I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ online có bài: Có chuyện nhầm lẫn quy định pháp lý. Bài báo phản ánh: “Khai sinh cho con phải giám định ADN?”, một luật gia cho rằng ở đây có chuyện nhầm lẫn quy định pháp lý dẫn đến việc yêu cầu thêm thủ tục.
Pháp luật Việt Nam hiện hành tạo mọi điều kiện cho trẻ em đều được đăng ký khai sinh ngay, kể cả trường hợp trẻ em bị bỏ rơi hay sinh ra ở nước ngoài. Hồ sơ thủ tục đăng ký khai sinh rất đơn giản nhằm tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người đi đăng ký khai sinh thực hiện quyền đăng ký khai sinh. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp, công chức tư pháp - hộ tịch cấp xã nhầm lẫn các quy định pháp lý nên từ chối hay yêu cầu các thủ tục không cần thiết dẫn đến đứa trẻ sinh ra không thể đăng ký khai sinh.
Vụ việc đăng ký khai sinh cho con của bà Trịnh Thu L. (Hà Nội) cho thấy công chức tư pháp - hộ tịch phường Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội chưa phân định quan hệ hôn nhân và quyền nhận con. Bà L. đã đăng ký kết hôn với người Đức theo quy định pháp luật về hôn nhân có yếu tố nước ngoài, nhưng việc bà L. đến đăng ký khai sinh cho con là yêu cầu độc lập không quan hệ đến cuộc hôn nhân giữa bà và người chồng Đức. Do đó công chức tư pháp - hộ tịch phường Đồng Tâm phải thụ lý giải quyết đăng ký khai sinh cho con bà L. theo giấy chứng sinh (vì giấy chứng sinh chứng minh bà L. là mẹ ruột của đứa trẻ) được quy định tại điểm 4, điều 1 nghị định 06/2012/NĐ-CP ngày 2-2-2012 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định về hộ tịch, hôn nhân và gia đình và chứng thực.
Việc nhận con bà L. của “người chồng hiện nay” là phù hợp vì điểm 8, điều 1, nghị định 06 quy định việc nhận con được thực hiện nếu bên nhận, bên được nhận là cha, mẹ, con còn sống vào thời điểm đăng ký nhận cha, mẹ, con và việc nhận con là tự nguyện và không có tranh chấp giữa những người có quyền và lợi ích liên quan đến việc nhận con. Trong trường hợp này, bà L. và những người có quyền và lợi ích liên quan không tranh chấp việc nhận con thì yêu cầu nhận con của “người chồng hiện nay” cần phải được thụ lý và giải quyết. Việc yêu cầu các giấy tờ, tài liệu, chứng cứ chứng minh việc nhận con từ công chức tư pháp - hộ tịch phường Đồng Tâm là cứng nhắc vì điểm b, khoản 1, điều 35 nghị định 158 chỉ yêu cầu xuất trình nếu có. Theo khoản 1, điều 34 nghị định 158 và điểm 9, điều 1 nghị định 06, trong thời hạn ba ngày kể từ ngày nhận đủ giấy tờ hợp lệ, nếu xét thấy việc nhận con là đúng sự thật và không có tranh chấp thì UBND cấp xã đăng ký việc nhận con. Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn nói trên được kéo dài thêm không quá năm ngày.
Quan trọng trong hồ sơ này là việc phân biệt rõ quan hệ hôn nhân có yếu tố nước ngoài với việc đăng ký khai sinh và việc nhận con. Việc nhận con là quyền công dân được pháp luật bảo vệ nếu không có tranh chấp, quan hệ hôn nhân xác lập và chấm dứt khi được tòa án có thẩm quyền giải quyết, đăng ký khai sinh được giải quyết khi có yêu cầu và các thủ tục theo quy định. Không thể lấy việc bà L. đã kết hôn, chưa ly hôn mà hạn chế quyền nhận con của “người chồng hiện nay”. Yêu cầu phải có giám định ADN là thừa thủ tục và giải quyết không đúng quy định pháp luật.
Đối với tỉnh Đồng Tháp, qua thực hiện công tác hộ tịch cũng có rất nhiều trường hợp tương tự nhưng đã được giải quyết theo quy định. Việc nhận con được thực hiện nếu không có tranh chấp phát sinh tại thời điểm yêu cầu và không bao giờ đòi hỏi kết quả giám định ADN, vì kết quả giám định ADN chỉ là chứng cứ khi có tranh chấp yêu cầu xác định con do tòa án có thẩm quyền giải quyết.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: Lỡ rút yêu cầu thi hành án, giờ chịu thua? Bài báo phản ánh: Hai bên thỏa thuận nên bên được thi hành án rút yêu cầu thi hành án. Đến khi bị bội ước, bên được thi hành án không biết phải nhờ cơ quan nào giải quyết.
Theo quyết định công nhận thỏa thuận thành của TAND quận Gò Vấp (TP.HCM) cuối năm 2013 thì Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Việt Khôi phải trả cho Công ty TNHH MTV Xây dựng An toàn Lao động Đại Nam gần 70 triệu đồng cả gốc lẫn lãi. Sau khi Công ty Đại Nam có đơn yêu cầu thi hành án (THA), tháng 2-2014, Chi cục THA dân sự quận Gò Vấp đã vào cuộc, ra quyết định phong tỏa tài khoản của Công ty Việt Khôi tại ngân hàng để bảo đảm cho việc THA.
Ngày 24-3-2014, Công ty Việt Khôi đã chủ động gửi cho Công ty Đại Nam một giấy cam kết thanh toán công nợ với nội dung là hứa sẽ trả toàn bộ số nợ vào ngày 28-4, nếu không Công ty Việt Khôi sẽ chịu phạt bằng cách trả gấp đôi số tiền trên. Đổi lại, Công ty Đại Nam phải hoàn thành thủ tục để Chi cục THA giải tỏa lệnh phong tỏa tài khoản của Công ty Việt Khôi.
Hai ngày sau, Công ty Đại Nam đã làm đơn xin rút đơn yêu cầu THA với lý do hai bên đã thỏa thuận được thời hạn thanh toán nợ, yêu cầu Chi cục THA không tiếp tục thụ lý, giải quyết nữa. Từ đề nghị này, Chi cục THA quận Gò Vấp đã ra quyết định đình chỉ THA theo Điều 23 và Điều 50 Luật THA dân sự.
Đến hạn (ngày 28-4), Công ty Việt Khôi đã không thanh toán cho Công ty Đại Nam, cũng không bồi thường gấp đôi số tiền như đã cam kết. Bị bội ước, Công ty Đại Nam đã dựa vào nội dung của giấy cam kết để làm đơn khởi kiện vụ án mới ra TAND quận Gò Vấp để đòi Công ty Việt Khôi phải trả cho mình gần 130 triệu đồng.
Tuy nhiên, TAND quận Gò Vấp đã trả đơn kiện cho Công ty Đại Nam, cho rằng công ty này không thể kiện lại được vì một tranh chấp không thể giải quyết hai lần.
Theo hướng dẫn của tòa, Công ty Đại Nam sang Chi cục THA quận yêu cầu được trả số tiền theo bản án ban đầu của tòa. Cơ quan này cũng từ chối thụ lý giải quyết vì đã ra quyết định đình chỉ THA.
“Hiện nay chúng tôi không biết phải làm sao để đòi lại tiền của mình khi các cơ quan có thẩm quyền đều từ chối thụ lý giải quyết. Chúng tôi thỏa thuận trong giai đoạn THA là hợp pháp, ngay tình và thể hiện thiện chí nhưng khi bị bội ước thì không được ai bảo vệ chúng tôi nữa” - ông Vũ Xuân Dưỡng, đại diện Công ty Đại Nam, than thở.
Vụ việc trên đặt ra một vấn đề pháp lý: Trong trường hợp bị bội ước như thế này thì tòa hay cơ quan THA sẽ phải đứng ra giải quyết yêu cầu để bảo vệ quyền lợi của đương sự?
Theo ông Võ Thành Danh (Chi cục trưởng Chi cục THA dân sự quận 8, TP.HCM), ở đây cơ quan THA không thể thụ lý, giải quyết lại vụ việc. Bởi lẽ theo điểm c khoản 1 Điều 58 Luật THA dân sự, khi người được THA có văn bản yêu cầu không tiếp tục việc THA thì thủ trưởng cơ quan THA ra quyết định đình chỉ. Đặc điểm của việc đình chỉ là chấm dứt thi hành đối với các bản án, quyết định dân sự; các bên đương sự cũng chấm dứt mọi quyền và nghĩa vụ của họ đã tuyên trong bản án. Như vậy khi đã đình chỉ THA thì cơ quan THA không có cơ sở nào để thụ lý, giải quyết lại, kể cả trong trường hợp còn thời hiệu yêu cầu THA. Đương sự chỉ có quyền yêu cầu THA lại khi có căn cứ cho rằng việc đình chỉ THA trước đó là không đúng pháp luật.
Đồng tình, TS Lê Minh Hùng (giảng viên khoa Luật dân sự Trường ĐH Luật TP.HCM) phân tích: Luật THA dân sự không nói rõ về trường hợp đã yêu cầu đình chỉ nhưng sau đó yêu cầu THA lại. Nhưng theo quan điểm của ông thì phía Công ty Đại Nam không thể yêu cầu THA lại vì hoạt động này đã chấm dứt, mọi vấn đề liên quan coi như đã kết thúc.
Vậy cơ quan nào có trách nhiệm giải quyết tranh chấp? Theo TS Hùng, TAND quận Gò Vấp phải thụ lý, giải quyết vụ án mới với nội dung kiện đòi gần 130 triệu đồng do Công ty Việt Khôi vi phạm cam kết ở giai đoạn THA. Đúng là nguồn gốc số tiền tranh chấp xuất phát từ quyết định của tòa nhưng đó là chuyện cũ, không liên quan đến thỏa thuận mới. Thực tế thì hai bên đã thực hiện một giao dịch mới có điều kiện khác (thỏa thuận trả gấp đôi số nợ nếu vi phạm cam kết). Giao dịch mới này không trái pháp luật, đạo đức và đã phát sinh tranh chấp. Lúc này, quyền đòi nợ mới của Công ty Đại Nam đã phát sinh và tranh chấp mới này thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND quận.
3. Báo Tuổi trẻ online có bài: Tiếp nhận giấy tờ hộ tịch qua điện thoại. Bài báo phản ánh: UBND tỉnh Tiền Giang vừa có công văn đồng ý cho UBND huyện Châu Thành thực hiện thí điểm mô hình tiếp nhận yêu cầu cấp bản sao giấy tờ hộ tịch qua điện thoại tại thị trấn Tân Hiệp và xã Thân Cửu Nghĩa từ tháng 7-2014.
Theo đó, người dân có thể cung cấp các thông tin cần thiết về họ tên, địa chỉ, điện thoại, số chứng minh nhân dân... để yêu cầu cấp bản sao giấy tờ. UBND tỉnh Tiền Giang còn yêu cầu UBND huyện Châu Thành lên phương án xây dựng cụ thể những thông tin mà người dân cần cung cấp khi yêu cầu cấp bản sao và có phương pháp để xác định đúng người, đúng yêu cầu qua điện thoại.
4. Báo An ninh thủ đô có bài: Chấn chỉnh việc lạm dụng bản sao có chứng thực. Bài báo phản ánh: Thủ tướng Chính phủ vừa yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chấn chỉnh tình trạng lạm dụng yêu cầu nộp bản sao có chứng thực đối với giấy tờ, văn bản khi thực hiện thủ tục hành chính.
Theo đó, khi cá nhân, tổ chức trực tiếp thực hiện thủ tục hành chính nộp bản sao từ sổ gốc, bản sao có chứng thực thì không được yêu cầu xuất trình bản chính để đối chiếu. Trường hợp nộp bản sao không có chứng thực và xuất trình kèm bản chính thì công chức, viên chức tiếp nhận hồ sơ có trách nhiệm tự kiểm tra, đối chiếu bản sao với bản chính và chịu trách nhiệm về tính chính xác của bản sao so với bản chính mà không yêu cầu cá nhân, tổ chức nộp bản sao có chứng thực.
4. Báo Phụ nữ online có bài: Đẻ thuê, mạch ngầm cứ chảy. Bài báo phản ánh: Nếu như định chế mang thai hộ mới chỉ được Quốc hội thông qua, thì trên thực tế việc đẻ thuê đã được “giao dịch” rất sôi động. Việc những cặp vợ chồng không thể sinh con sẵn sàng trả hàng trăm triệu đồng để thuê người khác đẻ con cho mình vẫn diễn ra từng ngày…
Chiều 19/6, ngay khi Quốc hội thông qua Luật Hôn nhân và gia đình (sửa đổi), trong đó có điều khoản thừa nhận việc mang thai hộ với mục đích nhân đạo sẽ có hiệu lực từ 1/1/2015, nhiều bạn đọc trước đây từng bế tắc vì không thể sinh con đã gọi điện thoại đến Báo Phụ Nữ bày tỏ vui mừng, nhưng cũng không ít người lo lắng: “Luật đã “thông” nhưng chỉ cho phép người có mối quan hệ ruột thịt mang thai hộ, mà tôi không còn người ruột thịt, không lẽ tìm dịch vụ đẻ thuê…”.
Mới đây, Bệnh viện (BV) Nhân dân Gia Định tạm giữ một trường hợp sản phụ sinh tại BV này bởi nghi do đẻ thuê. Theo thông tin từ BV cung cấp, ngày 23/5, BV tiếp nhận một sản phụ nhập viện chuẩn bị sinh; khi nhân viên BV yêu cầu nộp giấy chứng minh nhân dân để ghi vào hồ sơ bệnh án thì sản phụ này cho biết đã mất chứng minh nhân dân và cũng không có chồng, không có người thân, chỉ nhờ người quen đưa đi sinh. Sản phụ khai tên Trịnh P.C. (ngụ Q.Phú Nhuận, TP.HCM).
Một trường hợp khác các bác sĩ của BV phát hiện sản phụ có cùng lúc hai sổ khám thai. Một sổ khám ở BV Hùng Vương mang tên Nguyễn B.Y. 20 tuổi, ngụ ở Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận và một sổ khám ở BV Vạn Hạnh mang tên Trịnh P.C., 37 tuổi. Đến 13g50 ngày 25/5, sản phụ sinh bé trai nặng 2,9kg. Khi xuất viện, gia đình của sản phụ yêu cầu BV Nhân dân Gia Định cấp giấy chứng sinh, nhưng bị BV từ chối vì nghi sản phụ khai man, hơn nữa sản phụ quá trẻ so với tuổi khai trong hồ sơ bệnh án. BV chưa kịp điều tra, can thiệp thì gia đình đã lẻn mang em bé về, để lại tờ giấy chứng sinh còn dang dở vì không có tên người mẹ…
Chuyện mang thai hộ phát sinh nhiều vấn đề mà bản thân người trong cuộc không ngờ, thực tế có khá nhiều vụ mang thai hộ ban đầu vì tiền, sau đó người mang thai hộ phát sinh tình cảm với đứa trẻ, dẫn đến nhiều hệ lụy.
Rất may mắn cho những cặp vợ chồng hiếm muộn, những người mẹ mất khả năng mang thai, bởi Quốc hội đã thông qua định chế cho phép mang thai hộ. TS-BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Phó giám đốc BV Phụ sản Từ Dũ TP.HCM, đồng thời là thành viên của Hội đồng soạn thảo nghị định hướng dẫn hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ của Bộ Y tế cho biết: “Những trường hợp được chỉ định mang thai hộ khi người mang thai còn trong độ tuổi sinh đẻ nhưng không có tử cung do dị tật bẩm sinh hoặc trước đó có đẻ một lần, hoặc phá thai dẫn đến băng huyết sau sinh, nhiễm trùng hậu sản… nên phải cắt tử cung. Vì không được thương mại hóa nên Luật quy định người mang thai hộ phải có mối quan hệ ruột thịt, chứ không phải ai muốn mang thai cũng được”.
Tuy nhiên, theo bà Tuyết, quy định chưa tính, chưa dự liệu đến trường hợp người có nhu cầu nhờ mang thai hộ không có chị, em ruột thịt. Chính vì vậy, văn bản nghị định chi tiết cần cụ thể để tránh tình trạng nhiều gia đình lén lút đi tìm người mang thai hộ.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo VOV online có bài: Sáng mai, bế mạc Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIII. Bài báo phản ánh: Sáng thứ ba, ngày 24/6, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường để thông qua một số luật, nghị quyết và tiến hành phiên bế mạc kỳ họp.
Buổi sáng, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Quốc hội đã biểu quyết thông qua một số điều (bao gồm: Điều 14 về hệ thống tổ chức hải quan, Điều 77 về kiểm tra sau thông quan, Điều 89 về thẩm quyền của cơ quan hải quan trong việc áp dụng các biện pháp phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới) và toàn bộ Luật hải quan (sửa đổi).
Sau đó, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Quốc hội thảo luận về dự án Luật đầu tư (sửa đổi). Trong buổi thảo luận đã có 23 đại biểu Quốc hội phát biểu.
Các ý kiến thảo luận tập trung vào những nội dung sau: Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; Quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư; Lĩnh vực, địa bàn đầu tư; Ưu đãi đầu tư; Phạm vi các dự án phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và quy định thủ tục thông báo đầu tư; Thẩm quyền quyết định đầu tư trong nước và quyết định đầu tư ra nước ngoài; Việc cấp Giấy chứng nhận đầu tư đối với dự án đầu tư ra nước ngoài...
Buổi chiều, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Quốc hội đã biểu quyết thông qua một số điều (bao gồm: Điều 4 về nguyên tắc bảo vệ môi trường, Điều 9 về nội dung cơ bản của quy hoạch bảo vệ môi trường) và toàn bộ Luật bảo vệ môi trường (sửa đổi).
Sau đó, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự. Trong buổi thảo luận đã có 15 đại biểu Quốc hội phát biểu.
Các ý kiến thảo luận tập trung vào những nội dung sau: Về đơn yêu cầu thi hành án; quyền, nghĩa vụ của người được thi hành án, người phải thi hành án; Về ra quyết định thi hành án; Việc áp dụng biện pháp cưỡng chế kê biên tài sản; Việc thi hành quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm; Nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, ủy ban nhân dân các cấp trong thi hành án dân sự...
2. Báo Pháp luật Việt Nam online có bài: Rất đông tàu Trung Quốc liên tục đâm va vào tàu Việt Nam. Bài báo phản ánh: Theo thông tin từ Cục Kiểm ngư, trong ngày 23/6, tàu kiểm ngư của ta cơ động tiến vào cách giàn khoan Hải Dương 981 10-12 hải lý để đấu tranh, tuyên truyền… trước sự vây ép của rất đông tàu Trung Quốc.
Trong ngày, Trung Quốc duy trì tại hiện trường giàn khoan Hải Dương 981 khoảng 117-121 tàu các loại, trong đó có 42-44 tàu hải cảnh, 14-15 tàu vận tải, 18-19 tàu kéo, 38 tàu cá và 5 tàu quân sự.
Liên quan tới diễn biến ngoài Biển Đông, các tàu hải cảnh, hải giám, tàu kéo của Trung Quốc thường xuyên có hành động ép hướng, tăng tốc độ bám sát các tàu ta (cách tàu ta từ 20-70m), ngăn cản quyết liệt ở khu vực cách giàn khoan khoảng 10-12 hải lý, sẵn sàng đâm va các tàu của ta khi tàu ta tiến gần vào giàn khoan.
3. Báo Pháp luật Việt Nam online có bài: Việt Nam công nhận tư cách pháp lý của Tòa Trọng tài thường trực. Bài báo phản ánh: Hôm qua 23/6, thay mặt Chính phủ Việt Nam,Thứ trưởng Ngoại giao Hồ Xuân Sơn ký Hiệp định nước chủ nhà và Thư trao đổi về hợp tác giữa Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam và Tòa Trọng tài thường trực (PCA) với Tổng Thư ký Tòa Trọng tài thường trực Hugo Hans Siblesz.
Với việc ký kết Hiệp định nước chủ nhà với PCA, Việt Nam chính thức công nhận PCA có tư cách pháp lý cần thiết để tiến hành các hoạt động giải quyết hòa bình các tranh chấp quốc tế thông qua trọng tài, trung gian, hòa giải và ủy ban điều tra, cung cấp các hỗ trợ thích hợp khác liên quan đến hoạt động giải quyết hòa bình các tranh chấp quốc tế do PCA tiến hành tại Việt Nam, cũng như tiến hành các hoạt động hợp tác với Việt Nam. Chính phủ Việt Nam sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động này của PCA tại Việt Nam.
Với việc ký kết Thư trao đổi về hợp tác, Việt Nam sẽ nhận được sự hỗ trợ của PCA trong việc đào tạo cán bộ pháp lý. PCA sẽ cung cấp cho Chính phủ Việt Nam các thông tin chung hoặc tư vấn về các vấn đề thủ tục thuộc quy trình trọng tài quốc tế do PCA điều hành.
Tiếp Tổng Thư ký Tòa Trọng tài thường trực ngay sau lễ ký, Phó Thủ tướng Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đánh giá cao vai trò của PCA trong việc hỗ trợ các quốc gia giải quyết hòa bình các tranh chấp quốc tế bằng thủ tục trọng tài.
Phó Thủ tướng cũng hy vọng rằng việc ký kết Hiệp định nước chủ nhà và Thư trao đổi về hợp tác giữa Việt Nam và PCA sẽ thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác giữa hai bên và bày tỏ mong muốn nhận được sự hỗ trợ của PCA trong việc đào tạo, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ pháp lý Việt Nam để phục vụ đất nước trong quá trình hội nhập.