Trong ngày 19/5/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội vừa ban hành Quy định khen thưởng thành tích đột xuất bắt đầu có hiệu lực từ ngày 25-5-2008, theo đó: Những tập thể, cá nhân dũng cảm đấu tranh với những hành vi tiêu cực, vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội sẽ được UBND thành phố xét thưởng đột xuất. Mức thưởng đối với tập thể tối đa là 10 triệu đồng, với cá nhân là 2 triệu đồng.
Ngoài ra còn 5 trường hợp cũng sẽ được TP thưởng đột xuất đối với: hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị đột xuất được lãnh đạo thành phố, sở, ban, ngành, Mặt trận tổ quốc, đoàn thể, quận, huyện đánh giá cao; có thành tích xuất sắc trong đấu tranh, khám phá các vụ án nghiêm trọng về an ninh, kinh tế, hình sự, ma túy; có hành động nghĩa cử cao đẹp được dư luận xã hội hoan nghênh...
Báo cũng phản ánh: Hai tháng qua, thị trường bất động sản (BĐS) TPHCM đã liên tục giảm giá, nhiều khu vực khá “nóng” trước đây như quận 2, 7, Nhà Bè... mức giảm trung bình từ 20% đến 30%, thậm chí lên đến 40% so với đầu năm 2008. Tuy nhiên, theo các chuyên gia địa ốc, mức giảm này vẫn chưa đến “đáy”. Trong tháng 6-2008, thị trường sẽ đón một đợt giảm giá mới do bị tác động bởi nhiều nguyên nhân.
Đúng như dự báo của Hiệp hội BĐS TPHCM (Horea), việc các ngân hàng siết chặt tín dụng, tăng lãi suất nguồn vay đã tác động trực tiếp đến doanh nghiệp kinh doanh BĐS, người vay vốn và nhà đầu tư thứ cấp. Chính “liều thuốc” quá mạnh trong chính sách điều tiết vĩ mô của Nhà nước để chống lạm phát làm thị trường nhà, đất có nguy cơ “đóng băng” cục bộ.
Nếu căn cứ theo số liệu về tốc độ giảm giá của thị trường nhà, đất do Bộ Xây dựng đưa ra trong tháng 4/2008 thì tổng giá trị hàng hóa đã mất từ 15% đến 20%. Chưa hết, việc giao dịch ngưng trệ cũng khiến Nhà nước mất đi những khoản thu cho ngân sách về nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất, thuế chuyển nhượng... Một chuyên gia địa ốc dự báo: TP có khoảng 800 công ty môi giới nhà, đất, nếu tình hình ảm đạm như hiện nay kéo dài thêm vài tháng nữa chắc chắn có khoảng 600 đơn vị phải ngưng hoạt động.
Điều lưu ý là vào thời điểm tháng 6-2007, các nhà đầu tư đã chuyển vốn ồ ạt từ thị trường chứng khoán sang thị trường BĐS. Như vậy, tháng 6/2008 sẽ là thời điểm các ngân hàng xem xét lại các khoản vay, còn khách hàng phải đáo hạn. Trước tình cảnh này, nếu còn tiếp tục “ôm” nhà, đất, khách hàng sẽ phải thích ứng với khoản lãi suất 20%/năm, còn nếu bán ra cắt lỗ chắc chắn sẽ khó được giá vì bị ép.
“Do nguồn tiền đầu tư vào thị trường đến 80% là vốn vay ngân hàng nên sức ép sẽ rất lớn. Do đó, trong tháng 6/2008 có thể giá nhà, đất sẽ giảm thêm từ 10% đến 15% so với mức giá hiện nay” - các chuyên gia dự báo.
Báo cũng cho biết: Gần đây, trên thị trường xuất hiện một số trang web kêu gọi các tổ chức, cá nhân tham gia giao dịch ngoại tệ và vàng qua mạng, với mức lãi suất hấp dẫn. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đây là hoạt động vi phạm các quy định pháp luật hiện hành về quản lý ngoại hối, gây thiệt hại kinh tế cho người tham gia.
Trước tình trạng này, UBND thành phố Hà Nội đã có công văn số 2880/UBND-KT yêu cầu NHNN chi nhánh Hà Nội chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan kiểm tra, hướng dẫn hoạt động kinh doanh vàng và ngoại tệ của các tổ chức trên địa bàn theo quy định; tổng hợp, đề xuất báo cáo NHNN và UBND thành phố. Các cơ quan chức năng tăng cường thông tin, tuyên truyền để các tổ chức, cá nhân hiểu đúng về hoạt động kinh doanh vàng, ngoại tệ trên mạng, tránh xảy ra rủi ro.
2. Báo Lao động phản ánh: Ngày 18.5, phát biểu chỉ đạo tại buổi hội thảo về đánh giá chương trình, sách giáo khoa phổ thông do Bộ Giáo dục đào tạo tổ chức, Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Bộ Giáo dục đào tạo Nguyễn Thiện Nhân kỳ vọng "sẽ trả lời cho thắc mắc của 85 triệu người dân Việt Nam là hiện nay SGK của chúng ta như thế nào". Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu hội thảo tập trung đánh giá thẳng thắn những yếu kém, hạn chế, để có những giải pháp tháo gỡ cụ thể.
Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển trình bày bản báo cáo của Bộ Giáo dục đào tạo, đã chỉ rõ: chương trình một số môn học còn tương đối nặng, hàn lâm với phần đông học sinh như ngữ văn, ngoại ngữ, sinh học, vật lý, nghề trung học phổ thông. Một số môn học có nội dung chương trình chưa thực sự cơ bản, làm cho khối lượng kiến thức gia tăng quá mức.
Trong điều kiện hầu hết các trường THPT đều học 1 buổi/ ngày mà nội dung nhiều, thời lượng ít dẫn đến hiện tượng quá tải đối với cả nhà trường, giáo viên và học sinh, dẫn đến nhà trường phải "xem nhẹ" một số môn học... Những bất cập thể hiện sự chỉ đạo thiếu sự thống nhất, xuyên suốt được thể hiện rõ trong báo cáo này là cách dùng từ, thuật ngữ, khái niệm, ký hiệu, thậm chí cách tiếp cận giữa SGK chuẩn và SGK nâng cao ở một số môn học có chỗ chưa thống nhất; có nội dung khác biệt về nội dung kiến thức giữa sách chuẩn và sách nâng cao.
Theo báo cáo của Hội Liên hiệp các hội khoa học, điểm nổi bật là các chuyên gia đều nhận xét, quy trình xây dựng chương trình giảng dạy là ngược. Đáng lẽ phải có chương trình trước rồi mới viết SGK, nhưng bộ lại tổ chức viết SGK trước rồi chương trình mới được xây dựng cho phù hợp với sách.
3. Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) đã công bố thành lập Tập đoàn Tài chính Sacombank - tập đoàn tài chính tư nhân đầu tiên ở Việt Nam, với vốn điều lệ hơn 5.200 tỷ đồng.
Tập đoàn tài chính Sacombank sẽ đóng vai trò hạt nhân và điều phối hoạt động của 11 công ty gồm 5 công ty trực thuộc và 6 công ty thành viên hợp tác chiến lược, có tổng tài sản lên đến gần 80.000 tỷ đồng.
4. Báo Người lao động phản ánh: Theo một cán bộ Cục Hải quan TPHCM: Lượng xe nhập khẩu mấy tuần qua đã giảm khoảng 80% so với tháng trước. Cảng Vict- TPHCM có số lượng xe hơi nhập khẩu nhiều nhất nước; thế nhưng, theo anh Lê Duy Sơn, Đội trưởng Đội Thủ tục hải quan, lượng xe nhập khẩu hiện nay đã giảm trên 60% so với tháng trước. Trung bình mỗi tuần chỉ có khoảng 30 chiếc xe hơi các loại nhập khẩu, chủ yếu là xe cao cấp có giá trên 100.000 USD trở lên. Tương tự, tại cửa khẩu sân bay Tân Sơn Nhất, nếu tháng trước mỗi tuần ít nhất có vài chục chiếc xe nhập về thì hiện nay lâu lâu mới có một chiếc làm thủ tục nhập khẩu.
Vào thời điểm tháng 3 và tháng 4, nhiều doanh nghiệp nhập khẩu ô tô đã tranh thủ nhập ồ ạt với đủ các loại xe, mức giá, nhằm né hai thời điểm tăng thuế nhập khẩu (từ 60% lên 70%, rồi lên 83%), mà theo thống kê của ngành hải quan, số lượng lên đến gần 9.000 chiếc. Sự đầu cơ này đang đẩy một số doanh nghiệp vào tình trạng khó khăn vì hiện nay không bán được xe, trong khi vốn vay ngân hàng chưa có nguồn để trả. Dạo một vòng các salon trên địa bàn TPHCM sẽ dễ dàng nhận thấy sự ế ẩm của thị trường xe nhập khẩu.
Anh Phạm Văn Minh, nhân viên bán hàng của tổng đại lý xe Hyundai cho biết: Một lý do xe nhập khó tiêu thụ là trong khi nguồn xe tồn còn rất nhiều thì nguồn cầu lại gặp thêm khó khăn do hiện nay các ngân hàng hạn chế cho vay mua xe khiến không ít người tạm dừng kế hoạch sắm xe hơi. Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán ảm đạm và thị trường nhà đất đóng băng cũng đã ảnh hưởng nhiều đến thị trường xe hơi nói chung và xe hơi nhập khẩu nói riêng.
5. Báo Kinh tế đô thị phản ánh: Trong bối cảnh thị trường chứng khoán thường xuyên có tình trạng cung - cầu mất cân đối, nhiều người đã bắt đầu bàn đến sự cần thiết của các nhà tạo lập thị trường. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam chưa đủ điều kiện để triển khai nghiệp vụ này. Tại các thị trường chứng khoán phát triển, các nhà tạo lập thị trường là các trung gian tài chính. Họ niêm yết giá mua, giá bán và sẵn sàng thực hiện giao dịch với các mức giá đã niêm yết.
Chức năng và nghĩa vụ của họ là bảo đảm tính thanh khoản cho những chứng khoán mà họ đứng ra tạo lập thị trường. Hiện nay, các trung gian tài chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam là những công ty chứng khoán. Họ được phép thực hiện các nghiệp vụ như môi giới, lưu ký, bảo lãnh phát hành... nhưng chưa phải là nhà tạo lập thị trường.
Ông Nguyễn Hoàng Hải, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI), nhận định: “Trên thị trường chứng khoán thế giới có một thành phần rất phổ biến là các nhà tạo lập thị trường. Tuy nhiên, ở Việt Nam để áp dụng nghiệp vụ này là chưa thể được. Vì năng lực của các tổ chức tài chính tại Việt Nam còn rất yếu, 60% - 70 % là các nhà đầu tư cá nhân, trong khi đó trên thế giới, các nhà đầu tư tổ chức chiếm 80%”.
Tại Việt Nam, khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ ồ ạt bán ra thì bộ phận tự doanh của các công ty chứng khoán còn bán chứng khoán ra nhanh hơn và nhiều hơn. Các công ty chứng khoán hoàn toàn có thể làm như vậy, bởi họ không phải nhà tạo lập thị trường. Họ không có trách nhiệm phải bảo đảm tính thanh khoản và sự ổn định của các cổ phiếu mà họ nắm giữ.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo điện tử Vnexpress có bài "Quan toà cố tình phạm luật". Bài báo phản ánh: Ông Nguyễn Khắc Luận - thẩm phán, Chánh toà Lao động TAND tỉnh Khánh Hoà - bị phát giác “mượn” tiền của luật sư phía bị đơn và điện thoại gợi ý gặp riêng đương sự để “trao đổi công việc”.
Ngày 16/5, TAND tỉnh Khánh Hòa công bố quyết định của Ban thường vụ Đảng ủy khối dân chính Đảng tỉnh Khánh Hòa về việc khai trừ ra Đảng với ông Luận. Lý do là ông đã vi phạm quy chế của ngành tòa án có hệ thống. Theo kết quả xác minh, trước đó ông Luận có nhiều sai phạm trong khi thực hiện nhiệm vụ giải quyết một số vụ án dân sự do lãnh đạo cơ quan phân công.
Tháng 3, trong khi đảm trách thụ lý giải quyết một vụ án tranh chấp nhà và quyền sử dụng đất theo trình tự phúc thẩm giữa nguyên đơn Mai Xuân Minh và bị đơn là Mai Xuân Minh, ông Luận liên lạc điện thoại gợi ý gặp riêng phía bị đơn để “trao đổi công việc”. Cuộc đàm thoại đó đã được ghi âm gửi đến cơ quan chức năng.
Thậm chí ông Luận liên tiếp gọi điện thoại, nhắn tin, đặt vấn đề “mượn” tiền của luật sư bảo vệ quyền lợi hợp pháp phía bị đơn với những dấu hiệu không bình thường.
Ông Huỳnh Sáng (Chánh án TAND tỉnh Khánh Hòa) xác nhận hội đồng kỷ luật cơ quan này đã gửi toàn bộ hồ sơ liên quan sai phạm của thẩm phán Luận đến TAND Tối cao để đề nghị cấp thẩm quyền miễn nhiệm chức danh thẩm phán đối với ông Luận. Ông Luận đang bị Chánh án TAND tỉnh Khánh Hòa tạm đình chỉ nhiệm vụ xét xử, chuyển toàn bộ hồ sơ các vụ án đang thụ lý cho một số thẩm phán khác thụ lý, giải quyết.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Bán xe máy: Phường không chứng thì ai chứng?". Bài báo phản ánh: Ngày 12-5, UBND TP.HCM yêu cầu Công an TP.HCM rà soát lại các quy định của ngành công an liên quan thủ tục, biểu mẫu giấy mua bán, tặng cho xe và việc chứng thực đối với giấy này. Đồng thời, hướng dẫn cơ quan đăng ký xe không yêu cầu người dân phải chứng thực giấy tờ mua bán, tặng cho xe máy. Thông tin trên làm nhiều người băn khoăn: Nếu bãi bỏ mẫu giấy mua bán xe của ngành công an thì việc mua bán xe máy tại TP.HCM phải làm thủ tục thế nào?
Trước đây, mẫu giấy mua bán, tặng cho xe của ngành công an chỉ cần bên bán điền đủ các thông tin về bên mua và bên bán rồi ra UBND xã, phường nơi mình cư trú xác nhận chữ ký hoặc thường trú là xong. Thế nhưng Nghị định 79 có hiệu từ tháng 8-2007 lại không ghi rõ nội dung giấy tờ tiếng Việt được người dân lập ra và yêu cầu cấp xã chứng chữ ký gồm các giấy tờ gì. Lúc đó, UBND các phường ở quận 3, Bình Thạnh, Phú Nhuận (TP.HCM) đã ngừng chứng giấy mua bán xe máy mà hướng dẫn người dân đến Phòng Tư pháp quận để được giải quyết.
Trong khi đó, một số phường khác vẫn tiếp tục chứng giấy mua bán xe máy cho người dân. Ông Lê Tiến Sĩ, Phó Chủ tịch UBND phường Đa Kao (quận 1), cho biết mỗi ngày phường được yêu cầu chứng khoảng ba, bốn giấy mua bán xe máy. Ông nói: “Trước khi ký, chúng tôi giải thích đây là giao dịch dân sự, việc mua bán phải ra công chứng mới hợp lệ. Nhưng người dân lại nói nơi nhận hồ sơ để đăng ký sang tên xe (công an - PV) chấp nhận chứng thực của phường mà không yêu cầu ra công chứng”. Hiện nay, các quận 10, Tân Bình... đã chuyển giao việc chứng chữ ký trong giấy bán xe máy từ Phòng Tư pháp cho các phường giải quyết. Tuy nhiên, vẫn có phường ở quận 3 từ chối chứng chữ ký trong giấy này.
Theo ông Hoàng Xuân Hoan, Trưởng phòng Công chứng số 2 (TP.HCM), trên mẫu giấy bán xe do ngành công an ban hành thể hiện bên bán, bên mua chính là giao dịch dân sự. Thế nhưng giấy này không tuân thủ nội dung cơ bản của hợp đồng dân sự theo Bộ luật Dân sự. Ông Hoan khẳng định việc mua bán, tặng cho xe máy là giao dịch dân sự, lẽ ra phải do các phòng công chứng chứng.
Trong hội nghị chuyên đề về tư pháp tháng 6-2007, Bộ trưởng Tư pháp Uông Chu Lưu (nay là phó chủ tịch Quốc hội) kết luận đối với hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản, người dân có quyền lựa chọn công chứng hoặc chứng thực tại UBND cấp thẩm quyền. Điều 22 Nghị định 75 năm 2000 về công chứng, chứng thực (điều này đến nay vẫn chưa có văn bản nào thay thế hoặc bãi bỏ) quy định UBND cấp huyện có thẩm quyền chứng thực các hợp đồng, giao dịch liên quan đến động sản dưới 50 triệu đồng. Theo cách hiểu này, UBND cấp huyện mới là cơ quan có thẩm quyền chứng giấy mua bán xe máy có giá trị dưới 50 triệu đồng.
Phải nhìn nhận rằng làm giấy mua bán xe máy mà chứng nhận chữ ký tại phường rất tiện lợi. Lệ phí chứng chữ ký chỉ khoảng trên dưới 10.000 đồng, nhanh chóng, gần nơi ở của người dân, lại không bị “ông” phường hỏi han gì về chuyện tài sản chung hay riêng. Theo thủ tục này, dù xe máy là tài sản chung của vợ chồng nhưng do một bên đứng tên thì bên đứng tên có thể tự do bán xe mà vợ hoặc chồng họ không biết hay không thể can thiệp được.
Còn nếu đến UBND quận hoặc phòng công chứng thì quả là rắc rối. Ông Hoàng Mạnh Thắng, Phó phòng Công chứng số 7 (TP.HCM), giải thích đã ra công chứng thì phải tuân thủ nguyên tắc của công chứng. Muốn bán xe trong thời kỳ hôn nhân thì bắt buộc phải có cả hai vợ chồng cùng đứng ra bán xe. Nếu muốn một mình bán xe thì phải có giấy xác nhận độc thân của UBND phường hoặc giấy cam kết của vợ hoặc chồng rằng đó là tài sản riêng của người đứng ra bán xe (có chứng thực chữ ký của người cam kết). Phòng công chứng đã từng gặp trường hợp người dân bán chiếc xe máy giá trị chỉ hai, ba triệu đồng mà phải đóng tới 50.000 đồng lệ phí công chứng (gấp khoảng 10 lần khi chứng chữ ký tại phường).
Vì vậy, khi bãi bỏ việc chứng chữ ký trong giấy mua bán xe máy theo mẫu của công an, thành phố cần quy định rõ cơ quan nào chứng việc mua bán xe máy, thủ tục mua bán vừa phải bảo vệ quyền lợi của các bên mà không gây khó cho người dân. Nếu không, người mua bán xe máy vẫn có thể phải chạy lòng vòng từ cơ quan này sang cơ quan khác hoặc bị “hành” thì mới bán được xe.