểu, bị tổn hại sức khỏe thì mức bồi thường tối đa không quá 30 tháng lương tối thiểu, nếu thiệt mạng được bồi thường 360 tháng lương tối thiểu... Các chuyên gia cho rằng việc quy định mức bồi thường khác nhau đối với các thiệt hại về tinh thần trong trường hợp bị giam (trong hoạt động tố tụng) và bị giữ hành chính, đưa vào trường giáo dưỡng... là không có cơ sở khoa học. “Trường hợp tính mạng bị xâm phạm thì bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích của người chết chứ không phải cho bản thân người chết. Chẳng lẽ khi có con chết trong quá trình bị tạm giam, bố mẹ lại đau khổ hơn so với lúc con chết khi bị tạm giữ hành chính?” - một chuyên gia đặt vấn đề.
Báo cũng có bài Đơn từ và sơ yếu lý lịch: Chứng sao mới đúng. Bài báo phản ánh: Gần đây, anh LQ (ngụ phường Cô Giang, quận 1, TP.HCM) có đến UBND phường này để xin chứng thực hồ sơ xin việc. Như những lần trước và cũng giống như nhiều người khác, anh Q. yêu cầu được xác nhận thường trú trong đơn xin việc và sơ yếu lý lịch.
Thế nhưng UBND phường Cô Giang, quận 1 không đồng ý xác nhận thường trú và đã chứng thực chữ ký vào cả hai loại giấy tờ trên. Anh Q. phải nộp mức phí là 20.000 đồng cho hai đơn. Hơi “choáng váng” với mức thu không nhỏ này, anh T. đã phản ứng...
Theo giải thích của cán bộ tư pháp phường Cô Giang, trước đây có một số loại giấy tờ (trong đó có đơn xin việc và sơ yếu lý lịch) đều được xác nhận thường trú. Nhưng nay theo Nghị định 79 ngày 18-5-2007 của Chính phủ (về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký) thì những loại giấy tờ như trên được chuyển sang chứng thực chữ ký. Bởi lẽ hộ khẩu hay chứng minh nhân dân được gửi kèm theo hồ sơ đã là cơ sở cho việc xác nhận nơi thường trú. Nếu xác nhận thêm nội dung này vào đơn hay sơ yếu lý lịch thì đâm ra thừa! Mức thu 10.000 đồng cho việc chứng thực chữ ký được thực hiện đúng theo Thông tư liên tịch 93 ngày 21-11-2001 của liên bộ Tài chính và Tư pháp.
Khác với anh Q., anh NT (phường 11, quận Phú Nhuận) vừa mới được UBND phường của anh xác nhận thường trú trên sơ yếu lý lịch và anh chỉ phải nộp 1.000 đồng/đơn. Ông Trần Hữu Thụy - Trưởng phòng Tư pháp quận Phú Nhuận cho biết: “Chỉ những giấy tờ như giấy cam kết, đồng ý, ưng thuận... mới chứng thực chữ ký; còn đơn xin việc hay sơ yếu lý lịch thì phải được xác nhận thường trú. Tất cả phường của quận Phú Nhuận đều thực hiện như thế. Riêng về mức thu, lý ra phải thu 2.000 đồng/đơn cho việc xác nhận thường trú theo Thông tư liên tịch 93 nhưng các phường đã thu thấp hơn 1/2.. Tới đây, phòng sẽ đề nghị các phường thu đúng theo quy định”.
Quận 1 đúng, quận Phú Nhuận sai hay ngược lại? Đáng lưu ý, ngoài quận 1 thì nhiều quận khác như 3, 8, 10... cũng đều chứng thực chữ ký vào các đơn trên.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện không có quy định nào về việc xác nhận thường trú. Trước đây, UBND TP.HCM có ban hành quy định về việc xác nhận thường trú nhưng quy định này giờ đã hết hiệu lực. Trong khi đó, Nghị định 79 xác định rõ UBND cấp phường có thẩm quyền và trách nhiệm chứng thực chữ ký trong các giấy tờ, văn bản bằng tiếng Việt; chứng thực bản sao từ bản chính các giấy tờ, văn bản bằng tiếng Việt. Khi đơn thuần là văn bản bằng tiếng Việt, sơ yếu lý lịch và đơn xin việc phải được phường chứng thực chữ ký chứ không thể khác hơn? Tương ứng, các nơi tiếp nhận những loại giấy tờ trên cũng không được đòi hỏi người dân phải đi xác nhận thường trú vì sai và không cần thiết?
Ông Mai Xuân Ngơi - Trưởng phòng Tư pháp quận 8 phân tích: “Đúng là trước giờ chưa có hướng dẫn trường hợp nào phải xác nhận thường trú, trường hợp nào phải chứng thực chữ ký. Song thiết nghĩ, do các đơn từ và sơ yếu lý lịch là những loại văn bản tự khai nên cần chứng thực chữ ký để ràng buộc trách nhiệm của các cá nhân đối với lời khai của mình”.
Bà Nguyễn Thị Thu Trang - Trưởng phòng Tư pháp quận 3 cũng cho biết: “Theo Nghị định 79, các phường trên địa bàn quận 3 đều chứng thực chữ ký trong các văn bản như đơn xin việc hay sơ yếu lý lịch. Nói chung, những văn bản không xác lập hoặc làm phát sinh giao dịch dân sự thì nên chứng thực chữ ký. Mức thu 10.000 đồng là theo việc chứ không phải theo chữ ký. Như vậy, vào cùng một thời điểm, một người xin chứng thực một sơ yếu lý lịch hay nhiều sơ yếu lý lịch đều nộp lệ phí 10.000 đồng.
Được biết, xuất phát từ chỗ các phường chưa có sự thống nhất trong việc xác nhận, chứng thực như trên, Sở Tư pháp TP.HCM đang nghiên cứu, lấy ý kiến để ban hành cẩm nang nghiệp vụ về chứng thực. Theo đó, sẽ có sự phân loại cụ thể để UBND các phường dễ dàng thực hiện.
2. Báo Kinh tế nông thôn có bài Vụ lừa bán đất ở Lâm Đồng: Bế tắc ở khâu thi hành án?. Bài báo phản ánh: Ngày 23/2/2006, TAND tỉnh Lâm Đồng ra bản án hình sự sơ thẩm số 27, tuyên phạt Cao Văn Minh 15 năm tù về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và buộc bị cáo này phải bồi thường cho 10 người, trong đó riêng bà Dương Cẩm Hà 450 triệu đồng, ông Dương Tôn Hải 182,5 triệu đồng. Thế nhưng, việc thi hành án lại nảy sinh những dấu hiệu bất thường.
Theo bản án vừa nêu, năm 2001, ông Trần Xuân Thìn và ông Hoàng Thanh Bình được Tỉnh đội Lâm Đồng cấp cho mỗi người một lô đất tại Đồi Thông Tin (phường 8 – TP. Đà Lạt) để làm nhà ở. Sau đó, hai người bán lại cho Cao Văn Minh. Mua đất làm nhà xong, thấy cạnh đó còn khoảng 1.000m2 không ai quản lý, Minh thuê phương tiện đến san ủi, phân lô bán được 11 nền nhà, thu lợi bất chính gần 1, 098 tỷ đồng. Để lừa khách hàng, Minh tự định ra 08 cái tên là chủ lô đất được Tỉnh đội Lâm Đồng cấp đất làm nhà tại Đồi Thông Tin. Sau đó, toàn bộ 11 nền nhà phân ra từ 1.000m2 đất bao chiếm tại Đồi thông tin đã bị Cao Văn Minh dùng 8 bộ hồ sơ giả, bán cho 10 người.
Hai người thường trú tại Lâm Đồng là ông Bùi Phước Đức và bà Phạm Thị Tuyết mua hai nền nhà khác nhau nhưng bị Cao Văn Minh đưa chung một quyết định giả mang tên Nguyễn Văn Tý được Tỉnh đội Lâm Đồng cấp đất. Hai người thường trú tại phường Cát Lái (quận 2 - TP. Hồ Chí Minh) là bà Dương Thị Cẩm Hà, mua hai nền (450 triệu đồng) và Dương Tôn Hải, mua một nền (182,5 triệu đồng). Tại toà sơ thẩm, Cao Văn Minh thừa nhận toàn bộ hành vi lừa đảo, do đó, ngoài 15 năm tù giam, bị cáo này còn bị phong toả, kê biên toàn bộ tài sản, đất đai... để bồi thường cho những người bị hại.
Sau 15 ngày tuyên án, không có kháng cáo, kháng nghị nên bản án chính thức có hiệu lực pháp luật. Thế nhưng, đã hơn 2 năm qua, việc thi hành án vẫn bế tắc.
Trong số các tài sản đã kê biên, nhà số 52/10 Đồi Thông Tin được bị cáo Minh xây trên mảnh đất mua lại của ông Trần Xuân Thìn và ông Hoàng Thanh Bình do quân đội quản lý nên không được đem đấu giá. Những tài sản khác ở tỉnh Lâm Đồng (kể cả nhà 52/10 Đồi Thông Tin) nếu bán thì tiền thu được chưa bằng một nửa so với số tiền 1, 098 tỷ đồng phải trả cho 10 bị hại. Năm 2007, hai bị hại Dương Tôn Hải và Dương Thị Cẩm Hà có đơn đề nghị cho phát mãi tài sản khác của Cao Văn Minh là căn nhà 18/2 Lê Văn Khương ở phường Thới An (quận 12 - TP. Hồ Chí Minh) thì Thi hành án (THA) dân sự tỉnh Lâm Đồng không đồng ý. Sau đó, ông Hải, bà Hà có đơn đề nghị đem ra đấu giá công khai hoặc được mua căn nhà này với giá 900 triệu đồng thì THA dân sự tỉnh Lâm Đồng lại từ chối và đồng ý cho vợ bị cáo Minh được mua với giá chưa tới 534 triệu đồng.
Giải quyết khiếu nại của ông Hải, bà Hà, ngày 25/6/2008, THA dân sự tỉnh Lâm Đồng ra Quyết định số 18, cho rằng nhà 18/2 Lê Văn Khương được Hội đồng định giá chỉ 533, 860 triệu đồng. Căn cứ Công văn số 404/2005 của Bộ Tư pháp về hướng dẫn nghiệp vụ thi hành ánthì trong trường hợp này, vợ bị cáo Minh được ưu tiên chuộc lại nhà theo giá đã định là đúng pháp luật và đề nghị các bị hại khiếu nại lên Cục THA (Bộ Tư pháp), nếu không đồng ý. Tuy nhiên, theo luật sư của ông Hải, bà Hà, Quyết định số 18 nói trên do một Phó thủ trưởng THA dân sự tỉnh Lâm Đồng ký, ban hành là không đủ thẩm quyền như đã quy định tại Khoản 2, Điều 60 Pháp lệnh THA dân sự.
Đặc biệt, nhà số 18/2 đường Lê Văn Khương đã được bản án sơ thẩm khẳng định là nhà Cao Văn Minh mua được từ tiền lừa bán đất tại Đồi Thông Tin. Do đó, việc áp dụng Công văn 404 vào trường hơp này là không hợp pháp. Mặt khác, sau khi nghe toà sơ thẩm giải thích về nguồn gốc căn nhà 18/2 Lê Văn Khương, vợ bị cáo Minh đã đồng ý giao toàn bộ tài sản của cả hai vợ chồng cho cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng để phát mãi THA. Không hiểu vì sao các tài sản khác của bị cáo Minh ở Lâm Đồng đều được phát mãi thông qua thủ tục đấu giá, nhưng nhà 18/2 Lê Văn Khương lại không? Vì sao nhà 52/10 Đồi Thông Tin đã được khẳng định không thể đem đấu giá do đây là đất quân đội quản lý, nhưng Quyết định số 18 của THA dân sự tỉnh Lâm Đồng lại nói có thể?
Trên đây là điểm báo sáng ngày 07/8/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.