I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ online có bài: Cần công khai rộng rãi các bản án. Bài báo phản ánh: Việc công khai bản án một cách rộng rãi trong toàn xã hội thì đến nay vẫn còn rất hạn chế.
Theo quy định tại điều 103 Hiến pháp năm 2013 thì vấn đề xét xử công khai được hiến định và cụ thể tại điều 18 Bộ luật tố tụng hình sự cũng như điều 15 Bộ luật tố tụng dân sự.
Từ những quy định trên cho thấy mọi người đều có quyền được biết kết quả của việc xét xử - tức nội dung bản án. Cho nên nói một cách khác, việc công khai bản án là một trong những yếu tố của nguyên tắc xét xử công khai. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng pháp luật hiện hành quy định: việc tuyên án phải luôn được thực hiện một cách công khai (không phân biệt trường hợp xét xử công khai hay xét xử kín). Điều này cho thấy việc công khai bản án là phù hợp với quy định pháp luật.
Bên cạnh đó công khai bản án trên thiết bị điện tử còn tạo ra một trang cơ sở dữ liệu để lưu trữ, có thể được tra cứu một cách dễ dàng và nhanh chóng. Thông qua các công cụ tìm kiếm, người dân cũng dễ dàng tiếp cận được những vấn đề mình quan tâm. Ngoài việc nhận thức được đâu là hành vi phạm tội, hành vi trái với quy định của pháp luật, ý thức được cách cư xử của bản thân, thông qua việc tiếp cận bản án, người dân có điều kiện đối chiếu, so sánh để phát hiện những bất ổn còn tồn tại trong các bản án của tòa án. Không thể có hai bản án quá khác nhau khi sự kiện pháp lý tương đối giống nhau.
Bằng việc công khai bản án, hoạt động của ngành tư pháp sẽ trở nên minh bạch, đội ngũ cán bộ tự ý thức hơn, có trách nhiệm trong quá trình thực hiện công tác của mình; góp phần làm trong sạch hóa ngành tư pháp; tăng tính thống nhất trong công tác áp dụng pháp luật; nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế và Vụ Pháp luật hình sự - hành chính theo dõi.
2. Báo Quân đội nhân dân online có bài: “Cò” công chứng vẫn được việc! Bài báo phản ánh: Tôi ít khi phải làm việc đến những thủ tục, giấy tờ tư pháp nên không nắm rõ được quy định phải cần những giấy tờ gì, thủ tục như thế nào? Vừa đỗ xe trước cổng một Văn phòng công chứng của TP Hà Nội, một nhóm người già có, trẻ có đã xúm đông quanh xe và bắt đầu nhao nhao hỏi. Tôi cũng hiểu nhóm người kia là “cò” công chứng. Người phụ nữ trung tuổi hỏi tôi: Cháu đến công chứng à? Có làm dịch vụ không để cô làm cho! Thoáng chút lăn tăn, tôi nói muốn xin bản gốc của một hợp đồng ủy quyền. Người phụ nữ ra vẻ hiểu biết các quy định, giải thích cho tôi một hồi và kết luận: Không thể rút được bản gốc đâu cháu ạ. Nếu cháu muốn lấy bản gốc thì cô làm dịch vụ giúp cháu, chi phí là một triệu rưỡi.
Tôi không mặc cả, đành tự mình lên làm thủ tục. Quả thực, được các nhân viên ở đây giải thích nên cũng vỡ ra nhiều điều. Những loại hợp đồng ủy quyền có công chứng này thì sẽ được in thành 3 bản gốc, bên ủy quyền, bên được ủy quyền giữ 2 bản, còn 1 bản phải lưu lại văn phòng công chứng. Như trường hợp của tôi thì chỉ có thể xin lại bản sao có đóng dấu và chữ ký của lãnh đạo văn phòng công chứng đó chứ không thể lấy bản gốc được.
Được các nhân viên giải thích và hướng dẫn thủ tục để xin bản sao, tôi cũng phần nào hiểu được vấn đề và nghĩ bụng, thủ tục hành chính tư pháp cũng không rườm rà lắm. Tuy nhiên, trong quá trình làm việc tại đây, tôi cũng đã phải chạy đi chạy lại 5 lần, 7 lượt từ phòng nọ sang phòng kia, từ tầng trên xuống tầng dưới mới xong được thủ tục. Đang mừng thầm vì chỉ còn xin chữ ký và đóng dấu nữa là xong việc thì một nhân viên thông báo rằng, lãnh đạo đi vắng hết nên hẹn tôi sáng hôm sau quay lại lấy kết quả. Tôi đành ngậm ngùi ra về. Giấy tờ thì đang cần gấp, giáp Tết, công việc bận rộn, lại mất thêm buổi chiều chẳng được việc, có khi còn thêm cả buổi sáng hôm sau nữa nên có phần bực bội trong người.
Tôi cứ lăn tăn về lời đề nghị của người phụ nữ trung niên kia. Nếu đã là quy định, không thể rút được giấy tờ gốc thì tại sao người đó vẫn khăng khăng nhận làm dịch vụ với mức giá cao như vậy? Không khó để nhận ra những “cò” công chứng ở nơi như thế. Chính tâm lý e ngại phải làm việc với thủ tục rườm rà của người dân đã vô tình tiếp tay cho những “cò” này. Thế nhưng, chừng nào những thủ tục hành chính tư pháp còn “hành” dân thì “cò” công chứng vẫn còn được việc.
Về vấn đề này, Văn phòng đề xuất Cục Bổ trợ tư pháp theo dõi.
3. Báo Pháp luật Việt Nam có bài: Kiểm soát tốt TTHC sẽ tạo đà phát triển KT – XH. Bài báo phản ánh:
Mặc dù hoạt động kiểm soát quy định thủ tục hành chính trong dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật đã được quan tâm nhưng người dân, doanh nghiệp phản ánh vẫn còn tồn tại nhiều quy định thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp, là rào cản của sự phát triển kinh tế - xã hội.
Với mục tiêu “chỉ ban hành hoặc duy trì các thủ tục hành chính (TTHC) thực sự cần thiết, hợp lý, hợp pháp và có chi phí tuân thủ thấp nhất”, những năm qua, công tác kiểm soát TTHC đã được triển khai toàn diện, chặt chẽ ngay từ dự thảo văn bản đến tổ chức thực hiện, trong đó kiểm soát quy định TTHC trong dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) là khâu đầu tiên, đảm bảo chất lượng TTHC ngay từ dự thảo văn bản và có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng thực hiện hoạt động kiểm soát TTHC của các giai đoạn còn lại. Theo đó, những năm qua, hoạt động kiểm soát quy định TTHC trong dự án, dự thảo VBQPPL đã được quan tâm, chỉ đạo thực hiện và dần đi vào nền nếp, có chất lượng hơn, góp phần nâng cao chất lượng của quy định TTHC. Bên cạnh việc triển khai hoạt động đánh giá tác động, lấy ý kiến, thẩm định quy định về TTHC trong dự án, dự thảo VBQPPL theo các quy định tại Nghị định số 63/2010/NĐ-CP, Nghị định số 48/2013/NĐ-CP, Thông tư số 07/2014/TT-BTP thì hoạt động này còn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và một số Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh. Đến nay, hầu hết các Bộ, ngành, địa phương đã ban hành được quy chế phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong thực hiện công tác này, làm cơ sở cho việc tổ chức triển khai. Vì thế, năm 2014 việc kiểm soát quy định về TTHC trong dự án, dự thảo VBQPPL đạt được một số kết quả tích cực. Cụ thể là, các Bộ, ngành, địa phương đã thực hiện đánh giá tác động 2.076 TTHC quy định tại 474 dự thảo VBQPPL. Trong đó, có 1.614 TTHC tại 328 VBQPPL đã được ban hành để quy định mới 564 TTHC, sửa đổi, bổ sung 229 TTHC và bãi bỏ, hủy bỏ 57 TTHC. Việc thực hiện đánh giá tác động TTHC giúp hoàn thiện quy định TTHC tại dự thảo văn bản, phát hiện, đề xuất nhiều phương án, sáng kiến cải cách TTHC quan trọng trình cấp, người có thẩm quyền ban hành, được xã hội đánh giá cao như Dự án Luật Doanh nghiệp, Dự án Luật Đầu tư…
Tổ chức pháp chế các Bộ, ngành, Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã tham gia ý kiến đối với 1.851 TTHC quy định tại 430 dự thảo VBQPPL. Riêng Bộ Tư pháp đã tham gia ý kiến đối với 918 TTHC quy định tại 113 dự thảo VBQPPL quy định TTHC, phát hiện, đề nghị hủy bỏ 199 TTHC và sửa đổi 474 TTHC (chiếm 73% số TTHC quy định trong dự thảo). Bộ Tư pháp cũng đã nghiên cứu, tiến hành thẩm định 716 TTHC tại 95 VBQPPL quy định TTHC, phát hiện, đề nghị bỏ 108 TTHC và sửa đổi 380 TTHC không cần thiết, không hợp lý (chiếm 68% số TTHC quy định tại văn bản). Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số dự thảo VBQPPL không thực hiện kiểm soát quy định TTHC (không đánh giá tác động TTHC, lấy ý kiến) theo đúng quy định song vẫn được ban hành. Do vậy, nhiều quy định TTHC tại các văn bản này không khả thi, gây khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện TTHC cả về phía người dân, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước, dẫn đến bức xúc trong dư luận xã hội, thậm chí là rào cản của sự phát triển kinh tế - xã hội.
Qua kết quả kiểm tra công tác kiểm soát TTHC năm 2014 của Bộ Tư pháp, hầu hết các địa phương được kiểm tra đều xuất hiện tình trạng này, như TP.HCM kiểm tra điểm 5 VBQPPL có quy định TTHC thì có 2/5 văn bản không thực hiện đánh giá tác động, cho ý kiến theo đúng quy định.
Đối với những VBQPPL do Bộ Tư pháp cho ý kiến, thẩm định thì thực trạng này vẫn xảy ra, nhất là các văn bản được thẩm định, cho ý kiến trước khi Quyết định số 1598/QĐ-BTP có hiệu lực thi hành như Nghị định số 36/2014/NĐ-CP về nuôi, chế biến và xuất khẩu sản phẩm cá tra, Quyết định số 50/2014/QĐ-TTg về chính sách hỗ trợ nâng cao hiệu quả chăn nuôi nông hộ 2015 – 2020… Ngoài ra, chất lượng thực hiện đánh giá tác động, cho ý kiến, thẩm định ở một số đơn vị, một số văn bản còn chưa cao nên chưa phát huy được hết vai trò, tác dụng của công cụ này trong việc kịp thời phát hiện, đề xuất để hoàn thiện các quy định về TTHC trong dự thảo văn bản. Việc nghiên cứu, tiếp thu, hoàn chỉnh dự thảo của cơ quan chủ trì soạn thảo còn hạn chế nên trong nhiều trường hợp, ý kiến của cơ quan kiểm soát TTHC khi tham gia thẩm định tuy rất chất lượng nhưng lại chỉ mang tính hình thức, ít được chú ý, tiếp thu.
Cục trưởng Cục Kiểm soát TTHC (Bộ Tư pháp) Ngô Hải Phan thừa nhận khi thực hiện kiểm soát quy định TTHC trong dự thảo văn bản, cán bộ sẽ mất thêm thời gian song lợi ích mang lại cho người dân thì vô cùng to lớn.
Để phát huy tốt hơn nữa vai trò của hoạt động này, ông Phan đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng như các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục quan tâm chỉ đạo quyết liệt, sâu sát việc thực hiện cải cách TTHC, kiểm soát TTHC nói chung, kiểm soát quy định TTHC trong dự án, dự thảo VBQPPL nói riêng, nhất là tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị nhằm đảm bảo thực hiện một cách toàn diện, hiệu quả. Nhiều quan điểm đồng tình với đề xuất của ông Phan như nguyên Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm Vũ Đức Long hay đại diện Vụ Pháp chế Bộ Giáo dục và Đào tạo. Theo ông Long, pháp chế hiện vẫn khá “lép vế”, trong khi nhiệm vụ ngày càng nặng nề nên rất cần sự quan tâm của người đứng đầu.
Còn đại diện Vụ Pháp chế Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh, phải có sự quan tâm của lãnh đạo Bộ, ngành thì công tác này mới thực sự chuyển biến. Một số ý kiến khác còn kiến nghị có quy định riêng về kinh phí cho công tác trên, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh việc tham vấn các đối tượng tuân thủ TTHC và góp ý của chuyên gia đối với các quy định TTHC trong dự thảo VBQPPL…
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo điện tử Chính phủ có bài: Ban hành 18 văn bản QPPL trong tháng 1/2015. Bài báo phản ánh: Theo Thông cáo báo chí của Bộ Tư pháp, trong tháng 1/2015, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 13 văn bản quy phạm pháp luật, gồm 10 Nghị định của Chính phủ và 3 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
*Trong đó, ngày 6/1/2015, Chính phủ ban hành Nghị định 03/2015/NĐ-CP quy định về xác định thiệt hại đối với môi trường. Nghị định quy định cụ thể về trách nhiệm yêu cầu bồi thường thiệt hại và xác định thiệt hại đối với môi trường; dữ liệu, chứng cứ để xác định thiệt hại đối với môi trường; tính toán thiệt hại đối với môi trường; xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại đối với môi trường.
*Nghị định 04/2015/NĐ-CP ngày 9/1/2015 của Chính phủ về thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập gồm 04 chương, 18 điều, quy định thực hiện dân chủ trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập bao gồm: dân chủ trong nội bộ cơ quan, đơn vị; dân chủ trong quan hệ và giải quyết công việc với công dân, cơ quan, tổ chức có liên quan.
*Ngày 12/1/2015, Chính phủ ban hành Nghị định 05/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số nội dung của Bộ luật Lao động. Nghị định quy định cụ thể các vấn đề liên quan đến hợp đồng lao động; thương lượng tập thể, thỏa ước lao động tập thể; tiền lương; kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất và giải quyết tranh chấp lao động.
*Nghị định 08/2015/NĐ-CP ngày 21/1/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan.
*Theo Nghị định 09/2015/NĐ-CP ngày 22/1/2015 của Chính phủ điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hàng tháng đối với cán bộ xã đã nghỉ việc, từ ngày 1/1/2015, tăng thêm 8% mức lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hàng tháng đối với các đối tượng quy định.
*Chính phủ ban hành Nghị định 10/2015/NĐ-CP ngày 28/1/2015 quy định về sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân tạo.
*Quyết định số 02/2015/QĐ-TTg ngày 7/1/2015 của Thủ tướng Chính phủ quy định chế độ bồi dưỡng đi biển đối với Kiểm ngư viên, Thuyền viên tàu Kiểm ngư và người thực hiện nhiệm vụ Kiểm ngư áp dụng đối với: (1) Kiểm ngư viên, Thuyền viên tàu Kiểm ngư, công chức, viên chức và người lao động các đơn vị thuộc Cục Kiểm ngư, người được cấp có thẩm quyền cử biệt phái, điều động tham gia thực hiện nhiệm vụ Kiểm ngư trên biển; (2) Người được cơ quan, đơn vị cử tham gia phối hợp thực hiện nhiệm vụ trên tàu Kiểm ngư.
2. Báo Công lý có bài: Tạo hành lang pháp lý cho quyền tự do kinh doanh, quyền tư pháp và quyền con người. Bài báo phản ánh: Trước sự cần thiết phải cải cách thể chế kinh tế trong nước theo hướng tạo ra môi trường kinh doanh tự do, Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản luật và chính sách quan trọng có hiệu lực thi hành trong năm 2015.
Cụ thể như sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư nhằm bảo đảm thực hiện nguyên tắc hiến định về quyền tự do đầu tư, kinh doanh của công dân trong các ngành nghề mà luật không cấm. Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư, luật đề ra yêu cầu tiếp tục cải cách thủ tục hành chính gắn liền với việc nâng cao trách nhiệm của nhà đầu tư trong việc triển khai thực hiện dự án đầu tư; hoàn thiện chế độ phân cấp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư...
Tương tự, những nội dung sửa đổi, bổ sung quan trọng của Luật Doanh nghiệp, đã thể chế hóa đầy đủ quyền tự do kinh doanh theo Hiến pháp 2013; giảm rủi ro, tăng tính chủ động, nhanh nhạy trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp (DN); thuận lợi hóa quá trình gia nhập thị trường; giảm bớt thời gian chi phí trong thủ tục thành lập DN. Ngoài ra, luật cũng sửa đổi, bổ sung các nội dung giảm chi phí; bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư, cổ đông, thành viên công ty; tạo thuận lợi cho các bên có liên quan tham gia vào giám sát hoạt động của DN.
Năm 2015, hệ thống các cơ quan Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân sẽ có nhiều đổi mới quan trọng khi triển khai thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, đây là hai đạo luật quan trọng về tổ chức bộ máy nhà nước được Quốc hội thông qua theo tinh thần Hiến pháp mới. Các đạo luật này đã cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013, lần đầu tiên trong lịch sử lập hiến, đã xác định Tòa án là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp; có nhiệm vụ bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân; thành lập Tòa án 4 cấp, Hội đồng tuyển chọn, giám sát thẩm phán quốc gia; công bố án lệ;
Năm 2015, nhiều đạo luật, nghị quyết của Quốc hội liên quan đến dân sinh, quyền con người có hiệu lực thi hành. Cụ thể như Luật Việc làm, quy định chính sách hỗ trợ việc làm, bảo đảm quyền làm việc, tự do lựa chọn việc làm, bảo đảm thu nhập, an toàn nơi làm việc, bảo hiểm thất nghiệp; theo Luật Bảo hiểm y tế (BHYT) quyền lợi của người BHYY được mở rộng, người dân các vùng đặc biệt khó khăn, hải đảo, biên giới được ngân sách nhà nước chi trả khi khám chữa bệnh; Luật Hôn nhân gia đình đã bỏ quy định kết hôn giữa những người đồng tính, cho phép mang thai hộ vì mục đích nhân đạo; cải cách thủ tục hành chính, giảm bớt phiền hà, nhũng nhiễu, cải thiện môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân cũng được quy định tại Luật Xây dựng, Luật Hải quan, Luật Công chứng, Luật Môi trường; tạo thuận lợi cho người nước ngoài xuất, nhập cảnh, cư trú tại Việt nam, phát triển du lịch và thu hút du khách đã được Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài…
3. Báo Thanh niên online có bài: Mưu đồ của Trung Quốc ở Trường Sa. Bài báo phản ánh: Việc Trung Quốc đẩy mạnh xây dựng cơ sở phi pháp tại 7 bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa làm dấy lên hồi chuông báo động ở biển Đông.
Những hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc đã gia tăng “đáng kể” quá trình xây đắp ở hai bãi đá Gạc Ma và Gaven, với nhiều công trình tương tự như ở bãi Tư Nghĩa. Trước đó, chuyên san quốc phòng Kanwa Defense Review dẫn nhiều nguồn tin cho rằng ý đồ của Bắc Kinh là biến bãi đá Gạc Ma thành một hòn đảo nhân tạo với chiều dài 5.000 m và chiều rộng 400 m để phục vụ mục tiêu cài cắm thêm tiền đồn không quân trên biển Đông. Trong đó có thể bao gồm một đường băng dài 2.000 m để không quân nước này triển khai các chiến đấu cơ Su-30, J-11 và J-10, có bán kính tác chiến ít nhất 1.500 km, xuống biển Đông.
Những bãi đá trên nằm trong số 7 bãi đá ở Trường Sa mà Trung Quốc đang thực hiện các dự án bồi đắp phi pháp. Bốn bãi đá còn lại là Chữ Thập, Châu Viên, Vành Khăn và Én Đất. Trong đó, truyền thông Trung Quốc từng loan tin Trung Quốc có kế hoạch biến Chữ Thập thành đảo nhân tạo lớn hơn cả Ba Bình, đảo lớn nhất ở Trường Sa hiện bị Đài Loan chiếm đóng phi pháp, đồng thời xây dựng một sân bay tại đó.
4. Báo Tin tức có bài: Các ngoại trưởng 'Bộ tứ Normandy' sắp họp bàn. Bài báo phản ánh: Một nguồn tin ngoại giao Pháp cho biết ngoại trưởng các nước Pháp, Đức, Nga và Ukraine sẽ gặp nhau vào ngày 24/2 tại Paris trong một nỗ lực nhằm đưa thỏa thuận hòa bình đang bị đình trệ giữa chính quyền trung ương Kiev với lực lượng ly khai (ở miền Đông Ukraine) quay trở lại đúng lộ trình.
5. Báo điện tử Dân trí có bài: Malaysia đề xuất ý tưởng thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình ASEAN. Bài báo phản ánh: Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia một lần nữa khẳng định mong muốn của nước này về việc thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình của ASEAN.
Theo tờ The Star, trong bài phát biểu tại trụ sở Bộ Quốc phòng Malaysia trước khi lên đường tới thăm các nước trong khu vực hôm 20/2 Bộ trưởng Quốc phòng nước này, ông Hishammuddin Hussein, cho biết sẽ thảo luận với các nước trong chuyến đi về kế hoạch thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình của ASEAN.
Từ lâu, ý tưởng thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình của ASEAN đã được đề xuất. Song kể từ Malaysia lên giữ chức chủ tịch luân phiên ASEAN, kế hoạch này đang được đẩy nhanh trong thời gian qua. Ngoài ra, một vấn đề lớn khác của ý tưởng nêu trên chính là việc nếu thành lập, lực lượng này có nguy cơ ảnh hưởng tới yếu tố chủ quyền và nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau của một số nước ASEAN.