Trong buổi sáng ngày 04/3/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Lao động có bài Lực cản nội lực. Bài báo phản ánh: Bài báo phản ánh: Nếu cắt giảm 256 thủ tục hành chính mỗi năm sẽ tiết kiệm cho người dân và doanh nghiệp tới 6.000 tỉ đồng. Về lý thuyết thông tin này không mới, song con số tuyệt đối lại làm nhiều người giật mình. Bởi 6.000 tỉ đồng tương đương với số thu ngân sách hàng năm của một tỉnh cỡ lớn. Số tiền này cũng đủ để xây dựng hàng trăm ngàn ngôi nhà tình nghĩa; cả ngàn trường học hay bệnh xá; đủ làm hàng ngàn cây cầu nhỏ ở ĐBSCL…
Số tiền thì quá lớn nhưng mới chỉ là giảm thiểu một con số quá nhỏ thủ tục hành chính (256/5.400) cần rà soát. Cũng theo tổ công tác chuyên trách cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ thì nếu rà soát và đơn giản hoá 5.400 thủ tục hành chính còn lại sẽ tiết kiệm hàng chục ngàn tỉ đồng mỗi năm! Điều hành nền kinh tế xã hội dĩ nhiên phải dựa trên các quy định của luật pháp. Chỉ có điều luật pháp càng minh bạch, đơn giản sẽ càng giảm thiểu gánh nặng tiền bạc, thời gian cho người dân. Ngược lại, luật lệ còn có nhiều điểm mờ, vùng tối, đẻ ra nhiều “luật con” kèm theo vô vàn thủ tục chứng tỏ năng lực quản lý và điều hành của bộ máy còn yếu kém. Dĩ nhiên, đối tượng bị “hành” nhiều nhất bởi những thủ tục lạc hậu và nhiêu khê này là DN và nói rộng ra là người dân.
Xin đơn cử trong lĩnh vực nộp thuế. Khảo sát của Viện Quản lý kinh tế T.Ư mới đây thì trung bình mỗi DN phải mất 1 lao động làm việc trong 1 năm (1.959 giờ) để hoàn tất các thủ tục về thuế. Có ý kiến phản bác con số trên là quá lớn nhưng chắc chắn nó còn vượt xa con số 80 giờ/năm cho thủ tục này tại Hồng Kông- Trung Quốc hay Singapore. Các chuyên gia cải cách hành chính tính toán rằng, nếu triệt để cắt giảm các thủ tục nộp thuế thì DN sẽ tiết kiệm được cả ngàn tỉ đồng mỗi năm. Không chỉ có thuế, lĩnh vực đầu tư xây dựng cũng còn nhiều thủ tục hành DN không kém. Một doanh nhân ở TPHCM than phiền: Để xây dựng trụ sở mới, DN của ông phải mất gần 2 năm làm hồ sơ với hơn 100 văn bản, giấy tờ. Còn một DN miền Trung bức xúc: Xin 1 giấy phép khai thác mỏ đá phải đóng trên 40 con dấu với thời gian chạy chọt hơn 2 năm! Một quan chức cấp sở ở một thành phố lớn thừa nhận: Theo quy định thường mất khoảng 9 tháng để hoàn tất thủ tục cho 1 dự án nhưng thực tế phải mất tới 4 năm do hồ sơ chạy lòng vòng ở các sở! Sinh ra quá nhiều thủ tục để hành DN như vậy bắt buộc họ phải có “chi phí đen” để bôi trơn cho chạy việc. Thống kê của Phòng TMCN VN cách đây 2 năm có tới trên 68% số DN được hỏi cho biết “chi phí đen” là việc làm thường xuyên của họ. Không ít DN tiết lộ họ phải tốn hơn 10% doanh thu cho các khoản bôi trơn!
Té ra, việc rà soát lại hơn 5.400 thủ tục hành chính để tiết kiệm hàng chục tỉ đồng mỗi năm mới là chỉ tính riêng chi phí để làm các thủ tục này. Còn những tiêu cực phát sinh cùng thiệt hại vô hình của DN, người dân chắc chắn còn cao hơn nhiều. Xa hơn- nguy hơn, nó làm cho môi trường đầu tư của VN xấu đi, sức cạnh tranh của nền kinh tế yếu kém. Cách đây vài năm, một số chuyên gia kinh tế đã tính toán rằng: Chỉ cần VN cải cách triệt để các thủ tục hành chính thì GDP tự nhiên sẽ tăng thêm chí ít 1%/năm. Lấy bình quân GDP nước ta hiện vào khoảng 100 tỉ USD/năm, thì 1% sẽ là 1 tỉ USD. Trớ trêu, để có số tiền khổng lồ này không cần đổ mồ hôi, sôi nước mắt trên thương trường mà đơn giản chỉ cần loại bỏ chính những lực cản nội lực.
2. Báo điện tử Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Chiều 3/3 (tức 18/1 Âm lịch), chiếc chuyên cơ của Vietnam Airlines chở đoàn đại biểu gồm trên 100 hòa thượng, thượng tọa, đại đức, tăng ni, Phật tử của khắp ba miền đất nước cung nghinh Ngọc Xá lợi Phật từ Ấn Độ đã cập cảng Hàng không Quốc tế Nội Bài, Hà Nội. Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan cùng đoàn đại biểu của Giáo hội Phật Giáo Việt Nam do Hòa thượng Thích Thanh Sam, Phó Pháp chủ dẫn đầu đã ra tận cửa máy bay để cung nghinh Ngọc Xá lợi trong nghi lễ trang nghiêm của Phật giáo. Theo Ban tổ chức, Ngọc Xá lợi Phật là kim thân còn lại của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni sau khi trả tỳ (hỏa táng) và là Phật bảo linh thiêng nhất đối với các tín đồ Phật giáo. Những viên Ngọc Xá lợi Phật được cung nghênh trong đại lễ lần này được Chủ tịch hội Phật giáo thế giới tại Ấn Độ trao cho Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan nhân chuyến viếng thăm chính thức nước Cộng hòa Ấn Độ của Phó Chủ tịch nước vào cuối tháng 9/2009. Với ý nghĩa đặc biệt như vậy, Phó Chủ tịch nước đã giao cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức lễ tiếp nhận và cung nghênh Ngọc Xá lợi về tôn thờ tại Bảo tháp trong Chùa Bái Đính.
Đây là lần thứ hai Giáo hội Phật giáo Việt Nam long trọng tổ chức Đại lễ cung nghênh Ngọc Xá lợi Phật trên quy mô lớn.
3. Báo Nhân dân phản ánh: Ngày 3-3, Thanh tra Chính phủ họp báo về kết quả công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng hai tháng đầu năm 2010, dưới sự chủ trì của Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Mai Quốc Bình.
Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, hai tháng qua, Tổng Thanh tra ban hành sáu kết luận thanh tra, trong đó có ba kết luận được Thủ tướng Chính phủ thống nhất phê chuẩn là thanh tra việc quản lý, sử dụng đất ở Quảng Bình; khai thác khoáng sản ở Nghệ An và quy hoạch sử dụng đất, thực hiện dự án khu công nghiệp tại Ðồng Nai. Tại ba đơn vị này, phát hiện sai phạm liên quan cấp phép khai thác khoáng sản không đúng thẩm quyền, không đúng quy hoạch, quản lý sau cấp phép bị buông lỏng, giao đất tái định cư sai đối tượng... Thanh tra Chính phủ cũng thành lập và triển khai tám cuộc thanh tra tại Dự án đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình; Dự án nâng cấp, cải tạo cảng Hải Phòng giai đoạn hai; Công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực xuất nhập khẩu xăng, dầu và thép; việc thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất tại Ngân hàng TMCP Quân đội...
Hai tháng qua, thanh tra các bộ, ngành và địa phương đã kết thúc 296 cuộc thanh tra, phát hiện sai phạm 47.206 triệu đồng, 172 ha đất; đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước 38.549 triệu đồng; kiến nghị xử lý hành chính 22 tập thể, 56 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra ba vụ, tám cá nhân.
Về công tác tiếp dân, xử lý đơn thư và giải quyết tố cáo, khiếu nại, theo đánh giá của Thanh tra Chính phủ, nhìn chung tình hình khiếu nại, tố cáo có xu hướng giảm cả về số lượng và tinh thần, tuy nhiên vẫn còn một số vụ việc phức tạp.Công tác phòng, chống tham nhũng cũng được đẩy mạnh. Ðến thời điểm này 100% số bộ, ngành, cơ quan T.Ư và 61 tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư ban hành Kế hoạch chiến lược quốc gia về phòng, chống tham nhũng.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Tại cuộc họp báo ngày 3-3, ông Sakaba Mitsuo, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam, cho biết trong năm 2010, chính phủ Nhật Bản sẽ tiếp tục viện trợ ODA cho Việt Nam với quy mô lớn dưới cả ba hình thức: cho vay với lãi suất thấp; viện trợ không hoàn lại; và hợp tác kỹ thuật.
Liên quan tới việc sử dụng vốn ODA, ông Sakaba Mitsuo khuyến cáo: “Chính phủ Nhật Bản đề nghị Việt Nam xét xử nghiêm minh những người có hành vi tham nhũng. Trong vụ PCI, các nhân vật liên quan ở phía Nhật Bản đều đã bị xét xử với tội danh tham nhũng, hối lộ. Tôi rất mong phía nhận hối lộ cũng sẽ sớm đưa ra xử theo luật Việt Nam”.
Đại sứ Sakaba Mitsuo cũng đã cho ý kiến về xây dựng cơ chế để doanh nghiệp tư nhân được tiếp cận với ODA như các doanh nghiệp nhà nước.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Hà Nội mới có bài Lấy ý kiến cho dự thảo Luật Thủ đô mới nhất. Bài báo phản ánh: Ngày 2-3, Bộ Tư pháp cho biết, để hoàn thiện dự thảo Luật Thủ đô trước khi trình Chính phủ, Bộ Tư pháp đang tổ chức lấy ý kiến đóng góp của các tổ chức, cá nhân.
So với dự thảo công bố hôm 16-1-2010, dự thảo Luật Thủ đô mới nhất (lần thứ 4) gồm 34 điều (giảm 26 điều so với dự thảo cũ) đã bỏ các quy định cứng về kiểm soát nhập cư, như thời gian tạm trú tối thiểu (5 năm), có mức lương thấp nhất bằng hai lần mức lương tối thiểu chung… Trong bản dự thảo này cũng không còn đưa ra điều kiện về giấy phép lao động đối với lao động ngoại tỉnh. Đây là kết quả từ sự cố gắng của Ban soạn thảo sau khi tiếp thu các ý kiến phản biện, tiếp tục hoàn thiện luật trong một thời gian ngắn.
Nhằm tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Thủ đô, không để luật rơi vào tính hình thức, khẩu hiệu, Bộ Tư pháp kiến nghị Chính phủ cho ý kiến về việc phân bổ ngân sách giữa TƯ và Hà Nội: việc trao cho chính quyền TP Hà Nội thẩm quyền chấp thuận và quyết định đầu tư không phân biệt quy mô đầu tư và điều kiện kinh doanh tại địa bàn Thủ đô; cho phép Thủ đô được quy định một số mức thu phí, lệ phí cao hơn so với mức thu theo quy định hiện hành và quyết định chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi phù hợp với điều kiện thực tế và khả năng cân đối ngân sách của TP Hà Nội, quy định điều kiện tuyển dụng, sử dụng công chức, viên chức vào làm việc tại các cơ quan của TP Hà Nội...
Được biết, Ban soạn thảo sẽ lấy ý kiến đóng góp và hoàn chỉnh dự thảo để Chính phủ thảo luận trong phiên họp thường kỳ tháng 3-2010. Tiếp đó, dự thảo Luật Thủ đô sẽ được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong tháng 4-2010. Ý kiến đóng góp gửi về địa chỉ: Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, 60 Trần Phú, Hà Nội.
2. Báo Thanh niên có bài Một luật sư khởi kiện Bộ Tư pháp. Bài báo phản ánh: Ông Ngô Minh Sơn, nguyên luật sư (LS) thuộc Đoàn LS tỉnh Bạc Liêu vừa khởi kiện Bộ Tư pháp vì cho rằng Bộ này ban hành quyết định thu hồi chứng chỉ hành nghề đối với ông là sai quy định.
Theo quyết định ngày 20.4.2009 của Bộ Tư pháp, ông Sơn không đủ điều kiện được cấp Chứng chỉ hành nghề LS theo quy định tại điểm c, khoản 4, Điều 17 Luật LS. Được biết, trước khi hành nghề LS, ông Sơn đã từng bị TAND tỉnh Bạc Liêu tuyên phạt 12 tháng tù (cho hưởng án treo) về hành vi nhận hối lộ. Ông Trần Hùng Dũng, Chánh án TAND tỉnh Bạc Liêu, cho biết đã nhận đơn khởi kiện của ông Sơn và ông Sơn cũng đã nộp án phí.
3. Báo Tiền phong có bài Trách nhiệm của ai?. Bài báo phản ánh: Mười mấy năm trời với 5 phiên tòa có các phán quyết liên tục thay đổi. Nay chàng trai trong vụ kiện đã chết, việc giải quyết quyền lợi của bị đơn khi thi hành án vẫn bị treo. Ngày 16-11-1997, Trần Bảo Lợi lúc ấy mới 16 tuổi, ở ấp Hòa Khanh, xã Thạnh Quới (Mỹ Xuyên, Sóc Trăng), ra chợ xã đứng chơi. Thấy bà Lý Mỹ Hạnh (sinh năm 1965) đi chợ, Lợi đùa bằng cách buộc một sợi dây vào đuôi áo bà Hạnh. Khi phát hiện, bà Hạnh vật Lợi xuống đất, dùng tay bóp bộ hạ của Lợi. Đau quá, Lợi vùng vẫy khiến bà Hạnh ngã xuống. Xong ai về nhà nấy. Bốn tháng sau, bà Hạnh kiện Trần Bảo Lợi ra TAND huyện Mỹ Xuyên đòi bồi thường với lý do, Lợi xô bà ngã bị sụp cột sống.
Ngày 23-12-1998, TAND huyện Mỹ Xuyên xử, buộc Lợi và gia đình bồi thường cho bà Hạnh 8.962.000 đồng, án phí 448.000 đồng. Bản án bị chống. Ngày 25-9-1999, TAND tỉnh Sóc Trăng xử phúc thẩm, buộc Lợi và gia đình bồi thường cho bà Hạnh 5.965.000 đồng, án phí 280.000 đồng. Hai bản án này, TANDTC xem xét giám đốc thẩm, hủy bỏ vào ngày 21-9-2001. Vụ kiện trở lại vòng xét xử lần hai. Ngày 27-9-2003 tòa án huyện xử sơ thẩm, buộc Lợi bồi thường cho bà Hạnh 3.080.000 đồng. Ngày 30-7-2004, tòa án tỉnh xử phúc thẩm, tuyên Lợi bồi thường cho bà Hạnh 1.143.800 đồng, án phí 193.000 đồng. Lần này, Lợi không kháng án nữa.
Tuy nhiên, trước đó cơ quan thi hành án tỉnh Sóc Trăng đã thi hành bản án phúc thẩm lần thứ nhất. Cụ thể, ngày 30-8-2000, Phòng thi hành án tỉnh Sóc Trăng cưỡng chế không thông báo cho gia đình Lợi biết. Tài sản bị thu giữ gồm nhiều đồ điện tử, theo hóa đơn của gia đình Trần Bảo Lợi khi mua có giá tổng cộng trên 18,3 triệu đồng.
Phòng thi hành án tỉnh Sóc Trăng bán đấu giá tài sản này được 8,46 triệu đồng, bồi thường cho bà Hạnh 5.965.000 đồng, nộp án phí 280.000 đồng. Số tiền còn lại, không trả cho Lợi. Sau khi có án phúc thẩm lần hai, Lợi làm đơn đòi lại tài sản, không cơ quan nào nhận trách nhiệm giải quyết. Đến nay, gần 5 năm đã trôi qua, Lợi đã chết. Mẹ của Lợi là bà Giang Mỹ Hía tiếp tục kêu đòi trong vô vọng. Ông Trương Hùng Thanh, Cục trưởng Thi hành án dân sự tỉnh Sóc Trăng, nói: “Cơ quan thi hành án thực hiện theo án phúc thẩm đã có hiệu lực. Án tuyên lại thì trách nhiệm bồi thường của TAND tỉnh chứ không phải của thi hành án”.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Lãnh đạo Liên đoàn Luật sư Việt Nam (LĐLS) vừa họp thống nhất về trình tự, thủ tục và lộ trình của việc đổi thẻ luật sư nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu của luật sư trong toàn quốc. Được biết, sau khi có thông báo chính thức của LĐLS, đến ngày 2-5, các đoàn sẽ tập hợp và gửi danh sách cùng ảnh của các luật sư về LĐLS. LĐLS sẽ chuẩn bị phôi thẻ, rà soát lại danh sách và việc cấp thẻ sẽ được tiến hành từ 15 đến 30-6. Luật sư chỉ được xét đổi thẻ khi đã đóng đủ phí thành viên của đoàn luật sư và phí của liên đoàn. Khoảng thời gian từ 1-7 đến 1-8 sẽ xử lý những sai sót có thể phát sinh. Sau đó, tất cả thẻ cũ sẽ hết hiệu lực.
Thẻ luật sư mới sẽ không quy định giới hạn thời gian có giá trị của thẻ. LĐLS sẽ quyết định việc đổi thẻ khi thấy cần thiết. Song song với việc đổi thẻ, LĐLS sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu của luật sư trên toàn quốc. Một số thẻ sẽ tương ứng một luật sư (cùng với các thông tin liên quan) và con số này sẽ theo luật sư đó trong suốt quá trình hành nghề. Dự kiến chủ tịch LĐLS sẽ mang số 1, tiếp theo là các phó chủ tịch… Luật sư của các đoàn sẽ được đánh số theo thứ tự a, b, c... Cuộc họp nói trên chưa bàn tới việc một luật sư vì lý do nào đó không còn tiếp tục hành nghề thì con số ứng với luật sư đó sẽ được giải quyết thế nào.