I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật Việt Nam điện tử có bài: Giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế: Vẫn thiếu chuyên nghiệp. Bài báo phản ánh:
Báo cáo tại Hội thảo do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc chủ trì cho biết, mặc dù pháp luật và cam kết quốc tế của Việt Nam về giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế (ĐTQT) tại tòa án, trọng tài trong nước đã được quy định trong nhiều văn bản luật như Bộ luật Tố tụng Dân sự 2004 (BLTTDS sửa đổi, bổ sung năm 2011); Luật Đầu tư 2015; Luật Trọng tài thương mại 2010; Hiệp định song phương về khuyến khích, bảo hộ đầu tư (BIT); Hiệp định Thương mại tự do (FTA)…nhưng cho đến nay, các vụ tranh chấp ĐTQT vẫn ít được đưa ra giải quyết tại Tòa án Việt Nam và Trọng tài Việt Nam.
Hiện pháp luật về giải pháp tranh chấp ĐTQT tại Tòa án Việt Nam, đặc biệt BLTTDS chưa đảm bảo thuận tiện, rõ ràng trong thủ tục tố tụng đối với các vụ việc có yếu tố nước ngoài để khuyến khích các nhà đầu tư lựa chọn đưa vụ việc tranh chấp ra giải quyết tại tòa án. Đơn cử, theo Điều 410 BLTTDS, Tòa án Việt Nam không có thẩm quyền giải quyết các vụ việc đầu tư quốc tế mà nguyên đơn là công dân Việt Nam khởi kiện bị đơn là nhà đầu tư nước ngoài là cá nhân không sinh sống hoặc không có tài sản ở Việt Nam hoặc tổ chức nước ngoài không có trụ sở, văn phòng, chi nhánh tại Việt Nam. Vì thế, khi có tranh chấp, Tòa án Việt Nam không có quy định trực tiếp để áp dụng (bất cập này hiện đã được đề xuất trong Dự thảo BLTTDS sửa đổi). Ngoài ra, về thẩm quyền theo lãnh thổ, thời hạn giải quyết ĐTQT, giao nộp chứng cứ của các bên đương sự… cũng không được luật quy định rõ ràng.
Bên cạnh đó, trình độ của một số thẩm phán, cán bộ tòa án am hiểu về pháp luật quốc tế, giải quyết tranh chấp ĐTQT không nhiều; tỉ lệ hủy phán quyết trọng tài, từ chối công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài còn cao. Đội ngũ trọng tài viên của Việt Nam còn thiếu những người có uy tín, có tầm quốc tế và khu vực…
Trước những bất cập trên, nhiều đại biểu khác kiến nghị cần tiếp tục thực hiện mạnh mẽ Nghị quyết số 49-NQ/TW và Kết luận số 92- KL/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 nhằm tăng cường hiệu quả và hiệu lực trong giải quyết tranh chấp của tòa án trong nước.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Vụ Pháp luật quốc tế theo dõi.
2. Báo Pháp luật Việt Nam điện tử có bài: Bảo đảm quyền bào chữa cho đối tượng yếu thế trong xã hội. Bài báo phản ánh: Hôm qua (5/10), Bộ Tư pháp tổ chức hội nghị về quyền được trợ giúp pháp lý trong tư pháp hình sự để nghiên cứu đề xuất sửa đổi Bộ luật Tố tụng Hình sự và xây dựng Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi).
Qua hơn 8 năm thực hiện Luật TGPL, công tác tham gia tố tụng bảo vệ quyền lợi cho người thuộc diện được TGPL đã được các cấp, các ngành quan tâm tạo điều kiện và đạt những kết quả nhất định, tạo thuận lợi cho người thực hiện TGPL trong quá trình tham gia tố tụng để bảo vệ tốt quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân thuộc diện được TGPL. Tuy nhiên, việc tham gia tố tụng hình sự của người thực hiện TGPL còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Đáng chú ý là một số quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự đang tỏ ra bất cập như chưa quy định địa vị pháp lý của Trợ giúp viên pháp lý trong hoạt động tố tụng hình sự với tư cách là người bào chữa; chưa quy định cơ quan tiến hành tố tụng yêu cầu tổ chức TGPL cử người bào chữa cho bị can, bị cáo thuộc diện được TGPL…
Theo Ông Cù Thu Anh, Phó Cục trưởng Cục Trợ giúp pháp lý kiến nghị bổ sung chức danh Trợ giúp viên pháp lý trong Bộ luật Tố tụng Hình sự; bổ sung quy định chỉ định người bào chữa cho người thuộc diện TGPL; tạo cơ chế bảo đảm quyền tự bào chữa hoặc nhờ người bào chữa, quyền được TGPL của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo…
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Trợ giúp pháp lý theo dõi.
3. Báo Pháp luật TP.HCM có bài: Cách chức chi cục trưởng Chi cục THA dân sự Hòa Vang. Bài báo phản ánh: Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Hòa Vang, Đà Nẵng kê khống thiệt hại do bão. Người tiếp tay là kế toán trưởng cũng bị buộc thôi việc.
Chiều 5-10, nguồn tin riêng của Pháp Luật TP.HCM cho biết Tổng cục Thi hành án dân sự (THADS, Bộ Tư pháp) đã ban hành quyết định cách chức chi cục trưởng Chi cục THADS huyện Hòa Vang (TP Đà Nẵng) đối với ông Trần Hữu Minh. Ngoài ra, Cục THADS Đà Nẵng cũng ra quyết định buộc thôi việc đối với bà Lê Thị Thanh Thủy, nguyên kế toán trưởng của Chi cục THADS huyện Hòa Vang.
Trước đó, cơ quan chức năng TP Đà Nẵng nhận được đơn thư tố cáo tham nhũng xảy ra tại Chi cục THADS huyện Hòa Vang. Cục THADS đã lập đoàn kiểm tra và phát hiện hàng loạt sai phạm trong công tác quản lý tài chính. Cụ thể, trong năm 2014, Chi cục THA huyện Hòa Vang nhận hơn 60 triệu đồng tiền từ ngân sách để sửa chữa trụ sở do một cơn bão gây ra. Tuy vậy, trụ sở cơ quan này không thiệt hại như dự toán và chi cục này đã dùng 42 triệu đồng (trong 60 triệu đồng trên) sai mục đích như trích tiền để thăm lãnh đạo, bồi dưỡng riêng cho Minh và Thủy vì đã “có công trong việc làm hợp đồng và thanh toán tiền”…
Sau khi sự việc vỡ lở, ông Minh và bà Thủy đã nộp lại hơn 100 triệu đồng để khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, Ban Nội chính Thành ủy Đà Nẵng cho biết vụ việc có dấu hiệu hình sự nên đã chuyển hồ sơ vụ việc sang Cơ quan CSĐT Công an huyện Hòa Vang xử lý theo thẩm quyền. Ông Trần Phước Thu, Cục trưởng Cục THADS TP Đà Nẵng, còn cho biết qua xem xét vụ việc, Cục và Hội đồng kỷ luật công chức (được thành lập theo quyết định của Tổng cục THADS) đã đề nghị kỷ luật cách chức và miễn nhiệm chấp hành viên sơ cấp đối với ông Minh. “Cục THADS đã cho thôi việc đối với bà Thủy” - ông Thu nói thêm.
Tổng cục THADS cho rằng ông Minh có quá trình công tác và cống hiến lâu năm nên chỉ đồng ý cách chức và không thống nhất với việc miễn nhiệm chấp hành viên. Tổng cục yêu cầu ông Minh và các cá nhân liên quan tiếp tục khắc phục hậu quả của những sai phạm. Ông Thu cũng cho biết đơn vị cũng đã có báo cáo gửi sang Ban Nội chính Thành ủy Đà Nẵng.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Tổng cục THADS theo dõi, báo cáo Lãnh đạo Bộ.
4. Báo Tuổi trẻ online có bài: Đòi Nhà nước bồi thường khó quá. Bài báo phản ánh: Quy định phải có văn bản của cơ quan nhà nước xác định hành vi của người thi hành công vụ là trái pháp luật đang làm khó người đòi bồi thường oan sai. Thực tế cho thấy quy định này đã gây cản trở cho người dân khi cơ quan nhà nước chậm ban hành hoặc không ban hành văn bản xác định hành vi của cán bộ công chức. Cá biệt, nhiều cơ quan còn cố tình lấy quy định để gây khó dễ cho dân.
Bị kết án 12 tháng tù oan về tội vi phạm các quy định quản lý đất và bảo vệ đất đai, buộc phải giao trả 5.000m2 đất nông nghiệp cho UBND huyện Hồng Ngự, được đình chỉ điều tra bị can từ năm 2010, có văn bản của Viện KSND tối cao chỉ rõ cơ quan phải bồi thường nhưng hành trình đi đòi bồi thường oan sai của ông Nguyễn Văn Thêm (84 tuổi, phường Long Sơn, thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang) vẫn vô cùng gian nan.
Đầu năm 2010, sau khi Ủy ban Tư pháp của Quốc hội yêu cầu xem xét lại vụ án, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Hồng Ngự mới ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ điều tra bị can đối với ông Thêm với lý do “hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm”.
Sau khi có văn bản của Viện KSND tối cao, ông Thêm làm đơn khởi kiện ra TAND thị xã Tân Châu, yêu cầu Công an huyện Hồng Ngự phải bồi thường cho ông hơn 3,8 tỉ đồng. Đến tháng 6-2013, TAND thị xã Tân Châu mới thụ lý lại vụ kiện và tuyên buộc Công an huyện Hồng Ngự phải bồi thường cho ông Thêm hơn 377 triệu đồng sau khi Cục Bồi thường nhà nước, Bộ Tư pháp khẳng định mặc dù Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Hồng Ngự có tổ chức thương lượng nhưng không ban hành quyết định giải quyết bồi thường theo đúng quy định nên ông Thêm có quyền khởi kiện.
Vụ việc của bà Huỳnh Thị Nga (ngụ huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi). Năm 2004, gia đình bà Nga bị Chi cục Thi hành án dân sự huyện Đức Phổ cưỡng chế hai con tàu khi chuẩn bị nhổ neo ra biển đánh bắt cá, giữ sổ chứng nhận khả năng hoạt động nghề cá và sổ danh bạ thuyền viên.
Sau khi hai con tàu bị cưỡng chế, bà Nga làm đơn khiếu nại thì cả Chi cục Thi hành án dân sự huyện Đức Phổ và Cục Thi hành án dân sự tỉnh Quảng Ngãi đều cho rằng họ đã thực hiện đúng quy định. Bà Nga đành gửi đơn khiếu nại đến Bộ Tư pháp.
Sau khi rà soát, phát hiện địa phương giải quyết chưa thấu lý đạt tình, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường đã ban hành quyết định sửa đổi quyết định giải quyết khiếu nại. Đồng thời chỉ đạo Cơ quan thi hành án dân sự tỉnh Quảng Ngãi thực hiện trình tự, thủ tục bồi thường thiệt hại theo Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Sau đó, bà Nga đã được nhận số tiền bồi thường hơn 2,3 tỉ đồng.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Bồi thường nhà nước theo dõi, nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện thể chế.
5. Báo Tiền phong có bài: Đà Nẵng kiện nhân tài: Tranh cãi xung quanh hai chữ bội tín. Bài báo phản ánh: Nhân tài bội tín bị Trung tâm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao Đà Nẵng (CPHUD) kiện ra tòa đòi bồi thường tiền tỷ đang gây nhiều luồng ý kiến trái chiều. Theo LS Đỗ Pháp (Văn phòng luật sư Đỗ Pháp - Đà Nẵng), ra tòa là chuyện bất đắc dĩ, nhưng bây giờ, đã không còn là câu chuyện hành chính nữa mà đó là chuyện luật pháp. Đa phần học viên đề án 922 của Đà Nẵng sau khi được đào tạo đều trở về phục vụ thành phố, ngoại trừ một số ít học viên cố tình chây ỳ trách nhiệm đã ký kết.
Theo Giám đốc CPHUD Nguyễn Văn Chiến, khởi kiện hàng loạt học viên đề án 922 ra tòa, đòi bồi thường số tiền mà thành phố, nhân dân đã bỏ ra để họ đi du học là phương án cuối cùng mà CPHUD lựa chọn. “Nếu giải quyết được phương án khác, chúng tôi không bao giờ đưa học viên ra tòa”.
Trên thực tế, từ năm 2013, khi một vài trường hợp học viên có dấu hiệu “một đi không trở lại”, các nhân viên CPHUD cũng như bạn bè, đồng nghiệp, cơ quan chủ quản đã tìm hiểu tâm tư nguyện vọng và phân tích phải trái cho các học viên. Ngoài ra, CPHUD cũng đưa ra ràng buộc trong hợp đồng trước khi học viên tham gia đề án 922. Tuy nhiên, nhiều học viên có ý định ở lại nước ngoài vẫn cố tình chây ỳ, không phối hợp giải quyết cũng như bặt vô âm tín. “Kiện ra tòa là phương án cuối cùng, khả dĩ nhất để thành phố đòi lại tiền. Vì đó là tiền ngân sách, là thuế của dân đóng góp” - ông Chiến cho biết.
Giám đốc một sở của Đà Nẵng có nhân viên tham gia đề án 922 nhưng bội tín không trở về cho biết, Nhà nước đã cho các học viên đó quá nhiều cơ hội để họ quay trở về thực hiện hợp đồng. Cũng có rất nhiều các trường hợp khác được gia hạn hợp đồng là bởi có những điều khoản quy định rõ ràng. Theo hồ sơ chúng tôi có được, các học viên bị kiện ra tòa thường trải qua thời gian dài được CPHUD kiên trì vận động, kêu gọi trở về.
Thừa nhận việc thi hành án sẽ rất phức tạp xung quanh câu chuyện này, LS Đỗ Pháp cho rằng, những trường hợp đã bị khởi kiện ra tòa, bây giờ là vấn đề của bên gia đình và bên THA. Theo đó, khác với những vụ kiện khác, giữa bên nguyên và bên bị đơn trong câu chuyện “nhân tài bội tín” ở Đà Nẵng có tính chất nhạy cảm hơn. Đây là câu chuyện chiến lược của nhà nước. Đề án 922 là chiến lược đúng đắn, học viên có lợi, thành phố cũng có lợi. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai có nhiều điều ngoài ý muốn. Các học viên cũng là người thụ hưởng chính sách của nhà nước, vì thế khi khởi kiện, cần phải xem xét kỹ lưỡng từng trường hợp cụ thể. Hầu như các trường hợp bị kiện đều “khẩu phục mà tâm không phục”. Vì thế, Đà Nẵng nên chăng cần đưa ra phương án khác thay vì lôi nhau ra tòa?
Như một vài trường hợp học viên sau khi xin gia hạn không được đã thay đổi địa chỉ, giấu email, số điện thoại…, hoặc hơn nữa là ly dị vợ, LS Đỗ Pháp cho rằng, muốn THA, Đà Nẵng cần phải chờ đến lúc nào tìm ra được chính học viên đó. “Trong trường hợp nào đi chăng nữa, thành phố cũng đối mặt với rủi ro thất thoát ngân sách. Phải chấp nhận thôi”. Vì những rủi ro như thế, nên LS Đỗ Pháp cho rằng, chính quyền nên thu hút nhân tài, có cơ chế ràng buộc trước thay vì cử đi đào tạo.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Tổng cục THADS và Cục Bổ trợ tư pháp theo dõi.
II- PHẢN HỒI CHÍNH SÁCH
1. Báo điện tử Vnexpress có bài: Giấy phép lái xe quốc tế bị chậm triển khai. Bài báo phản ánh: Thông tư của Bộ Giao thông Vận tải quy định việc cấp giấy phép lái xe quốc tế từ 1/10 song lãnh đạo Tổng cục Đường bộ cho biết việc triển khai bị chậm sau 1-2 tháng. Nguyên nhân công tác đấu thầu thiết bị và ban hành riêng thông tư về lệ phí giấy phép lái xe khá mất thời gian.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Vụ Pháp luật hình sự - hành chính theo dõi.
2. Báo điện tử VOV có bài: Ai được quyền quay phim cảnh sát giao thông khi đang làm nhiệm vụ? Bài báo phản ánh: Đến thời điểm này chưa có văn bản pháp luật nào hạn chế hay cấm người dân quay phim, chụp hình Cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ.
Theo Công văn 1042/C67-P3 ngày 26/4/2013, Cục Cảnh sát giao thông đường bộ và đường sắt ban hành, tại Khoản 2 của văn bản này quy định: “Muốn quay phim, chụp hình Cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ thì phải được sự đồng ý của Cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ”. Tuy nhiên, ngay sau đó Công văn này đã bị Bộ Tư pháp “tuýt còi” vì vi phạm pháp luật nên ngày 23/8/2013 Cục Cảnh sát giao thông đường bộ và đường sắt đã ban hành Công văn 2315/C67-P6 để hủy bỏ Khoản 2 của Công văn 1042/C67-P3.
Từ đó đến nay, chưa có văn bản pháp luật mới nào được ban hành để hạn chế hay cấm người dân quay phim, chụp hình Cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ. Bởi vậy, mọi người dân đều được quyền quay phim, chụp hình Cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ.
Công văn 1042/C67-P3 cũng đã nêu một thực trạng: Quá trình tuần tra kiểm soát, xử lý vi phạm có một số đối tượng vi phạm giao thông lợi dụng mối quan hệ nhờ tác động, xin vi phạm, có đối tượng đã có thái độ chửi bới, lăng mạ thậm chí chống lại lực lượng đang thực thi nhiệm vụ, hoặc giả danh phóng viên báo, đài sử dụng các thiết bị ghi hình lực lượng tuần tra kiểm soát. Việc này tuy không mới nhưng phức tạp, và khó lường.
Chính vì thế, Công văn của Cục Cảnh sát giao thông đường bộ và đường sắt đã đưa ra khoản 2 gây nhiều tranh cãi trái chiều và sau đó phải hủy bỏ.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Kiểm tra văn bản QPPL và Vụ Pháp luật hình sự - hành chính theo dõi.
III- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo điện tử Vnexpress có bài: Thủ tướng bổ nhiệm bốn thứ trưởng Bộ Quốc phòng. Bài báo phản ánh: Hai Phó tổng tham mưu trưởng, Tư lệnh Bộ đội biên phòng và Tư lệnh quân khu 7 vừa được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Quốc phòng.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa ký các quyết định bổ nhiệm 4 thứ trưởng Bộ Quốc phòng, gồm các ông: Lê Chiêm, Phó tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam; Võ Trọng Việt, Tư lệnh Bộ đội biên phòng; Bế Xuân Trường, Phó tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam và Trần Đơn, Tư lệnh quân khu 7. Cả 4 ông đều là Ủy viên Trung ương Đảng, cấp bậc trung tướng.
Với việc bổ nhiệm này, Bộ Quốc phòng có tất cả 10 thứ trưởng. Trong đó 6 thứ trưởng đương nhiệm có cấp bậc thượng tướng gồm các ông: Đỗ Bá Tỵ, Nguyễn Thành Cung, Trương Quang Khánh, Nguyễn Chí Vịnh, Lê Hữu Đức và Nguyễn Văn Hiến.
2. Báo điện tử Dân trí có bài: TPP không chỉ toàn màu hồng! Bài báo phản ánh: Tại cuộc họp báo về triển vọng kinh tế khu vực sáng nay (5/10), nhận định về tác động của Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới (World Bank) cho rằng, nền kinh tế Việt Nam sẽ hưởng lợi khi hiệp định này được ký kết.
TPP là một thỏa thuận thương mại tự do với sự tham gia của 12 nước gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Mỹ, Singapore, Nhật Bản và Việt Nam. Đây là một trong số những hiệp định tham vọng nhất từ trước đến nay với kỳ vọng mở ra tương lai tăng trưởng mạnh mẽ cho các nước tham gia.
Tuy nhiên, TPP không phải là “màu hồng”, theo nghiên cứu của VEPR và TS Nguyễn Đức Thành, hội nhập luôn mang lại cả cơ hội và thách thức cho các nước tham gia. Quá trình hội nhập sẽ ảnh hưởng sâu rộng đến tất cả các lĩnh vực của toàn bộ nền kinh tế. Các ngành bị ảnh hưởng rất lớn khi Việt Nam tham gia vào TPP sẽ là chăn nuôi, doanh nghiệp phân phối - bán lẻ, khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.
3. Báo điện tử Vietnam.net có bài phản ánh:
- Reuters dẫn lời các nhà chức trách Indonesia hôm 5/10 cho biết, họ đã tìm thấy mảnh vỡ của chiếc máy bay Twin Otter của hãng Aviastar. Chiếc máy bay này mất tích trên đảo Sulawesia khi đang chở 10 người vào cuối tuần trước.
- Tối 5/10 theo giờ Việt Nam, bộ trưởng thương mại 12 nước tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã đạt được thỏa thuận cuối cùng.
- Chính quyền Seoul ngày 5/10 cho biết, Bình Nhưỡng đã chấp nhận phóng thích một sinh viên Hàn Quốc hồi tháng 4 xâm nhập trái phép vào Triều Tiên từ biên giới Trung Quốc.
- Người đứng đầu cơ quan cổ vật của Syria cho biết, IS đã đánh sập di tích Arch of Triump ở thành phố cổ Palmyra của nước này.
- Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull ngày 5/10 công bố chương trình hiện đại hóa quân đội, trong đó phát triển 1.100 xe thiết giáp Hawkei với chi phí khoảng 1 tỉ USD.
- Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ngày 5/10 đã hành quyết khoảng 70 người đàn ông của bộ lạc theo dòng Hồi giáo Sunni chống IS ở tỉnh Anbar, miền Tây Iraq.
- Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cáo buộc máy bay Nga ngày 3/10 đã vi phạm không phận nước này trong chiến dịch không kích IS tại Syria.