I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Điện tử Chính phủ có bài Tập trung xây dựng phương án đơn giản hóa giấy tờ công dân. Bài báo phản ánh: Về rà soát, xây dựng phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính, trong năm 2015, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu (tại cuộc họp tổng kết công tác năm 2014 và triển khai nhiệm vụ năm 2015 của Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013 – 2020) các Bộ, ngành tập trung rà soát, xây dựng phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư thuộc phạm vi quản lý của Bộ, ngành mình.
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng yêu cầu Bộ Công an sớm tổ chức họp với các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Thông tin và Truyền thông và các cơ quan có liên quan để thống nhất các nội dung về: tính khả thi, cách thức thực hiện Dự án; các phương án kỹ thuật, đặc biệt là phương án về nguồn vốn để sớm triển khai, thực hiện Đề án.
Văn phòng Ban Chỉ đạo xây dựng tài liệu hướng dẫn rà soát và đề xuất phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư; tổ chức hướng dẫn, đôn đốc các Bộ, ngành triển khai để bảo đảm tiến độ.
Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan có liên quan xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cấp số định danh cá nhân. Tiến độ xây dựng các văn bản cần bám sát Kế hoạch triển khai thi hành Luật hộ tịch và Luật căn cước công dân theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
2. Báo Đời sống Pháp luật có bài: Phải kỷ luật người đứng đầu cơ quan ra văn bản trái luật. Bài báo phản ánh: Đó là ý kiến của GS.TS Bùi Văn Nhơn, nguyên giảng viên cao cấp (Học viện Hành chính Quốc gia) khi Phóng viên báo ĐSPL đề cập đến hàng chục ngàn văn bản pháp luật vi hiến, trái luật được các bộ ngành, cơ quan địa phương kiểm tra phát hiện. Cụ thể:
Quy trình chặt chẽ nhưng vẫn "lọt" văn bản trái luật!?
Chỉ trong vòng 10 tháng của năm 2014, đã có hơn 9.000 văn bản pháp luật có dấu hiệu vi hiến, trái luật được các bộ ngành, cơ quan địa phương kiểm tra phát hiện khiến dư luận đặc biệt quan tâm. Ông đánh giá như thế nào về thực tế này?
Một trong những nguyên tắc ban hành những văn bản quy phạm pháp luật phải đảm bảo tính hợp pháp, hợp hiến. Để có những văn bản đúng thì cơ quan ra văn bản này phải có chuyên môn về luật. Và thông thường ở các cơ quan của tỉnh, huyện bao giờ cũng có sở, phòng tư pháp để duyệt các văn bản pháp luật trước khi ban hành. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra, quy trình, tổ chức chặt chẽ như vậy nhưng vẫn để "lọt" rất nhiều văn bản trái luật? Điều đáng nói, nhiều văn bản ban hành trái luật gây bức xúc, hậu quả đối với người dân đã rõ nhưng những cá nhân, tổ chức ban hành ra những văn bản này lại không bị xử lý. Thực trạng này đã tồn tại rất lâu rồi chứ không phải gần đây mới có.
Theo ông đâu là nguyên nhân dẫn tới thực trạng văn bản pháp luật trái luật vẫn được "vô tư" ban hành?
Tôi cho rằng nguyên nhân quan trọng hàng đầu dẫn đến những văn bản trái luật đó là ý thức chủ quan của cơ quan ra văn bản. Họ cố tình "bẻ cong" pháp luật, ban hành những văn bản trái luật có thể vì yếu tố địa phương chủ nghĩa, vì lợi ích của địa phương hay lợi ích nhóm? Một nguyên nhân theo tôi không kém quan trọng đó là sự chậm trễ của các thông tư hướng dẫn luật. Bởi nhiều luật ban hành có hiệu lực ngay nhưng lại chưa có thông tư hướng dẫn dẫn đến việc các địa phương thực hiện không đúng, tréo ngoe. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật của ta vẫn bộc lộ không ít kẽ hở. Từ đó mà nhiều người lợi dụng kẽ hở, cố tình vận dụng sai. Hơn nữa, việc tồn tại thực trạng ban hành văn bản trái luật diễn ra trong thời gian qua là do chúng ta xử lý chưa nghiêm đối với những người ra văn bản trái luật "hành" dân, gây hậu quả. Từ trước đến nay tôi chưa thấy cán bộ địa phương nào ban hành sai luật, vi hiến mà bị xử lý kỷ luật. Có chăng chỉ bị nhắc nhở, luân chuyển vị trí công tác. Với cách xử lý qua loa, chế tài không đủ nghiêm thì rất khó hạn chế những văn bản trái luật.
Có ý kiến cho rằng năng lực của cán bộ tư pháp tại các địa phương còn nhiều hạn chế, yếu kém dẫn đến những văn bản được ban hành trái luật, vi hiến. Ông nghĩ sao về nhận định này?
Thực tế mấy năm trở lại đây, công tác tuyển dụng cán bộ của ta đã tốt hơn, sinh viên tốt nghiệp trường luật không thiếu. Bởi vậy mà tuyển dụng cán bộ chuyên môn vào làm việc là có trình độ. Trước đây có thể nói cán bộ còn hạn chế về năng lực, chưa qua đào tạo một cách bài bản dẫn đến những văn bản trái pháp luật như vậy. Nhưng nay thì không thể đổ do trình độ, nhận thức về luật pháp của cán bộ. Điều quan trọng là công tác kiểm tra, hậu kiểm những văn bản được ban hành như thế nào? Tôi e rằng, có hiện tượng biết sai trái nhưng vẫn cố tình duyệt và hậu quả là gây phiền hà, bức xúc trong nhân dân.
Cần giải quyết gốc rễ vấn đề
Vậy theo ông, đâu là giải pháp nhằm ngăn chặn dứt điểm tình trạng ra văn bản trái luật gây bức xúc, tốn kém cho người dân?
Nguyên tắc xây dựng các bộ luật pháp phải phù hợp với hiến pháp. Khi luật pháp đã chặt chẽ thì các văn bản pháp luật cấp địa phương cũng phải phù hợp với pháp luật. Để hạn chế những văn bản trái luật, vi hiến trên thì phải giải quyết được gốc rễ vấn đề. Theo tôi cần phân cấp lại việc ban hành văn bản, không phải cơ quan nào cũng được ban hành VBQPPL. Chỉ nên để cấp tỉnh được phép ra VBQPPL. Kinh nghiệm nhiều nước cho thấy cấp huyện chỉ có nhiệm vụ thi hành, chứ không được ra VBQPPL. Làm được như vậy sẽ hạn chế được những tiêu cực, những văn bản trái luật. Bên cạnh đó, cần phải tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện văn bản trái luật; phải kỷ luật thật nghiêm những người đứng đầu cơ quan ra văn bản. Tôi lấy ví dụ nếu đơn vị huyện ra văn bản sai thì cấp tỉnh phải xử lý thật nghiêm, thậm chí cách chức, kỷ luật. Cần phải có chế tài xử lý quy trách nhiệm chứ không thể xử lý chung chung. Cấp huyện có phòng Tư pháp, cấp tỉnh có sở Tư pháp, nếu địa phương nào ra văn bản trái luật gây hậu quả thì cứ kỷ luật những người đứng đầu cơ quan pháp chế này.
3. Trang PetroTimes có bài Tù nhân được kết hôn: Cuộc cân não giữa tình người và rào cản pháp lý. Bài báo phản ánh: Khi được tham vấn ý kiến về đề xuất cho những người đang thi hành án tù giam được đăng ký kết hôn, rất nhiều luật sư, chuyên gia pháp lý đều thừa nhận, đây là một ý tưởng tiến bộ, cho thấy pháp luật không còn là những văn bản khô cứng mà đang hướng nhiều đến tính nhân văn và đề cao hơn nữa quyền con người. Thế nhưng, đề xuất trên lại không dễ áp dụng vì đang vướng phải không ít rào cản pháp lý.
Cách đây ít lâu, dư luận cả nước từng xôn xao trước lời khẩn cầu của chị Ngô Thị M.L (26 tuổi) gửi tới các cơ quan hữu trách đề nghị được làm đăng ký kết hôn với ông Đặng Văn Hai (57 tuổi) - bị cáo trong vụ án tham ô, lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Công ty Cho thuê tài chính (ALC 2). Điều bất ngờ, người mà chị L tha thiết muốn lấy làm chồng lại đang bị TAND TP HCM tuyên tử hình ngày 15/11/2013.
Trong lá đơn đẫm nước mắt, chị L viết: “Đây là nguyện vọng chính đáng và mang tính nhân đạo của hai vợ chồng tôi. Đồng thời cũng là để hai đứa con chung của chúng tôi chính thức được pháp luật thừa nhận cha đẻ hợp pháp của mình”.
Bình luận về đề xuất này, Thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược, Bộ Công an nêu quan điểm: “Nên để cho các cơ quan, đoàn thể như Hội Phụ nữ, Thanh niên, các nhà hoạch định chính sách… đóng góp ý kiến về việc này. Trong luật pháp Việt Nam không có quy định nào cấm người ở tù kết hôn kể cả tử tù. Do vậy, theo tôi, người ta có quyền kết hôn dù đang thi hành án tù giam”.
Tuy nhiên, tướng Lê Văn Cương cũng thừa nhận, về mặt pháp lý thuần túy là như vậy, nhưng thực tế lại khác. Hiện cũng chưa có quy định nào cho phép trích xuất người đang lĩnh án tù giam ra ngoài để làm thủ tục đăng ký kết hôn.
Cũng liên quan đến đề xuất trên, hiện vẫn còn không ít ý kiến trái chiều. Bên cạnh những luồng ý kiến đồng tình, một số chuyên gia pháp lý cũng bày tỏ sự băn khoăn cho rằng, việc cho phép người đang thi hành án tù được kết hôn sẽ chẳng khác nào “tiếp tay” cho những hành vi lách luật.
Dù rất thông cảm với những trường hợp như vậy nhưng khi trao đổi với phóng viên, TS Nguyễn Văn Điệp, Trưởng khoa Đào tạo Luật sư (Học viện Tư pháp) lại thẳng thắn: “Tôi không ủng hộ quan điểm người đang lĩnh án tù giam được quyền kết hôn”.
Theo TS Điệp, người đang thụ lý án giam là đã bị hạn chế quyền tự do theo quy định của pháp luật. Nếu là một công dân tốt, chấp hành pháp luật tốt thì người ta có đầy đủ quyền tự do con người nhưng nếu đã phạm pháp hình sự, bị phạt tù thì việc bị hạn chế quyền tự do là đương nhiên. Việc áp dụng các chế tài hình sự một mặt mang tính cải tạo giáo dục, một mặt mang tính trừng trị, đương nhiên họ bị hạn chế đi một số quyền nhất định như quyền kết hôn, quyền đi lại, cư trú…
Vị chuyên gia tỏ ý lo ngại, việc trích xuất can phạm thông qua nhiều loại giấy tờ khác nhau, nhiều thủ tục tương đối phức tạp.
“Hơn nữa, nếu không có sự giám sát chặt chẽ sẽ không tránh được việc tù nhân lợi dụng chuyện này để toan tính các mưu đồ khác. Tôi vẫn bảo lưu quan điểm, người bị giam giữ theo bản án của tòa án thì sẽ bị hạn chế không được quyền kết hôn”, chuyên gia này tái khẳng định.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Điện tử Chính phủ có bài Kỷ niệm 85 năm Ngày thành lập Đảng. Bài báo phản ánh: Ngày 02/02, tại Hà Nội, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Ủy ban TWMTTQ Việt Nam và TP Hà Nội đã trang trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 85 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930-3/2/2015).
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười, nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu, nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh; Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh, Trần Đức Lương; Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng; Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An; Chủ tịch UBTWMTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân; các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham dự.
Trong diễn văn tại Lễ kỷ niệm, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu bật ý nghĩa lịch sử trọng đại của sự kiện ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam -3/2/1930; nhấn mạnh, Đảng ta ra đời là bước ngoặt to lớn trong lịch sử cách mạng, đánh dấu một mốc son chói lọi trên con đường phát triển của dân tộc ta.
“Với niềm phấn khởi, tự hào, chúng ta tin tưởng vững chắc rằng, Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ hoàn thành xuất sắc trọng trách của mình. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta chung sức, đồng lòng, nỗ lực phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, độc lập, thống nhất, dân chủ, giàu mạnh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định.
2. Báo Điện tử Chính phủ có bài Khai trương tổng đài bảo hộ công dân. Bài báo phản ánh: Công dân và pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài từ nay có thể trực tiếp liên hệ theo đường dây nóng (+84 4 62 844 844) để cung cấp thông tin, phản ánh yêu cầu hoặc đề nghị giúp đỡ.
Việc thiết lập và đưa vào hoạt động Tổng đài thể hiện quyết tâm và nỗ lực của Chính phủ Việt Nam nói chung và Bộ Ngoại giao nói riêng trong việc nâng cao hiệu quả công tác bảo hộ công dân và pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài.
Tổng đài hoạt động 24/24 giờ, đáp ứng trên 1.500 cuộc gọi mỗi ngày và có thể mở rộng trong thời gian ngắn khi lưu lượng cuộc gọi tăng mạnh.
3. Báo Tiền phong có bài Thanh tra Chính phủ yêu cầu giám sát việc tặng quà Tết. Bài báo phản ánh: Phó Tổng Thanh tra Chính phủ - ông Trần Đức Lượng vừa ký ban hành văn bản 246 gửi các bộ, ngành, địa phương về việc nắm tình hình và báo cáo việc tặng quà, nhận quà tặng không đúng dịp Tết Ất Mùi 2015.
Theo nội dung văn bản, để triển khai hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và quy chế tặng quà, nhận quà và nộp lại quà tặng, Thanh tra Chính phủ đề nghị các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; tập đoàn kinh tế nhà nước, Tổng công ty 91 chỉ đạo các cơ quan, tổ chức, đơn vị theo dõi, nắm tình hình và báo cáo những trường hợp sử dụng tài sản công không đúng quy định, lãng phí, việc tặng quà, nhận quà không đúng quy định trong dịp Tết Nguyên đán 2015. Chậm nhất ngày 25/2/2015, các bộ, ngành, địa phương gửi báo cáo bằng văn bản về Thanh tra Chính phủ.
4. Báo Tuổi trẻ Online có bài Thiếu hàng chục ngàn chỗ giam giữ. Bài báo phản ánh: Tại phiên họp thẩm tra mới đây của Ủy ban Tư pháp về dự án Luật Tạm giữ, tạm giam, thượng tướng Lê Quý Vương - thứ trưởng Bộ Công an cho biết: so với quy mô đã được phê duyệt thì các trại tạm giam thiếu hơn 14.000 chỗ (tiêu chuẩn mỗi chỗ 2m2), tạm giữ thiếu hơn 12.000 chỗ.
Theo hồ sơ dự án Luật tạm giữ, tạm giam vừa được Chính phủ hoàn thiện để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, hiện toàn quốc có 83 trại tạm giam (công an quản lý 70 trại, quân đội 13 trại), 734 nhà tạm giữ (công an quản lý 700, quân đội quản lý 34) và 224 buồng tạm giữ thuộc các đồn biên phòng ở biên giới, hải đảo, đang quản lý giam giữ gần 48.000 người bị tạm giam, hơn 1.000 người bị tạm giữ. Như vậy, không ít cơ sở tạm giam, tạm giữ đang trong tình trạng quá tải so với quy định. Ông Vương cũng cho biết hiện nay nhiều cơ sở giam giữ đã xuống cấp, một số đơn vị công an huyện chia tách nhưng vẫn chưa có kinh phí để xây dựng nhà tạm giữ riêng mà vẫn phải dùng chung với đơn vị bạn.
Riêng cơ sở thi hành án tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc, đến nay đã xây dựng được nhà thi hành án tử hình tại năm địa phương là Hà Nội, Sơn La, Nghệ An, Đắk Lắk, TP.HCM.
Trước đề nghị cần xây dựng cơ sở giam giữ riêng những người bị kết án tử hình đang chờ thi hành án, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện cho biết đa số thành viên thường trực Ủy ban này không đồng tình. Một số thành viên Ủy ban Tư pháp đề nghị mua sắm xe thi hành án tử hình lưu động vì nó cơ động và tiết kiệm.
5. Báo Nhân dân điện tử đưa tin:
- Hội nghị cấp cao Liên minh châu Phi (AU) đã thông qua "Chương trình Nghị sự 2063" -một tầm nhìn và kế hoạch hành động hướng tới thịnh vượng và hòa bình ở châu Phi. Hội nghị kêu gọi thực thi các dự án lớn, trong đó xây dựng mạng lưới đường sắt cao tốc, dự án thủy điện Inga III, mạng lưới liên Phi cũng như dự án hàng không và tàu vũ trụ.
- Tại Đặc khu Hành chính Hồng Công (Trung Quốc) diễn ra cuộc biểu tình đầu tiên sau làn sóng biểu tình "Chiếm trung tâm" cuối năm ngoái. Hàng nghìn người mang khẩu hiệu kêu gọi tổ chức "bầu cử phổ thông đầu phiếu thực sự" trong cuộc bầu cử Trưởng Đặc khu hành chính Hồng Công năm 2017.
- Các nhà đàm phán chính phủ Phi-li-pin và nhóm phiến quân Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Mô-rô (MILF) khẳng định tiếp tục thúc đẩy tiến trình hòa bình, bất chấp vụ đụng độ đẫm máu vừa qua tại đảo miền nam Min-đa-nao.
- Cựu Giám đốc Cơ quan tình báo Cô-lôm-bi-a M.P.Huta-đô đã ra đầu thú chính quyền sau nhiều năm lẩn trốn ở Pana-ma do bị cáo buộc đã tiến hành do thám bất hợp pháp các đối thủ của cựu Tổng thống A.U-ri-bê.
- Bộ Ngoại giao Mỹ phủ nhận thông tin Mỹ và CHDCND Triều Tiên lên kế hoạch cho một cuộc gặp song phương bàn về vấn đề phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.
- Nhật Bản phóng thành công vệ tinh do thám được sử dụng để hỗ trợ các vệ tinh quan sát mặt đất đang hoạt động trên quỹ đạo nhằm thu thập thông tin liên quan an ninh quốc gia và các thảm họa thiên nhiên.
- Nhà chức trách Ê-cu-a-đo kêu gọi Chính phủ ban bố tình trạng khẩn cấp tại đảo Ga-lapa-gốt do lo ngại vụ chìm tàu Phlo-rê-a-na tại khu vực này sẽ gây hậu quả nghiêm trọng về môi trường. Chiếc tàu gặp nạn chở 1.400 tấn hàng, trong đó có thực phẩm và hóa chất độc hại.
- Có ít nhất một triệu tài liệu lịch sử quý của Nga bị thiêu rụi sau khi xảy ra vụ cháy lớn tại một trong những thư viện lớn nhất ở thủ đô Mát-xcơ-va. Các nhà nghiên cứu xã hội học Nga mô tả thiệt hại của vụ hỏa hoạn này như một vụ "Tréc-nô-bưn văn hóa".
- Giới chức Tây Ban Nha triệt phá một mạng lưới cung cấp các hình ảnh khiêu dâm trẻ em và bắt giữ 26 đối tượng, trong đó có một huấn luyện viên thể thao. Vụ bắt giữ này nằm trong khuôn khổ chiến dịch quốc tế mang tên "Dusman" nhằm bóc gỡ các mạng lưới chuyên cung cấp hình ảnh khiêu dâm trẻ em trên mạng in-tơ-nét.
- Đã có ít nhất 11 người thiệt mạng và 14 người bị thương trong một vụ tai nạn giao thông đường bộ thảm khốc tại bang Ra-gia-xthan, miền tây Ấn Độ, khi một xe khách bị mất lái lao vào xe tải ngược chiều.
- Một vụ hỏa hoạn nghiêm trọng đã xảy ra tại nhà máy sản xuất nhựa ở khu vực trung tâm thủ đô Đắc-ca của Băngla-đét, cướp đi sinh mạng của ít nhất 13 người và khiến nhiều người khác bị thương.
- Giới chức y tế tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc thông báo, số ca nhiễm cúm gia cầm H7N9 trong tỉnh kể từ đầu năm 2015 đến nay đã lên tới 30 ca, trong đó có một trường hợp đã chết.
- Lực lượng chống đối Chính phủ tại Xu-đăng đã phóng thích các nhân viên cứu trợ người Bun-ga-ri bị các tay súng bắt giữ tại khu vực xung đột Nam Cô-đô-phan. Bộ Ngoại giao Bun-ga-ri khẳng định, chính phủ nước này không phải trả bất kỳ khoản tiền chuộc nào và vì thế, không thể coi đây là vụ bắt cóc tống tiền.