Trong buổi sáng ngày 22/7/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Công an nhân dân phản ánh: Bộ Nội vụ vừa có Công văn số 2043/BNV-TCBC gửi UBND TP Hà Nội và UBND các tỉnh: Hà Tây, Vĩnh Phúc, Hòa Bình yêu cầu các địa phương khẩn trương triển khai các nội dung về tổ chức và biên chế chuẩn bị cho việc hợp nhất.
Vể tổ chức, Bộ Nội vụ yêu cầu UBND TP Hà Nội (mới) tiến hành sắp xếp, sáp nhập các cơ quan chuyên môn tương ứng đảm bảo tinh gọn, hợp lý. Đối với cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện thực hiện đúng Nghị định 14/2008/NĐ-CP ngày 4/2 của Chính phủ, đảm bảo sự hoạt động bình thường của các cơ quan, đơn vị này. Về biên chế, khi hợp nhất, sáp nhập về tổ chức, cơ bản giữ nguyên số lượng biên chế hiện có của các cơ quan chuyên môn, đơn vị sự nghiệp thuộc UBND TP Hà Nội (mới) và biên chế cấp huyện, cấp xã.
Công văn cũng nêu rõ, các cơ quan chuyên môn, cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp thuộc UBND TP Hà Nội (mới) sau khi đã hợp nhất tiếp tục sử dụng con dấu hiện có của cơ quan trước đây thuộc UBND TP Hà Nội. Các dấu của các cơ quan, đơn vị trước đây thuộc UBND tỉnh Hà Tây phải được thu hồi, giao nộp cho cơ quan Công an có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
2. Báo Vietnamnet phản ánh: Chiều 21/7 tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao và Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đã ký kết dự án trị giá 5,05 triệu USD nhằm tạo điều kiện cho những phụ nữ tài năng trong khu vực công ở Việt Nam có thể đảm nhiệm vai trò lãnh đạo trong mọi lĩnh vực.
Ông Christophe Bahuet, Phó Giám đốc quốc gia UNDP tại Việt Nam nói: "Việc đào tạo, tuyển dụng và giữ chân các công chức có năng lực cao là yếu tố then chốt để đảm bảo quản lý nhà nước một cách hiệu quả. Đây sẽ là thách thức chính đối với Việt Nam trong những năm tới".
UNDP nhận định, mặc dù Chính phủ Việt Nam đã cam kết thực hiện bình đẳng giới trong lĩnh vực giáo dục và việc làm, song số phụ nữ nắm giữ các cương vị lãnh đạo ở cả khu vực công và khu vực tư vẫn còn ít.
Phó Giám đốc UNDP khẳng định, dự án này có cách tiếp cận sáng tạo, đáp ứng yêu cầu mới của Chính phủ trong việc xây dựng nền công vụ chất lượng cao. Theo ông, trong bối cảnh hội nhập, công chức phải có kiến thức và kỹ năng nghiên cứu, phân tích.
3. Báo Tiền phong phản ánh: Giá xăng, dầu đã bắt đầu tăng kể từ 10 giờ ngày 21/7. Nhiều người dân cho biết việc phát sinh chi tiêu trong đời sống do giá xăng dầu tăng là điều dễ hiểu.
Tuy nhiên, mối lo hơn cả của họ là làm sao Chính phủ cũng như các Bộ, ngành chức năng phải có giải pháp lâu dài cũng như có kiểm soát chặt chẽ nhằm tránh việc lợi dụng điều chỉnh giá xăng dầu để tăng giá dây chuyền trong hàng hóa, dịch vụ một cách không hợp lý.
Theo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), kế hoạch ban đầu năm 2008, EVN sản xuất với sản lượng 580 triệu kWh từ nhiệt điện dầu, 45 triệu kWh từ tua bin dầu, 85 triệu kWh từ diezel. Do các nguồn điện mới không vào vận hành được theo kế hoạch, nên EVN đã điều chỉnh kế hoạch phát điện từ nhiệt điện dầu lên 878 triệu kWh (tăng 51% so với kế hoạch), tua bin khí dầu lên 175 triệu kWh (tăng 298%). Vì vậy, việc tăng giá xăng dầu làm tăng chi phí sản xuất điện từ các nguồn nhiên liệu trên khoảng 397 tỷ đồng.
EVN cho biết: mức tác động có thể cao hơn do sản lượng điện phát dầu từ nay đến cuối năm sẽ tăng cao nữa. Trước tình hình này, EVN đã chủ động để ra các giải pháp tiết kiệm chi phí, tăng doanh thu, tăng lợi nhuận để khắc phục một phần tác động của việc tăng giá xăng dầu như: Tính toán huy động tối ưu các loại nguồn điện có giá thành thấp như thuỷ điện, nhiệt điện than, tuốc bin khí, đuôi hơi hạn chế đến mức tối đa việc huy động các nguồn điện chạy dầu có giá thành cao; phấn đấu giảm suất tiêu hao nhiên liệu và điện tự dùng trong sản xuất điện so với kế hoạch giao.
Tiến sĩ Chu Tiến Vĩnh - Cục trưởng Cục Khai thác và Bảo vệ Nguồn lợi Thuỷ sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) - cho hay: Ngư dân sẽ gặp khó khăn hơn do chi phí nguồn nhiên liệu chiếm tới 50 - 60%/chi phí một chuyến đi.
Việc tăng giá xăng dầu cũng đang làm cho chi phí sản xuất giấy Bãi Bằng những tháng cuối năm năm đội lên 5,778 tỷ đồng, đại diện Tổng Cty Giấy Việt Nam cho biết.
Theo Trưởng ban Kế hoạch và kiểm soát chi phí Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) Nguyễn Văn Biên, giá xăng dầu tăng sẽ khiến chi phí sản xuất than đội lên khoảng 350 - 400 tỷ đồng từ nay đến cuối năm, tương đương với giá thành sản xuất than tăng lên 2,3 - 2,5%.
Vì vậy, với việc tăng giá này, giá bán than đáng lẽ sẽ phải tăng thêm khoảng 14 - 15 nghìn đồng/tấn. Tuy nhiên, than là mặt hàng nằm trong nhóm do Nhà nước quản lý về giá nên việc tăng giá bán sẽ do Nhà nước quyết định.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Biến trẻ có mẹ thành trẻ bị bỏ rơi". Bài báo phản ánh: Suýt nữa bé đã được đem cho người nước ngoài làm con nuôi. Đó là trường hợp của bé ĐKL (quê xã Bình Khánh Tây, huyện Mỏ Cày, Bến Tre). Bé mới hơn một tuổi, đang sống tại Trung tâm Nuôi dạy trẻ vào đời sớm (TTNDTVĐS) tỉnh Bến Tre. Vì hoàn cảnh riêng nên mẹ đẻ của bé đã nhờ người khác gửi vào trung tâm nuôi giúp. Sau đó, bé bị biến thành trẻ bị bỏ rơi và suýt nữa thì bé đã được đem cho người nước ngoài làm con nuôi.
Hồ sơ tiếp nhận bé L. vào trung tâm trên thể hiện: Chiều 22-6-2007, bà Phan Hồng Thủy, cán bộ chuyên trách dân số-gia đình-trẻ em thị trấn Mỏ Cày, biết được có một bé sơ sinh bị bỏ rơi tại đường Công Lý, khu phố 1, thị trấn Mỏ Cày. Bà đã trình báo sự việc với UBND, công an thị trấn, TTNDTVĐS... Cùng ngày, UBND thị trấn Mỏ Cày đã lập biên bản tiếp nhận trẻ bị bỏ rơi và bé được chính thức giao cho TTNDTVĐS nuôi dưỡng. Đến ngày 29-8-2007, TTNDTVĐS đã đến UBND phường 6, thị xã Bến Tre để làm khai sinh cho bé L. Trong khai sinh, ngày tháng sinh của bé L. được ghi là 22-6-2007 (ngày bé được phát hiện bị bỏ rơi).
Thân phận của bé L. tưởng được giữ y như thế cho đến khi trung tâm làm hồ sơ cho bé cho một người nước ngoài làm con nuôi. Đầu năm 2008, qua kiểm tra, Sở Tư pháp tỉnh Bến Tre phát hiện lý lịch của bé được trung tâm ghi nhận hoàn toàn sai sự thật. Theo kết quả xác minh của Công an tỉnh Bến Tre thì “cháu L. không thuộc diện trẻ bị bỏ rơi. Cháu có mẹ và người mẹ đã thông qua người khác để giao con cho TTNDTVĐS nhưng không làm thủ tục theo yêu cầu...”.
Đến lúc này, ông Nguyễn Thành Lâm - Giám đốc trung tâm mới thừa nhận: “Khi tiếp nhận cháu, trung tâm có đề nghị người mẹ viết giấy tay cho con vào trung tâm nhưng mẹ cháu không chịu. Do đứa bé không phải là con của người chồng hiện tại nên mẹ bé không thể công khai làm thủ tục cho bé...”.
Cho rằng các cá nhân đã lập hồ sơ “ma” để biến trẻ từ chỗ có mẹ thành trẻ bị bỏ rơi, Sở Tư pháp tỉnh Bến Tre đã bác hồ sơ cho con nuôi nêu trên, đồng thời đề nghị UBND huyện Mỏ Cày tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm những cá nhân liên quan. Ngoài ra, sở này cũng yêu cầu UBND phường 6, thị xã Bến Tre làm thủ tục hủy, xóa bộ giấy khai sinh đã lập cho bé L. vì ngày sinh chính xác của bé là ngày 18-6-2007 (trước bốn ngày so với ngày ghi trong khai sinh). Bà Đặng Thị Kim Cương - Phó Giám đốc Sở Tư pháp Bến Tre nhận định: “Trường hợp này nếu không phát hiện thì về sau trẻ lớn lên sẽ không biết mẹ mình là ai. Đây là việc làm trái với quy định của pháp luật và không có đạo đức”.
Khi được hỏi vì sao lại trình báo sai, bà Thủy đổ hết lỗi cho một cán bộ trung tâm. Tuy không hề gặp mặt bé (do hết giờ làm việc nên cán bộ trung tâm đã ẵm bé về tỉnh (!) nhưng vì cả tin và nể nang cấp trên nên bà đã xác nhận sai thực tế. Phía chủ tịch và trưởng công an thị trấn (những người đã cùng ký tên vào biên bản tiếp nhận trẻ bị bỏ rơi) thì cho biết do thiếu kiểm tra, xác minh nên đã ký xác nhận không đúng sự thật.
Được biết, chủ tịch UBND huyện Mỏ Cày đã ra quyết định kỷ luật các cá nhân liên quan với hình thức khiển trách.
2. Báo Sài Gòn giải phóng có bài "59 chấp hành viên cơ quan thi hành án xin nghỉ công tác". Bài báo phản ánh: Sáng 21-7, tại TPHCM, Bộ Tư pháp đã tổ chức Hội nghị giao ban công tác tư pháp, các tỉnh, thành phố phía Nam 6 tháng đầu năm 2008.
Phát biểu báo cáo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết: Kết quả thi hành án (THA) 6 tháng đầu năm của các cơ quan THA dân sự trong cả nước cao hơn so với cùng kỳ năm 2007. Tỷ lệ thi hành án hoàn toàn đạt 42,5% (117.330 việc/276.319 việc có điều kiện thi hành) – tăng 9,46% so với cùng kỳ năm 2007. Trong đó, những địa phương đạt tỷ lệ thi hành khá là Lai Châu, Hòa Bình, Phú Thọ, Hải Dương, Cần Thơ, Tuyên Quang, Thái Nguyên…
Tuy vậy, công tác THA dân sự vẫn còn một số hạn chế, bất cập: Cho đến nay có 20 đơn vị chưa có trưởng THA, tăng 6 đơn vị so với cuối năm 2007; việc tuyển dụng, bổ sung biên chế cho các cơ quan THA dân sự còn chậm, trong khi tình trạng cán bộ, chấp hành viên của các cơ quan THA dân sự xin chuyển, nghỉ công tác có xu hướng gia tăng: 6 tháng đầu năm có 27 trường hợp xin nghỉ công tác, 32 trường hợp xin nghỉ thôi việc hoặc xin nghỉ theo diện tinh giản biên chế.
3. Báo Công an nhân dân có bài "Giả danh cán bộ Sở Tư pháp, hành hung CSGT". Bài báo phản ánh: Ngày 20/7, Cơ quan CSĐT Công an quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tạm giữ hình sự đối với Đào Xuân Huyên, 30 tuổi, trú tại Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, về hành vi chống người thi hành công vụ và gây rối trật tự công cộng.
Trước đó, chiều 16/7, Huyên đi xe máy đèo bạn gái đến ngã tư phố Bà Triệu - Hàng Khay (quận Hoàn Kiếm), đã lấn vạch sơn khi dừng đèn đỏ. Thấy vậy, Thiếu úy Nguyễn Cao Thắng, CSGT Đội 1 Phòng CSGT - Công an TP Hà Nội đang làm nhiệm vụ đã nhắc nhở. Huyên không chấp hành. Đồng chí Thắng yêu cầu kiểm tra giấy tờ xe nhưng Huyên không xuất trình và có phản ứng thô bạo.
Đồng chí Thắng lập biên bản vi phạm, Huyên không ký, còn lớn tiếng đe dọa: "Hết giờ làm việc của mày tao sẽ xử lý. Mày không biết tao là cán bộ Sở Tư pháp Hà Nội? Tao sẽ nói chuyện với cấp trên của mày...". Không dừng lại ở đó, Huyên đã dùng tay giật mũ Cảnh sát của đồng chí Thắng rồi đánh vào mặt. Thấy vậy, đồng chí Bùi Ngọc Quỳnh, CSGT đang làm nhiệm vụ ở gần đó đã đến ứng cứu, bắt giữ Huyên, áp giải về trụ sở Công an.
Tại đây, đối tượng vẫn tiếp tục chửi tục, đập bàn ghế, la ó, gây mất TTCC và đe dọa Cảnh sát đang làm nhiệm vụ, không ký vào biên bản. Sau đó, Huyên đã khai rõ hành vi phạm pháp và giả danh cán bộ Sở Tư pháp Hà Nội để đe dọa CSGT.
4. Báo Vietnamnet có bài "Gần 50% bản án dân sự chưa được thi hành". Bài báo phản ánh: Tại Hội nghị giao ban công tác tư pháp phía Nam ngày 21/7, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết, kết quả thi hành án tuy có tăng so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng vẫn còn thấp so với chỉ tiêu (chỉ đạt 42,5% về việc và đạt 24,72% về tiền). Hiện lượng án tồn đọng chưa thi hành khá lớn, gần 340.000 việc (tăng hơn 10.200 việc so với 2007) và đang có xu hướng gia tăng.
Một trong những nguyên nhân là do công việc quá tải, số lượng án chuyển từ năm này qua năm khác nhiều nhưng chưa có cơ chế pháp lý để giải quyết dứt điểm, án tuyên không rõ, không sát thực tế dẫn đến khó thi hành, nhiều vụ thi hành án bị dừng ở "phút 89" không rõ lý do...
Mặt khác, tình trạng thiếu Trưởng Thi hành án hoặc cơ quan thi hành án dân sự (THADS) chỉ có một chấp hành viên chưa được khắc phục triệt để. Trong 6 tháng đầu năm nay, giảm được ba đơn vị chỉ có một chấp hành viên, số đơn vị chưa có Trưởng Thi hành án tăng thêm sáu đơn vị so với cuối năm 2007. Hiện cả nước có 20 đơn vị chưa có Trưởng Thi hành án, trong đó cấp tỉnh, thành phố có Hà Nội và Yên Bái.
Việc tuyển dụng, bổ sung biên chế cho các cơ quan THADS còn chậm. Cụ thể, đến hết tháng 4/2008, còn hơn 600 chỉ tiêu biên chế chưa được thực hiện, trong đó có nhiều địa phương còn từ 15 chỉ tiêu biên chế trở lên.
Tình trạng cán bộ, chấp hành viên của các cơ quan THADS xin chuyển, nghỉ công tác có xu hướng gia tăng (6 tháng đầu năm 2008, đã có 27 trường hợp xin chuyển công tác, 32 trường hợp xin nghỉ thôi việc hoặc xin nghỉ theo diện tinh giản biên chế). Năm 2007, có hơn 30 chấp hành viên bị kỷ luật, 5 - 6 trường hợp bị xử lý hình sự.
"Đặc thù công việc vất vả, chịu nhiều sức ép nhưng hành lang pháp lý lại không an toàn, thiếu cơ chế đãi ngộ, lương không đủ bù đắp; lương ngạch chuyên viên một triệu đồng chỉ đủ để đổ xăng đi làm và trả tiền thuê nhà nên khó thu hút được nhân lực", một cán bộ THADS bộc bạch.
Tham dự hội nghị, nhiều giám đốc sở Tư pháp, Trưởng Thi hành án dân sự các tỉnh thành phía Nam đều "kêu" về thực trạng không tuyển được công chức. Quyền Trưởng Thi hành án dân sự TP.HCM cho biết hiện đơn vị này "không thể thu hút được người giỏi vào làm việc". Hơn 100 hồ sơ dự tuyển chỉ có 2 người có học lực khá, 60 người trúng tuyển thì chỉ có 30 người nhận công tác. Sáu tháng đầu 2008 có 15 người xin chuyển công tác hoặc nghỉ việc.
Các địa phương khác như Bình Dương, Tiền Giang, Bình Định... cũng lâm vào hoàn cảnh tương tự. Đại diện THADS Bình Định "khóc": "Thông báo tuyển 13 chuyên viên mà chỉ nhận được 4 hồ sơ dự tuyển". Ở Tiền Giang, 17 biên chế còn "treo" lơ lửng do không tuyển nổi người.
Giải đáp những thắc mắc, bức xúc của các địa phương, Tíến sĩ Nguyễn Văn Luyện, Cục trưởng Cục Thi hành án Dân sự cho rằng: ’’Để giải quyết những tồn đọng bấy lâu, cần phải có sự đột phá. Chỉ khi nào giảm được số vụ thi hành án, lúc đó mới giảm được sự kêu ca, bức xúc của xã hội".
Theo ông Luyện, chúng ta đang xây dựng Nhà nước pháp quyền, đảm bảo luật pháp phải được thực thi, mọi phán quyết, quyết định của tòa án có hiệu lực phải được thi hành. Thế nhưng, thực tế hiện nay "khoảng 50% bản án, quyết định của tòa án chưa được thi hành". Thực trạng này đã làm giảm đi ý nghĩa việc xây dựng một nhà nước pháp quyền.
Cũng theo ông Luyện, phải giải quyết triệt để những khiếu nại, tố cáo ngay từ địa phương thì mới mong giảm được việc khiếu nại tố cáo vượt cấp của nhân dân. Về những kiến nghị của các địa phương như cần phải thành lập quỹ thu hút người tài; miễn thi tuyển công chức thi hành án mà chỉ xét tuyển, TS Luyện cho rằng không thể vượt rào, làm trái quy định. Địa phương nào khó khăn, không tuyển được cán bộ thì báo cáo trình Bộ để xem xét có đặc cách riêng.
Đối với những bức xúc của các địa phương về việc chậm trả lời, hướng dẫn, ông Luyện mong các địa phương "chia sẻ, thông cảm" bởi có những vấn đề phức tạp, "bàn tới bàn lui không xong" nên không thể trả lời ngay hay có những sự kiện pháp luật chưa tiên liệu hết, chưa có quy định, hoặc có nhưng còn chồng chéo, liên quan đến nhiều ban ngành nên phải tìm cách tháo gỡ.
5. Báo Thanh niên có bài "Công chứng tư". Bài báo phản ánh: Cuối cùng thì Hà Nội cũng trở thành địa phương thứ 3 trong cả nước cấp giấy phép hoạt động cho Văn phòng công chứng (công chứng tư) theo Luật Công chứng (sau Cần Thơ và Bà Rịa-Vũng Tàu).
Nhưng cũng mới chỉ có 7 trong số 16 hồ sơ đăng ký được chấp nhận. Cuộc kiểm tra cuối cùng về trang thiết bị, điều kiện hoạt động của Sở Tư pháp Hà Nội đối với các văn phòng công chứng này cho kết quả tốt, đủ làm hài lòng những người khó tính nhất.
Tiến sĩ luật, có thâm niên nhiều năm làm Chủ nhiệm khoa tại Đại học Luật Hà Nội, công chứng viên Lê Quốc Hùng, Trưởng văn phòng Công chứng Hà Nội cực kỳ tự tin về trình độ chuyên môn, khả năng thẩm định hồ sơ pháp lý của bản thân mình và đội ngũ chuyên viên pháp lý lành nghề. Chỉ vào quầy tiếp khách, nơi sẽ cung cấp miễn phí trà, cà phê cho khách hàng đến liên hệ công chứng, ông Hùng cũng tự tin về dịch vụ cung cấp và thái độ phục vụ của văn phòng mình. Điều gì làm ông lo ngại nhất? Câu hỏi bất ngờ khiến ông Hùng trầm ngâm: "Lo ngại nhất là tâm lý dân mình lâu nay, cái gì cũng phải Nhà nước làm mới đáng tin cậy".
Thực ra đây không chỉ là lo ngại của ông Hùng, bởi vì cần phải có thời gian để người dân ý thức được rằng, "xã hội dân sự" hoàn toàn có thể điều chỉnh những vấn đề mà lâu nay cần đến bộ máy hành chính. Công chứng suy cho cùng cũng chỉ là việc một người đáng tin cậy làm chứng một việc liên quan đến pháp lý mà thôi. Và như vậy thì xét về độ tin cậy, công hay tư đều thế cả.
Không chỉ là chuyện "điều gì tư nhân có thể làm thì Nhà nước không nên làm", sự ra đời của những văn phòng công chứng tư ngay lập tức đã mang lại phản ứng tích cực từ các phòng công chứng nhà nước vốn độc quyền cung cấp dịch vụ lâu nay. Trưởng một phòng công chứng nhà nước có thâm niên lâu nhất của Hà Nội, thậm chí đã lần đầu tiên nghĩ đến việc phải sắp xếp lại tổ chức cho khoa học hơn, phải thiết lập đường dây nóng công bố rộng rãi và thậm chí là lập một website để tư vấn trực tuyến cho khách hàng. Rõ ràng là sự ra đời của văn phòng công chứng tư đang mang lại lợi ích kép.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 22/7/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.