I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Bộ Tư pháp thông báo kết quả hoạt động quý III/2013. Bài báo đưa tin: Ngày 17/10, Bộ Tư pháp tổ chức họp báo quý III/2013 về hoạt động của ngành Tư pháp. Ông Trần Tiến Dũng, Chánh Văn phòng Bộ Tư pháp, đã thông báo một số nội dung về công tác của Bộ. Theo đó, trong quý III/2013, ngành Tư pháp đã triển khai thực hiện các mặt công tác trọng điểm như: Hoàn chỉnh báo cáo đề xuất của Chính phủ về việc sửa đổi Chương IX (Chính quyền địa phương) trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, phối hợp với Uỷ ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 6.
Trong quý III/2013, Bộ Tư pháp đã thẩm định 73 văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có 18 điều ước quốc tế; tổ chức tiếp nhận và kiểm tra 1.602 văn bản của các bộ, ngành, địa phương, bước đầu phát hiện 104 văn bản có dấu hiệu vi phạm các quy định tại Điều 3 Nghị định số 40/2010/NĐ-CP.
Tại cuộc họp báo, đại diện các đơn vị thuộc bộ cũng đã trả lời những vấn đề “nóng” đang được dư luận xã hội quan tâm.
Theo Bộ Tư pháp, khi góp ý vào Chương Chính quyền địa phương trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, Chính phủ nhất quán khẳng định tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương.
Để phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương, Chính phủ cũng đề nghị điều chỉnh lại nhiệm vụ của Quốc hội và Thường vụ Quốc hội đối với chính quyền địa phương.
Ví dụ, Hiến pháp hiện hành đều quy định UBTVQH và Chính phủ đều có chức năng hướng dẫn về quản lý Nhà nước đối với HĐND thì nên chuyển hoàn toàn chức năng này cho Chính phủ thực hiện, UBTVQH chỉ thực hiện giám sát.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng có thẩm quyền tách, nhập, phân chia địa giới hành chính giữa các tỉnh, thành, bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật của địa phương trái với Hiến pháp và pháp luật...
Về cơ cấu tổ chức chính quyền địa phương hiện có nhiều phương án khác nhau. Do vậy, Chính phủ đề xuất Hiến pháp quy định vấn đề này theo hướng "mở" nhất để có thể nghiên cứu dài hơi hơn, phù hợp với thực tiễn tổ chức bộ máy chính quyền địa phương.
Đối với kết quả thi hành án dân sự có nhiều chuyển biến với số việc đã giải quyết được đạt tỷ lệ 86,53% và 28,965 tỷ đồng, đạt 73,17%.
Về tình hình ban hành Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính, đến nay đã ban hành được 22/55 Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật, các dự thảo Nghị định còn lại đang gửi ý kiến các Thành viên Chính phủ cho ý kiến.
Báo Người lao động cũng đưa tin: Bộ Tư pháp ngày 17-10 cho biết đã có văn bản đề nghị Bộ Công an vào cuộc xem xét sự việc Công an Hà Nội thực hiện thu thập thông tin công dân có nhiều dấu hiệu trái luật mà Báo Người Lao Động phản ánh.
Trả lời Báo Người Lao Động tại cuộc họp giao ban thường kỳ sáng nay 17-10, ông Trần Tiến Dũng, Chánh văn phòng kiêm người phát ngôn của Bộ Tư pháp, cho biết cơ quan này đã nắm được thông tin xung quanh việc Công an TP Hà Nội tiến hành thu thập dữ liệu dân cư và lập tức gặp phải những dư luận trái chiều.
Theo chức năng, thẩm quyền của mình, Cục Kiểm soát thủ tục hành chính (Bộ Tư pháp) đã xem xét vụ việc.
Ông Ngô Hải Phan, Cục trưởng Cục Kiểm soát thủ tục hành chính, cho biết đã có văn bản gửi Bộ Công an đề nghị xem xét lại vấn đề thu thập dữ liệu dân cư của Công an Hà Nội mà báo chí, dư luận lên tiếng phản ánh thời gian vừa qua.
“Đến nay Nghị định 90 của Chính phủ về cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia vẫn có hiệu lực pháp lý và là cơ sở để triển khai thực hiện thu thập thông tin dân cư. Chúng tôi đang chờ ý kiến của Bộ Công an trước rồi mới có ý kiến chính thức của mình”- ông Phan nói.
Ông Phan cho biết gia đình mình cũng đã nhận được văn bản thu thập thông tin dân cư do cảnh sát khu vực mang tới. Tuy nhiên, trong bản kê khai này có tới 32 thông tin nên không hiểu có phải kê khai hết hay chỉ kê khai một số thông tin có khoanh tròn.
Nhiều phóng viên tại cuộc họp báo cũng phản ánh việc gia đình họ đã nhận được văn bản yêu cầu kê khai thông tin cá nhân từ cán bộ dân phố, cảnh sát khu vực, công an phường...
“Tôi không thể hiểu tại sao lại bắt buộc chúng tôi kê khai cả email cá nhân, cơ quan công tác, số điện thoại, quá trình công tác hoạt động ở đâu từ khi đủ 14 tuổi tới nay, rồi quan hệ anh em ruột thịt thế nào,….” - một phóng viên đến từ Cổng thông tin điện tử Chính phủ thắc mắc và lo ngại về việc thu thập thông tin cá nhân một cách thủ công như vậy thì làm sao đảm bảo được tính bảo mật, không lộ thông tin cá nhân của công dân ra ngoài.
Trong khi đó, phóng viên của Báo điện tử Vietnamnet cho biết gia đình mình nhận được văn bản từ ông tổ trưởng dân phố và không hề có một hướng dẫn nào về việc thông tin nào thì kê khai, thông tin nào không kê khai,… “Vậy thì người dân sẽ không thể hiểu phải kê khai thế nào cho đúng”- phóng viên này đặt vấn đề.
Ông Ngô Hải Phan cho biết đến giờ chưa thể khẳng định quy trình thu thập, thực hiện thu thập như thế của Công an Hà Nội đúng hay sai.
Như Báo Người Lao Động phản ánh, sau một thời gian thực hiện thí điểm, Công an TP Hà Nội đang thực hiện triển khai mở rộng việc thu thập thông tin dữ liệu dân cư. Điều này ngay lập tức gặp phải phản ứng từ phía người dân cũng như chuyên gia tư pháp.
Theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó chủ tịch Hội Luật gia TP HCM, việc yêu cầu người dân kê khai tới 32 thông tin của Công an Hà Nội có dấu hiệu trái với Nghị định 90 về cơ sở dữ liệu dân cư cũng như Bộ luật Dân sự về việc bảo vệ bí mật thông tin cá nhân. Người dân có quyền không kê khai một số thông tin trái luật trong văn bản của Công an Hà Nội.
2. Báo Phụ nữ Online có bài Luật sư giả mạo giấy ủy quyền chỉ bị khiển trách. Bài báo phản ánh: Ngày 17/10, Đoàn luật sư tỉnh Bình Phước cho biết, ông Hoàng Kim Vinh, Chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Bình Phước đã ký quyết định kỷ luật bằng hình thức khiển trách đối với luật sư Đào Xuân Thành, Trưởng văn phòng luật sư Thành Vinh (QL.14, P.Tân Bình, TX.Đồng Xoài, Bình Phước) vì đã có hành vi giả mạo giấy ủy quyền của thân chủ.
Theo Đoàn luật sư tỉnh Bình Phước, hành vi của ông Thành vi phạm điểm b, d, khoản 1, điều 9 và khoản 1, 2 điều 26 của Luật Luật sư; vi phạm các quy tắc 2, 21.1, 24.2 của quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam; vi phạm điểm e, khoản 2, điều 9 và khoản 1, điều 10 của Điều lệ Đoàn luật sư Bình Phước.
Trước đó, bà Nguyễn Thị Vịnh, ở P.5, Q.5, TP.HCM tố cáo ông Đào Xuân Thành, Trưởng văn phòng luật sư Thành Vinh - Đoàn luật sư tỉnh Bình Phước về hành vi làm giấy ủy quyền giả, giả mạo chữ ký của bà Vịnh. Bà Vịnh đã nhờ luật sư Thành bảo vệ quyền lợi trong vụ kiện đòi bảy tỷ đồng ở P.Tân Xuân, TX.Đồng Xoài. Luật sư Thành đã tự ý làm giả hai giấy ủy quyền của bà Vịnh rồi tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của thân chủ. TAND TX.Đồng Xoài đã xét xử vụ việc mà bà Vịnh không hề hay biết.
3. Trang VnExpress có bài Những đứa bé đẻ 'chui' sống dưới chân cầu. Bài báo phản ánh: Xóm nổi (thuộc tổ 7, cụm 2, phường Phúc Xá, quận Ba Đình, Hà Nội) nằm sâu trong bãi giữa sông Hồng, ngay dưới chân cầu Long Biên. Nơi đây là nhà của 20 hộ dân, dựng trên sông với các tấm ván bắc qua bờ làm đường đi, nên có tên là xóm nổi. Đàn ông, đàn bà tìm đến với nhau, nên duyên vợ chồng, cho ra đời những đứa trẻ với cuộc đời cũng chìm nổi, vô định như cuộc đời của cha mẹ chúng. Cha mẹ của lũ trẻ ở xóm nổi là những người vô gia cư dạt về trú chân ở vũng nước tù đen kịt ở bãi giữa sông Hồng (Hà Nội). Các em nhỏ sinh ra chẳng được làm giấy khai sinh, đa số chỉ học hết cấp một.
Hầu hết những đứa trẻ sinh ra trong xóm không có giấy khai sinh, một số em là con ngoài giá thú. Cậu bé Ben, 3 tuổi, có anh chị đã lên 6-7 tuổi mà vẫn chưa được đi học vì nhà nghèo và không có giấy khai sinh.
Trong căn chòi dùng để trông vườn chuối thuê cho hợp tác xã và cũng là nhà ở, ông Nguyễn Đăng Được, 67 tuổi, tổ trưởng xóm nổi, trầm ngâm: "Ở đây có 20 hộ, hơn 70 nhân khẩu và 21 đứa trẻ được sinh ra trong xóm đều không có giấy khai sinh vì bố mẹ chúng chỉ sống với nhau, không đăng ký kết hôn. Một số trường hợp không có tiền nộp bệnh viện, không có giấy chứng sinh nên cũng không làm được giấy khai sinh".
Lớn lên, lũ trẻ được đi học ở trường Tiểu học Nghĩa Dũng, được miễn học phí. Xong cấp một, muốn lên trung học cơ sở, nhà trường yêu cầu bố mẹ chúng phải có giấy khai sinh. Bố mẹ đành cho con nghỉ học. Bọn trẻ xóm nổi đứa học cao nhất chỉ hết lớp 7, số còn lại mới ở cấp tiểu học để xóa mù chữ. Khi trưởng thành, các em cũng đi lao động như cha mẹ, có người trôi dạt, lang thang không về xóm nữa.
4. Báo Hà Nội mới Online có bài Xử lý công chức vi phạm trong thực thi công vụ: Chưa nghiêm vì thiếu tiêu chí. Bài báo phản ánh: Nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ công chức (CBCC), Bộ Tư pháp - TAND Tối cao - Viện KSND Tối cao - Bộ Nội vụ đã cùng soạn thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện trách nhiệm hoàn trả và xử lý kỷ luật người thi hành công vụ (THCV) trong lĩnh vực bồi thường Nhà nước. Rất kỳ vọng, song nhiều người dân khi đọc dự thảo lại chưa thực sự tin tưởng vào tính khả thi của một số cơ chế được đề cập.
Người dân chưa tin tưởng trong vấn đề được coi là đặc biệt nhạy cảm này không phải không có cơ sở. Bởi từ ngày 1-1-2010, thời điểm Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước có hiệu lực, đến 30-7-2013, ngân sách nhà nước đã chi trả bồi thường cho người bị thiệt hại trên 28,2 tỷ đồng. Song, số tiền mà CBCC hoàn trả Nhà nước (do việc thực thi công vụ sai) chỉ vài chục triệu đồng, lại thực hiện rất chậm, chưa kể Nhà nước chưa thu được một khoản tiền hoàn trả nào trong lĩnh vực tố tụng.
Thiếu rõ ràng, thậm chí mâu thuẫn với nhiều luật khác về thời hạn hoàn trả bồi thường, quy định thiệt hại do thu nhập thực tế của bị hại bị mất hoặc bị giảm sút nên đang có những công chức không biết về trách nhiệm bồi thường của mình theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Còn nhiều người dân cũng không thể vận dụng luật để bảo vệ quyền lợi của mình, dù có đầy đủ các loại giấy tờ để làm căn cứ chứng minh bị công chức gây thiệt hại. Thông tư do Bộ Tư pháp - TAND Tối cao - Viện KSND Tối cao - Bộ Nội vụ bắt tay xây dựng, dựa trên cơ sở Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, có nhiều điểm tiến bộ thì chắc chắn vẫn không thể "vượt" luật.
Theo Dự thảo Thông tư Hướng dẫn thực hiện trách nhiệm hoàn trả và xử lý kỷ luật người THCV trong lĩnh vực bồi thường Nhà nước, liên ngành thống nhất đề xuất: Đối với người THCV có lỗi vô ý gây ra thiệt hại, nếu số tiền bồi thường thực tế đã chi trả dưới 30 triệu đồng thì mức hoàn trả tối đa không quá một tháng lương của người đó tại thời điểm quyết định hoàn trả. Nếu số tiền bồi thường từ 30 triệu đồng đến 100 triệu đồng thì mức hoàn trả từ một đến hai tháng lương. Nếu số tiền bồi thường trên 100 triệu đồng thì mức hoàn trả tối đa không quá ba tháng lương. Đối với người THCV có lỗi cố ý gây ra thiệt hại nhưng chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự, số tiền bồi thường dưới 100 triệu đồng thì mức hoàn trả từ 3 đến 12 tháng lương. Trường hợp số tiền bồi thường từ 100 triệu đồng đến 500 triệu đồng thì mức hoàn trả từ 12 đến 24 tháng lương. Trường hợp số tiền bồi thường trên 500 triệu đồng thì mức hoàn trả từ 24 đến 36 tháng lương.
Song song với phạt tiền, hình thức kỷ luật khiển trách, cảnh cáo đến giáng chức, cắt chức, thôi việc sẽ được áp dụng đối với công chức gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân tùy theo lỗi nặng hay nhẹ hoặc không thực hiện trách nhiệm hoàn trả dù đã được cơ quan có trách nhiệm bồi thường thông báo đến lần thứ ba… Hình thức kỷ luật nặng nhất là buộc thôi việc sẽ áp dụng đối với công chức bị phạt tù do có hành vi trái pháp luật gây ra thiệt hại cho tổ chức, cá nhân và phải bồi thường.
Tuy nhiên, tất cả các hình thức nêu trên sẽ khó áp dụng nếu luật gốc chưa đưa ra các tiêu chí để xác định thế nào là hành vi được bồi thường Nhà nước, thay vì liệt kê các hành vi của một số văn bản pháp luật có liên quan. Trong khi, chỉ cách làm này mới bao quát được mọi hành vi của giới công chức, các cơ quan nhà nước và có thể xử lý được với bất cứ hành vi gây thiệt hại nào. Một bất cập nữa cũng cần được nghiên cứu, chỉnh sửa, đó là bản thân Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước đã quy định: Cơ quan có trách nhiệm bồi thường là cơ quan trực tiếp quản lý người THCV có hành vi trái pháp luật gây ra thiệt hại. Như vậy, chưa quy rõ trách nhiệm của CBCC trực tiếp thực thi công vụ thì chưa tạo được tính răn đe, tăng trách nhiệm cho CBCC, lại dễ xảy ra kiện tụng khi so sánh các quy định hướng dẫn với đạo luật gốc.
Liên quan đến mức bồi thường, TS Nguyễn Văn Cường, Phó Viện trưởng Viện Khoa học xét xử (TAND Tối cao) cho rằng, cần sửa đổi quy định về xác định mức hoàn trả theo hướng, mọi trường hợp người THCV có hành vi trái pháp luật do lỗi cố ý gây thiệt hại cho cá nhân, tổ chức thì phải hoàn trả toàn bộ số tiền Nhà nước đã bồi thường cho người bị thiệt hại. Có như vậy mới bảo đảm công bằng và nâng cao tinh thần trách nhiệm của người THCV.
Cũng cần phải quy định, các tổ chức, cá nhân gây ra lỗi phải xin lỗi công khai người bị oan sai trên các phương tiện thông tin đại chúng, vì thiệt hại về tài sản dù không nhiều nhưng thiệt hại về tinh thần chắc chắn là rất nặng nề và đây là thứ thiệt hại rất khó đo đếm, dẫu rằng đã quy định cụ thể các mức bồi thường.
Có lẽ, dù thông tư mới được thông qua cũng sẽ không giải quyết được những bất cập đang đặt ra. Vấn đề người dân mong muốn là các cơ quan tham mưu cần xem xét đề xuất với Quốc hội chỉnh sửa Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cho phù hợp hơn với thực tiễn nhằm nâng cao hơn nữa trách nhiệm thực thi công vụ của đội ngũ CBCC.
II- THÔNG TIN KHÁC
Báo Điện tử Chính phủ có bài Văn phòng Quốc hội công bố Chương trình kỳ họp thứ 6, Quốc hội XIII. Bài báo đưa tin: Chiều 17/10, Văn phòng Quốc hội tổ chức họp báo công bố Chương trình Kỳ họp thứ 6, Quốc hội Khoá XIII với nhiều vấn đề quan trọng của đất nước.
Theo ông Nguyễn Hạnh Phúc, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, tại Kỳ họp này, Quốc hội làm việc liên tục 40 ngày. Trong đó sẽ có 22 phiên họp được truyền hình và phát thanh trực tiếp trên sóng của Đài Truyền hình Việt Nam và Đài Tiếng nói Việt Nam đối với các phiên thảo luận quan trọng về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, thảo luận về Báo cáo của Chính phủ về tình hình phát triển KT-XH năm 2013 và dự kiến Kế hoạch phát triển KT-XH năm 2014; Báo cáo tóm tắt phát triển KT-XH 5 năm 2011-2015; xem xét việc phát hành trái phiếu Chính phủ để mở rộng Quốc lộ 1 và Quốc lộ 14 qua các tỉnh Tây Nguyên; thông qua 8 dự án luật; xem xét thông qua nhân sự của Chính phủ và của Quốc hội; xem xét ngân sách năm 2014, các Báo cáo của Chính phủ về thuỷ điện, tình hình trật tự ATGT; quốc phòng-an ninh, thực hiện chất vấn và trả lời chất vấn của ĐBQH đối với Thành viên Chính phủ…
Trả lời câu hỏi của các phóng viên về việc phê chuẩn nhân sự mới tại Kỳ họp thứ 6, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, tại Kỳ họp này, trên cơ sở Tờ trình của Thủ tướng Chính phủ, Quốc hội sẽ xem xét miễn nhiệm và phê chuẩn chức danh Phó Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, Quốc hội cũng xem xét phê chuẩn nhân sự đối với một số Uỷ ban của Quốc hội.