Trong buổi sáng ngày 26/3/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Theo Nghị định số 28/2010/NĐ-CP ban hành ngày 25-3, mức lương tối thiểu chung thực hiện từ ngày 1-5 sẽ là 730.000 đồng/tháng, tức tăng 80.000 đồng/tháng so với mức lương đang áp dụng.
Mức lương mới này được áp dụng đối với bốn loại hình cơ quan, đơn vị, tổ chức, bao gồm: Cơ quan nhà nước, lực lượng vũ trang, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội; đơn vị sự nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập; công ty được thành lập, tổ chức quản lý và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp nhà nước và công ty TNHH một thành viên do nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ.
Mức lương tối thiểu chung 730.000 đồng/tháng được dùng làm cơ sở để tính các mức lương trong hệ thống thang, bảng lương, mức phụ cấp lương và thực hiện một số chế độ khác theo quy định của pháp luật... Đồng thời, mức lương này cũng được dùng để tính trợ cấp kể từ ngày 1-5 trở đi đối với lao động dôi dư do sắp xếp lại công ty nhà nước.
Cũng từ ngày 1-5, lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hằng tháng sẽ được tăng thêm 12,3% đối với năm nhóm đối tượng.
Báo cũng phản ánh: TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc nghiên cứu chương trình Fulbright VN, đã đưa ra đề nghị này tại hội thảo tham vấn các kết quả nghiên cứu về dự án Luật Ngân hàng Nhà nước (sửa đổi) tổ chức ngày 24-3. Dự luật này đang được Ủy ban Kinh tế của Quốc hội chỉnh lý, tiếp thu để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp tháng 5 tới.
TS Vũ Thành Tự Anh nhận xét chính sách tiền tệ thời gian vừa qua thiếu nhất quán, linh hoạt, chạy theo chính sách tài khóa, gia tăng áp lực lạm phát và thâm hụt ngân sách… “Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nói giữ nguyên tỉ giá, lãi suất cơ bản nhưng sau đó vẫn điều chỉnh, làm cho uy tín Ngân hàng Nhà nước bị tổn thương” - ông Tự Anh nói. Ông Tự Anh còn cho rằng chính sách tiền tệ đã phải chạy theo chính sách tài khóa, có quyết định mang tính chính trị nhiều hơn hiệu quả kinh tế. Ông Tự Anh dẫn chứng: Lãi suất trái phiếu chính phủ gần đây lên tới 12%/năm trong khi các ngân hàng vẫn thỏa thuận lãi suất huy động không quá 10,5%, dẫn đến phải lách luật với các chiêu khuyến mãi, tặng quà để tính đúng lãi suất 13%-14% cho khách hàng…
TS Vũ Thành Tự Anh bày tỏ sự cảm thông với thống đốc Ngân hàng Nhà nước. “Có nhiều vấn đề thống đốc không thể tự quyết được vì thống đốc ngân hàng làm việc dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, bên cạnh còn có Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia” - ông Tự Anh nói. Các chuyên gia đã dẫn ra các kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ độc lập của Ngân hàng Nhà nước ở các nước tỉ lệ nghịch với lạm phát và thâm hụt ngân sách, tỉ lệ thuận với tăng trưởng kinh tế. Ở Anh, Mỹ và EU, Ngân hàng Trung ương hoàn toàn độc lập với chính phủ, Quốc hội bổ nhiệm hoặc phê chuẩn thống đốc…
Từ kinh nghiệm này, các chuyên gia khuyến nghị xem xét tăng tính độc lập, tự chủ của Ngân hàng Trung ương (về địa vị pháp lý, tài chính, nhân sự, quyết định chính sách) với mục tiêu cuối cùng là ổn định giá cả. Bên cạnh đó, cơ quan này phải nâng cao tính giải trình và minh bạch. Quốc hội tăng cường giám sát qua việc lãnh đạo ngân hàng thường xuyên hoặc đột xuất điều trần trước các ủy ban của Quốc hội… Vì lẽ đó, TS Vũ Thành Tự Anh đề nghị đổi tên Ngân hàng Nhà nước thành Ngân hàng Trung ương hoặc Ngân hàng Quốc gia Việt Nam.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Viết Ngoạn cho biết dự thảo Luật Ngân hàng Nhà nước (sửa đổi) đã tiếp thu theo hướng nâng cao tính tự chủ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về điều hành chính sách tiền tệ, về tổ chức, nhân sự… Tuy nhiên, TS Vũ Thành Tự Anh cho rằng những tiếp thu này là “không đáng kể” một khi thống đốc ngân hàng vẫn là thành viên của Chính phủ.
2. Báo Lao động phản ánh: Mới đây, trên phôi bằng ĐH, CĐ mẫu mới của Bộ GDĐT mới ấn hành cho các trường, chỉ ghi Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà không có tuyên ngôn “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”. Điều này được đại diện Bộ GDĐT giải thích rằng: Hệ thống văn bằng ở nước ngoài chỉ ghi tên nước mà không có tuyên ngôn. Sự cải tiến của ngành giáo dục là để tiến tới các chuẩn mực chung của thế giới. Ấy vậy lại có những thông tin thất thiệt cho rằng mẫu bằng đại học mới bị “lỗi”. Nếu không được giải thích mà chỉ nhìn bằng mắt thường quan sát, ai chẳng giật mình khi cầm trên tay tấm bằng bao năm đèn sách vất vả, bỗng khuyết đi dòng thông tin quan trọng.
Kể cũng phải, bởi nhẽ đến giấy xin nghỉ học, loại “văn bản” xoàng nhất trong môi trường sư phạm, mà mỗi phụ huynh muốn gửi nhà trường để xin hộ ngày phép cho con, cũng phải cẩn trọng biên cho đầy đủ nữa là. Chưa nói đến chuyện những thông tin khác cũng rất thiết yếu như quê quán người đỗ đạt, loại hình đào tạo, vị trí dán ảnh… cũng có nhiều thay mới đổi cũ. Một khi Bộ GDĐT đã chính thức phát ngôn: Mẫu phôi bằng mới hoàn toàn giống mẫu đã được phê duyệt, không bị lỗi và in thiếu như suy luận, được Hội đồng văn bằng cấp quốc gia của Bộ GDĐT xây dựng theo đúng quy trình, thủ tục pháp luật, có nghĩa là việc dư luận đã hiểu nhầm. Có điều dẫn đến sự suy luận “phiên diễn” ấy từ đâu, nếu không xuất phát từ tiếp nhận thông tin thiếu hụt. Chi tiết thay đổi trong mẫu bằng mới, nếu là người có trách nhiệm trong hệ thống giáo dục đương nhiên phải biết. Nhưng còn đó nhiều đối tượng không phải lúc nào cũng có điều kiện tiếp cận thông tư 21 về việc ban hành mẫu bằng tốt nghiệp mới.
Một cuộc họp báo để bố cáo rộng rãi, thông báo cho bàn dân thiên hạ về đại sự này. Tại sao không? Tựa như ngân hàng bố cáo về tờ giấy bạc mới, hay lực lượng vũ trang nói cho dân biết về cảnh phục của lực lượng cảnh sát giao thông. Bằng đại học-văn bản tối quan trọng, mất không cấp lại, nguy cơ bị làm giả cao. Vậy mà có những điều chỉnh, không ít thầy trò bỡ ngỡ. Lỗi hóa ra không phải ở tấm bằng in thiếu, mà có trách nhiệm của khâu “đưa chính sách vào cuộc sống”, cho dù tìm hiểu luật và thực thi là bổn phận của mỗi người. Chuyện “hỏi ra sau mới biết rằng”, mong là bộ chủ quản sẽ không phải đứng ra phân trần phải quấy.
3. Báo điện tử Vietnamnet phản ánh: Chiều 23/3, trang thông tin "Hỏi - đáp: Kết nối cử tri với các đại biểu quốc hội (ĐBQH) đã chính thức khai trương, bắt đầu 3 tháng thử nghiệm. Đây sẽ là địa chỉ kết nối người dân với các ĐBQH, nơi người dân có thể gửi câu hỏi trực tiếp tới cá nhân các ĐBQH, hoặc đặt câu hỏi theo chủ đề được lựa chọn theo mức độ quan tâm của ĐBQH và công chúng. Qua đó, người dân sẽ biết được những quan điểm cũng như quá trình hoạt động của các ĐBQH.Trang web cũng sẽ giúp ĐBQH tiếp xúc gần hơn với cử tri, thể hiện quan điểm của bản thân trước những vấn đề được cử tri quan tâm.
Theo Giám đốc Trung tâm Thông tin, Thư viện và Nghiên cứu khoa học của Văn phòng Quốc hội Phùng Văn Hùng, các câu hỏi của cử tri và câu trả lời của ĐBQH đều sẽ được bình luận và bình chọn, để tạo không khí sôi nổi, kích thích những câu hỏi và câu trả lời hay. Bên cạnh các video clip giới thiệu thân thế ĐBQH, video nội dung cuộc phỏng vấn, mỗi tháng sẽ có một "nhân vật trong tháng" được giới thiệu chân dung bằng một video clip trong đó nhấn mạnh chính kiến, quan điểm của ĐBQH với các vấn đề nóng đang được xã hội và cử tri quan tâm.
Báo cũng phản ánh: Sáng 25/3, trao đổi với PV VietNamNet, trung tá Lê Hồng Hải (Phòng cảnh sát PCCC-Công an TP.Hà Nội) cho hay, đơn vị này đã tiến hành lập hồ sơ vụ cháy tại toà nhà Keangnam (nằm trên đường Phạm Hùng) theo đúng trình tự.“Chỉ trừ Đại sứ quán, lãnh sự quán các nước tại Việt Nam vì lý do bảo mật thông tin mới có quyền từ chối sự can thiệp của lực lượng PCCC” - ông Hải khẳng định - “Đối với toà nhà Keangnam chỉ là công trình xây dựng, cảnh sát PCCC đã vào kiểm tra tại chỗ bình thường”.
Trước đó, như VietNamNet đã đưa tin, chiều 24/3, tại tầng 26 của công trình toà nhà cao nhất Việt Nam này đã xuất hiện những cột khói đen dữ dội. Nhận được tin báo cháy của người dân, đội PCCC huyện Từ Liêm đã lập tức điều 2 xe chữa cháy với khoảng 50 cán bộ, chiến sĩ đến hiện trường. Tuy nhiên, lực lượng PCCC đã không phải “động thủ”, ngồi ngoài đợi và chỉ có đại diện của lực lượng này được bảo vệ toà nhà cho vào trong để kiểm tra sự vụ.
Tại hiện trường vụ cháy, không có một đại diện nào của công trình tòa nhà Keangnam xuất hiện để giải thích nguyên nhân đám khói. Và sau gần 1 giờ không thể nào “đột nhập” vào bên trong công trình, các xe cứu hỏa đành phải quay về khi đám khóitan hẳn.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Người cao tuổi có bài Khánh Hòa: Sự khuất tất việc chuyển nhượng đất trong một vụ án. Bài báo phản ánh: Ngày 28-10-2008, TAND thành phố Nha Trang xét xử sơ thẩm vụ án dân sự về việc "tranh chấp hợp đồng vay tài sản" giữa ông Nguyễn Văn Sơn và bị đơn là ông Phan Thành Vũ và bà Hoàng Thị Diệu Hiền. Theo đó, Tòa buộc ông Vũ và bà Hiền phải trả cho ông Sơn số tiền là 4.665.940.500đ (bốn tỉ, sáu trăm sáu mươi lăm triệu, chín trăm bốn lăm nghìn, năm trăm đồng), ông Vũ và bà Hiền kháng cáo.
Ngày 11-9-2009, TAND tỉnh Khánh Hòa xét xử Phúc thẩm và chấp nhận một phần kháng cáo của bị đơn, tuyên xử: Buộc bên bị đơn phải trả cho ông Sơn số tiền là 3.944.611.320đ. Sau khi bản án có hiệu lực, ngày 19-10-2009, Trưởng Thi hành án dân sự TP Nha Trang ra quyết định thi hành án số 667/DS-THA buộc ông Vũ và bà Hiền (ngụ tại 338 Lê Hồng Phong, TP Nha Trang) phải trả cho ông Sơn số tiền như bản án đã tuyên. Nếu không trả được thì thi hành án dân sự có quyền phát mãi hai lô đất có diện tích ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số H11007 và H11008 cấp ngày 27-7-2006 tại xã Phước Đồng, thành phố Nha Trang.
Tuy nhiên, sau khi xác minh thì hai lô đất này đã bị ông Phan Thành Vũ chuyển nhượng cho ông Lê Trương Trung, trú tại 72E Yersin, phường Phương Sài, TP Nha Trang tại hợp đồng số 1.200 được Phòng công chứng số 1 tỉnh Khánh Hòa xác nhận ngày 24-6-2009. Sau đó, ông Lê Trương Trung tiếp tục chuyển nhượng hai lô đất trên cho ông Nguyễn Khắc Tú và bà Bùi Thị Vượng tại hợp đồng số 1.898 được phòng công chứng số 1 tỉnh Khánh Hòa xác nhận ngày 11-9-2009, dẫn đến việc không còn tài sản để thi hành án.
Qua những diễn biến trên cho thấy: Trong khi vụ án đang trong quá trình thụ lí (chờ phúc thẩm), bên bị đơn là ông Phan Thành Vũ và bà Nguyễn Thị Diệu Hiền vẫn thực hiện hành vi tẩu tán tài sản mà không có sự ngăn chặn kịp thời của các cơ quan liên quan là vi phạm pháp luật. Do đó, mọi giao dịch (hợp đồng chuyển nhượng hai lô đất) giữa các bên là không có giá trị pháp lí.
Việc Chi cục Thi hành án thành phố Nha Trang ra văn bản kiến nghị Giám đốc thẩm vào ngày 18-1-2010, cho rằng hai lô đất trên được chuyển nhượng trước ngày án phúc thẩm có hiệu lực nên Phòng Tài nguyên và Môi trường thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rồi cấp mới cho ông bà Nguyễn Khắc Tú - Bùi Thị Vượng là thể hiện sự vi phạm pháp luật có tính hệ thống. Bởi, như diễn biến, đây là vụ án có giá trị tài sản rất lớn và đang trong quá trình thụ lí của TAND tỉnh Khánh Hòa để xét xử phúc thẩm nên không thể thực hiện các giao dịch dân sự thông thường mà pháp luật đã quy định.
Trả lời những câu hỏi về những khuất tất trên, ông Mai Xuân Long, Chấp hành viên, người trực tiếp phụ trách Thi hành án cho rằng: do sau khi xét xử sơ thẩm vụ án ông Sơn không có đơn yêu cầu các biện pháp ngăn chặn việc tẩu tán tài sản của bị đơn nên khi bản án phúc thẩm có hiệu lực mà không còn tài sản để thi hành án là lỗi tại ông Sơn!Tuy nhiên, theo tài liệu mà chúng tôi hiện có, trước thời điểm xét xử án sơ thẩm, ông Sơn đã có đơn đề ngày 09-8-2008 yêu cầu cấm chuyển dịch sang nhượng quyền sử dụng đất gửi các cơ quan thẩm quyền. Cũng liên quan tới vụ án này, ngày 20-10-2009, Cơ quan CSĐT công an tỉnh Khánh Hòa thay vì phải ngăn chặn kịp thời hành vi chuyển nhượng trái phép giữa các bên thì lại có công văn gửi Văn phòng đăng kí QSD đất thành phố Nha Trang với nội dung: " không cần thiết phải tạm dừng việc đăng kí chuyển nhượng QSD 02 lô đất H11007 và H11008" (?).Trong suốt quá trình diễn biến của vụ việc, không khó để nhận ra những sai phạm nghiêm trọng của những cơ quan thẩm quyền liên quan khiến dư luận hết sức bức xúc. Vấn đề đặt ra là, giới hạn của trật tự pháp luật bị chính những người thừa hành lạm dụng quá mức, hé lộ hành vi trục lợi nhưng không thể xử lí.
Đây chỉ là một điển hình trong các vụ án dân sự thể hiện việc thiếu phối hợp giữa các cơ quan chức năng, đặc biệt là trách nhiệm của Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Nha Trang và Cơ quan Thi hành án khiến tài sản không thể thu hồi, đồng thời cũng không thể xử lí người vi phạm theo pháp luật.
2. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh có bài Bẻ khóa chiếm lại nhà đã bán. Bài báo phản ánh: Anh Nguyễn Cao Cường (SN 1964, ngụ phường An Phú, quận Ninh Kiều) khiếu nại việc anh mua căn nhà số 218/36 đường Trần Hưng Đạo, phường An Nghiệp từ Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản thuộc Sở Tư pháp TP. Cần Thơ nhưng ba năm qua anh không thể vào căn nhà của mình.
Cầm xấp hồ sơ, anh Cường không giấu được bức xúc: “Căn nhà tôi mua hoàn toàn hợp pháp lại không được bảo vệ. Trung tâm bán đấu giá tài sản đã nhận tiền của tôi, UBND quận Ninh Kiều đã cấp sổ đỏ nhưng lại không bằng “luật rừng” của bà Lãnh. Quyền lợi người dân ai bảo vệ?”. Lần giở hồ sơ, chúng tôi được biết do mâu thuẫn gia đình ngày càng gay gắt nên ông Nguyễn Văn Thuận và bà Đinh Thị Lãnh gởi đơn ly hôn. Ngày 19-6-2001, Tòa án nhân dân Cần Thơ (cũ) mở phiên tòa, công nhận việc thuận tình ly hôn giữa ông Thuận và bà Lãnh. Tòa xác định căn nhà số 218/36 đường Trần Hưng Đạo là tài sản sở hữu chung. Trong thời gian sinh sống, vợ chồng ông Thuận còn thiếu nợ 48 triệu đồng. Do đó, tòa đề nghị cơ quan thi hành án phát mãi căn nhà để trả nợ. Phần còn lại, ông Thuận và bà Lãnh mỗi người hưởng 25% và năm người con mỗi người được hưởng 10%.
Bà Lãnh khiếu nại bản án. Ngày 29-5-2003, Tòa án nhân dân Cần Thơ đã có công văn trả lời không có căn cứ để kháng nghị bản án theo thủ tục giám đốc thẩm. Vì vậy, đội thi hành án kết hợp với các cơ quan chức năng tiến hành kê biên giám định tài sản theo đúng pháp luật. Ban đầu, ông Thuận ngã giá căn nhà 400 triệu đồng. Ngày 26-12-2003, Trung tâm dịch vụ bán đấu giá tài sản tổ chức đấu giá. Ông Đỗ Hữu Đời mua căn nhà trên với giá 301 triệu đồng và được UBND quận Ninh Kiều cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Thời gian sau, ông Đời bán căn nhà trên cho anh Nguyễn Cao Cường. Về phần ông Thuận - bà Lãnh sau khi trả các khoản nợ, còn lại 243 triệu đồng. Ông Thuận nhận 3 triệu còn bà Lãnh cùng năm người con không nhận. Ngày 7-10-2005, thi hành án gởi số tiền trên vào quỹ tiết kiệm không kỳ hạn và thực hiện lệnh cưỡng chế bà Lãnh giao nhà cho anh Cường. Trong thời gian anh Cường đóng cửa nhà sửa chữa thì ngày 23-4-2007 bà Lãnh cùng con trai bẻ khóa nhà chiếm dụng cho đến nay.
Bị chiếm nhà một cách vô cớ, anh Cường nhiều lần nhờ chính quyền can thiệp, bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình vì việc bà Lãnh cùng con trai ngang nhiên chiếm đoạt nhà anh là hành vi vi phạm pháp luật. Ban đầu, lãnh đạo quận mời bà Lãnh động viên trả lại nhà. Bà Lãnh nhất quyết không đồng ý. Ngày 23-8-2007, các cơ quan chức năng TP. Cần Thơ tổ chức buổi họp liên ngành giải quyết khiếu nại của anh Cường đã xác định hành vi bà Lãnh và con trai là Nguyễn Nghiệm không cấu thành tội phạm hình sự. Công an quận Ninh Kiều có văn bản đề nghị UBND quận Ninh Kiều xử lý hành chính đối với mẹ con bà Lãnh. Tuy nhiên, Chủ tịch UBND quận Ninh Kiều lại cho rằng không có quy định cụ thể việc xử lý đối với hành vi trên. UBND quận đã có văn bản 1858/HBND-TD chuyển trả hồ sơ cho công an tiếp tục xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.
Theo nhận định của Văn phòng cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP. Cần Thơ, căn nhà đã được xác lập chủ sở hữu mới, do đó hành vi của bà Lãnh và anh Nghiệm đã cấu thành tội “xâm phạm chỗ ở của công dân” theo điều 124 Bộ luật hình sự năm 1999. Theo đó, ngày 22-4-2009 Cơ quan cảnh sát điều tra Công an quận Ninh Kiều mới tiến hành các thủ tục khởi tố bị can đối với bà Đinh Thị Lãnh và con trai là Nguyễn Nghiệm về hành vi xâm phạm chỗ ở của công dân. Song đến nay chủ sở hữu thật sự của căn nhà vẫn chưa được nhận căn nhà hợp pháp của mình.