I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật Việt Nam có bài 10 sự kiện pháp luật nổi bật năm 2013. Bài báo đưa tin: Ngày 28/12/2013, Hội đồng Bình chọn 10 sự kiện pháp luật nổi bật năm 2013 của Báo Pháp luật Việt Nam đã họp, xem xét kết quả bình chọn của bạn đọc gửi về qua các ấn phẩm.
Với sự hưởng ứng nhiệt tình của đông đảo bạn đọc, Hội đồng đã nghiêm túc xem xét, cân nhắc và quyết định lựa chọn 10 sự kiện dưới đây:
1. Thông qua Hiến pháp sửa đổi
2. Việt Nam trúng cử thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp quốc
3. Ngày Pháp luật 9/11
4. Việc lấy phiếu tín nhiệm tại Quốc hội đối với chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn lần đầu tiên được thực hiện
5. Luật Đất đai sửa đổi được Quốc hội khóa XIII thông qua
6. Khởi tố vụ án hình sự đối với hai vụ việc đặc biệt nghiêm trọng xảy ra trong ngành Y tế
7. Vụ án Nguyễn Thanh Chấn
8. Nhiều vụ án tham nhũng được đưa ra xét xử (ALC II, Vifon, Vinalines)
9. Công nhận ngày 19/7 hàng năm là “Ngày truyền thống Thi hành án dân sự” và ngày 10/10 hàng năm là “Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam”
10. Quyền mang thai hộ vì mục đích nhân đạo và hôn nhân đồng giới
2. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh có bài Đồng Tháp: Bỗng dưng bị... kê biên nhà. Bài báo phản ánh: Tám năm qua, ông Nguyễn Văn Tài (SN 1946, ngụ số 19 đường Nguyễn Trãi, phường An Thạnh, thị xã Hồng Ngự, Đồng Tháp) lâm cảnh đường cùng. Sau khi bỗng dưng bị thi hành án (THA) kê biên nhà, UBND phường lại tiếp tục ra nhiều quyết định lạ đời đối với ông.
Không giấu được bức xúc, ông cho biết: “Nhà tôi mua bán hợp pháp, được chính quyền địa phương công nhận nhưng lại bị THA kê biên? Tôi đã gởi hàng trăm đơn khiếu nại đến các cơ quan chức năng nhưng không được giải quyết. Trái lại, chính quyền địa phương ra nhiều quyết định (QĐ) gây thiệt hại cho tôi”. Ngày 25-6-2006, Võ Tấn Phong (SN 1966, ngụ P.An Thạnh, TX.Hồng Ngự) cùng mẹ là bà Thái Thị Mừng (SN 1930) thế chấp cho ông Tài hai nền nhà tại đường Nguyễn Đình Chiểu, ấp An Thạnh (nay là đường Nguyễn Trãi, phường An Thạnh) diện tích 200m2 nhận 322.500.000 đồng. Do không có tiền trả, ngày 11-2-2007 vợ chồng Phong lập biên bản bàn giao hai căn nhà trên. Là người địa phương, biết rõ nguồn gốc đất của bà Mừng được thừa kế lại nên dù chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) nhưng Phong vẫn được hưởng quyền thừa kế, vả lại việc mua bán được bà Mừng và vợ chồng Phong đồng ý, vì vậy, ông Tài xây nhà.
Biên bản ký xong, Phong trở mặt không chịu bàn giao. Ông Tài nhiều lần gởi đơn đến UBND thị trấn Hồng Ngự (nay là phường An Thạnh) nhờ can thiệp. Ngày 23-12-2008, UBND thị trấn ra QĐ 375 về việc công nhận hòa giải thành vụ tranh chấp đất. Tại buổi làm việc, Phong thống nhất giao ông Tài sử dụng diện tích đất đã thế chấp. Ngày 24-6-2009, Chi cục thi hành án dân sự (THADS) thị xã Hồng Ngự lại kê biên tài sản của Phong trong vụ tranh chấp khác. Mặc cho ông Tài giải thích, cơ quan này cho rằng, kết quả xác minh đã đủ căn cứ kê biên hai nền trên. Ông Tài chưa có quyền sử dụng đất thì khởi kiện Phong đến UBND thị xã Hồng Ngự.
Bất bình trước QĐ kê biên của Chi cục THADS thị xã Hồng Ngự, ông Tài gởi đơn khiếu nại. Ngày 26-8-2009, nơi này có văn bản trả lời. Theo đó, với hai nền trên, Phong thống nhất tự nguyện yêu cầu cơ quan THA kê biên tài sản. Vì thế, việc kê biên THA đúng theo quy định. Mặt khác, ông Phong đã được chính quyền địa phương hoàn tất hồ sơ, lập tờ trình gửi UBND huyện ra quyết định cấp GCNQSDĐ. Ông Tài nói: “Thi hành án dẫn giải không hợp lý. Phong lập hồ sơ chứ chưa được cấp GCNQSDĐ. Trong khi đó, ông này bán cho tôi hai nền đã được chính quyền địa phương công nhận”.
Không đồng ý giao nền theo quyết định của cơ quan THA, ngày 11-12-2009 ông Tài xây nhà cho thuê thì bị UBND thị xã Hồng Ngự phạt vi phạm hành chính 12,5 triệu đồng. Một lần nữa, ông Tài gửi đơn khiếu nại, do bị THADS thị xã Hồng Ngự kê biên nền ông không đóng phạt. Cơ quan chức năng nhiều lần ra thông báo cưỡng chế THA nhưng không được.
Sau tám năm lập dãy phòng cho thuê, ông Tài tưởng Chi cục THA thị xã Hồng Ngự cho qua nên không màng đến việc xin cấp GCNQSDĐ. Mới đây, UBND phường An Thạnh mời ông lên nhận QĐ mới là hủy bỏ QĐ công nhận hòa giải thành với ông Phong. Ông Tài bức xúc: “Nhà tôi đã sử dụng suốt thời gian dài, không bị tranh chấp. Tôi chẳng hiểu sao phường lại hủy QĐ tám năm về trước như không công nhận sự mua bán hợp pháp giữa tôi và ông Phong?”.
Mong UBND tỉnh Đồng Tháp kiểm tra vụ việc để giải quyết thỏa đáng quyền lợi của người dân.
3. Báo Điện tử VietnamNet có bài Pháp luật có công nhận sinh con bằng tinh trùng người chết. Bài báo phản ánh: Đây là sự vụ khá hay, được xem là đầu tiên ở nước ta được thực hiện do tiến bộ vượt bậc của y học mang lại cùng với quyết định kịp thời của gia đình và sự hỗ trợ của các bác sỹ. Ở góc độ nào thì sự việc này cũng cần khuyến khích bởi tính nhân văn. Về phía người mẹ, đây là một quyết định không dễ dàng nhưng thật đáng khen đã chọn cách sinh con sau hơn 3 năm chồng qua đời.
Ở góc độ luật pháp, đây là vấn đề khá đặc biệt mà pháp luật chưa dự liệu đầy đủ. Vẫn có thể áp dụng các quy định tương đương và giải thích theo hướng để giải quyết được nhưng chưa chặt chẽ hoàn toàn.
Đầu tiên, trong đăng ký hộ tịch, khai sinh cho trẻ. Nếu cứng nhắc thì sẽ không thể ghi tên cha và lấy họ cha cho con. Bởi khi khai sinh theo trường hợp thông thường tức có đầy đủ vợ chồng hợp pháp thì phải chứng minh quan hệ giữa vợ chồng bằng giấy chứng nhận kết hôn còn hiệu lực.
Ở đây người chồng đã chết nên quan hệ hôn nhân không còn tồn tại. Tuy nhiên, vì con sinh ra từ tinh trùng của cha đã chết được thực hiện bằng cơ sở y tế có thẩm quyền nên sự xác minh bằng văn bản của đơn vị này có giá trị pháp lý để chứng minh quan hệ thực tế giữa vợ, chồng, con.
Việc đăng ký khai sinh được thực hiện tại UBND phường - đơn vị hành chính cấp cơ sở nên sát sao trong quản lý hộ tịch nên pháp luật quy định quyền rất lớn, chỉ cần biết quan hệ hôn nhân của cha mẹ trẻ đã được chấp nhận mà không cần xuất trình giấy đăng ký kết hôn (k.1, Đ.15, NĐ 158/2005). Như vậy khi gia đình xuất trình đầy đủ giấy tờ chứng minh như trên thì UBND phường đã có thể thực hiện được việc đăng ký khai sinh cho trẻ.
Vấn đề pháp lý thứ 2 là quyền thừa kế. Để lại thừa kế và thừa kế là quyền mặc nhiên của con người trừ các trường hợp bị pháp luật phế truất.Tuy nhiên theo Đ.635 BLDS để xác định là người thừa kế thì phải thành thai trước khi người để lại thừa kế chết. Ở đây, con thành thai khi cha đã chết sau hơn 3 năm nên cứng nhắc theo quy định pháp luật thì không phải là đối tượng được hưởng thừa kế theo luật, tức mặc định được hưởng.
Một cơ sở chứng minh khác là, Đ.63 Luật HNGĐ xác định “Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ đó là con chung của vợ chồng. Con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận cũng là con chung của vợ chồng”. Ngoài quy định này thì không có quy định nào khác để có thể xác định con của cha đã chết. Tuy nhiên, có thể căn cứ vào quy định tại Đ.676 BLDS “Người thừa kế theo pháp luật” với xác định hàng thừa kế thứ 1 có “con” và các cơ sở chứng minh 2 trẻ này là con của người đã chết nên vẫn được hưởng thừa kế theo quy định pháp luật.
Từ các phân tích trên, rõ ràng pháp luật chưa dự liệu đủ các quy định trong trường hợp này. Rất cần thiết phải bổ sung trong cả Luật HNGĐ lẫn hướng dẫn dưới luật về hộ tịch để định nghĩa “cha mẹ-con” được đầy đủ hơn nhằm định hướng xử lý, giải quyết từ các cơ quan hành chính nhà nước lẫn cơ quan bảo vệ pháp luật được chính xác, đúng đắn mà không phải “vận dụng” dễ gây tranh chấp đối với các quyền về nhân thân mặc nhiên của con người. Đây cũng là cách đề cao quyền con người, rất cần thiết.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Pháp luật Việt Nam đưa tin: Ngoài Hiến pháp, từ 2014, nhiều chính sách quan trọng cũng bắt đầu có hiệu lực như quy định về đăng ký thường trú, giảm nhiều loại thuế suất.
So với Hiến pháp 1992, Hiến pháp mới tiếp tục khẳng định nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
Những quy định trái với Hiến pháp mới lập tức bị vô hiệu hóa kể từ ngày 1/1/2014. Trong tháng 1/2014, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tổ chức hội nghị trực tuyến nhằm triển khai công tác rà soát, xây dựng pháp luật để phù hợp với các quy định mới của Hiến pháp.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú sửa đổi 5/42 điều nhằm khắc phục những bất cập tình trạng di dân tự phát vào các thành phố lớn, mất cân đối về phân bố dân cư và an sinh xã hội; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về dân cư, đồng thời bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Luật Khoa học và Công nghệ quy định rõ hơn về nhiệm vụ, nguyên tắc của hoạt động khoa học, công nghệ; chính sách của Nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ... Một trong những điểm mới của Luật là quy định ưu đãi nhân tài khoa học.
Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh quy định việc bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh cho đối tượng trong cơ quan, tổ chức của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội được thực hiện thống nhất trong phạm vi cả nước. Người quản lý doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập phải tham gia bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh.
Đầu 2014, nhiều chính sách thuế cũng có sự thay đổi. Thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ được giảm từ 25% về 22% và hai năm sau giảm còn 20%. Đây được coi là chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn.
Thuế suất với nhiều loại ôtô nhập nguyên chiếc từ các nước ASEAN sẽ giảm về mức 50%, thay vì 60% như hiện tại. Mức thuế suất này được quy định tại biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt để thực hiện Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) giai đoạn 2012 - 2014.
Theo biểu này, các loại ôtô chuyên dụng như xe cứu thương, xe chở phạm nhân, xe tang lễ cũng được hưởng mức thuế nhập khẩu 0%. Các loại ôtô chở người khác như xe đi trên tuyết, xe chơi golf và các loại xe tương tự cũng chỉ chịu thuế 5%.
Khoảng 200 nhóm mặt hàng sẽ được giảm thuế xuất nhập khẩu để phù hợp với tình hình thực tế và theo cam kết WTO. Trong đó, thuế xuất khẩu vàng nguyên liệu không phân biệt hàm lượng chỉ còn mức 2% thay vì 10% như hiện nay, vàng trang sức, mỹ nghệ và các sản phẩm bằng vàng giảm về 0%. Trong khi đó, theo quy định hiện hành, vàng nguyên liệu hàm lượng dưới 99,99% và nữ trang vàng có hàm lượng trên 80% cũng chịu thuế 10%. Chỉ riêng loại nữ trang hàm lượng dưới 80% mới được hưởng thuế 0%.
Tuy nhiên, vàng nguyên liệu sẽ chỉ bị áp thuế khi Ngân hàng Nhà nước cho phép các công ty được xuất, nhập vàng nguyên liệu (hiện tại chưa doanh nghiệp nào được phép), còn khi Ngân hàng Nhà nước nhập vàng sẽ không chịu thuế.
2. Báo Đầu tư có bài SBIC chính thức thay thế Vinashin. Bài báo phản ánh: Cách đây ít phút, Bộ Giao thông vận tải đã chính thức công bố quyết định thành lập Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (SBIC). SBIC được Bộ GTVT ký quyết định thành lập vào cuối tháng 10/2013, có số vốn điều lệ tại thời điểm thành lập là 9.520 tỷ đồng, gồm công ty mẹ và 8 công ty thành viên, có nghề kinh doanh chính là: đóng mới tàu thủy, thiết bị và phương tiện nổi; Sửa chữa, hoán cải tàu thủy, thiết bị và phương tiện nổi; tư vấn, thiết kế tàu thủy và phương tiện nổi; tái chế, phá dỡ tàu cũ.
Tại buổi lễ, Bộ GTVT cũng đã công bố quyết định bổ nhiệm ông Nguyễn Ngọc Sự, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tập đoàn Vinashin giữ chức Chủ tịch Hội đồng thành viên SBIC; ông Vũ Anh Tuấn, Quyền Tổng giám đốc Vinashin giữ chức Thành viên Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc SBIC.
"Cho đến hôm nay, mọi thủ tục pháp lý để thành lập Tổng công ty đã hoàn thành và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/1/2014. Việc thành lập mới Tổng công ty và chấm dứt hoạt động của mô hình Tập đoàn kinh tế đã đánh dấu một bước thành công trong quá trình tái cơ cấu Vinashin, chuẩn bị cho 1 bước phát triển mới tốt đẹp hơn", ông Nguyễn Ngọc Sự, Chủ tịch SBIC khẳng định.
Được biết, mục tiêu đầu tiên trong kinh doanh đối với SBIC năm 2014 là phải đạt giá trị sản lượng khoảng 7.500 tỷ đồng, tăng khoảng 120% so với năm 2013 với tổng số tàu bàn giao là 78 chiếc.
"Hội đồng thành viên, Ban lãnh đạo SBIC cam kết không để xảy ra những yếu kém, khuyết điểm tương tự", ông Sự cam kết.