I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Giáo dục Việt Nam có bài: Nguyên Bộ trưởng Nguyễn Đình Lộc đồng ý để Bộ tư pháp quản trại giam. Bài báo phản ánh: Theo ông Nguyễn Đình Lộc, nếu chuyển quyền quản lý các trại tạm giam, nhà tạm giữ sang cho Bộ Tư pháp thì nạn bức cung, nhục hình sẽ đỡ đi rất nhiều.
Liên quan đến ý kiến của ông Vũ Đức Khiển, nguyên Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, để hạn chế tình trạng truy bức, nhục hình trong quá trình điều tra vụ án thì không nên để cơ quan điều tra của công an quản lý trại tam giam, nhà tạm giữ nữa mà nên chuyển cho Bộ Tư pháp.
Đề xuất này của ông Khiển được nhiều cựu quan chức tán thành, như ông Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược (Bộ Công an) và Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, nguyên Tư lệnh quân khu 4, Đại biểu Quốc hội khóa VIII, IX, X.
Theo ông Khiển, chuyện để Bộ Tư pháp quản lý các trại tam giam, nhà tạm giữ là chủ trương đã có từ lâu, từng được nhiều cơ quan đưa ra bàn luận. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân tế nhị nên đến giờ việc này vẫn chưa được thực hiện.
Chiều ngày 22/8, phóng viên Báo Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Đình Lộc, cựu Bộ trưởng Bộ Tư pháp xung quanh đề xuất trên.
Ông Lộc cho hay, đúng là việc này đã từng được nhắc đến trong Dự thảo Bộ luật thi hành án năm 2005. Khi đó có một điểm rất đáng chú ý trong dự thảo, đó là quy định về lực lượng cảnh sát tư pháp, với nhiệm vụ quản lý trại giam, bảo vệ các phiên tòa, dẫn giải phạm nhân, hỗ trợ thi hành án dân sự…
Cảnh sát tư pháp sẽ do Bộ Tư pháp quản lý, điều này đồng nghĩa lực lượng cảnh sát hỗ trợ tư pháp và cảnh sát quản lý trại giam hiện đang do Bộ Công an quản lý sẽ phải bàn giao sang cho Bộ Tư pháp (tương tự là lực lượng quản lý trại giam trong Quân đội).
Tuy nhiên, dự thảo gặp nhiều tranh cãi nhất là việc bàn giao lực lượng và cơ sở vật chất quản lý trại giam từ Bộ Công an, Bộ Quốc phòng sang cho Bộ Tư pháp. Vì vậy, trong dự thảo, có cả 2 phương án: Phương án các trại giam vẫn giữ nguyên cơ chế quản lý như hiện nay, và phương án chuyển sang Bộ Tư pháp thống nhất quản lý.
Số người ủng hộ phương án hai chiếm số đông, đây cũng là phương án phù hợp với định hướng cải cách tư pháp đã được đề ra trong Nghị quyết 48 Bộ Chính trị (24/5/2005): “Xác định Bộ Tư pháp là cơ quan giúp Chính phủ quản lý nhà nước thống nhất công tác thi hành án; chuẩn bị các điều kiện về cán bộ, cơ sở vật chất để thực hiện việc chuyển giao tổ chức và công tác thi hành án cho Bộ Tư pháp”.
Nhưng như đã viết ở trên, vì một số lí do nên phương án hai đã không được thực hiện.
Ông Lộc nói, theo ông biết, thực tế Công an và Tư pháp chưa bao giờ ngồi lại với nhau để bàn bạc về việc ai quản lý các trại giam. Lí do là công an không muốn chuyển việc quản lý này cho Bộ Tư pháp.
“Công an đang điều tra, đang có nhiều quyền hạn. Nếu việc này được thực hiện thì họ sẽ bị hạn chế và khiến tâm lí họ không thoải mái. Hơn nữa, cũng cần phải xem lại, Bộ trưởng Bộ Tư pháp là ai và Bộ Công an là ai. Thế nên nhiều khi họ cũng không muốn đụng chạm” – ông Lộc cho ý kiến.
Còn về cá nhân ông, ông rất ủng hộ đề xuất để Bộ Tư pháp quản lý các trại tạm giam thay cho công an. Nếu việc này được thực hiện, tình trạng bức cung, nhục hình sẽ đỡ đi rất nhiều.
Ông Lộc nói: “Chúng ta đang xây dựng nhà nước pháp quyền, mục đích là để bảo vệ quyền con người. Mà quyền tự do của con người lại rất dễ bị xâm phạm, do đó cần tạo ra một cơ chế mới để bảo đảm quyền con người. Mà muốn làm được điều này thì không nên giao phó toàn bộ cho cơ quan công an”.
Vị cựu Bộ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh, nước ta luôn chú trọng đến việc đảm bảo quyền của con người. Bằng chứng là khi đưa các vụ án ra xét xử thì có xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm, có nghĩa qua rất nhiều khâu.
Trước câu hỏi của phóng viên, thời gian qua truyền thông nói nhiều về chuyện bức cung, nhục hình nghi phạm, ông Vũ Đức Khiển thì cho rằng, nó xuất phát từ tâm lý muốn phá án nhanh để lấy thành tích.
Khi được hỏi, ông Lộc cũng đồng tình với nhận định này của ông Vũ Đức Khiển. Ông Lộc nói thêm rằng: “Với chúng ta thì việc điều tra có thể là cái gì to tát. Nhưng với cơ quan công an thì đấy chỉ là một nghề, là công việc. Và ai cũng thế, công việc của mình thì lúc nào cũng có tâm lí muốn làm cho xong”.
“Do đó, cơ quan điều tra hãy làm việc một cách thật cẩn thẩn để đảm bảo quyền của con người” – ông Lộc nhấn mạnh.
Trước băn khoăn của một số người, nếu chuyển các trại giam sang cho Bộ Tư pháp thì Bộ này có dám nhận và quản lý được hay không? Ông Lộc cho rằng, cá nhân ông thấy đó là việc hết sức bình thường, Bộ Tư pháp có thể đảm nhiệm được.
“Nếu nhận quản lý các trại giam thì Bộ Tư pháp sẽ phải có bộ máy thực hiện. Nhà nước là để quản lý xã hội, nhu cầu quản lý đến đâu thì sẽ lập bộ máy đến đó. Ngay như bây giờ công an quản lý cũng còn nhiều cái chưa ổn” – ông Nguyễn Đình Lộc nêu ý kiến.
2. Báo Pháp luật Việt Nam online có bài: “Quyền tư pháp” của Tòa án cần được tiếp tục làm rõ. Bài báo phản ánh: Hôm qua (25/8), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang - Trưởng ban Chỉ đạo cải cách tư pháp (CCTP) Trung ương cùng đoàn công tác đã có buổi làm việc với Ban Cán sự Đảng TANDTC về tình hình quán triệt, triển khai thực hiện Chiến lược CCTP đến năm 2020 và kết quả thực hiện các nhiệm vụ CCTP trong 6 tháng đầu năm…
Sau khi Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 92- KL/TW ngày 12/3/2014 về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 49- NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX về Chiến lược CCTP đến năm 2020, Ban Cán sự Đảng TANDTC đã xây dựng chương trình, kế hoạch để cụ thể hóa những nhiệm vụ, yêu cầu và quán triệt đến mỗi cán bộ, công chức…
Tòa án các cấp đã tập trung nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại án; chú trọng làm tốt việc tranh tụng tại phiên tòa; xét xử nghiêm minh các vụ án tham nhũng, làm tốt công tác hòa giải trong giải quyết các vụ việc dân sự; tích cực tham gia vào việc hoàn thiện chính sách, pháp luật…; nghiên cứu hoàn thiện cơ cấu tổ chức Tòa án các cấp; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, vững mạnh…
Theo báo cáo của TANDTC, hiện nay cơ quan này đang tổ chức nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức TAND, trong đó đã thể hiện rất nhiều nội dung theo tinh thần CCTP như: hệ thống Tòa án theo thẩm quyền xét xử với mô hình Tòa án 4 cấp (TANDTC, TAND cấp cao, TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và TAND sơ thẩm khu vực); thẩm quyền của TANDTC trong phát triển án lệ; đổi mới tổ chức và hoạt động của TANDTC…
Ngoài ra, một số nội dung CCTP liên quan tới nguyên tắc hoạt động của Tòa án cũng đã và đang được nghiên cứu để thể chế hóa trong quá trình xây dựng các luật khác như: tăng cường tranh tụng tại phiên tòa; đổi mới chế định giám đốc thẩm; xây dựng cơ chế kiểm soát chặt chẽ giữa các cơ quan trong thực hiện các hoạt động tư pháp.
Xuất phát từ quy định tại Hiến pháp rằng: “Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan trong thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”; “TANDTC là cơ quan xét xử của nước CHXHCN Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp”, TANDTC cho rằng: “Cần nhận thức chỉ có Tòa án mới có quyền hạn chế quyền tự do, tước bỏ quyền sống của con người theo pháp luật và Tòa án thực hiện quyền tư pháp để bảo vệ công lý. Do đó, các hoạt động của CQĐT, VKS nhằm phục vụ cho hoạt động xét xử. Chính vì vậy, Tòa án phải kiểm soát các hoạt động tố tụng từ khi bắt, giam giữ, khởi tố vụ án, khởi tố bị can và quá trình điều tra, truy tố. Nếu phát hiện các hoạt động tố tụng không đúng thì Tòa án yêu cầu cơ quan đó thực hiện hoặc tự mình thực hiện các hoạt động để làm sáng tỏ các tình tiết của vụ án”.
Trước kiến nghị trên của TANDTC, một số đại biểu đã tỏ ra băn khoăn và đề nghị cần phải tiếp tục nghiên cứu, làm rõ. Thượng tướng Lê Quý Vương- Thứ trưởng Bộ Công an cho hay: “Hiện nay, mô hình tố tụng của Việt Nam đã tương đối rõ ràng. Tôi cũng băn khoăn về việc quy định Tòa án kiểm soát các hoạt động tố tụng. Cái này cần được xem xét kỹ. Hiện nay, giám sát hoạt động điều tra đã có Viện kiểm sát và quan điểm của Bộ Công an vẫn là càng có giám sát nhiều thì càng tốt”.
Còn bà Lê Thị Thu Ba, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo CCTP Trung ương và một số đại biểu khác đều có quan điểm: quyền tư pháp như thế nào, mối quan hệ giữa các cơ quan cũng như việc Tòa án thực hiện cơ chế kiểm soát quyền lực như thế nào, cần phải tiếp tục xem xét nghiên cứu, làm rõ để tránh trùng lặp.
Phó Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Văn Quyền thì phát biểu: “Tòa án vẫn có thể kiểm tra, giám sát bằng nhiều cách: khi hồ sơ đến Tòa thì vẫn kiểm tra, xem xét và nếu cần thiết thì trả hồ sơ. Trong khi xét xử cũng vậy, nếu phát hiện sai sót thì HĐXX trả hồ sơ để điều tra lại”.
Trong khi đó, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Sơn lý giải, việc Tòa án thực hiện quyền tư pháp, có nhiệm vụ bảo vệ công lý là một điểm mới trong Hiến pháp 2013. Việc cụ thể hóa chức năng của Tòa án khi thực hiện quyền tư pháp và nhiệm vụ hiến định là bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Trước những ý kiến tại buổi làm việc, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định, Hiến pháp 2013 đã nhấn mạnh vị trí của Tòa án với nhiều nội dung mới. Cần phải tiếp tục làm rõ nội hàm của quyền tư pháp như thế nào. Điều này có thể chưa làm được ngay nhưng ít nhất thì nó cũng phải được thể hiện mang tính chất định hướng quan trọng trong Luật Tổ chức TAND đang được xây dựng. Đây là nội dung mới, làm sao cụ thể hóa, thể chế hóa và làm rõ vai trò, chức năng của Tòa án, sự phân công, phối hợp như thế nào để phù hợp với điều kiện của Việt Nam, không mâu thuẫn với quyền lực của các cơ quan khác hoặc làm giảm quyền năng của cơ quan khác.
Chủ tịch nước cho rằng: “Trong Luật Tổ chức TAND tới đây có thể chưa giải quyết được triệt để về quyền tư pháp của Tòa án như trên, tuy nhiên vẫn cần tiếp tục làm rõ về vấn đề này”.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Thanh niên online có bài: Cải cách, quyết làm là được. Bài báo phản ánh: Hơn một tuần qua, cải cách hành chính về thuế - hải quan, nhà đất, hộ tịch - tư pháp... diễn ra dồn dập khiến doanh nghiệp, người dân không khỏi ngỡ ngàng, dù lẽ ra phải được tiến hành từ lâu. Ví dụ như Sở Tài nguyên - Môi trường Hà Nội đề xuất phương án cấp sổ đỏ mới cho người dân tại các dự án, khu đô thị từ 2 tháng xuống còn 1 tuần.
Theo phương án mới, văn phòng đăng ký đất đai phối hợp với các cơ quan về thuế, phí... chuyển thông tin bằng thư điện tử, giúp thời gian đi lại của người dân từ 6 lần còn 1 - 2 lần.
Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cũng mới xuất hiện trên truyền hình, tuyên bố sẽ giảm thời gian làm thủ tục thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội từ 872 giờ/năm của doanh nghiệp hiện nay xuống còn 290 giờ ngay cuối năm 2014. Đó là kết quả đáng mừng dù vẫn chưa đạt tiêu chuẩn trung bình của các nước ASEAN (170 giờ/năm) mà Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo ngành tài chính phải đạt cho được vào năm 2015. Tương tự, Công an Hà Nội cải cách thủ tục cấp giấy chứng minh nhân dân.
Mặc dù tất cả những việc trên cũng chỉ là một phần trong nhiều lĩnh vực phải tiếp tục cải cách mạnh mẽ, có những cải cách vẫn chưa đạt chuẩn của khu vực ASEAN, nhưng điều đó cho thấy, tình trạng trì trệ, phức tạp trong hệ thống quy định, thủ tục hành chính của VN đã kéo dài quá lâu. Chỉ cần những người lãnh đạo quan tâm và có quyết tâm, hệ thống đó nhanh chóng chuyển động và có thể thay đổi, trong một thời gian ngắn.
Theo dõi những cải cách về thuế, hải quan, tư pháp của VN trong khoảng một tháng qua, một số chuyên gia trong và ngoài nước cho rằng, các bộ, ngành ở VN hoàn toàn có thể đạt được những đột phá lớn về cải cách thủ tục hành chính. Nhưng để đạt sự đột phá lớn về những con số: số giờ làm thủ tục thuế, số lần đi lại của người dân… phải dựa trên quan điểm mới, đột phá về tư duy, nhận thức. Người ta e rằng, vừa qua, các cơ quan mới cải cách dựa trên mệnh lệnh từ cấp trên, từ lãnh đạo Chính phủ chứ chưa hoàn toàn xuất phát từ sự quan tâm, sâu sát trước bức xúc của người dân, doanh nghiệp.
VN chuẩn bị ký kết hàng loạt hiệp định quan trọng như Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương, các hiệp định thương mại tự do (FTA) với EU, Nhật Bản... Vì thế, không chỉ ngành tài chính hay tài nguyên môi trường, mà còn nhiều bộ, ngành cũng buộc phải thay đổi tư duy, nhận thức để có những cải cách mạnh mẽ, thường xuyên, đạt tiêu chuẩn quốc tế trong lĩnh vực của mình để đáp ứng yêu cầu phát triển. Những người đứng đầu các cơ quan, các ngành, nếu không đáp ứng yêu cầu thay đổi đó, không quyết liệt trong chỉ đạo, cải cách trong ngành sẽ không xứng đáng giữ trọng trách trong bộ máy.
2. Báo An ninh thủ đô có bài: EC kêu gọi sớm hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Bài báo phản ánh: Hôm qua 25-8, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã có cuộc hội đàm với Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) José Manuel Durão Barroso đang thăm chính thức Việt Nam.
Bên cạnh việc trao đổi những biện pháp tăng cường hơn nữa quan hệ song phương Việt Nam - EU trên nhiều lĩnh vực, lãnh đạo hai bên cũng thảo luận về tình hình căng thẳng hiện nay tại Biển Đông. Chủ tịch EC Barroso tái khẳng định lập trường của Liên minh châu Âu, ủng hộ giải quyết tranh chấp ở Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982; kêu gọi các bên liên quan tránh các hoạt động đơn phương làm gia tăng căng thẳng, đe dọa hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải trong khu vực, tuân thủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Ông José Manuel Durão Barroso cũng mời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm EU vào tháng 10-2014 nhân dịp dự Hội nghị thượng đỉnh ASEM lần thứ 10.
3. Báo Vietnam.net có bài: Mục đích chuyến thăm TQ của đặc phái viên Tổng bí thư. Bài báo phản ánh: Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban bí thư Lê Hồng Anh sẽ sang thăm TQ với danh nghĩa là đặc phái viên của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng từ ngày 26-27/8.
"Mục đích chuyến đi là nhằm trao đổi với lãnh đạo TQ về các biện pháp làm dịu tình hình, không để tái diễn các vụ việc căng thẳng như vừa qua, đồng thời thúc đẩy quan hệ hai Đảng, hai nước phát triển lành mạnh, ổn định lâu dài, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước Việt - Trung ”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Hải Bình thông báo.
Về việc xử lý ảnh hưởng của vụ gây rối, mất trật tự tại một số địa phương trung tuần tháng 5 vừa qua đối với doanh nghiệp nước ngoài, trong đó có TQ, ông Bình cho biết: "Phía Việt Nam lấy làm tiếc về vụ việc xảy ra đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó có doanh nghiệp và công nhân TQ trong tháng 5 vừa qua, đồng thời lấy làm buồn về việc một số công nhân TQ bị thiệt mạng, bị thương trong vụ việc này".
Phía Việt Nam sẽ có hình thức hỗ trợ nhân đạo đối với công nhân TQ bị nạn. Hội hữu nghị Việt - Trung sẽ cử đoàn sang TQ thăm hỏi một số gia đình đại diện cho những người bị nạn.
Đồng thời, phía Việt Nam đã và sẽ tiếp tục thực hiện các chính sách, biện pháp hỗ trợ mà Chính phủ đã công bố đối với các doanh nghiệp để doanh nghiệp khắc phục khó khăn, giảm bớt thiệt hại và triển khai hoạt động bình thường.
"Việt Nam đã và đang tiếp tục điều tra vụ việc một cách nghiêm túc và xử lý nghiêm những người gây rối vi phạm pháp luật; đồng thời áp dụng các biện pháp cần thiết để đảm bảo an ninh, an toàn cho công nhân, doanh nghiệp TQ và các nước tại Việt Nam", ông Bình cho biết thêm.