Trong buổi sáng ngày 24/5/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Trang thông tin Vietnamplus đưa tin: Sáng ngày 23/5, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã về đến Hà Nội, kết thúc chuyến thăm chính thức tới Cộng hòa Belarus, Liên bang Thụy Sĩ và thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Phần Lan từ ngày 13-22/5.
Belarus, Thụy Sĩ và Phần Lan là các đối tác quan trọng của Việt Nam ở châu Âu, có mối quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp trong nhiều năm qua. Ba nước đã dành cho Việt Nam sự ủng hộ, giúp đỡ quý báu trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước trước đây, cũng như trong công cuộc xây dựng đất nước ngày nay. Chuyến thăm lần đầu tiên của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết tới Belarus, Thụy Sĩ và Phần Lan là nhằm tăng cường quan hệ hợp tác toàn diện với ba nước, nhất là về kinh tế, thương mại và đầu tư.
Lãnh đạo Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội Belarus, Thụy Sĩ và Phần Lan trân trọng quan hệ hữu nghị truyền thống với Việt Nam, đánh giá cao những thành tựu quan trọng Việt Nam đã đạt được trong công cuộc đổi mới, khẳng định mong muốn và quyết tâm phát triển quan hệ hợp tác, đối tác tin cậy với Việt Nam. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và lãnh đạo ba nước đã nhất trí về phương hướng và nhiều biện pháp lớn nhằm thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam với ba nước, thể hiện rõ qua các Tuyên bố chung và nhiều thỏa thuận quan trọng được ký kết trong chuyến thăm. Các bên nhất trí tăng cường các tiếp xúc song phương ở cấp cao, cũng như ở các cấp bộ, ngành và địa phương, tạo cơ sở để thúc đẩy hợp tác trên mọi lĩnh vực.
Chủ tịch nước và lãnh đạo ba nước đã nhất trí tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp mỗi bên thâm nhập vào thị trường của nhau, và qua đó thâm nhập vào thị trường khu vực.
Về triển vọng phát triển quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với Belarus, Thụy Sĩ và Phần Lan, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Cường cho rằng, quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp là tiền đề quan trọng để đẩy mạnh hợp tác.
Việt Nam và các nước này có nhiều thế mạnh có thể bổ sung cho nhau. Belarus có tiềm lực khá lớn về công nghiệp, nông nghiệp, khoa học, giáo dục. Thụy Sĩ và Phần Lan là những nước công nghiệp phát triển với các thế mạnh như hệ thống ngân hàng, tài chính, dịch vụ du lịch, sản xuất hàng công nghiệp giá trị cao… Việt Nam có lực lượng lao động dồi dào và trẻ, có thị trường lớn.
Theo ông Nguyễn Quốc Cường, bên cạnh hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư, Việt Nam cùng Belarus, Thụy Sĩ và Phần Lan cần triển khai mạnh hợp tác trong các lĩnh vực giáo dục-đào tạo, văn hóa, nghệ thuật, thể thao để thắt chặt hơn nữa tình cảm hữu nghị, gắn bó giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân các nước này.
2. Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đưa tin: Thủ tướng Chính phủ vừa ký ban hành Quyết định số 63/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch phát triển an toàn thông tin số (ATTT) quốc gia đến năm 2020. Theo đó, yêu cầu 100% trang thông tin điện tử của Chính phủ, các bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đảm bảo các giải pháp an toàn thông tin số.
Cụ thể, quy hoạch đặt ra 4 mục tiêu tổng quát đến năm 2020, hệ thống thông tin trọng yếu quốc gia được đảm bảo ATTT bởi các hệ thống bảo mật chuyên dùng có độ tin cậy cao; hình thành mạng lưới điều phối ứng cứu sự cố về an toàn mạng và hạ tầng thông tin quốc gia với sự tham gia của các thành phần kinh tế. Nhân lực công nghệ thông tin của Việt Nam được đào tạo về ATTT với trình độ tương đương với các nước dẫn đầu trong khu vực ASEAN; nhận thức xã hội về ATTT được phổ cập và ngày một nâng cao; 100% cán bộ quản trị hệ thống trong hệ thống thông tin trọng yếu quốc gia được đào tạo và cấp chứng chỉ quốc gia về ATTT.
Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu: Đến năm 2015, các hệ thống thông tin điện tử của các cơ quan nhà nước được kiểm tra định kỳ, đánh giá, kiểm định hàng năm về mức độ đảm bảo ATTT theo các tiêu chuẩn do nhà nước quy định; 100% trang thông tin điện tử của Chính phủ, các Bộ, ngành và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có giải pháp hiệu quả chống lại các tấn công gây mất ATTT và có phương án dự phòng khắc phục sự cố đảm bảo hoạt động liên tục ở mức tối đa; 100% các giao dịch điện tử có biện pháp bảo đảm ATTT; các dịch vụ thương mại điện tử mới phải công bố công khai và cam kết tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng về ATTT trước khi vận hành chính thức.
Để thực hiện có hiệu quả Quy hoạch phát triển an toàn thông tin số quốc gia đến năm 2020 cần thực hiện một số các giải pháp cơ bản như: nâng cao nhận thức và đẩy mạnh việc thông tin, tuyên truyền về ATTT; hoàn thiện các cơ chế chính sách nhà nước về ATTT; xây dựng các thiết chế và tăng cường các hoạt động bảo đảm an toàn thông tin; phát triển nguồn lực về ATTT và đẩy mạnh hợp tác trong và ngoài nước.
Ngoài ra, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu, đối với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cần căn cứ vào Quy hoạch này, bổ sung các nội dung về ATTT trong kế hoạch giai đoạn 2011 – 2015 và kế hoạch hàng năm về ứng dụng công nghệ thông tin; Xây dựng và ban hành Quy chế đảm bảo an toàn cho các hệ thống thông tin của đơn vị mình quản lý; Có luận chứng về ATTT và dự toán một phần kinh phí thích đáng để trang bị các giải pháp kỹ thuật đảm bảo ATTT trong các dự án ứng dụng công nghệ thông tin của đơn vị.
3. Báo Điện tử Chính phủ có bài: “Kết nối cử tri với đại biểu Quốc hội qua website”. Theo báo, thông qua trang thông tin điện tử http://hoidap.quochoi.vn, người dân có thể đặt câu hỏi trực tiếp tới cá nhân đại biểu Quốc hội, có thể biết được những quan điểm cũng như quá trình hoạt động của các đại biểu Quốc hội.
Trang thông tin “Hỏi-đáp: Kết nối cử tri với đại biểu Quốc hội” được Văn phòng Quốc hội hợp tác với Đại sứ quán Anh tại Việt Nam khai trương chiều 23/3.
Theo TS. Nguyễn Sỹ Dũng, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, các nội dung của trang thông tin này có tính chất “mở” để người dân có thể tham gia bình luận, góp ý kiến về các vấn đề “hỏi-đáp”.
Đối với các đại biểu Quốc hội, trang thông tin này góp phần giúp đại biểu thực hiện tốt hơn nữa chức năng đại diện cho nhân dân, nâng cao hình ảnh của Quốc hội nói chung và đại biểu Quốc hội nói riêng trước công chúng và thắt chặt mối quan hệ giữa đại biểu và người dân.
Đối với cử tri, trang thông tin này là cơ sở hỗ trợ để người dân có thể biết được những quan điểm cũng như quá trình hoạt động của các đại biểu Quốc hội, tạo cơ hội cho người dân thực hiện quyền được thông tin. Đây cũng là diễn đàn thảo luận về các vấn đề của đất nước.
Trước mắt, trang thông tin bước đầu tập trung vào một số chủ đề liên quan đến nội dung hoạt động của Quốc hội năm 2010 như chất lượng đào tạo của giáo dục đại học, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm...
4. Báo Sài gòn giải phóng đưa tin: Tuần làm việc thứ hai kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XII - Xem xét, cho ý kiến 7 dự án luật. Theo chương trình nghị sự, Quốc hội sẽ xem xét, thảo luận về 7 dự án luật. Đó là các dự án luật: Thi hành án hình sự, Trọng tài thương mại, Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Thuế nhà đất, Nuôi con nuôi, Bưu chính, Người khuyết tật.
Đặc biệt, ngày thứ năm, 27-5, Quốc hội sẽ họp phiên toàn thể, thảo luận tại hội trường về Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2009; tình hình thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2010 trong những tháng đầu năm. Phiên họp sẽ được phát thanh và truyền hình trực tiếp trên Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Truyền hình Việt Nam.
Quốc hội cũng sẽ thảo luận ở hội trường về quyết toán ngân sách nhà nước năm 2008 trước khi thông qua nghị quyết phê chuẩn quyết toán này vào cuối kỳ họp. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách về quyết toán ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2008 có nhận định, chất lượng xây dựng dự toán có tiến bộ so với năm 2007, tuy nhiên thực tế một số khoản thu, chi vẫn vượt lớn so với dự toán. Tổng thu NSNN tuy vượt dự toán lớn nhưng cơ cấu thu lại không sát với dự toán. Nhiều khoản thu vượt dự toán cao; trong khi một số chỉ tiêu thu không đạt dự toán, trong đó đáng lưu ý là thu thuế GTGT hàng nhập khẩu hụt 7.317 tỷ đồng; thu phí xăng dầu hụt 462 tỷ đồng.
Về chi NSNN, vẫn còn tình trạng một số địa phương phân bổ dự toán chi cho các lĩnh vực giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ thấp hơn mức trung ương giao, giao dự toán chi chưa sát với yêu cầu nhiệm vụ. Chi cân đối ngân sách của một số địa phương tăng cao so với dự toán trung ương giao.
Bội chi NSNN năm 2008 là 67.677 tỷ đồng, bằng 4,58% GDP, thấp hơn mức cho phép 5% GDP nhưng vẫn tăng lên về số tuyệt đối là 777 tỷ đồng.
5. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh đưa tin: Ngày 20/5/2010, UBND TP.HCM có văn bản yêu cầu các sở, ngành; quận, huyện; phường, xã, thị trấn và các đơn vị trực thuộc tổ chức làm việc vào sáng thứ Bảy hằng tuần (trừ ngày lễ, tết).
Theo đó, các loại thủ tục hành chính được tiếp nhận, giải quyết vào sáng thứ Bảy bao gồm loại yêu cầu công chứng, chứng thực; hộ tịch; nhà ở, đất đai, xây dựng; kinh doanh, đầu tư; đăng kiểm, giấy phép lái xe…
Ngoài những thủ tục hành chính quy định trên, căn cứ nhu cầu thực tế của người dân và doanh nghiệp, các cơ quan, đơn vị có thể đề xuất, bổ sung thêm các thủ tục hành chính khác.
Báo Thanh niên cũng đưa tin liên quan đến vấn đề này: Việc UBND TP.HCM quyết định tăng số thủ tục hành chính giải quyết sáng thứ bảy, từ 14 lên gần 30 đầu việc, đã đáp ứng nhu cầu của một bộ phận người dân, tuy nhiên...
Dù lượng hồ sơ tiếp nhận, giải quyết vào sáng thứ bảy thấp hơn ngày thường, nhưng bà Nguyễn Thị Cúc, Phó chi cục Thuế Q.10, vẫn đề nghị TP không nên bỏ làm việc vào sáng thứ bảy. “Vì sau hơn 2 năm thực hiện, bộ máy hoạt động đã đi vào nề nếp, người dân bắt đầu quen với việc cơ quan công quyền làm việc vào ngày cuối tuần rồi thì không có gì trở ngại”. Bà Cúc đề nghị các địa phương cần tăng cường tuyên truyền, phổ biến rộng rãi hơn nữa cho người dân biết rõ hơn về làm việc sáng thứ bảy. “Khi có thông tin đầy đủ hơn, người dân sẽ giải quyết công việc vào sáng thứ bảy tại các cơ quan công quyền đông như ngày thường. Từ đó sẽ giúp giảm bớt áp lực công việc cho các cơ quan, đơn vị trong những ngày trong tuần”, bà Cúc nói.
Theo đánh giá của Sở Nội vụ TP, ở nhiều cơ quan lượng hồ sơ tiếp nhận vào sáng thứ bảy là chấp nhận được so với chi phí vận hành bộ máy ở buổi làm việc này, như Công an TP, Hải quan, Q.Bình Tân, H.Bình Chánh... Tại các đơn vị này người dân có nhu cầu giải quyết thủ tục hành chính khá cao trong buổi làm việc sáng thứ bảy. Do đó, quyết định duy trì làm việc và tăng thêm đầu việc giải quyết thủ tục hành chính vào sáng thứ bảy của UBND TP là hoàn toàn có cơ sở, phù hợp với nguyện vọng của người dân; nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân đến các cơ quan nhà nước làm thủ tục hành chính.
Nhưng trong khi người dân phấn khởi thì lãnh đạo và cán bộ, công chức tại một số nơi lại than vắn, thở dài, thậm chí đề nghị bỏ làm việc vào sáng thứ bảy. Lý do đề nghị chấm dứt làm việc vào ngày cuối tuần, theo các đơn vị là do nhu cầu giải quyết thủ tục hành chính của người dân ở một số lĩnh vực còn thấp so với các ngày làm việc bình thường, trung bình từ 15 - 20%. Mặt khác, cũng có ý kiến băn khoăn về sự lãng phí ngân sách, cơ sở vật chất, nhân sự...
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Thanh niên có bài: “TAND TP Buôn Ma Thuột “quên” luật sư?”. Trong khi các cơ quan tiến hành tố tụng từ trung ương đến địa phương nhiều năm qua đều thực hiện cải cách tư pháp, đề cao tranh tụng công khai tại phiên tòa thì mới đây, TAND TP Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk) vẫn còn phát hành một bản án... kỳ lạ.
Đó là bản án số 02/2010/KDTM ngày 21.4.2010, do thẩm phán Lê Thị Hương là chủ tọa phiên tòa thay mặt Hội đồng xét xử ký. Phiên tòa này diễn ra vào các ngày 16 và 21.4.2010, xét xử vụ kiện giữa nguyên đơn là Công ty cổ phần Tập đoàn Tân Thành Đô (trụ sở tại Q.1, TP.HCM) và bị đơn là một doanh nghiệp có trụ sở tại TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk. Phía nguyên đơn có luật sư (LS) Dương Thành Công (thuộc Công ty TNHH Luật Thiện Tâm) tham gia tranh tụng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Phía bị đơn cũng thuê một LS bào chữa, thế nhưng bản án hoàn toàn “quên” mất ý kiến trình bày của hai vị LS này.
Chưa hết, không biết có phải do “viết án sẵn” trước khi mở phiên tòa hay không, mà thẩm phán chỉ cập nhật vào bản án là: “Trong đơn khởi kiện, bản tự khai và biên bản hòa giải, đại diện theo ủy quyền của nguyên đơn ông... trình bày”; hoặc “tại biên bản tự khai, biên bản hòa giải, đơn khởi kiện phản tố đại diện theo ủy quyền của bị đơn ông... trình bày”. Khi xem qua bản án này, một vị LS đã nói đùa: “Nếu chỉ có vậy thì mở phiên tòa làm gì cho mất công” (!).
Ngoài ra, trong quá trình thụ lý, thẩm phán “bỏ lọt” yêu cầu phản tố hủy hợp đồng của bị đơn, chỉ thông báo rằng bị đơn đòi nguyên đơn “bồi thường thiệt hại doanh thu bị mất do bị giữ xe” và số tiền dự phí án phí thực tế cũng tương ứng với yêu cầu đó. Nhưng khi mở phiên tòa, hội đồng xét xử đã... xét luôn yêu cầu hủy hợp đồng mua bán xe, đẩy nguyên đơn vào tình thế vừa bị hủy hợp đồng, vừa phải bồi thường trong khi việc bán xe đã diễn ra từ 3 năm trước, đã thu được hơn 90% tiền, nay chỉ kiện đòi số tiền mua xe còn nợ...
2. Báo Lao động đưa tin: Sáng ngày 21/5/2010, trao đổi với PV Lao Động, Viện trưởng Viện KSND Tối cao Trần Quốc Vượng cho biết: Quá trình điều tra vụ án Huỳnh Ngọc Sĩ - nguyên Giám đốc BQL Dự án đại lộ Đông - Tây và môi trường nước TPHCM đã thu được những kết quả quan trọng.
Liên quan đến việc điều tra, xác minh tại Nhật Bản, Viện trưởng Viện KSND Tối cao khẳng định đây là yêu cầu bắt buộc, tuy nhiên do Việt Nam và Nhật Bản chưa có hiệp định tương trợ tư pháp nên việc giải quyết vấn đề này dựa trên nguyên tắc có đi có lại. Hiện Viện KSND Tối cao đã làm việc với phía Nhật Bản và đang chờ trả lời chính thức từ cơ quan có thẩm quyền của nước này.
Cụ thể, Viện KSND Tối cao đề nghị phía bạn tương trợ tư pháp theo hướng chấp thuận để cán bộ cơ quan tiến hành tố tụng Việt Nam được vào tiến hành điều tra, xác minh tại Nhật Bản hoặc uỷ thác để cơ quan tư pháp nước này thực hiện các yêu cầu điều tra cụ thể.
Trên cơ sở kết quả điều tra kết hợp tài liệu do phía Nhật Bản chuyển sang, cơ quan điều tra xác định ông Huỳnh Ngọc Sĩ có dấu hiệu của tội nhận hối lộ. Theo đó, từ đầu năm 2001 đến đầu năm 2003, một số quan chức Cty tư vấn quốc tế Thái Bình Dương (PCI) nhiều lần gặp gỡ ông Huỳnh Ngọc Sĩ với mục đích bàn bạc, thỏa thuận đưa hối lộ để giành được các hợp đồng tư vấn trong dự án sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản.
Theo hồ sơ từ phía Nhật Bản thì các quan chức của PCI khai nhận, đã nhiều lần gặp gỡ bàn bạc và thống nhất chi 2,6 triệu USD cho ông Huỳnh Ngọc Sĩ. Cụ thể, từ đầu năm 2002 đến tháng 8.2006, nguyên Giám đốc điều hành PCI Sakano Tsuneo và Trưởng Văn phòng đại diện PCI tại Việt Nam Sakashita Haruo nhiều lần đưa hối lộ cho ông Huỳnh Ngọc Sĩ với số tiền hơn 2,3 triệu USD. Tuy nhiên, trong quá trình xét xử, các công tố viên thuộc Viện Công tố Tokyo chỉ xem xét hai lần đưa hối lộ của các cựu quan chức PCI, với số tiền 820.000USD.
Quá trình điều tra từ phía cơ quan chức năng của Việt Nam xác định có căn cứ cho thấy, ít nhất một lần vào tháng 5.2003, ông Sĩ đã nhận 262.000USD của quan chức PCI có mặt tại TPHCM. Ông Huỳnh Ngọc Sĩ đã bị khởi tố về tội nhận hối lộ và hiện đã được di lý ra Hà Nội để phục vụ cho quá trình điều tra vụ án.
3. Báo Công an nhân dân có bài: “Làm gì để “chứng” luôn là “thực”?”.
Ở nhiều vụ việc cụ thể, người dân bị lừa một cách ngoạn mục có phần trách nhiệm của các tổ chức công chứng. Nếu công chứng viên làm đúng trách nhiệm của mình, giải thích đầy đủ những vấn đề liên quan đến lợi ích, rủi ro khi khách hàng ký các giao dịch về ủy quyền, chuyển nhượng và nếu họ "soi" kỹ các giấy tờ cần thiết liên quan đến giao dịch công chứng thì rất nhiều vụ việc đáng tiếc đã không xảy ra…
Nếu để ý một chút, chúng ta có thể thấy, trong hầu hết các văn bản công chứng đều có phần thể hiện rõ nội dung, đại ý: tất cả các bên tham gia đã được giải thích, đã đọc kỹ những điều khoản trong hợp đồng,… Văn bản công chứng được sử dụng trong các vụ lừa đảo của Nguyễn Thu Hợp, Phạm Tuấn Anh, Quách Huyền Thi cũng đều có nội dung như vậy. Thế nhưng, theo lời khai của những người bị hại tại cơ quan điều tra thì khi ký hợp đồng ủy quyền, họ không được công chứng viên giải thích rõ ràng về nội dung ủy quyền. Nhân viên ở các tổ chức hành nghề công chứng cũng không hướng dẫn cho họ biết về thủ tục ký công chứng ủy quyền mà chỉ đưa ra các bản hợp đồng đã được soạn thảo trước đó để họ đọc.
Ngay trong phiếu yêu cầu công chứng, công chứng viên cũng không hướng dẫn họ viết rõ nội dung yêu cầu công chứng mà chỉ viết chung chung là yêu cầu công chứng hợp đồng ủy quyền. Như vậy, sự chủ quan của người có tài sản cộng với những sơ suất của công chứng viên chính là "điểm yếu" để những đối tượng lừa đảo thực hiện ý đồ của chúng.
Cũng thiếu trách nhiệm với "con dấu" công chứng của mình và với khách hàng, Trưởng VPCC Việt Tín đã ký một loạt hợp đồng chuyển nhượng nhà đất trên cơ sở những bản hợp đồng ủy quyền giả do các đối tượng đưa đến. Tường trình của một bị hại cho thấy công chứng viên này đã chấp nhận những bản hợp đồng ủy quyền photo. Việc Trưởng VPCC Việt Tín, Công chứng viên Nguyễn Minh Hải là nạn nhân của các đối tượng lừa đảo hay cố ý làm sai đang được cơ quan chức năng tiếp tục làm rõ. Nhưng, sơ suất "chết người" trên đối với một công chứng viên, theo đánh giá của "những người trong nghề", là không thể có và thực tế nó đã tạo điều kiện thuận lợi cho tội phạm lợi dụng để lừa đảo, bán nhà của người khác, chiếm đoạt hàng tỷ đồng.
Ngoài những vụ việc mà các đối tượng lừa đảo thực hiện công chứng ủy quyền ở một tổ chức hành nghề công chứng, rồi lại công chứng chuyển nhượng ở một nơi khác để tránh bị phát hiện, thì có không ít trường hợp các đối tượng không cần phải "tránh né" như vậy, mà ngang nhiên tiến hành 2 giao dịch với cùng một tài sản ở cùng một tổ chức hành nghề công chứng, thậm chí do một công chứng viên thực hiện. Sự việc khiến người ta không thể không hoài nghi có quan hệ nào đó giữa công chứng viên và người muốn công chứng gian dối.
Khoản 2 Điều 6 Luật Công chứng quy định: "Văn bản công chứng có giá trị chứng cứ; những tình tiết, sự kiện trong văn bản công chứng không phải chứng minh". Quy định này cho thấy tầm quan trọng và trách nhiệm của công chứng viên trong việc thực hiện ký chứng nhận một văn bản công chứng. Tuy nhiên, ở những trường hợp chúng tôi phản ánh trong loạt bài này, công chứng viên đã không làm đúng vai trò, bổn phận của mình do cố ý hoặc do thiếu trách nhiệm,... Vậy, người dân cần phải làm gì, các tổ chức hành nghề công chứng cần có biện pháp gì để phòng, tránh và họ cần các cơ quan Nhà nước liên quan hỗ trợ ra sao?
Theo điều tra viên Phạm Thị Vân - PC15 Công an Hà Nội: Bản thân người có tài sản phải có ý thức bảo vệ tài sản của mình. Trước khi ký hợp đồng ủy quyền, bắt buộc chủ tài sản phải đọc thật kỹ nội dung, có quyền thắc mắc, hỏi Công chứng viên những điều chưa rõ, chưa hiểu. Nếu là người cao tuổi, cần có người thân, con cháu đi cùng để cùng đọc hợp đồng.
Còn về hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng, sự thông thoáng trong thực hiện thủ tục công chứng hiện nay đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, nhưng chính điều này càng đòi hỏi tinh thần cảnh giác, trách nhiệm cao của công chứng viên trong đạo đức nghề nghiệp và chuyên môn nghiệp vụ…
Theo quy định của Luật Công chứng, công chứng viên là người làm chứng, là người thứ ba chứng nhận một sự việc có thật. Công chứng viên chính là người thẩm định lại giao dịch, đảm bảo phòng ngừa được tranh chấp xảy ra. Thực tế, điều rất quan trọng là khi có yêu cầu công chứng, cá nhân, tổ chức tìm đến công chứng viên họ phải được biết về thủ tục công chứng hợp đồng, giao dịch, về trách nhiệm của công chứng viên đối với việc công chứng hợp đồng, giao dịch để tránh được các rủi ro trong giao kết hợp đồng. Tuy nhiên, thực tế, nhiều công chứng viên đã không giải thích cho khách hàng hiểu về những vấn đề này, dẫn đến xảy ra nhiều sự việc đáng tiếc.
Ngoài yếu tố về năng lực, kinh nghiệm thì hoạt động công chứng hiện nay vẫn còn thiếu những cơ chế hỗ trợ để đảm bảo an toàn cho giao dịch. Ngay hệ thống thông tin liên thông với nhau cũng chưa được xây dựng. Nếu không tính đến những tổ chức hành nghề "sở hở" đến mức công chứng nhiều giao dịch chồng chéo, trùng lắp trên một tài sản, thì hầu hết các tổ chức hành nghề nếu thận trọng thì cũng chỉ kiểm tra, đối chiếu được giao dịch trong phạm vi tổ chức của mình.
Thừa nhận rằng nhiều khi khó có thể phân biệt được giấy tờ thật - giả với công nghệ làm giả tinh vi như hiện nay, công chứng viên Phan Văn Cheo, Trưởng VPCC Sài Sòn cho rằng giải pháp căn cơ nhất giúp các VPCC phát hiện ngay từ đầu giấy tờ giả, hay giao dịch gian lận là lập một phần mềm quản lý thông tin liên thông giữa quận, huyện và các VPCC về tình trạng pháp lý của từng căn nhà. Và, khi cần kiểm tra, nhân viên VPCC chỉ cần vào "mạng" kiểm tra là biết nhà đó ai là chủ sở hữu, hiện có đang mua bán, thế chấp hay không.
Nhận thức rõ kẽ hở này, nhưng sự "quyết liệt" của Bộ Tư pháp cũng mới chỉ dừng lại ở mức: "Khuyến khích việc xây dựng, thành lập cơ sở dữ liệu chung giữa các tổ chức hành nghề công chứng trong phạm vi cấp tỉnh, tiến tới nối mạng toàn quốc để tăng cường tính chuyên nghiệp, hiệu quả và an toàn của hoạt động công chứng" - (trích Báo cáo sơ kết 2 năm thực hiện Luật Công chứng). Trong báo cáo gửi tới Chính phủ, Bộ Tư pháp cũng chỉ biết than khổ rằng, cơ chế liên thông giữa tổ chức hành nghề công chứng, cơ quan thuế, cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm khi thực hiện các thủ tục hành chính đối với các giao dịch về bất động sản cũng chưa được thiết lập.
Theo ông Phạm Thanh Cao - Trưởng phòng Bổ trợ Tư pháp, Sở Tư pháp Hà Nội, hiện mới chỉ có thể phát tới các tổ chức hành nghề công chứng danh sách, điện thoại liên lạc của nhau để các tổ chức này tra cứu, kiểm tra chéo một cách thủ công khi có nghi ngờ về giao dịch nào đó. Còn việc thiết lập hệ dữ liệu chung của tất cả các tổ chức công chứng trên địa bàn trước nay ai cũng thấy cần thiết, nhưng hô hào thì nhiều mà chưa làm được. Một trong những nguyên do là ở một số huyện chưa có VPCC thì việc công chứng giao dịch vẫn giao cho UBND xã và những dữ liệu giao dịch ở xã thì còn lâu mới có thể đưa lên "mạng". Và, khi hệ thống dữ liệu không được cập nhật liên tục và đồng bộ thì có thiết lập được cũng như không.
Ông Phạm Thanh Cao cũng cho biết, Hà Nội đang xây dựng Đề án Trung tâm quản lý dữ liệu giao dịch công chứng với khoản kinh phí dự trù là 50 tỉ đồng. Chưa biết bao giờ Trung tâm này được thành lập và hiệu quả của nó ra sao, nhưng trước khi có được những hỗ trợ tích cực thì bản thân các công chứng viên phải đề cao tối đa trách nhiệm cũng như năng lực của mình và tất nhiên, những công chứng viên làm sai, thiếu trách nhiệm như những trường hợp chúng tôi nêu trong loạt bài này cần phải bị xử lý thật nghiêm khắc. Đồng thời, các cơ quan nhà nước quản lý lĩnh vực này cũng cần quan tâm hơn nữa, xây dựng những thiết chế giúp công chứng viên hành nghề "chắc tay" hơn, đảm bảo an toàn cho các giao dịch. Đây cũng là thông điệp đầy băn khoăn lo ngại mà chúng tôi muốn gửi tới các cơ quan có trách nhiệm của ngành Tư pháp nước nhà.
4. Báo Người lao động đưa tin: Ngày 21-5, UBND TP Tân An, tỉnh Long An cho biết cơ quan này đã ra quyết định hủy bỏ giấy khai sinh của ông Đinh Thành Tiến (SN 1952, cán bộ tư pháp xã An Vĩnh Ngãi, TP Tân An) vì việc đăng ký lại khai sinh của ông Tiến có nhiều điểm bất hợp lý, các giấy tờ thể hiện trong hồ sơ chưa đủ cơ sở để chứng minh nhân thân ông Tiến, giao UBND xã An Vĩnh Ngãi thực hiện đăng ký lại khai sinh cho ông Tiến theo đúng quy định pháp luật hiện hành.
Ngày 4-5, Báo NLĐ đăng bài “Uẩn khúc quanh tờ khai sinh” phản ánh năm 2004, ông Đinh Thành Tiến tự ý làm lại khai sinh ghi cha là ông Đinh Phục Ba (ngụ tại phường 3, TP Tân An, tỉnh Long An, qua đời năm 2008) nhưng không thông qua ý kiến ông Ba. Với tờ khai sinh này, ông Tiến gửi đơn đến UBND phường 3 xin tiếp nhận toàn bộ tài sản do ông Đinh Phục Ba để lại. Những người thuộc hàng thừa kế khác đồng loạt phản đối, gửi đơn đến các cơ quan chức năng địa phương tố cáo.